mijn kennismaking met walter beckers

Walter Beckers / Anno Atlantae

Walter Beckers
Anno Atlantae
Met een voorwoord door Hubert Lampo
15 magische verhalen over leven en dood
Uitgeverij Brito
Antwerpen/Utrecht 1971

© Copyright by Uitgeverij Brito p.v.b.a. en Walter
Beckers, 1971, Antwerpen
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of
openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie,
mikrofilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de uitgever.
No part of this book may be reproduced in any other
means without written permission from the publisher.
D/1971/1342/2

Inhoud
Mijn kennismaking met Walter Beckers
door Hubert Lampo 9
Witte piramide 23
Hello my dear 31
Het engelmeisje 37
Zichermans dwanggedachte 47
Het levenselixir 61
De story van Dr. A. Cula G Frank N. Stein 69
De afwezige getuige 85
Pastis en beaujolais 97
Rapport zonder naam 113
De dame in de kanariegele bikini 123
Mirjam 131
Wespen M3
Barabbas 1967 151
Nacht en leven over Caesar en Isabelle 169
Het feestmaal 183
Bibliografie 199

MIJN KENNISMAKING
MET WALTER BECKERS
EEN WOORD VOORAF
GEDEELTEUJK BEDOELD OM OOK ALS EEN
VERHAAL GELEZEN TE WORDEN...
Ik kan het niet helpen, maai het lijkt nu eenmaal op
de aanhef van een roman.
Het begon namelijk met een brief, afkomstig van literair
agent A. van Hageland. Alleen de omslag van
zo'n brief met voormelde naam erop, is reeds voldoende
om voor mij een sfeer van gunstige vooringe-

nomenheid in het leven te roepen. Nooit zal ik
namelijk vergeten, dat door een tijdschriftartikel van
A. van Hageland voorgoed mijn aandacht op het
werk van Jean Ray gevestigd werd. En dat de auteur
van bedoeld stuk er bovendien aanzienlijk het zijne
toe bijdroeg, opdat de schepper van Malpeituis tijdens
zijn laatste jaren gelukkig nog de roem mocht
beleven, die hij reeds decenniënlang verdiende.
A. van Hageland vroeg mij, of ik er eventueel zou voor
te vinden zijn, een bundel short-stories van de uitgever
Walter Beckers met een door mij geschreven
woordje vooraf van stapel te laten lopen.
Opdat het schrijven van een inleiding tot het werk
van een collega méér zou blijken dan een louter academische
geste, moet er nochtans zoiets als een zielsverwantschap
mee gemoeid zijn, die ons de plaats
doet vinden, waar we er precies de schouders onder
kunnen zetten. Bert van Hageland weet dat ook wel!
Daarom vestigde hij er in geestdriftige bewoordingen
mijn aandacht op, dat het proza van Walter Beckers
thuishoort in de fantastische verbeeldingscontreien,
die steeds mijn aandacht heftig aanspreken. Mijn
correspondent is een man, die weet waar hij het over
heeft. Gezien het aankweken van achterdocht en
het zoeken van spijkers op laag water niet tot mijn
normale vrijetijdsbesteding behoren, leek niets een
principieel 'ja' als antwoord het desbetreffende verzoek
in de weg te staan. Wellicht ware het vergeeflijk
10

geweest, nog eerst even de kat uit de boom te kijken.
Zolang het avontuur mij er echter niet toe verplicht,
het verder dan mijn schrijfmachine te zoeken, durf
ik een of andere roekeloosheid wel aan...
Het gevolg van mijn instemmend antwoord was, dat
spoedig de postbode het ene verhaal na het andere in
mijn bus stopte, soms samen met een geestdriftige
brief van Bert van Hageland. Hoe dan ook, aan die
verhalen zelf merkte ik dadelijk, dat het de moeite
loont met Walter Beckers scheep te gaan.
Inmiddels prijs ik me gelukkig dat de omstandigheden
mij de kans hebben geboden het gebruikelijk 'woordje
vooraf' naar eigen inzicht op te vatten. Deze inleidende
bladzijden danken namelijk grotendeels hun
ontstaan aan het ingrijpen van het Lot zélf ! Hierdoor
wordt het mij mogelijk iets aan Beckers' Anno Atlantae
toe te voegen, dat in zekere zin tot het geheel behoort
en aldus, in de mate van het mogelijke, de eenheid
van het boek respecteert. Men kan er mij bezwaarlijk
van verdenken, dat ik het nodig acht mij aan het
oeuvre van een jonger collega op te trekken. Wel neem
ik geestdriftig de kans te baat, om hier een stukje
zelfbeleefd magisch-realisme op schrift te stellen, dat
opvallend bij de hiernavolgende verhalen aansluit.
Waker Beckers' stories behoren tot de wereld van de
fantastiek. Ook ik ben er mij van bewust, dat het
papier geduldig is. Niets is gemakkelijker dan een
schrijver, die het territorium van het occulte betreedt,
11

een overdaad aan verbeelding in de schoenen te schuiven.
Nuchterlingen zullen hem wel steeds meesmuilend
op de tastbare, door de zintuigen omvadembare
en door de rede verklaarbare werkelijkheid blijven
wijzen. Het is hun goed recht. Met de verhalen van
Walter Beckers begint voor mij de werkelijkheid
nochtans ook automatisch, waar de kunstenaarsverbeelding
van stapel loopt. Als alibi lijkt mij dat voor
om het even welk auteur voldoende. Zonder een
dergelijk alibi zou ik trouwens een behoorlijk aantal
onder de eigen romans behoren te verloochenen, ware
het niet, dat ik zélf weet, — 'steun en stut' tegenover
de oppervlakkige kritiek van de fantasielozen, —
welke aanzienlijke rol de realiteit ook bij het ontstaan
van mijn meest 'ongeloofwaardige' bedenksels placht
te spelen. Het is echter moeilijker voor een ander te
getuigen, 'que la réalité dépasse la fiction', dan voor
zichzelf het goede recht te verdedigen, de eigen realiteit
via haar fantastische polarisatievlakken te benaderen.
Ach, het is natuurlijk oud nieuws voor mij, dat de
artistieke successen louter een kwestie zijn van overtuigingskracht.
Doch het zou niet verantwoord zijn,
hier te verzwijgen, hoe ik totaal onverwacht de schrijver
van .Anno Atlantae leerde kennen. En dit door
een fenomeen, of noem het een samenloop van omstandigheden,
die best als inspiratiestof tot een van
diens stories had kunnen dienen. Als het waar is, dat
12

ieder schrijver een eigen wereld schept, dan had ik op
geen doeltreffender manier met de zijne kunnen
kennismaken.
Wat hier volgt is de Waarheid, niets dan de Waarheid,
zo helpe mij God.
Ik wist dus, dat Walter Beckers een jong auteur is.
Bovendien wist ik natuurlijk ook, dat hij het beroep
van uitgever uitoefent. In De Standaard was een uitvoerig
interview verschenen, waarin de journalist die
het stuk schreef erop wees dat Beckers inzake prestaties
en verworven positie op dat gebied een plaats bekleedt
met Amerikaanse allures... Uitgaven in 'Club'verband
in het Nederlands, het Frans en het Engels
zijn dagelijkse kost voor hem. Zijn uitgaven richten
zich echter vooral naar particulieren, zodat er —
merkwaardig genoeg — nooit voldoende mijn aandacht
op gevestigd werd.
Hoe dan ook, op 30 november 1967 trek ik er als
hoofdinspecteur bij het Bibliotheekwezen op uit, om
een aantal achterstallige bezoeken bij te spijkeren. Na
een rit door zware Kempense mistbanken meld ik
mij aan in een van de meest bescheiden bibliotheekjes,
vlak bij de Nederlandse grens gelegen en door
een nonnetje beheerd.
Terwijl ik automatisch de blik langs de rekken laat
glijden, word ik o.m. getroffen door een kennelijk luxueuze
Franse uitgave van Leslie Charteris' verhalen
over The Saint. Ik kan best verdragen dat er zich een
13

Frans zonnetje weerspiegelt in onze Vlaamse bibliotheekwatertjes,
doch niettemin vraag ik de zusterbibliothecaresse
of zij de aankoop van Franse boeken,
en dan nog wel in een zo royale uitgave, op een zo
afgelegen gehucht een verantwoorde investering vindt.
'Ach, meneer de inspecteur,' antwoordt zij, 'die boeken
kosten mij niets. Een oud-leerlingetje van me werkt bij
de uitgever, van wie zij de beschadigde exemplaren
cadeau krijgt. Voor de verkoop deugen ze niet meer,
maar als ik er hier en daar een paar woorden met
de machine aan toevoeg, een verfrommelde bladzijde
met het strijkijzer bewerk of de uitstekende randen
rechtknip, zijn ze nog best bruikbaar voor de paar
lezers van me, die "hun talen" willen bijhouden.'
Uit ervaring weet ik, dat in het bibliotheekwezen
nonnetjes hun hoofdinspecteur geen foefjes op de
mouw spelden. Nochtans neem ik nieuwsgierig een
van die prachtbanden ter hand. Nauwelijks kan ik
mijn eigen ogen geloven, zoals men dat destijds uitdrukte.
Het uitgeversadres luidt: 'Walter Beckers,
Editeur, Kapellen.' Gezien ik ook wel een beetje verbeelding
bezit, is de situatie mij thans opeens duidelijk.
Het is beslist een fantastische samenloop van omstandigheden
! Langs een omweg maak ik in een openbare
bibliotheek kennis met de particuliere 'Club'-uitgaven
van Walter Beckers, die uiteraard niet in de gewone
boekhandel te krijgen zijn. Dat het in dit verre grens-
14

gehucht gebeurt, helemaal op de boerenbuiten, berust
op een mathematisch zo onwaarschijnlijk toeval, dat
zelfs het nonnetje mijn plotselinge verbijstering opmerkt
en mij oecumenisch een borrel aanbiedt.
Even is de zon er doorgekomen, doch op het middaguur
baadt de nabije Kalmthoutse heide opnieuw in
een dichte mist. Na enig zoeken vind ik een restaurant.
Aan de tafel tegenover de mijne zit een kloeke
blonde kerel, die net gegeten heeft.
Instinctief herken ik de medemensen die, op een of
andere manier, van de gebruikelijke middelmaat afwijken.
De blonde jongeman tegenover mij behoort
heel zeker tot dergelijke afwijkingsverschijnselen ! Het
kost mij enige moeite, om hem niet al te nadrukkelijk
aan te kijken... Niettemin zie ik hem overleg plegen
met de ober. Deze laatste komt naar mij toe en zegt:
'Neemt u me niet kwalijk, maar meneer Beckers zou
graag weten, aan wat voor een drankje u de voorkeur
geeft ?'
'Walter Beckers ?' stamel ik stomverbaasd.
Inderdaad!
De blonde jongeman aan de nabije tafel is de Walter
Beckers die vóór een paar dagen langs Van Hageland
om in mijn leven opdook !
Ik vrees dat ons onmiddellijk goed op dreef komend
gesprek nochtans een lamentabele indruk op hem gemaakt
heeft! Tegen één toevallig snijpunt van onze
levensdraden ben ik wel opgewassen. Maar twee snij-
15

punten, eerst in een weinig spectaculair bibliotheekje,
daarna ergens in de novembermist in een desolate
streek van heide en moerassen, is méér dan ik zomaar
terstond verwerken kan.
Trillend van emotie ga ik daarna weer op weg door de
steeds compacter wordende mist om mijn dagtaak af
te maken. Natuurlijk weet ik een heleboel over de
synchronische toevalsreeksen van mijn geliefde psychiater-filosoof
C.G. Jung, bij wie ikzelf de verklaring
voor het magisch-realisme in eigen werk meen gevonden
te hebben. Zo'n samenhangende, door een verborgen
zin beheerste keten van toevalligheden, doet
het bij de schemerlamp onder het lezen van Jungs
oeuvre voortreffelijk. Gans anders is het er nochtans
mee gesteld, wanneer men ze zelf, als een verbijsterende
samenzwering van het onbekende, het hoofd moet
bieden!
's Avonds kan ik het reeds schertsend 'de vinger
Gods' noemen, het duidelijk teken aan de wand, dat
het introduceren van Walter Beckers' verhalen in de
sterren geschreven staat. En dat er van aarzelen geen
sprake kan zijn. Ergens moet echter een geheimzinnige
godheid onze onschuldige, vooral als geruststelling
voor onszelf bedoelde scherts, verkeerd — ik bedoel
als een onderschatting van een zinvol gebeuren —
begrepen hebben !
's Anderendaags, op i december 1967, rijden wij met
de wagen naar Antwerpen. Een geroutineerd chauffeur
16

let op de weg, niet op de wandelaars op het voetpad.
Tenzij laatstgenoemden aanstalten maken om de rijweg
over te steken... Op het Komedieplein is er zo'n
voorbijganger, die op de rand van het voetpad naar
een gaatje in de verkeersstroom staat te wachten.
Een kloeke, blonde jongeman: Walter Beckers, die ik
nauwelijks een etmaal voordien voor het eerst ontmoet
heb... Hijzelf kan vermoedelijk in zijn agenda controleren,
dat hij die dag daar in de buurt is geweest!
Tot daar mijn verhaal over de brief van een literair
agent, het ter hand nemen van een luxueuze Beckersuitgave
in een afgelegen bibliotheekje, onmiddellijk
aansluitend onze kennismaking in een restaurant op
de heide, en ten slotte 's schrijvers opduiken tussen
honderdduizenden mensen, in volle stadsdrukte.
Dit is mijn verhaal...
Méér mijn verhaal, dan een artistieke verantwoording,
benadering en toelichting van Walter Beckers' surrealistische
vertellingen.
Wie te kwader trouw is, zal beweren dat een inleiding
als deze kant noch wal raakt. Dat ik, uit domheid of
gebrek aan eerbied, de draak steek met de sacrosante
ernst van de literatuurbeschouwing. Anderen zullen
beweren, dat ik Walter Beckers te kort doe, door mij te
beperken tot de evocatie van de vreemdsoortige wijze,
waarop wij elkaar leerden kennen. Men zal mij verwijten,
dat ik als een kat om de hete brij loop te
draaien, in plaats van een duidelijk standpunt in te
17

nemen, wat deze nieuwe naam in het Zuidnederlands
literaire landschap betreft. Verdachtmakingen en insinuaties
zullen niet van de lucht zijn.
Maar daar is in elk geval het feit, dat onder een vierhonderdtal
inzenders diezelfde Walter Beckers in oktober
1967 de Europese 'Atlanta-prijs' verwierf voor het
beste kortverhaal in het fantastische genre. De pers
heeft er op het ogenblik zelf voldoende ruchtbaarheid
aan gegeven, om er hier niet langer bij stil te staan.
Maar het feit is daar, en weegt zwaarder dan de hele
hedendaagse literaire 'fashion'...
Gezien ik zelf door een jarenlange training tegen het
hele arsenaal van die literaire 'fashion' gehard ben,
interesseert mij slechts de ingehouden glimlach, die
Walter Beckers erbij zal handhaven. De ingehouden
glimlach van de oersterke naturen. De glimlach van
hen, die weten dat het onmiddellijke succes het gemakkelijkst
vanuit efemere modeverschijnselen schrijvende
'literaten' te beurt valt.
Vandaag de dag is de mode niet door de fantastiek
gediend. Er gaat weliswaar geen week voorbij, zonder
dat ons een nieuwe toekomstbelofte op een zilveren
schaaltje van uitgeversstrategie en soms doorzichtige
verstandhouding met de informatiemedia onder de
neus wordt geduwd, doch steevast laat de bijdrage van
de verbeelding het hierbij af weten. De zogenaamd
vooruitstrevende schrijver is voorlopig niet meer de
man, die op de meest originele manier zijn innerlijke
18

wereld gestalte verleent, doch hij, die het meest gedisciplineerd
in de ganzepas marcheert, naar het voorbeeld
van een paar buitenlandse mandarijnen, die ons
via Amsterdam (waar men echter o.m. niet voldoende
Frans kent om een 'nouveau roman' in zijn originele
vorm te assimileren), als reactie op drie eeuwen calvinistische
frustraties, als hét van hét worden voorgehouden.
Walter Beckers weet zo goed als om het even wie, wat
van een moderne auteur door de hedendaagse 'fashion'
vanop het Leidseplein en omstreken — tot in
sommige Vlaamse kringen toe ! — gevergd wordt, om
'in' te zijn. Hij lapt die 'fashion' glorieus aan zijn
laarzen ! Niet alleen, omdat hij het niet hebben moet
van 'een vagina per pagina' als ordewoord en commerciële
hartewens. Maar tevens omdat hij een van die
zeldzame 'grands seigneurs' is in de kunst, die zich
de weelde veroorloven, tegen de draad in, hun eigen
weg te zoeken. Op het ogenblik dat naaperij alles is
wat de klok slaat, hebben wij dergelijke auteurs nodig.
Voor oningewijden kan de weg van Walter Beckers
nog aarzelend lijken. Zoeken gaat uiteraard met aarzeling
en keuze tussen diverse mogelijkheden gepaard.
Maar zoeken betekent ook, dat men het leven als een
nooit aflatend mysterie ondergaat. Ik ontwaar in zijn
korte, soms tot het uiterste minimum herleide verhalen,
té veel potentiële mogelijkheden, om op dit
ogenblik door een roekeloze voorspelling te willen
19

anticiperen op de verdere ontwikkeling van zijn sterk
persoonlijk en derhalve apart talent.
Voorlopig kan Beckers nog vele richtingen uit!
'Vele' richtingen, zeg ik. Ik zeg niet: 'alle' richtingen.
Want reeds nu — ik ben er zeker van — ligt zijn
Lotsbestemming als kunstenaar vast. Hij zal een alleenloper
blijven, althans van het standpunt der
elkander opvolgende modeverschijnselen uit.
In werkelijkheid behoort hij, bewust of onbewust, tot
een occulte, wijdvertakte broederschap, die ik de broederschap
van de literaire alchimisten zou willen noemen.
Hoe men het draaie of kere, ook de behendigste
dialecticus overtuigt er ons niet van, dat zelfs de
meest op de spits gedreven hedendaagse avant-gardeprobeersels
méér zijn dan de zoveelste, meestal steriele
varianten op het ruim drie eeuwen oud psychorealisme
van La princesse de Clèves. Men kan
zich er desgevallend mee amuseren, te proberen de
verhalen uit Anno Atlantae onder de zwaartillende
apparatuur van de zogenaamde 'close reading' (lugubere
schoolvossenuitvinding van de Meesters Pennewip
dezer dagen !) dood te drukken. Maar het zal al
boter aan de galg zijn.
Deze verhalen behoren namelijk tot de niet uit te
roeien magische, uit de diepste afgronden van het
menselijke onbewuste gevoede en steeds weer —
gejouw en ergernis ten spijt — opduikende scheppingen
van een niet door voorbijgaande modever-
20

schijnselen en tijdelijke conditioneringen geremde
verbeeldingskracht.
Men benadert zé niet, gewapend met de gebruikelijke
schoolse normen. De alledaagse kritisch-kadastrale
technieken hebben er geen vat op.
Zij behoren tot een 'andere' literatuur, even oud en
authentiek als de mens zelf.
Hubert Lampo
21

W I T T E P I R A M I D E
Kende ik deze kamer ?
Was ik hier vroeger reeds geweest ?
Veeleer was deze kamer het beeld van wat ze had
binnen zijn. Voor de meesten van ons is dat een
doodgewoon verschijnsel. Herhaaldelijk stellen wij
ons voor, ergens te zijn geweest, iets voordien reeds
te hebben gezien. Maar daar we het onbewuste in
ons — de werkelijke essentie van ons wezen — niet
23

willekeurig te hulp kunnen roepen, blijven we perplex
bij zulke indrukken staan.
Of ontmoet jij nooit een mens die je erg bekend
voorkomt en die je toch voor de eerste keer in de
ogen kijkt ?
Het leek me alsof ik hier vroeger nog ooit geweest
was, en dat ik deze kamer voortreffelijk kende, zonder
me ze te kunnen herinneren.
Het rook er naar etensgeuren, en meer bepaald naar
eieren, gebakken in 'goede' boter, zoals men bij ons
zegt.
Twee mensen zaten aan bij de tafel. Ook hen had ik
waarschijnlijk reeds gezien. Maar waar ?
Dromerig waren haar ogen op hem gericht. Misschien
peilden ze nog even verder, tot bij de kale muur.
Verder heel zeker niet. Hij at langzaam. Het was er
pikzwart stil. Een stilte die je bij de keel grijpt.
Een stilte die over de vloeren schuift en onweerstaanbaar,
wonderlijk, tot onder de stenen tegels kruipt.
Een stilte die hoorbaar ademt en onweerstaanbaar
verder glijdt en zich langzaam als een olievlek uitspreidt.
Een stilte die uiteindelijk bezit neemt van de hele
kamer en die, voor je het echt gaat merken, zo drukkend
wordt dat je eronder bezwijkt. Een stilte die
je niet toelaat normaal verder te leven. Een stilte die
bezit van je neemt en je ontaardt Neen ! Dit was
geen kamer. Ik bevond me in een kelder. Ik leefde
24

nu onderaards. Nochtans, beklemmen deed me zulks
niet. Ik was bepaald te onrustig nu, om werkelijk
bang te kunnen worden.
Mogelijk had de vrouw geen eetlust. Er was slechts
voor de man opgediend. Zij had trouwens geen blik
over voor dat voedsel.
Geboeid keek ze wel naar de cementen voegen tussen
de grove stenen tegels. Ik keek er eveneens naar.
Gelijkmatig getrokken cementen lijnen. Rechte lijnen,
terugkerende lijnen en terugkomende stilte.
Waarom voelde ik zulke rillingen over mijn ruggegraat
lopen ? Er was toch geen reden voor ? Toch
voelde ik dat zelfs mijn hoofd kil en klammig werd,
en ik drukte de nagels van mijn vingers steeds dieper
in de handpalmen.
'Heb je nog wat koffie voor me ?' vroeg eensklaps
de man, en ik keek op, verbolgen door zulke banale
vraag in zulke tempelsfeer.
De stilte viel dood.
Zonder te antwoorden, schonk ze wat koffie bij.
'Ik loop reeds de hele dag te denken over liefde/
ging hij voort. 'Is dit nu gekomen door het feit, dat
ik de kerstsfeer zo prangend heb ondergaan tijdens
mijn terugkeer? Hoe dan ook, ik vind het bijzonder
erg. Rijk ons beiden maar! Waarom die lange stilte,
zeg ? Waarom zeg je niet meteen dat ik gek ben ?
Ik weet het: omdat je zelf best weet hoe egoïstisch
ik ben. Men trekt het zich meestal niet zo erg aan,
25

emind te zijn voor wat men aan beminnelijkheid
bezit. Meestal volstaat het, die koele drift te kunnen
opwekken. Maar de gebreken die we hebben, juist
deze gebreken te verdoezelen in plaats van ze al maar
door te tonen, dat is werkelijk liefde, meen ik.'
Haar antwoord was spontaan, en zonder nadenken
antwoordde zij : 'Daarvoor heb ik een potje liefdezalf,'
en lachte daarbij.
'Iiefdezalf,' zuchtte hij. 'Och, als je wil... Maar wat
me wel verveelt is, dat wanneer iemand je helpt
de scherpe hoeken af te ronden, je er steeds zo ijl
bij wordt; dat gevoel en waardebesef erbij overhoop
raken, dat men er de juiste normen bij uit het oog
verliest.'
Toen sprak zij woorden, die ik immer horen zal:
'Het is als met de bloemen; bloemen zijn ons niet
alleen gegeven om de tuin. Leg ze in de armen van
een kind, en uit de platgedrukte bloemen zal het
kind hun leven inademen, om zelf grootser te leven
en te geven.' 'Bloemen leven, vooral jij. Je bent
mooi. Je weet het, en dat betreur ik, want van dat
ogenblik af reken je niet meer op liefde, maar bereken
je ze. Och, misschien is wel niemand voor niemand
en elkeen voor zichzelf. Zichzelf beminnen is
reeds leven, en leven is liefde.'
'Leven is ook vechten, en vechten is geen liefde.'
'Toch wel,' zei hij halsstarrig en ik merkte dat hij
het meende.
26

'Men kan ook vechten voor liefde. Leven kan hard
zijn en pijnlijk. Liefde ook kan verdomd pijnlijk
zijn. Leven is soms pijn, en zonde, en haat en honger.
Liefde is eveneens hongerig en kan zelfs haten.'
Zij antwoordt niet meer, getroffen door deze woorden,
glashelder gesproken, zonder reserve en zonder
één overbodige letter.
Met een zelfverzekerd gebaar drukte zij haar lange,
smalle handen op het tafelblad en kwam overeind.
Nu pas besefte ik, dat ze erg groot was. Of was het
slechts het afluisteren van dit gesprek, dat me zo
klein had gemaakt? Of de stilte van daareven, die
eensklaps weer intens waarneembaar werd ? Die afmattende
stilte, welke geen verhoudingen liet meespelen
en me wellicht afleidde van wat hier omging ?
Nu ik haar langs me heen zag lopen, en een nieuwe
waarheid zich voor mij openvouwde als tekeningen
in een sprookjesboek, wist ik dat ik door een speling
van het noodlot waarheden mocht afwegen die
buiten tijd en ruimte stonden. Ik zag haar hier, in
het gezelschap van een andere man. En zij was mooier
dan ooit tevoren. Of was ik die andere man ?
Een mooie vrouw wil immers bemind worden om
haar schoonheid. Zij smukt zich op, masseert zich
het gelaat, koopt allerhande flacons en crèmes voor
haar wonden. Zij wordt verliefd bij elk compliment
in ieder gezelschap. Zij verlangt, zij eist door haar
minnaar bemind te worden om wat zij desgevallend
27

zou kunnen zijn. Angstvallig bewaart zij zijn liefdebrieven
en leest ze dikwijls, zo dikwijls dat zij ze
uit het hoofd citeren kan, of toch minstens de liefste
regels uit de laatste brief.
De laatste brief.
De laatste brief die blijft.
Ik schrijf je een regel; hele boeken schrijf ik je. Ik
schrijf je steeds hetzelfde. En als ik dit geschreven
heb, dan schrijf ik je weer dat ik steeds bij jou zal
willen zijn, om je oogleden te kussen en je nooit meer
te verlaten.
Ik zag voor het eerst de kleur van haar ogen en las :
roem voor blauw
purper voor rouw
wit voor kinderen
en zuiver rood
rode rozen
rode wijn
en een regenboog van passie...
'Johan, het is tijd voor de nachtmis/ hoorde ik
haar zeggen, terwijl de klok sloeg.
Halftwaalf.
De besefte plotseling dat mijn knieën, gekneld onder
de hardgespannen ronding van mijn broek, en dat
mijn rug van het lange voorovergebogen hurken, mij
pijn deden.
28

Langzaam kwam ik overeind. Ik legde mijn agenda
weer naast me op de lage tafel. Afgedankte agenda,
dagboek van twaalf vergane maanden. Plotseling
stond ik bij het venster en schoof, zonder erbij te
denken, de witte kanten gordijnen opzij.
Dan keek ik weer naar de kelder die een kamer was
geworden.
Er was geen andere man. Er was geen andere vrouw...
Buiten was het pikdonker. Geen sterren. Geen sneeuw
met Kerstmis.
Ik keek de kamer rond. Ik had witte, kanten gordijnen.
Witte, kraakwit geschilderde muren. Een witte
boekenkast.
Ik voelde me goed.
Wit is heerlijk in het leven.
29

H E L L O MY D E A R I
Het hoofd zoveel mogelijk in de opstaande kraag geborgen,
de handen diep in de zakken van zijn overjas,
stapte Mr. Ellerby op kille benen huiswaarts.
De Londense winteravond was guur. Het was een van
die avonden dat je maar één betrachting hebt: een
warme huiskamer en een welkom 'Hello my dear',
gevolgd door een geurige kop thee.
Naarmate hij de ondergrondse verder achter zich
31

wist en dichter bij huis kwam, vond Mr. Ellerby
de rukwinden ondraaglijk worden. Zijn huis was gelegen
in een van de welonderhouden buitenwijken,
waar de meeste woningen in Tudor-stijl zijn opgetrokken.
Het zijne eveneens.
Bij de voordeur gekomen, stak hij haastig de sleutel
in het slot en betrad het voorportaal. De pantoffels
stonden trouw op de voetmat te wachten. Alles was
als naar gewoonte, huiselijk en cosy, hoewel het hem
verbaasde dat hij het hartelijke 'Hello my dear'
van zijn echtgenote nog niet hoorde, wat normaal bij
het dagelijks ritueel paste.
Ook op zijn 'hello' kwam geen antwoord.
Een weinig ongerust haastte hij zich naar de huiskamer.
Tot zijn grote verwondering trof hij zijn
echtgenote snikkend in een zetel aan. Hun oude Siamese
kat lag op haar schoot. Aan de slap neerhangende
kop van het beige-bruine dier merkte hij dat
het er slecht aan toe was. Erger nog, de kat was
dood!
Door haar tranen heen slaagde zijn vrouw erin hem
te vertellen dat het allemaal zo plotseling gebeurd was.
Het arme dier was opeens zo vreemd gaan doen. Zij
had niet eens de tijd gekregen het nog iets te drinken
te geven. Eer ze het goed en wel besefte had de kat
met een stuiptrekking de laatste adem uitgeblazen.
Het werd een avondtafel gespeend van eetlust. Mr.
en Mrs. Ellerby zaten er zo lusteloos bij, dat ze niet
32

eter vroegen dan zohaast mogelijk verkwikking en
vergetelheid te vinden in de slaap. De volgende ochtend
was Mr. Ellerby reeds vroeg uit de veren. Wat
nochtans niet hoefde, aangezien het zaterdag was,
dus geen kantoordag. De waarheid was, dat hij het
niet langer in bed kon uithouden. De dood van de
kat en het leed van zijn vrouw speelden hem door het
hoofd. Hij kon gewoon aan niets anders denken.
Zijn vrouw, die de hele nacht had liggen woelen en
haast geen oog had dichtgedaan, was tegen de morgen
in een loodzware slaap verzonken, en Mr. Ellerby
oordeelde het wenselijk haar te laten rusten.
Hij keek naar buiten en merkte dat het waarschijnlijk
de hele nacht gesneeuwd had. De omliggende
tuinen en huizen lagen onder een dichte witte vacht.
Als hij zich warm induffelde, kon het best prettig
worden voor een ochtendwandeling. De buitenlucht
zou welkom zijn en zijn zinnen waren hard aan ontspanning
toe.
Mr. Ellerby had er geen vermoeden van dat hij reeds
twee uur van huis was. Flink stapte hij verder, de
ene dreef na de andere door, totdat hij bij de kleine
landwegen kwam die de golvende weilanden dwarsten.
Mooi was het hier wel, maar zo oneindig verlaten,
zo troosteloos. Hij vergaapte zich aan het verge-
33

zicht en de eentonig witte weilanden die zich voor
hem uitstrekten. De effen lichtgrijze lucht, niet langer
zwanger van de sneeuw, werkte melancholisch op
zijn gemoed, en geleidelijk kwam hij meer en meer
onder de invloed van deze deprimerende atmosfeer.
Tijd en ruimte vloeiden langzaam in elkaar over.
Het was alsof zijn lichaam gewicht verloor, zijn gedachten
vrijer werden. Hij was nu één met de lucht,
de nevel en de witte uitgestrektheid. Er was geen
vast omlijnd landschap meer. Maar er was iets anders.
Voor zijn ogen rees langzaam een grijze bol. De bol
begon te bewegen en tolde rond. Zijn omtrek vervormde
zich tot draaiende spiralen. Het donkergrijs
veranderde in zwart, de vage lijnen namen vaste vormen
aan. Hij zag eerst een kattepoot die zich splitste.
Het werden vier poten met een lijf. De kat kreeg
haar volledige gedaante.
Mr. Ellerby kwam tot het besef dat hij naar een
spelende kat keek. Een kat die speelde met een
vrouw, en die vrouw was Mrs. Ellerby. Zij nam de kat
op haar schoot. Naast haar in een zetel lag een
gevuld speldenkussen. Geboeid staarde Mr. Ellerby
naar zijn fata morgana. Hij keek geschrokken toe,
toen de vrouw de kat herhaaldelijk in de onderbuik
begon te prikken. De kat verzette zich en sprong
blazend van haar schoot af. Toen kwam de vrouw
met een schoteltje aanzetten en Mr. Ellerby kon duidelijk
zien dat zij een speld in een sardientje schoof.
34

Mr. Ellerby wilde hiertegen ageren maar slaagde
er niet in,- hij leek als vastgegroeid, met ijskoude handen
en verkleumde voeten. Star keek hij voor zich
uit naar al de witheid die hem omringde, en het
sadistische tafereel dat er zich in afspeelde.
Mrs. Ellerby lokte het dier naar het schoteltje. Schuw
kwam de kat naderbij, begon aan de sardine te likken
en slokte ze dan meteen in. In trance staarde
Mr. Ellerby naar het ledige schoteltje. Dan werd hij
opgeschrikt door het doodsgeschrei van de sterver/de
kat. Het dier eindigde zijn leven met een krampachtige,
hoog gerekte sprong en bleef als roerloos voor
zijn ogen hangen, de muil ver opengesperd, de witte
tanden blinkend naar een prooi die het nooit meer
veroveren zou. Toen verloor Mr. Ellerby alle besef
van tijd en omgeving.
De loeiende sirene van de naderbij komende Rover
deed de mensen op de helling uiteenstuiven. De remmen
werden brutaal ingedrukt. Een inspekteur en
twee rechercheurs sprongen uit de wagen. Ze liepen
naar de uitgestrekte mensengedaante in de sneeuw
toe. Een van de omstaanders kwam naar voren.
'De man is dood, inspecteur !' zei hij.
De aangesprokene antwoordde niet Hij boog zich
voorover en keek naar de uitpuilende ogen van het
35

lijk. Twee angstaanjagende koude vlekken, zonder
leven.
'Ontbied de wetsdokter en laat een ambulance aanrukken/
gromde hij tegen een van zijn rechercheurs.
Opnieuw had hij zijn aandacht bij het lijk en mompelde
voor zich uit: 'Dat is niet de gelaatsuitdrukking
van iemand die alleen maar doodgevroren is.
Het is veeleer de uitdrukking van iemand die zich
doodgeschrokken of doodgeërgerd heeft...'
Hij begon de dode te onderzoeken op identiteitspapieren.
Vlug vond hij een kleine lederen portefeuille. De omstaanders
hoorden hem zeggen :
'John Peter Ellerby... Woont wel een eind hiervandaan,
althans als je het helemaal lopen moet.'
Dan staarde hij naar een ander kaartje, keerde het
even om en zei halfluid, nog steeds verstaanbaar
voor de omstanders :
'Erg jammer voor de stakkerd, hier m de koude te
moeten sterven. Hij zal wel een goed mens zijn geweest.'
Toen toonde hij het kaartje en voegde eraan
toe: 'Dit is zijn lidmaatschapskaart van de dierenbescherming.'
36

•WT'
HET E N G E L M E I S J E
Paul Joi'&cflS loodste zijn wagen behendig door de
drukke straten : een Pontiac ja€t twee deur& en in
twee kleuren j wit^n seagreen hardtop.
Hijzelf kifAiu Li al even keurig verzorgd voor als
M\ix iitBLy 55=dS&£ een donkergrijs gestreept pak
met met? dubbele rij knopen, J& bigto* hemd en
zijden das. •*' 4 '^
U
37

Hij parkeerde zijn voertuig op de hoek *a«klapte
zwierig het portier dicht, liep enige schreden
en belde aan het tweede huis. Etentjes Nroorovergebogen
wachtte hij bij de parlofoon. Toen de zoemer
ging, zei hij onmiddellijk :
leur klikte dadelijk
portaal. De lift bracht
hénVnaar de vijf&^en hoogste verdieping^ E> wwon
appartementen aan woarozijden. Hij duwde op de
drukknop van de flat aan zijn linkerkant. Niemcmd/lo
verscheen. In de trapzaal was er niet het minste
geruchthoorbaar. Paul Jorg#»s belde PPJ^ÊUW- Neg AII
kwam »i goon ttntwoord. WpFhtuigiflfc duwde hij tegen
de deur, £€.£fét4#lu\i hat tf^Mct gomottm Hy
stapfeBg bSTde hall hinnen en op.ende de enige deur
die daarop uitkwam. Hij stona m een grote, smaakvol
gemeubelde »>

naar zich toe. Het Ttmaid»,. paarsrood aangelopen
aangezicht zag er wooroinwekkond uit; de neusvje
gels stonden abnormaal breed opengesperd, 'de J
»toèin ogen M M sterk gezwollen^-doharon plalü
jan ülltüüi iaii hel mwoot. Er wac geen opoor
naaide voorzichtig de aigaiwt tussen de vingers
van do man vandaan. Hij deed het langzaam, 2.o«iom
vooral peon \s ep het tapijt te morsen. TOEH Hy
kwam -faif met duizend voorzorgen overeind en tikte
de as af in een tj?akjsr op é&t- nabijotaand» tafel.
Naast ÜÉfi-asbakji stond een sierlijk bewerkte zilveren
doos. WB, opende ze, nam er een iiit6C#&**ft
uit.en ctak ge qar>. Vervolgens ging hij weer in de
^edejen zetel zitten en begon^
•feé in te
Fnij8 minuten niHTm liet
neervallen en stond opu.ii.uw up. Mot flinke alappen
tt? t)oMViH6W|fiiaar het andere eind van de
kamer en klopte tepop een iefi

Een zachte glimlach verscheen op haar gelaat. Haar
donkere ogen waren fel geschminkt, waardoor ze
het betrachte fluwelig effect bereikten. Ze richtte
zich wat meer op en nam Paul de sigaret uit de
hand. Haar huid was glad en diepgebruind, behalve
de kleine borsten, die een pittig blank contrast vormden
en de laag uitgesneden vorm van haar bikini
aangaven.
Ze deed twee diepe halen aan de sigaret en gaf ze
dan terug. Elegant streek ze met haar smalle hand
even door haar lange blonde lokken en liet zich dan
weer onder de helderwitte lakens glijden.
'Ik vond het verkieslijk dat je hem alleen aantrof,'
zei ze eindelijk. 'Toen je belde, ben ik maar meteen
weer in bed gegaan. Ik wilde precies weten wat een
indruk het op jou zou maken, hem daar levenloos te
vinden, zonder dat er iemand bij was. Zelfs ik niet.'
Alvorens te antwoorden, drukte Paul Jorgens zorgvuldig
zijn sigaret uit.
'Ik had er geen flauw idee van, hoe het zou zijn.
Ik heb een dode gevonden. Het was een gebeurtenis
die ik verwachtte, maar ik had er mij vooraf helemaal
geen voorstelling van gemaakt.'
'Toch zou ik graag weten wat het je deed, welke je
gevoelens waren toen je hem languit op het tapijt
zag liggen/ vroeg de vrouw.
De man antwoordde niet onmiddellijk. Hij stond op
van het bed en begon zich uit te kleden. Met zorg de-
40

poneerde hij zijn kledingstukken op een stoel. Nadat
hij tenslotte zijn sokken netjes op zijn schoenen onder
de stoel had gelegd, strekte hij zich uit naast de
vrouw, die de lakens reeds voor hem opengeslagen
had. Zij nestelde zich in zijn rechterarm en bleef
tegen hem aangedrukt liggen.
De man keek naar het plafond. De vrouw eveneens.
Zo bleven ze enige minuten roerloos liggen. De stilte,
waarin hun gedachten dwaalden, werd alleen maar
gebroken door het geluid van voorbijrijdende auto's,
waarvan men de motor telkens hoorde optrekken als
ze de straat indraaiden.
'Je hebt me nog niet geantwoord op mijn vraag naar
je indrukken,' drong de vrouw aan.
Hij zei: 'Ik heb eens gedroomd van een meisje, dat
ik dood aantrof bij mijn thuiskomst. Die droom staat
mij nog steeds voor ogen. Wat mij zopas in de living
het sterkst heeft getroffen, was de verbazende gelijkenis
tussen de manier waarop ze beiden op de grond
uitgestrekt lagen. Ook het meisje uit mijn droom lag
languit op het tapijt, met wijd uitgespreide benen en
het gelaat naar de vloer. Haar aangezicht was eveneens
gezwollen en met bloed doorlopen en in haar
hand hield ze een sigaret! Welnu, in mijn droom had
ik net dezelfde reactie, die ik zoeven in de living had.
Ook toen heb ik haar de sigaret uit de hand gehaald,
bezorgd om geen asse te morsen. Zopas heb ik je
VTaag niet onmiddellijk beantwoord, omdat ik naar
41

een bepaald verband zocht tussen die droom en de
huidige werkelijkheid.'
'Hoe is het verder met je droom vergaan ? Kun je
me daar nog meer over vertellen? Het boeit me/
zei de jonge vrouw, terwijl ze zich nog dichter tegen
de man trachtte aan te vlijen.
Paul Jorgens liet zich niet pramen.
'Ik droomde dat ik het meisje opnam en naar mijn
kamer droeg. Daar vlijde ik haar op mijn bed. Ik
kleedde me snel uit en ging naast haar liggen. Al
was elke seksuele drang me vreemd daarbij, toch
wilde ik haar naast mij hebben. Was het misschien
een vorm van medelijden, van devotie voor een jong
meisje, bijna een kind nog ? Toen begon ik eensklaps
te bidden. Ik bad voor haar zielerust en voor de mijne...'
Paul aarzelde enige ogenblikken, alsof hij naar de
juiste woorden moest zoeken. De jonge vrouw bleef
hem onbeweeglijk aankijken.
'Nadat ik geruime tijd gebeden had, begon ik te filosoferen
en richtte mij tot het meisje : "Kind, lief kind,
dit is de weg naar een betere wereld voor je. Een wereld
van stil en rein geluk. Je ligt hier best in dit zachte
bed. Niemand kan je nu nog pijn doen. Niemand is
nog in staat je te doen schreien. Nu ben je volmaakt
gelukkig, kleintje. Het is beter voor jou, zo jong tussen
die kraakheldere dodenlakens te liggen, dan op
je oude dag. Indien je oud geworden was, zou het je
42

pijn gedaan hebben; je zou geleden hebben om de vele
herinneringen, die een zacht bed bij jou zou hebben
opgeroepen. Jé zou verdriet gehad hebben om het
scherpe contrast tussen je stramme ledematen en het
malse, soepele dons. Je verlaat een wereld van tranen
voor een wereld van geluk. De goede God maakt van
jou nu een engel. Je wordt beslist een engel, want
je hebt in deze wereld de kans niet gekregen om te
zondigen. Vaarwel, kleintje. Ik bid voor jou. Bid jij
ook voor mij. Vaarwel!".'
'En toen ontwaakte je plotseling en sprong je verschrikt
op ?' vroeg de vrouw.
'Helemaal niet,' antwoordde Paul Jorgens. 'Mijn grote
verschrikking kwam pas de volgende ochtend... De
volgende ochtend, althans in mijn droom.'
'Hoezo ?'
'Ik werd gewoon wakker, flink uitgerust en ontspannen.
Ik dacht dat het reeds volop dag was. Mijn eerste
blik was natuurlijk voor het meisje naast me. Ze lag
daar vredig en gelukkig. Haar gezwollen en met bloed
doorlopen trekken hadden plaatsgemaakt voor een sereen
en gaaf gelaat. Het was alsof ze sliep... Maar toen
ik haar heel even aanraakte, voelde ik haar huid onder
de druk van mijn vingertoppen begeven. Verbijsterd
begon ik als hysterisch haar hele lichaam te betasten...
Overal waar mijn handen haar beroerden,
verging het vlees in het niet. Er bleef zelfs geen stofje
achter... Hoe lang ik zo voortging, weet ik niet. Ik
43

herinner me alleen nog, dat het eensklaps als een
schok tot me doordrong, dat ik een afschuwelijke
droom beleefde. Ik zat rechtop in bed, ik was alleen,
de lakens en dekens waren dooreengewoeld. Mijn
hoofd woog loodzwaar. Het was drie uur in de ochtend.
Instinctmatig voelde ik, dat het nachtelijk visioen
mij sterk had aangegrepen en dat er die nacht
van slapen geen sprake meer kon zijn. Ik wilde mijn
droom niet verder op mij laten inwerken en daarom
besloot ik, me aan te kleden. Ik reed terug naar de
stad en bracht nog enige uren in bars en late nachtgelegenheden
door. Omstreeks tien uur 's morgens
kwam ik weer thuis. Het eigenaardige was, dat ik me
volstrekt niet vermoeid voelde en zelfs dadelijk met
mijn werkzaamheden kon beginnen. Die droom heb
ik volledig uit mijn gedachten kunnen verbannen. Tot
ik... tot ik daarnet...'
Paul Jorgens draaide zijn hoofd naar de vrouw toe
en merkte tot zijn ontzetting, dat hij alleen te bed
lag. Hoe was dat mogelijk?... Terwijl hij zijn droom
vertelde, had hij niets, maar dan ook niets gevoeld.
Hij had het moeten weten als de vrouw uit het
bed gestapt was... Amper enige ogenblikken voordien
was hij zich nog bewust geweest van haar aanwezigheid,
dicht bij hem.
Hij sprong uit het bed en riep :
'Hilde ! Hilde ! Waar ben je ?...'
44

Werktuiglijk liep hij naar de deur en opende ze met
een ruk. Als versteend bleef hij staan.
Vóór hem, op het wijnrode Afghaanse tapijt, lag de
man van daareven niet meer. In zijn plaats lag een
meisje. Een zeer jong meisje, bijna een kind nog. Het
meisje uit zijn droom...
Paul Jorgens kon aanvankelijk geen woord uitbrengen.
Hij voelde het bloed in zijn keel hoorbaar kloppen.
Zijn hart hamerde wild en luid. Aarzelend trad
hij naderbij, de ogen als vastgeschroefd op de mysterieuze
gedaante. Hij voelde het klamme zweet op
zijn voorhoofd parelen. Ook zijn rug, zijn borst en
zijn handen waren vochtig. In zijn neusgaten drong
een onaangename, zure zweetlucht, die zich uit zijn
poriën perste. Hij werd duizelig. Toen hij bij het
meisje kwam, keek hij in een vredig, zacht glimlachend
gelaat, waarop een serene uitdrukking lag, als
een weerspiegeling van het geluk zelf. Wellicht waren
dit de vredige trekken van een engel ? De uitstraling
van het volmaakte geluk ?...
Het was de laatste vraag die Paul Jorgens zich nog
ooit stelde. Terwijl hij ineenstuikte en met een doffe
plof op het vloerkleed terechtkwam, stamelde hij zijn
laatste en positief antwoord :
'Ja, een engel!'
45

Paul Jorgens lag levenloos en eenzaam op het wijnrode
tapijt. Zijn opengespalkte ogen keken star naar
het plafond. Zijn handen waren krampachtig tot vuisten
gebald.
Het was allesbehalve de uitdrukking van iemand die
rustig en vredig gestorven was.

ZICHERMAN S
D W A N G G E D A C H T E
'Wat een dag!'
Met deze woorden betrad Fritz Zicherman de huiskamer.
Zijn vrouw kwam naar hem toe, zoende hem, lief als
altijd. Maar ze schonk geen aandacht aan zijn problemen.
Nooit, ook ditmaal niet. Had zij eigenlijk wel
gehoord, wat een ellende in die drie woorden verscholen
lag ?
47

'Ach, laat maar gaan...' dacht hij.
Terwijl hij naar de badkamer stapte, reikte zijn vrouw
hem de post over. Hij nam er voorlopig nog geen
kennis van. Toen hij de deur van de badkamer bereikte
veranderde hij van mening, draaide zich eensklaps
om en stapte naar de keuken. Daar nam hij
een flesje bier uit de ijskast en dronk met gesloten
ogen. Hij neusde eens in de kookpotten. Asperges,
rosbief. Fijn! Pas dan begaf hij zich naar de badkamer.
Zijn hemd was vies van het zweet. Het was me ook
een dag geweest! Zo warm, en dan die zorgen op
kantoor, gejaagdheid en spanning.
Hij opende het apotheekkastje en zocht de aspirines.
Hij nam er twee, bedacht zich even en nam nog een
derde. Wat een hoofd! Bah, die voortdurende drukking
boven de ogen. Ellendig.
Hij liet wat lauw water in een glas lopen en slikte
er de tabletten mee in. Dan opende hij de badkraan.
Het water spoot onmiddellijk, plezierig opspringend,
in de witte kuip. Ondertussen begon hij zich uit te
kleden. Daar hij toch enige minuten zou moeten wachten,
dacht hij die tijd best te kunnen gebruiken om
zich vlug even te scheren. Terwijl hij voor de spiegel
stond en het elektrische apparaat aanzette, bekeek
hij zijn gegroefd gelaat.
'Je wordt oud, man. Je bent een enig voorbeeld van
vermoeidheid en kommer...'

Nadat hij het apparaat ritmisch over zijn gezicht had
laten glijden, verfriste hij zich met een vleugje toiletwater.
De geparfumeerde alcohol prikkelde zijn huid.
Hij draaide de mengkraan dicht en stapte voorzichtig
in het water. Aai, die rug ! Het contact met het water
deed hem goed. Eensklaps dacht hij aan de correspondentie.
Waar ? Ja, daar op het kastje. Zonder zich
te bekreunen om het water, dat naar alle kanten
spatte, stapte hij vlug uit en daarna opnieuw in de
kuip. Zijn handen droogde hij haastig af. De brieven
mochten niet nat worden. Aai, die rug toch! Wat
een ramp, zich zo dikwijls te moeten bukken.
Eindelijk zat hij weerom in het water. De krant liet
hij liggen. Een paar reclamefolders, een uitnodiging
voor een vergadering. Saaie boel! En één brief...
Zonderling : geen adres van afzender. Hij scheurde de
envelop open. Geen briefhoofd, een met de machine
getikt velletje, vrij keurig geschikt, zonder taal- of
tikfouten.
Hij las:
Mijnheer,
Hierbij delen wij u mee, dat u door onze Raad van
Commissarissen aangeduid werd voor ondervraging in
de zesde graad.
Het thema is : 'Uw recht op leven'.
Mogen wij u verzoeken enkele uren over dit onder-
49

werp te mediteren, opdat u zich goed voorbereid zou
aanmelden.
Wij verwachten u morgen, klokslag tien.
Met ware hoogachting.
Het Comité voor Berechting.
Fritz Zicherman las de brief driemaal over. Belachelijk
! Een grap ? Inzet van een zenuwoorlog ? Had
hij nog niet meer dan voldoende zorgen, zonder die
humbug ?
Zijn vrouw klopte aan. Het avondeten stond op tafel.
'Ja, ik kom.'
Hij droogde zich vlug af en trok nonchalant zijn kleren
aan. Voor de spiegel kamde hij zich nog even.
Weerom constateerde hij : 'Wat zie ik er vermoeid
uit. Je zou moeten rusten, man. Een paar weken vakantie
nemen, aan zee, of misschien beter nog in de
bergen. Maar hoe zou je dat kunnen ? Je zit nu eenmaal
verstrikt in een rotsituatie.'
Terwijl hij zichzelf in de ogen bleef kijken, schoot
de brief hem weer te binnen. Kon het zijn, dat iemand
hem kwaad wilde ? Had hij vijanden ? Och, wie
heeft die niet ? De zakenwereld, iemand op kantoor,
er waren zoveel mogelijkheden.
'Kom nu toch, Fritz.'
50

Zijn vrouw stond achter hem.
De asperges noch de rosbief smaakten hem. Die verdomde
brief lag hem zwaar op de maag. En de hoofdpijn,
die maar niet wijken wou.
Ook het nagerecht liet hij onaangeroerd.
'Je hebt alweer niets gegeten,' had zijn vrouw gezegd.
Meer niet. Toen had ze de televisie aangezet.
Uit zijn stoel, nog steeds aan tafel, volgde Zicherman
verstrooid het nieuws. Hevige brand in een
meubelfabriek. Men toonde de beelden van de vreselijk
laaiende gloed. Beelden van op het nippertje aan
de vuurdood ontsnapte arbeiders. Pijnlijk vertrokken
gezichten. Gekwetsten werden weggevoerd. Over sommige
lichamen was reeds een mantel gespreid...
'Ik hou het niet meer uit!'
Een glas viel aan scherven. Met vertrokken gelaat
was Fritz Zicherman rechtgesprongen. Hij had de stoel
omgegooid en hield het tafellaken verfrommeld in zijn
gebalde vuisten. De blik in zijn ogen was die van een
man in paniek.
Zijn vrouw kwam verschrikt uit haar zetel overeind.
'Fritz, wat is er ? Wat heb je gedaan ? Mijn mooi vaatwerk
! Ben je gek geworden ?'
Zicherman stond nog steeds onbeweeglijk voor de
tafel. Geleidelijk werd hij kalmer. De blik in zijn ogen
werd weer menselijk. Zijn neusvleugels trilden niet
langer. Zijn gehemelte en tong waren wel kurkdroog,
maar zijn lippen ontsloten zich.
51

'Vergeef me, ik weet niet wat me overkomt,' stamelde
hij.
Toen liep hij van tafel weg en liet zijn vrouw ontsteld
achter.
Hij rende naar de badkamer en liet koud water over
zijn hoofd en in zijn hals lopen.
Naast de badkuip, op de rubbermat, zag hij weer de
brief liggen.
'Eric Lang!'
Die naam flitste hem eensklaps door het hoofd. Ja,
Eric Lang ! Die heeft me nog vóór een paar maanden
gezworen, dat hij wraak zou nemen. Nu weet ik het...
In verband met die zaak waarvoor ik hem geen commissie
heb willen uitkeren. Had hij ook geen recht
op! De klant had rechtstreeks besteld, zonder zijn
tussenkomst. Nu begrijp ik het: die brief is van
hem!
Met een klap sloeg hij de deur van de badkamer dicht,
trok zijn jas aan en liep het huis uit, zonder zich om
zijn echtgenote te bekommeren.
Enige stappen verder was een café. Hij stapte er binnen,
bestelde een filter en vroeg om het telefoonboek.
Lad... Laf fens... Laegermans... Hier had je het: Lang,
Eric Lang. Hij noteerde vlug adres en telefoonnummer.
Even zat hij de kwestie te overpeinzen. Neen, opbellen
kon hij niet. Aan de telefoon kan je zo'n zaak niet
uitpraten.
Hij betaalde zijn consumptie en vroeg om een taxi.
52

Eric Lang woonde aan het andere uiteinde van de stad.
Het was reeds na achten, en het verkeer normaal. De
taxi vorderde flink, stopte eindelijk voor een flatgebouw.
Fritz Zicherman rekende af.
Dertig belletjes, dertig namen. Eric Lang woonde op
de vierde verdieping.
Er kwam geen antwoord.
Tenslotte drukte hij op 'conciërge'. Onmiddellijk
kreeg hij de gewenste inlichting: de heer Lang was
een tiental dagen geleden met vakantie vertrokken,
naar Portugal. De heer Lang zou nog wel de hele
maand wegblijven. Zou de conciërge een boodschap
noteren ? Niet ? Goedenavond, mijnheer.
Traag verwijderde hij zich van het flatgebouw.
Zicherman stak een sigaret op, maar gooide ze reeds
na enige seconden weg. De rook maakte hem duizelig.
Hij had tevens een vuile smaak in de mond. De hoofdpijn
had nog toegenomen. Zijn benen wogen zwaar.
Enkele huizen verder werd hij aangetrokken door de
kleurig verlichte etalage van een speelgoedwinkel.
Zijn oog viel op een James-Bondpistool... Een vulpen
met onzichtbare inkt, aangeprezen door Napoleon
Solo... Een miniatuurzender in een manchetknop,
merk Illya Kuryakin... Een perfecte miniatuur van de
Batcar...
Plotseling werd hij geboeid door een grote pop. Een
clown, gekleed in een veel te groot pak; een bonte
mengeling van veelkleurige ruiten. De clown had een
53

prachtig weergegeven, groteske uitdrukking. Gefascineerd
bleef Zicherman kijken. Afgezien van de door
dikke rode verf breed omlijnde ogen van de pop, de
borstelige witte wenkbrauwen, de neus als een rijpe
tomaat, meende Fritz Zicherman zichzelf in de clown
te herkennen.
Eensklaps verbeeldde hij zich, dat de clown hem begon
uit te lachen:
'Hahaha... hihihi... hahaha...'
Een ruit viel aan scherven.
Fritz Zicherman keek verbijsterd naar zijn bebloede
hand. Het bloed begon allengs sneller te stromen, over
zijn arm, op zijn jas. Schuim stond hem op de lippen.
In paniek rende hij weg. Een voorbijganger keek hem
verschrikt na. Zicherman haalde een zakdoek te voorschijn
en beschutte zijn gekwetste hand zo goed mogelijk.
Hij kon het rennen niet langer volhouden. Dit tempo
snoerde hem de keel dicht. Het werd hem wazig voor
de ogen.
Hij merkte dat hij zich in een openbaar park bevond.
Op de eerste bank zonk hij zwaar neer en sloot de
ogen.
'Door onze Raad aangeduid... Uw recht op Leven...
Enkele uren mediteren... Goed voorbereid... Klokslag
tien...'
En toen, op die bank in het park, aanvaardde hij voor
het eerst de ernst van die brief. En de angst nam bezit
54

van zijn hele wezen toen hij er zich eensklaps rekenschap
van gaf, dat hij niet eens wist waai hij zich
diende aan te melden !
'Er staat geen adres op die hrief... noch op de envelop...
Ik weet niet waar men mij morgen verwacht!...'
Hij keek om zich heen. Het park was verlaten. Hij zag
niets dan groen, alle soorten van groen, gedomineerd
door grote eike- en beukebomen. Vredig groen, slapend
groen.
Zijn gekwetste rechterhand voelde pijnlijk aan. Het
bloed vloeide niet meer, maar de gestolde bruine massa
gaf zijn hand een vieselijk uitzicht.
Hij dacht er beter aan te doen, voort te gaan. Hoe
lang zat hij hier reeds ?
Moeizaam stond hij op, op onvaste benen. Het draaide
hem voor de ogen.
Het was bijna middernacht. Toch geraakte hij thuis.
Zijn vrouw sliep. In de woonkamer was alles keurig
opgeruimd. Geen spoor van zijn scène. Zicherman
begaf zich naar de badkamer. Geruime tijd verzorgde
hij zijn gekwetste hand.
Toen hij het licht wou uitknippen, zag hij opnieuw de
brief liggen; nog steeds op dezelfde plaats. Had zijn
vrouw hem gelezen ? Waarschijnlijk niet, ze had immers
geen interesse voor zijn zaken.
Hij raapte de brief op, verfrommelde hem en gooide
hem in de papiermand. Maar de woorden bleven in
zijn hoofd hameren:
55

'Dooi onze Raad aangeduid... Uw recht op leven...
Enkele uien mediteien... Goed vooibeieid... Klokslag
tien...'
Hij voelde het klamme zweet weer uitbreken. Zijn
hoofd, zijn handen, onder de oksels, alles voelde klammig
aan. Zijn maag kneep samen toen met gTOte neonletters
in zijn geest werd gebrand :
COMITÉ VOOR BERECHTING
COMITÉ VOOR BERECHTING
COMITÉ VOOR BERECHTING.
Hij holde de badkamer uit, de handen tegen de slapen
gedrukt.
In de woonkamer ontkurkte hij een fles cognac. Hij
bracht de hals van de fles aan zijn mond en dronk
verscheidene slokken, gulzig en onbezonnen, als was
het spuitwater. De sterke alcohol pijnigde zijn maag,
snoerde hem de keel dicht, prikkelde zijn neusvliezen.
Zijn hersens bonsden opstandig. De tranen
sprongen hem in de ogen, rolden hem over de wangen
als bij een weerloos mishandeld kind. Toen kreeg
hij een droge hoestbui. Blijkbaar was hij niet meer
voor logica of rede vatbaar. Hij zocht een glas en
schonk het boordevol cognac. De fles was reeds flink
gevorderd.
Hij nam plaats in een zetel. Nogmaals dronk hij, een
slokje maar. Het glas ontglipte zijn hand. Zijn hoofd
viel achterover. Een zware slaap overviel hem.
56

'Fritz ! Sta op ! Fritz, word toch wakker !'
Langzaam en met tegenzin opende hij de ogen. De stekende
pijn in zijn hoofd was er nog steeds. Als achter
een gordijn bemerkte hij een wazige gestalte.
'Fritz, wat is er aan de hand ? Waarom ben je niet in
bed gekomen? En... o hemel... ben je gekwetst?'
Hij schudde ontkennend het hoofd.
'Hier, drink een kop koffie. Sterke koffie, dat zal je
er weer bovenop helpen.'
Instinctmatig nam hij het kopje aan, morste even, en
dronk dan met kleine teugen van het hete vocht.
'Hoe laat is het ?'
'Halfnegen, Fritz. Meer dan tijd voor kantoor.'
Er werd tussen de echtgenoten verder geen woord gewisseld.
Eigenaardig... Ze waren als vreemdelingen,
die deden alsof ze elkaar kenden.
Omstreeks half tien kwam Fritz Zicherman op zijn
bureau. Van werken kwam niet veel terecht. Hij kon
zijn gedachten niet ordenen. Andermaal piekerde hij
over de geheimzinnige convocatie. Over een halfuur
moest hij op de afspraak zijn.
'Maar waar ? Waar moet ik naar toe ?' schreeuwde
hij luid.
Zijn ogen zochten de muren af. Noch de grafieken,
noch de dossiers gaven hem enig antwoord.
Hij belde zijn secretaresse in het aanpalend vertrek.
57

'Juffrouw, ik wil in geen geval gestoord worden. Geen
telefoon, geen afspraken. Ik ben er voor niemand, vandaag.'
Door het brede raam blikte hrj in de drukke straat.
Van op de zevende verdieping leken de mensen en de
auto's uiterst klein, miniem, onbetekenend. Onschuldig
zelfs. Hij voelde zich op deze hoogte betrekkelijk
veilig. Het was zelfs alsof hij van hier uit de mensen
en het leven domineerde.
Onwillekeurig keek hij naar zijn horloge.
Nog twintig minuten...
Plotseling bemerkte hij tussen het verkeer een grote,
glimmende, zwartgeschilderde auto. Een luxewagen,
versierd met zilveren... ja, dat zouden wel engelen
zijn... Verzilverde engelen.
Toen zag hij ook de talrijke bloemtuilen en kransen.
De lijkwagen reed zeer langzaam en belemmerde
enigszins het verkeer. Een lange sliert auto's volgde.
Eensklaps snelde Zicherman zijn kantoor uit.
In de gang belde hij onmiddellijk voor de lift. Het
leek hem een eeuwigheid alvorens de lift tot zijn verdieping
steeg, en nog eindeloos langer eer ze opnieuw
de benedenverdieping bereikte.
Hij snelde de gang door en de straat op.
De lijkwagen was het gebouw reeds een eind voorbij.
Fritz Zicherman liep zo vlug als hij kon tussen de
drukke, dichte menigte, Excuseer... Pardon... Excuseer...
58

Na menigeen tegen het lijf te hebben gelopen was hij
eindelijk ter hoogte van de hem fascinerende lijkwagen
en las hij de woorden op de grote kransen :
Aan mijn beminde echtgenoot — Aan ons diepbetieuid
diensthoofd — Vaarwel Bioedei. En dan de
laatste : Vanwege het Comité...
Zicherman keek strak naar de vier engelenkoppen,
bevestigd op de uithoeken van de wagen. Deze hier
leek normaal, maar die daar, dacht hij, heeft plezier!
Net dezelfde gelaatsuitdrukking als die clown, gisteravond
in de etalage.
'Vervloekt!' schreeuwde Zicherman plotseling.
Mensen keken verschrikt om zich heen. Zicherman
stond met zijn omwikkelde hand boven zijn hoofd te
zwaaien. Gereed om op de lijkwagen toe te stormen.
De pijn, die het ballen van zijn vuist hem berokkende,
bracht hem echter enigszins tot zichzelf. Meteen besefte
hij het ongehoorde van zijn daad. Beschaamd
trachtte hij zich in de menigte te verbergen. De lijkwagen
reed langzaam en onverstoorbaar verder.
Met gebogen hoofd keerde hij naar het kantoorgebouw
terug. Hij keek nogmaals op zijn horloge.
Eén minuut vóór tien.
Wat er nu ook nog mocht gebeuren, de afspraak zou
hij in elk geval missen.
Toen hij de gang van het gebouw betrad, stonden de
wijzers vrijwel op tien uur... Hij haalde zijn sigarettenkoker
te voorschijn en stak vlug een sigaret op.
59

Weer voelde hij zich draaierig worden. Nadat hij op
de knop met het opwaartse pijltje had gedrukt, leunde
hij hijgend tegen de muur aan. Hij was bang dat hij
zou vallen.
De liftdeur schoof open.
Onvast stapte hij naar binnen. Terzelfdertijd flitste
hem door het hoofd :
'ER IS GEEN LICHT IN DE LIFT !'
En huilend stortte hij neer in een bodemloze diepte...
'Hartaandoening. De dood moet onmiddellijk zijn ingetreden.'
De dokter richtte zich weer op.
'Hoe is het gebeurd ? Hoe hebt u hem ontdekt ?'
De secretaresse, krijtwit en volledig overstuur, antwoordde,
naar haar woorden zoekend :
'Ik weet het niet. Het is niet hier in het kantoor gebeurd.
Men heeft hem zo aangetroffen in de lift.
Iemand is over hem gestruikeld. Men zegt dat de verlichting
in de lift niet meer werkt, ofschoon ze verder
normaal functioneert.'
60

HET LEVENSELIXIR
Dit verhaal speelt zich af op het eiland Manda. Een
eiland gekoesterd in de zon, zoals we het ons in onze
dromen voorstellen. Een lieflijk eiland, bewoond door
zorgeloze, primitieve mensen, die de volheid van hun
eenvoudig geluk niet beseffen.
Nochtans is de gebeurtenis, die we hier verhalen, helemaal
niet zo eenvoudig en liefelijk als we het zouden
willen. Maar we mogen de waarheid geen geweld aandoen.
61

Hoofdpersonage is een jonge vrouw, goddelijk en begerenswaardig.
Kortom, een vrouw om van te dromen.
Maar dit verhaal werd geschreven na de droom.
Voor de beschaving was het kleine Manda een vergeten
eiland. Nochtans lag het niet zo ver van de westerse
cultuur verwijderd. Toch legde er slechts sporadisch
een cargo aan, omdat het eiland uit de regelmatige
zeevaartlijn lag. Wanneer er om de drie maanden toch
een vrachtschip in de vissershaven aanlegde, dan gebeurde
dit hoofdzakelijk om de inboorlingen de hun
ontbrekende voedingsmiddelen en huisraad te bezorgen,
en ook wel een of ander extraatje, dat ze trouwens
best hadden kunnen missen. De nederzetting telde ongeveer
achthonderd inwoners, die ruimschoots in hun
eigen behoeften konden voorzien. Hoe goed ze het
hadden, bleek ten overvloede uit het feit, dat niemand
eraan dacht het eiland te verlaten. Niet één van de
aanleggende schepen had zich ooit erop kunnen beroemen
één passagier te hebben ingescheept.
De inboorlingen leefden als broers en zusters onder
elkaar. Maar toch was er iemand, voor wie ze een bijzondere
genegenheid koesterden. Ze telde slechts achttien
lentes. Maar haar bevalligheid, haar rijkdom van
hart en gemoed waren zo overweldigend, dat zij als
vanzelf het hart en de trots van de dorpsgemeenschap
werd.
62

Magdala, zo was haar naam, was ongetwijfeld het
mooiste meisje van het eiland, en het verrassende was
wel, dat niemand haar daarom benijdde. Haar stap
was als een verfijnde dans, haar gang was speels, levendig,
jubelend en zo fris als een bruisende fontein,
bespeeld door de zonnestralen die er miljoenen kristallen
in toveren.
Wanneer ze met iemand sprak, werd die dadelijk ingepalmd
door de zachte intonatie van haar stem, waarvan
de klank was als een penseel waarmee ze haar gedachten
schilderde.
Magdala had ogen als parels uit de diepste zeeën. Haar
neus was als ontstolen aan een Griekse Afrodite. Haar
mond vol en welgevormd, met lippen als gedegen bourgogne.
Haar gelaatstint mat en zacht als albast. Haar
huid was soepel, als bestemd om voortdurend gestreeld
te worden. Haar lichaam was als dat van een gazelle,
gracieus, rank en lenig.
Maar toen ze achttien was geworden, verliet de onschuld
haar lichaam. De bewustwording van haar
schoonheid en de aantrekkingskracht op het andere
geslacht waren er verantwoordelijk voor dat ze nu
vrouw werd.
Sedert enige tijd voelde Magdala zich sterk aangetrokken
tot de jonge, knappe Arno, die vooraan in de
63

twintig, stevig gebouwd, gul en vriendelijk was. En
niemand verbaasde zich erover toen, enkele weken
nadien, de ouders van Magdala en Arno het huwelijk
van hun respectieve kinderen aankondigden. De bruiloft
werd vastgesteld op de eerste meidag, een dag die
vrij snel aanbrak. De genodigden werden bedacht met
de heerlijkste spijzen en dranken. Er werd gedanst en
er werden moppen getapt, schuine en andere, tot in de
vroege ochtenduren.
Vanzelfsprekend waren er ook talrijke geschenken.
Er was ook één zeer speciaal geschenk.
Magdala's vader, die zich tot het uiterste had ingespannen
om het huwelijksfeest tot een onvergetelijk
festijn te maken, had een paar dagen tevoren, bij het
afladen van goederen in de kleine baai, een matroos
ontmoet.
In ruil voor een hoeveelheid inlandse tabak had hij
van hem een fles gekregen met een zeer oud en kostbaar
elixir. De zeeman had hem plechtig verzekerd,
dat alwie ervan dronk voor het hele verdere leven zou
worden bedeeld met een nooit afnemende kracht en
bovenmenselijke wellust.
Magdala's vader had toen onmiddellijk gedacht aan
het jonge paar: dit was werkelijk een onschatbaar geschenk
voor zijn schoonzoon en dochter.
64

Het feest was nog volop aan de gang, toen Magdala
merkte, dat haar echtgenoot genoeg had van de traditionele
kokoswijn. Ze oordeelde dat het tijd werd, hem
voor haar op te eisen. Zonder afscheid te nemen, in
alle stilte, verlieten ze de feestvierders en begaven
zich naar de woning, die voor hen was opgetrokken
in de nabijheid van het ouderlijk huis van het meisje.
Groot was hun verrassing, toen ze op de tafel een stevig
gesloten oeroude fles vonden, met ernaast een
kaartje : 'Dit is jullie levenselixir F
'Kijk! Dit is de bekroning van deze dag!' had de
reeds ietwat beschonken Arno uitgeroepen.
De hals van de fles was voorzien van een afbeelding
van een zevenkoppige draak. Met enige moeite werd
ze ontkurkt.
Arno schonk twee glaasjes vol.
'Op ons lang en gelukkig huwelijksleven !' glunderde
hij.
Zij dronken.
Dan droeg Arno zijn bruid naar de slaapkamer.
De volgende ochtend, vrij vroeg reeds, slenterde Magdala's
vader rond de woning van de jonggehuwden.
Zijn vrouw had er weliswaar op gezinspeeld dat het
onbehoorlijk was, het jonge paar nu al lastig te vallen,
maar de oude kon zijn ongeduld niet bedwingen. Hij
65

wou zich vooral graag vergewissen van de uitwerking
van het wonderbare elixir.
Hij had reeds een keer aangeklopt, zonder antwoord
te krijgen. Een poosje nog wandelde hij rond de hut.
Toen hij eindelijk, door nieuwsgierigheid gedreven, de
voordeur wou openen, merkte hij dat ze niet gegrendeld
was. Hij mocht dus naar binnen gaan...
Waarschijnlijk zaten de jonggehuwden al bij de koffietafel.
Hij kwam in de woonkamer en riep hun naam. Geen
antwoord.
Zijn hart begon feller te kloppen. Koude rillingen liepen
over zijn rug. Hij werd eensklaps als door een
bovennatuurlijke vrees bevangen.
'Magdala ! Waar ben je ?...'
Toen klonk plotseling een stem :
'Kom toch binnen ! Waarop wacht je eigenlijk ?'
Zo blij was hij, een stem te horen, dat het aanvankelijk
niet tot zijn bewustzijn doordrong dat het niet de
stem van Arno was, en evenmin die van zijn dochter.
Hij ging op het verzoek in en betrad de slaapkamer...
Zijn rechterhand greep naar zijn hart...
In een hoek stond Arno, met wijd opengesperde ogen
te staren naar het bed; een versteende Arno, in wiens
blik nog een vonk van leven en begrijpen vloeide,
maar wiens ledematen tot krampachtige roerloosheid
versteven waren. Machteloze moordzucht laaide in
zijn ogen.
66

In het bed lag Magdala, met verdwaasde blikken, in de
armen van een man die hij slechts éénmaal ontmoet
had : de matroos. De matroos die hem het levenselixir
had bezorgd.
Terwijl hij dit ontzettende tafereel als aan de grond
genageld bleef beschouwen, merkte hij hoe zijn dochter
door de zeeman driftig omhelsd werd. En hij hoorde
hoe zij, tussen zijn liefkozingen in, prevelde :
'Arno... Mijn lieve, lieve Arno !...'
De oude zag dat op de linker bovenarm van de matroos
een zevenkoppige draak was getatoeëerd. Dezelfde
draak als op de fles met het levenselixir...
De grijsaard voelde het schuldbewustzijn als een loodzware
last op zijn hart drukken. Onmachtig snakte hij
naar lucht. Maar Arno kon hem niet helpen. Zijn glazige
ogen zagen niets meer. Hij plofte neer op de
grond.
In de kamer klonk het nog steeds met overgave :
'Arno !... Mijn sterke, lieve Arno !...'
67

DE STORY VAN DR. A. CULA
& FRANK N. STEIN
BEKROOND VERHAAL
ATLANTA-PRIJS 1967
Zoals steen, kaas en nylonkousen, zo hoort de angst —
warme angst, kille angst, bewuste en verdoken angst —
tot deze wereld. Een wereld waarin mensen elkaar omhelzen,
bedwelmen, vermoorden. Een wereld waarin
mensen lijden in angst, terwijl anderen genieten in
angst.
Ik kende iemand, die op een overdreven manier dweep-
69

te met al wat verband hield met griezelen, en die een
horror-story niet had willen ruilen met de meest fantastische
LSD-hallucinatie. De science-fiction fenomenen
kende hij als zijn geldbeugel. Menige passage uit
de klassieke fantastische verhalen kon hij zo, vóór de
vuist weg, citeren. Er mocht geen film vertoond worden
met gruwelijke griezelpoppen, of Jonathan Steller
was er als de kippen bij. Door zulk overmatig gebruik
van griezelpillen werd de man allengs blasé. De kleurenfilm
mag dan nog zoveel mogelijkheden bieden,
een gelijkwaardige prent als de eerste Duitse versie
van Het kabinet van dokter Caligaii kon hij zich niet
meer voorstellen in onze tijd. Aldus wekte het bij
hem geen erge verbazing meer, toen hij onlangs constateerde,
bij het zien van een middelmatige Engelse
gruwelfilm, dat de steeds zeldzamer geworden gelukzalige
rillingen dit keer volkomen uitbleven. Blijkbaar
had hij de kaap van de bereikbare griezelgenoegens
overschreden. Terneergeslagen verliet hij de donkere
zaal, nog vóór het einde van de vertoning.
Thuisgekomen stapte hij als gehypnotiseerd naar zijn
flink gevuld boekenrek en begon, gewiegd tussen hoop
en twijfel, te zoeken in zijn verzameling gespecialiseerde
literatuur. Na uren doorbladeren en bewogen
speuren naar het hartstochtelijk begeerde redmiddel,
merkte hij dat al zijn pogingen volstrekt nutteloos waren.
De top-evenementen van de griezelliteratuur stonden
zo scherp in zijn geheugen gegrift, dat hij ze woor-
70

delijk kon citeren. Citeren, zonder enige ontroering of
beroering, zonder enige sensatie.
Het was hem met griezelen vergaan zoals met de overdaad
aan lekker eten, fijne sausen, als met te veel
roken.
Jarenlang had hij geleefd in een labyrint van goed
humeur. Hij had griezelboulevards bewandeld als was
hij in één persoon een verliefd paar geweest, bochten
nemend, klimmend, dalend, en achter elk evenement
genotzalige rilvreugde vindend. Hij was verlicht, verliefd
en bezeten geweest. Hij had geleefd in samenklank
met de griezelstories. Thans bleef hem slechts
een spaarzaam smeulend vuur over.
Hij voelde zich als een door de herfstwind onttakelde
boom. De resten van een warm-zalige avond: enige
magere vlammetjes die likten aan stervende sintels in
de haard, zonder hoop op verder voedsel. Verslagen
zonk hij in een zetel, schonk zich een glas Scotch in
en nam, als laatste toevlucht, de krant ter hand.
Mocht hij zijn ogen geloven ?!
Voor de derde keer las hij de kleine tekst, netjes gezet
over één kolom, vijf centimeter hoog en met extra
vette kaderlijn eromheen.
71

Ja, het stond er zwart op wit:
IT349 GM
. ' «•• •
•£ en 19 u ,
g, Van Gotp,
Zich aanmcl
> Verhiagensu.
WIL JE GRIEZELEN ? ? ?
'\
17297 G
NIET als in de kino
NIET als in de science-fiction
NIET ab in je dromen
maar ECHT!
Wend je dan tot Dr. A. Cula &
Frank N. Stein Ltd.
Schriftelijke verzoeken blijven
onbeantwoord.
92S-473 CV
WERKVIIOUW Ja irtCTrinkél, Isabellaki
3J. Woensö. v. 1 tot 5. Dond. v, l tot
l tot 6. ,_ *
OACHEISJI
t?t. mud.
Belgiélet).
MEISJ'
Daarop volgde het adres. Een telefoonnummer werd
niet vermeld. Bizar ! Dat was het enige woord, dat hij
vooralsnog kon uiten.
Ja, erg bizar, herhaalde hij nogmaals voor zichzelf. Als
vastgehecht in zijn zetel bleef hij vóór zich uit staren,
zich niet langer van de vertrouwde omgeving bewust.
Concrete zaken hadden hem nooit erg geïnteresseerd.
Nu zeker niet meer. Hij voelde zich totaal afwezig,
zwevend in een zwoel rood en purper getint universum.
72

Een krachtige stem sprak hem toe, zinderend van bewuste
macht:
'Tijdens dit vraaggesprek wil ik op elk van mijn vragen
een duidelijk en beknopt antwoord. Ik wens dat
jij me Mister Press zou noemen. Meteen ken je mijn
functie ten overstaan van mijn patroons, de heren
Frank N. Stein en Dr. A. Cula. Ik ben inderdaad hun
persagent, en tevens hun vertrouwensman. We hadden
reeds een dossier over jou, maar wegens mijn uiterst
drukke bezigheden kon ik je pas heden rechtstreeks
onze krant bezorgen.'
De stem zweeg verscheidene seconden, om deze mededeling
te laten bezinken.
'Ik zeg wel degelijk onze krant. Het is namelijk zó
dat jij, wanneer dit gesprek een einde heeft genomen
en je weer tot je zogenaamd normale toestand terugkeert,
deze advertentie niet meer zult aantreffen. Ze
was er alleen maar voor jou en slechts voor één oogwenk.'
Jonathan Steller voelde zijn geest weerom sterker aanwezig.
Hij meende opnieuw over al zijn vermogens te beschikken
en was uitermate gespannen. Van plaats en
uur was hij zich echter niet bewust. Dat hoefde ook
niet. Hij voelde alleen maar die andere aanwezigheid,
zonder ze met de zintuigen te kunnen identificeren.
'Je bent bediende van beroep ?'
73

'Inderdaad, Mister Press.'
'Als je een goed bediende bent, dan ben jij je bewust
van de ernst en gebondenheid van een overeenkomst ?'
'Dat ben ik heel zeker.'
'Goed. Ga je ermee akkoord, als compensatie voor de
totale, absolute griezelgenoegens die je te wachten
staan, tien jaar van je leven te verbeuren ?'
'Jawel, Mister Press.'
'Prachtig, je zegt dat op vaste toon en zonder aarzelen.
Zulke antwoorden volstaan en dit betekent dan meteen
het einde van ons vraaggesprek. Gelieve je bij de
eerste gelegenheid aan te bieden op het je bekende
adres. Verontschuldig me voor mijn haast, maar een
volgende klant wacht me. Ik wens je veel griezelgenoegens,
Jonathan!'
'Ik dank je... dank je wel, Mister Press.'
• *
Het rood en purper waas omhulde hem helemaal. Hij
voelde zich lichter dan lucht en dreef maar, gelukzalig
in deze warme omhulsels die afwisselend allerhande
door elkaar warrelende en spelende vormen aannamen.
Geleidelijk werden de slierten doorzichtiger en weldra
bleef alleen de herinnering aan die bezochte toverwereld
over. Het was Jonathan Steller alsof hij terugkeerde
van een verre reis waarvan de draagwijdte en
74

de conclusies slechts later naar hun juiste waarde bepaald
zouden worden.
Op zijn knieën lag nog steeds de opengevouwen krant.
Hij keek lusteloos de advertenties door. Wippend van
Ford 65 als nieuw naar Deft. Wed. 55 ;. wenst contact
met Deft. Bej. Hr., en over naar Grote bijverdienste.
Dat alles interesseerde hem niet. Vluchtig keek hij op
zijn horloge en merkte dat het reeds bij middernacht
was. Tijd om slapen te gaan. Trouwens, morgen wou
hij vroeg uit de veren. Had hij niet het voornemen
gemaakt, een bezoek te brengen aan Dr. A. Cula en
Frank N. Stein ?
De volgende ochtend was Jonathan Steller reeds vlug
druk bezig. Scheren, wassen en kleden in een no-time.
Slechts om koffie te zetten nam hij zijn tijd. Goede
koffie was voor hem de inzet van een goede dag. Nu
vooral. Een wonderbare dag, 'de' grote dag wellicht
van zijn leven.
Hij werd pas zenuwachtig toen hij de huisdeur dichtsloeg.
Zodra hij op straat kwam kenden zijn benauwdheid
en benieuwdheid geen grenzen meer. Hij wou er
in de kortst mogelijke tijd komen. Als een dolverliefde
75

die vreest zijn eerste rendez-vous te missen, rende hij
naar de dichtstbijzijnde taxi-standplaats. Na een half
uur druk verkeer en opgehouden door te veel rode
lichten, bereikte de taxi de gevraagde straat. Hij betaalde
de chauffeur en liet hem op de hoek van de
straat vertrekken. Het huis in kwestie wou hij zelf al
wandelend ontdekken. Het was een sombere, kille, onaangename
straat. Een straat zonder spelende kinderen
en nergens een bloem vóór de ramen te bespeuren.
De meeste huizen waren verschaald en verwaarloosd.
Huizen zonder persoonlijkheid of karakter. Enkel kille,
vochtige, ziltige gevels, getuigend van verval en armoede.
Zo ook was nummer 16. Een bronzen klopper
was het enige decoratieve en tevens nuttige element,
dat hij op de voordeur kon ontdekken. De twee slagen
kwamen op de deur neer als een hamer op een leeg
metalen vat. Bijzonder vlug werd ze geopend door een
jongeman in jeans en pullover.
'Kom binnen en volg me maar,' zei hij.
Op de tussenverdieping wees de jongeman hem de op
een kier staande deur van een kleine, benepen kamer,
waarvan de muren zwartgeschilderd waren. In die kamer
stond een zware eikehouten tafel, die dienst deed
als bureau. De enige verlichting was een spotlamp in
het plafond aangebracht en waarvan het rode licht
deels de tafel en deels het gezicht van de jongeman
verlichtte die, na plaatsgenomen te hebben, Jonathan
Steller verzocht hetzelfde te willen doen.
76

Het verwonderde de bezoeker niet, dat de jonge kerel
onmiddellijk aan het gesprek een directe wending gaf.
'Onze medewerker, Mister Press, heeft me je dossier
bezorgd. Ik heb inmiddels de gelegenheid gehad, het
ernstig door te nemen en ben verheugd dat je antwoord
positief is. Verder dien ik je nog te melden dat
mijn patroons, de heren Dr. A. Cula en Frank N.
Stein, zich verontschuldigen je niet persoonlijk te
kunnen begroeten, maar ze hebben het momenteel
heel druk. De laatste tijd hebben wij namelijk ernstige
moeilijkheden met enige verzekeringsmaatschappijen,
die onze bedrijvigheid op het spoor zijn gekomen
en er niet erg gelukkig om zijn dat we van sommige
van hun klanten, die een levensverzekering aangegaan
hebben, tien jaar van hun aards bestaan eisen
als compensatie voor het absolute griezelen...'
Jonathan voelde een nijpende hand om zijn hart!
Kwam er een kink in de kabel ? Hij stamelde enkele
wazige woorden:
'Verzekeraars... Hoe kwamen die erachter ?'
'Heel eenvoudig,' zei de jongeman op steeds zelfverzekerde
toon. 'Je begrijpt dat ook een inspecteur van
de verzekering een liefhebber van het fantastische kan
zijn. De vraag is, wat bij hem het zwaarst doorweegt:
zijn fanatieke verkleefdheid aan bepaalde sensaties,
ofwel zijn beroepsijver... Het spijtige voor ons is, dat
Mister Press bij zijn veelvuldige contacten met griezelkandidaten
aanvankelijk verwaarloosd heeft te infor-
77

meren naar het beroep van de kandidaat, vooraleer
onze speciale dagbladeditie achter te laten...'
Dit alles vond Jonathan zeer gewoon. Hij was inmiddels
weer zichzelf geworden en oordeelde het moment
gekomen orn tot de aanval over te gaan. Hij had nu
lang genoeg in spanning geleefd !
'Nu, mijnheer, wat mijn geval betreft... Wanneer kan
ik nu werkelijk beginnen te griezelen ? Ik sterf van
verlangen en ongeduld en ben bereid er tien jaar van
mijn leven voor te geven.'
'Die tien jaar van je leven,' sprak de jongeman, 'hoef
jij niet meer af te staan. Dat heb je reeds gisteren gedaan,
ten overstaan van Mister Press. En daarom
kan je nu terecht écht beginnen te griezelen !...'
Het eerste ogenblik snapte Jonathan Steller niet onmiddellijk
wat de jongeman bedoelde. Maar plotseling,
als een stortbui, viel het angstwekkende van dat
koude, nuchtere en wrede antwoord hem te binnen !
Eensklaps de draagwijdte van zijn daad beseffend, bekropen
hem allerhande rillingen, zoals niet één auteur
van griezelverhalen hem ooit had kunnen bezorgen.
Hij begreep namelijk dat de drang naar bevrediging
van zijn passie hem inderdaad tien jaar van zijn
leven kostte ! Hoeveel jaar had hij normaal nog voor
de boeg ? Hij was niet meer zo jong! Hij had die
voorwaarde beschouwd als een element zonder belang,
in het onderbewustzijn verwerkt, automatisch concluderend
dat iemand die er negentig zou worden, gere-
78

delijk van tien jaar méér afstand zou doen indien de
hem resterende jaren werkelijk fascinerend zouden
zijn. Maar wie verzekerde hem, dat hij werkelijk voorbestemd
was om een hoge leeftijd te bereiken ?
Hij begreep dat elke dag die komen zou, elk uur, elk
ogenblik, hem een ondraaglijke kwelling zou worden.
De doodsangst, de wérkelijke doodsangst, zou hem
geen ogenblik meer verlaten.
En ja, dat was pas griezelen...
Het absolute griezelen!
Hij lachte waanzinnig en wou de jongeman naar de
keel grijpen !...
Maar toen merkte hij pas, dat hij alleen was in de
donkere kamer.
Hij voelde zich eensklaps veel ouder, en herinnerde
zich plotseling de schaarse dagen van geluk. De zaligheid
van zijn jeugd, de overmoed van een achttienjarige
die gewoon soldaat was in een banaal infanterieregiment.
De gekheid van het eerste uniform. Zijn
eerste flirt... De onbeholpenheid tegenover wegwijze
meisjes. Er bleef hem geen enkel houvast over. Zelfs
geen illusies... Die waren vergaan als rook in de nacht.
Tal van mensen vinden voldoening in de duistere liefde,
een sigaret of een pijp, hebben kinderen en boeken.
Jonathan Steller bleef niets dan de bodemloze
angst... Soms kan een zwak, verslagen mens nog ergens
moed en wilskracht vinden, om de redding te
forceren. Zelfs dat miste Jonathan, omdat hij alle be-
79

staande maatstaven hopeloos door elkaar had geschopt.
De wanorde in zijn brein was van zulke aard,
dat hij zich niet meer nuchter kon concentreren. Hij
zou voortaan verder zwalpen als een automaat. Hij
had geen begrip meer voor rede, nu hij echt besefte
wat zijn verbond aan angsten inhield.
Het leek wel een eeuwigheid vooraleer hij erin slaagde
langzaam overeind te komen. Houterig daalde hij
de trappen af en tastte naar de voordeur, die nog
steeds op een kier stond. Als een opiumschuiver
zwaaide hij over de drempel, merkte het verschil niet
tussen voetpad en straatkeien, en stak zonder uit te
kijken de straat over...
Een geroep en getier klonk hem in de oren. Een
vrachtwagen trachtte nog te remmen. Het krijsen van
de geplette truckbanden onderstreepte de inspanning
van de chauffeur die zijn wagen tijdig tot stilstand
wou brengen. Het helse geluid deed Jonathan Steller
instinctief de handen om het hoofd slaan, als meende
hij zodoende het gevaar te kunnen weren. In zijn
laatste ogenblik had hij nog wild in de radiator van
de truck gekeken, als in de muil van een gapend monster...
Het werd volkomen duister rondom hem. Het absolute
griezelen maakte plaats voor een absolute nacht...
80

Er waren slechts een tiental mensen in de hoge barokkerk
met de pronkerige, tonnenzware zuilen en het
decor van een zwaar zwart fluweel. De stille, rustig
officiërende priester was wellicht de enige die verwijlde
bij de thans in de Schemerzone zwervende ziel...
De lijkkist stond er nutteloos bij. De schaarse aanwezigen
keken geniepig rond, kuchten en gaapten. Er
was geen enkel licht te bespeuren, geen bloem, geen
passende muziek, ook geen kleuren. Er was zelfs niet
eens ingetogenheid.
Ook niet bij mij, ofschoon ik er nog steeds niet in
slaagde te begrijpen op welke manier Jonathan Steller
— of iemand anders ? — mij op de hoogte had gebracht
van zijn laatste belevenissen. Ik kende hem immers
erg oppervlakkig. Wie had me dat zonderling relaas
dan ingefluisterd ?
Terwijl ik doelloos en onwennig achteraan in de kerk
stond nam ik me voor, dit verhaal op papier te zetten.
Misschien zou ik op die manier de sleutel tot het mysterie
ontdekken.
Het relaas kwam inmiddels uit mijn tikmachine. Maar
een verantwoorde verklaring kan ik nog steeds niet
geven, te meer omdat elke gedachten- en gevoelsassociatie
met wijlen Jonathan Steller mij volstrekt
vreemd is. A priori houd ik niet van griezelfilms!
81

Ik heb me getroost met de verklaring, dat dit verhaal
een boodschap zou zijn. Een boodschap uit de vierde
dimensie. Glashelder voor hen die er vatbaar voor
zijn...
Ik heb mijn manuscript zorgvuldig in een kaftje geborgen
en me dan goedschiks op een oude whisky vergast.
Straight, no ice. Zuivere, gedegen Chivas Regal.
Het gouden brouwsel deed me goed. Ik was tevreden,
die netelige affaire aan het papier te hebben toevertrouwd.
Mijn gedachten moeten ver gezworven hebben,
want toen ik nadien de pas geopende fles whisky
bekeek, merkte ik dat ze voor de helft leeg was. Ik
had dus, deels onbewust, wel aardig wat alcohol op.
Dat zal wel de verklaring zijn voor de zonderlinge
droom welke ik die nacht beleefde.
Vanzelfsprekend was die droom gebrandmerkt door de
belevenissen van Jonathan Steller, en meer nog door
het feit dat ik een stem had herkend die bleek toe te
behoren aan een zekere 'Mister Press'! Nochtans
was het een zachte, bijna honigzoete stem, helemaal
niet de pedante en zelfverzekerde, hooghartige stem
die Jonathan in de oren had geklonken. Was het
misschien een andere of een ontdubbelde 'Mister
Press' ? Ik voelde me licht en door wolkenslierten
omgeven. En herinnerde me duidelijk dat een slanke,
witte hand me een visitekaartje had toegestoken. Ik
82

zie het kaartje nog zó vóór mij. In halfvette Garamond-letter
stond erop gedrukt:
ZOEK JIJ DE VREDE ? ? ?
NIET als in de boeken...
NIET als in je dromen...
Maar de WARE vrede ?
Wend je dan tot
MIKE & GABRIEL, Unlimited
Op de andere zijde stond zijn adres.
*
• *
...Als ontbijt heb ik me een copieus Engels breakfast
laten voorzetten. Dan heb ik me warm ingeduffeld.
En ondertussen dacht ik andermaal aan Jonathan Steller.
Buiten sneeuwde het. Mensen liepen gehaast door de
straten.
Mensen op weg naar hun trein, op zoek naar een betere
job, een vriend, een warm bed, een koud huis,
een jonge vrouw ?
Misschien was er ook wel iemand onder hen op zoek
naar het absolute griezelen ! In elk geval, aan de manier
waarop vele mensen me voorbijliepen, de handen
diep in de zakken weggestopt, lichtjes voorovergebogen
en met dampende monden, kon ik wel vermoe-
83

den dat ze rillingen over hun ruggegraat voelden lopen.
Ik betrapte me erop, dat ik bij het ritmisch voortstappen
het adres van 'Mike & Gabriel Unlimited'
binnensmonds bleef herhalen.

DE AFWEZIGE GETUIGE
Op een verre kerktoren had ik het pas één uur horen
slaan. Zou ik dan de hele nacht de slaap niet kunnen
vinden ? Ik voelde mij totaal overspannen en de materiële
problemen, die voortdurend voor mijn geest
oprezen, lieten mij geen ogenblik met rust, aangezien
ik er onmogelijk een oplossing kon voor vinden.
Toen de telefoon eensklaps begon te rinkelen, schrok
ik eerst wel even op, maar met één sprong stond ik
bij het apparaat.
85

'Hallo!'
Er kwam niet meteen antwoord. De herhaalde mijn
oproep, in de mening dat de persoon aan het andere
eind van de draad waarschijnlijk verbaasd was dat ik
zo vlug gereageerd had. Nadat ik een derde keer mijn
'hallo!' geroepen had, hoorde ik een mannenstem
duidelijk zeggen :
'We hebben u gekozen als getuige voor een moord.
De volmaakte moord bestaat immers niet. Hij wordt
te pas en te onpas beschouwd als een ongeval. Ieder
actief mens, ook een moordenaar, wenst ergens een
toeschouwer, een getuige, een publiek. U bent ons publiek.
Kom morgenavond, op dit uur, naar het uiteinde
van de dreef waar u woont, nabij de spoorweg. Precies
tien minuten voor één zal de sneltrein die van
Rotterdam komt, daar voorbijrazen. Als u dan niets
bijzonders hebt opgemerkt, mag u naar huis terugkeren.
We zullen dan later een nieuwe afspraak maken.'
Met een droge klik werd de aansluiting verbroken.
Rustig legde ik de hoorn neer. Ik stapte naar de koelkast,
schonk mij een glas koude melk in en ging daarmee
in de living in een comfortabele zetel zitten. Met
kleine teugjes dronk ik het glas leeg, stak dan een sigaret
op en ging enkele van mijn schilderijen bekijken.
Inmiddels dacht ik al maar door aan de geheimzinnige
mededeling.
Kon het een grap zijn ? Uitgesloten, meende ik. Waar-
86

om ik er zo rotsvast van overtuigd was, dat het hier
om 'du tres sérieux' ging, kan ik nog steeds niet verklaren.
Zullen we het maar intuïtie noemen ?
Ik bleef nog ongeveer een uur in de living toeven. Terwijl
ik mij volpropte met Planters Peanuts, een tweede
glas koude melk dronk en nog een sigaret rookte,
piekerde ik onafgebroken. Enig aanknopingspunt met
mijn relaties kon ik niet vinden. De kon niet gissen
wiens stem het geweest was. Trouwens, als het
iemand geweest was die mij kende, zou hij er natuurlijk
wel voor gezorgd hebben zijn stem te veranderen.
Ten einde raad besloot ik, weer naar bed te gaan. Ik
was doodop. Ik dacht niet meer aan mijn zaken en
zelfs de mysterieuze oproep kon mij niet uit de slaap
houden. Na enige ogenblikken was ik reeds ingedommeld.
De volgende ochtend kreeg ik dadelijk de bevestiging,
dat het wel degelijk 'du tres sérieux' was. De conciërge
bezorgde mij een brief. Ze vertelde dat enige ogenblikken
tevoren bij haar was aangeklopt. Toen ze de
deur had geopend, was er evenwel niemand te bespeuren.
Het had weliswaar een poosje geduurd, eer ze
haar sleutels gevonden had en naar de voordeur was
gegaan, maar toch... Op de drempel had ze de brief
87

gevonden, die ze mij nu overhandigde. Ik dankte haar
en zei, dat ze zich niet ongerust hoefde te maken.
Ik ging op mijn bed zitten en bekeek de envelop. Het
was een omslag van goede kwaliteit, die mijn familienaam
in hoofdletters droeg, geschreven met een dikke
viltstift. De haalde er een kwartoblad wit papier uit.
Met dezelfde viltstift, en weerom in kapitalen, stonden
er deze woorden op geschreven :
DON'T FORGET
Alsof ik het had kunnen vergeten! Het voorval van
de voorbije nacht zou mijn gedachten wel bekommerd
hebben, ook zonder die brief ! Indien het de bedoeling
van de man aan de telefoon was geweest, mij
nog meer te prikkelen, nog nerveuzer te maken, dan
was hij in zijn opzet uitstekend geslaagd.
Van werken zou er die dag wel niets terechtkomen.
Ik kon mij onmogelijk op mijn zaken concentreren en
besloot dus mijn tijd zo aangenaam mogelijk door te
brengen. Ik nam mijn hond mee op een lange wandeling
door de bossen, en naar zijn dwaze sprongen te
oordelen stelde hij die onverwachte ontspanning erg
op prijs.
Bij mijn thuiskomst las ik een paar uurtjes en speelde
dan enige platen van Miles Davies, Coltrane en
Charly Mingus. Toen ik de goede jazz beu was, probeerde
ik het met The Rolling Stones. Driemaal ach-
88

ter elkaar speelde ik 'Aftermath'. Daarna gaf ik het
op.
'Ik moet kalm blijven, ik moet kalm blijven,' herhaalde
ik onverpoosd voor mezelf. Ik besloot naar
de stad te rijden en een film te gaan zien. 's Avonds
ging ik Chinees eten en de loempia en de chopsoy
smaakten me opperbest. Het was ruim tien uur, toen
ik weer thuiskwam. Mijn rug deed pijn en ik voelde
een razende hoofdpijn. Uiterlijk was ik kalm, maar
innerlijk had de dag mij eronder gekregen. Nadat ik
twee aspirines geslikt had, legde ik mij wat te rusten.
De donkere kamer, de onverstoorde stilte, misschien
ook de aspirines, deden mij goed.
Sliep ik? Droomde ik? In de pikdonkere slaapkamer
— ik had de vensterluiken gesloten en bovendien
de gordijnen dichtgetrokken — zweefde ik als in
een onwezenlijke, vloeibare wereld. De hoorde zeer
duidelijk hoe waterdruppels van de witte wanden
ritselden. Ik voelde, ja voelde werkelijk, hoe lange gordijnen
van glinsterende parels zich aan elkaar regen
en van het plafond naar het zandkleurige vloertapijt
tikten en daar openspatten. Duizenden, honderdduizenden
druppels in eindeloze orde. Het werd een obsessie
die me geleidelijk wanhopig maakte. Een mateloze
angst overweldigde mij. Uit vrees dat ik de ka-
89

mer zou ontvluchten, hetgeen ik te allen prijze wilde
vermijden, begon ik aan mijn lakens te trekken. Ik
trok en bleef rukken, tot ik ze in lange repels had gescheurd
en op de grond liet vallen, waar ze in grillige
hoopjes, als door elkaar gekronkelde witte slangen,
bleven liggen.
Ik snoof een zure lucht op, die mij de ademhaling belemmerde
en mij hoe langer hoe meer begon te hinderen.
Mijn keel werd dichtgeknepen en braakneigingen
doorschokten mijn lichaam. Rode, gele, groene en
paarse cirkels wentelden mij voor de ogen en begonnen
een wilde rondedans. Het pletsen van de waterdruppels,
de wisselende kleuren van de spiralen maakten
mij zo ellendig, dat ik woest met armen en benen
begon te slaan. Met een akelig gekraak brak mijn
bed middendoor. Ik stortte naar beneden, dwars door
de vloer, suisde in duizelingwekkende vaart tussen
zwartglimmende, kleverige wanden. Een vieze brij
stroomde over mijn lichaam. De zware lucht rook
nu niet alleen zurig, maar was vermengd met een
walgelijke bloedgeur. Ik zweefde in het ijle; handen
en voeten kon ik niet meer bewegen. Ik vermoedde
dat ze door een machtige, klauwende greep omsloten
waren.
Eensklaps voelde ik hoe lange, puntige tanden zich
vasthechtten in mijn ledematen. Eerst was het niet
meer dan een onaangename prikkeling, maar geleidelijk
ging de gewaarwording over in een stekende
90

pijn, groeide tot een martelend boren in mijn vlees en
culmineerde in een gloeiende, helse gruwel, die zich
in mijn hele wezen vastzoog en mij totaal verlamde.
Mijn hoofd werd koud als een bevroren aardklomp,
een ijzige wind blies in mijn oren en streek over mijn
mond; mijn haren versteven tot een bundel warrelige
stekels. De wind zoefde nu in een tollende beweging
om mijn voorhoofd en draaide dan langzaam, als een
smalle cirkelzaag, naar omlaag...
Eigenaardig... Ik voelde opeens geen angst meer. Ik
werd geheel opgenomen, opgeslorpt door het allesbeheersende
mysterieuze gebeuren om mij heen. Elk
gevoel van vrees was als een zware mantel eensklaps
van mij afgevallen. Maar wat betekende dat vreemde
contrast tussen mijn van klam zweet druipend lichaam
en mijn ijskoude hoofd, waarrond nog altijd
die vliemende wind zinderde ? De cirkelzaag had nu
mijn hals bereikt... En plotseling scheidde mijn hoofd
van mijn lichaam... Alleen mijn hoofd bestond nog,
in de donkere ruimte om mij heen.
Mijn linkeroog maakte zich los uit mijn hoofd... Als
een glanzende hommel steeg het opwaarts en gleed
rustig weg. Dan kwam ook mijn rechteroog vrij en
nam een andere richting. Daarna volgde mijn neus,
die als een dansende driehoek verdween. Mijn oren
91

vlogen weg als een paar jonge vleermuizen,- tenslotte
ontsnapten ook mijn tong en mijn hersenen uit hun
gevangenis en gingen op zwerftocht door dit onbekende
universum. Geen stalen of stenen wanden, geen
deuren noch ramen konden ze tegenhouden; als onzichtbare
kogels flitsten ze overal door en verkenden
steden en dorpen, musea en huizen, zolders en kelders,
slaap- en badkamers. Ze waren overal tegelijk:
in tuinen en parken, in velden en wouden, bioscopen
en balzalen, op recepties en conferenties. Met ragfijne,
eindeloze draden bleven ze met mijn wezen
verbonden. Ik leefde met de mensen, met de bomen;
ik bewoog me vrij in het heelal, op de zon, de maan
en de sterren. Ik dreef mee met de wolken, schoot
over de wereld op een bliksemschicht, ruiste neer
met de regen en zonk in de peilloze diepten van de
oceanen...
De zon blikkert fel op de straatstenen en het asfalt;
alles koestert ze met haar deugdelijke warmte. Ik
houd van de zon, van haar licht en haar gloed. Ik heb
de zon lief als ze de planten en de bloemen kust en
doet bloeien en rijpen; ik ben verzot op de helle
kleuren om mij heen en op de kalme berusting van
de hele natuur. Ik houd nu niet van de straten.
Vanavond echter, als de zon verdwenen is, zal ik van
de straten houden. Als de zwarte, met sterren beprik-
92

te mantel van de nacht over de straten hangt, als de
kleurige reclamelichten een dolle dans uitvoeren boven
de stad en de autolampen lange lichtstrepen trekken
over het zwarte asfalt van de wegen, zal ik van
de straten houden. Als ik de late nachtmensen zie
lopen, met hun voortdurend krimpende en dan weer
verlengende schaduwen...
De nachtelijke straten en de nachtelijke mensen zijn
mij lief. Ik luister met intens behagen naar de liederen
die — wie weet waar ? — opwieken en weer wegsterven,
als uiting van hoop en verlangen. Ik luister
grinnikend naar de gesyncopeerde jazzritmen die de
sensuele dansen in de nachtbars begeleiden en overstemmen.
Ik verheug mij en leef mee met de oneindige
variaties op het thema van de nachtelijke symfonie
van de liefde, met de smachtende zuchten en
strelingen van verliefde paren. Ik verblijd mij met
alle gelieven die hopen op de zon van morgen...
Met een schok werd ik wakker. Een felle gedachte
snerpte door mijn hoofd: mijn afspraak voor die
nacht!... Hoe laat is het ?... Kwart over negen !
Ik snokte de gordijnen met een ruk opzij en haakte
de vensterluiken open. Een balk zonnelicht schoof
feestelijk de slaapkamer binnen : een glanzend visitekaartje
voor een heerlijke dag.
93

Toen herinnerde ik mij de brief, die ik in de vorige
ochtend ontvangen had. Ik liep naar de nachttafel. De
envelop vond ik niet meer. Misschien had ik die weggegooid.
Het blad briefpapier was aan weerskanten
onbeschreven. Hoe ik het ook draaide en naar het
licht hield, de woorden 'Don't forget' waren niet
meer te bespeuren.
Ik waste mij vlug met ijskoud water, schoot een paar
kledingstukken aan en rende naar de keuken, want ik
had een reuzehonger. Onder het eten speelde ik nogmaals
'Aftermath'; de schijf was op de platendraaier
blijven liggen. De beatmuziek en de geëngageerde stem
van Mick Jagger vulden de kamer:
94
I'm going home
I'm going home
I'm going home
I'm going home
I'm going home boam boam boam boboam
Back home
Yes I am
All right
I see my baby
I just can't wait
I just can't wait

Mijn afspraak van één na middernacht had ik verslapen.
Was er wel een afspraak geweest? Wat was
er vannacht eigenlijk gebeurd? Had ik de fantastische
gebeurtenissen, die me nog met flarden door
het hoofd gingen, werkelijk beleefd ? Of had ik alleen
maar een bevreemdende, boze droom, een nachtmerrie
gehad ?
Ik voelde mij gezond en sterk, goed uitgerust en tevreden.
Vandaag wilde ik mij in geen geval om problemen
bekommeren. Tien minuten later startte ik
de motor van mijn wagen en zoemde weg. Ik reed
naar het bos, naar de heide, naar het groen.
Het leven is fantastisch. Leve het leven !
95

PASTIS EN BEAUJOLAIS
Ik stond bij het raam van het restaurant La Sauvagine,
geëxploiteerd door een vriend van me, te Parijs.
'Mon cher,' zei hij, 'ik voel dat er op dit ogenblik
twee mannen hier in de straat parkeren. Ze verlaten
de wagen en zijn thans op weg naar hier. Ik voel het
in mijn maag.'
Ik keek hem verwonderd en zelfs een tikje verontrust
aan.
97

'Denk maar niet dat ik de grapjas uithang. De heb die
bijzondere eigenschap altijd min of meer gehad. Dit
wil niet zeggen, dat ik dezelfde voorspelling zou kunnen
doen voor om het even welke klant. Maar die
twee heb ik nu reeds dagenlang verwacht. Ik heb me
op dat moment afgestemd, en weet dat het nu is aangebroken.
Op dit ogenblik denken ze aan mij en bespreken
ze opnieuw bepaalde details van de manier
waarop ze te werk zullen gaan. Een vorm van checkup.'
Hij had deze woorden pas uitgesproken, of de deur
werd geopend en twee heren stapten naar binnen.
Het was amper iets over twaalf en zij waren uiteraard
de eerste klanten voor het dejeuner.
Ze hingen hun overjas bij de deur, keken even rond
en begaven zich dan resoluut naar de achterzaal. Langzaam
liepen ze de rij grote en kleine tafel langs, respectievelijk
gedekt met twee tot vier couverts, en namen
tenslotte in de linkerhoek plaats.
De grootste van beiden was gekleed in een zwart pak,
wit hemd en zwarte das, waardoor zijn bleke gelaatskleur
nog meer uitkwam. Zijn mager, hoekig gezicht,
zijn ongewoon wakkere ogen, de strakke lijn om zijn
dunne lippen, zijn rechte houding, dit alles wees erop,
dat hij alvast een man was, gewend te bevelen.
Zijn metgezel was kleiner van gestalte. Hij had een
gezond gebruind gelaat Een charmante glimlach. Sympathiek.
Zijn grijzende slapen gaven hem een voor-
98

naam voorkomen, dat nog beklemtoond werd door
een sober grijs pak van perfecte snit, dat geheel in
harmonie was met zijn jaren. Vooraan in de vijftig,
schatte ik. Zijn sombere reisgenoot leek me zowat
tien jaar jonger, hoewel hij door zijn streng uiterlijk
gemakkelijk voor de oudste van het tweetal kon doorgaan.
Mijn vriend stapte recht op hun tafel af. Het viel me
onmiddellijk op welke gedaanteverwisseling hij onderging.
Het was of hij door angst overvallen werd. In
een tijdspanne van slechts enkele seconden was hij
ijselijk bleek geworden. Met zijn handen wist hij geen
weg meer. Hij drukte de hand van de heer in het
grijze pak.
'Monsieur Bargain, wat een genoegen, u weer eens te
mogen begroeten! U ziet er heerlijk uitgerust uit.
Een zuiderse vakantie ongetwijfeld ?'
De stem van mijn vriend trilde. Zijn enthousiasme
was gemaakt. Wat overkwam hem ? Had hij moeilijkheden
? Voelde hij zich gecompromitteerd ? In
welke relatie stond hij met dit duo ? Al deze vragen
schoten me door het hoofd.
Dan richtte hij zich tot de andere :
'Mijnheer...' begon hij enigszins vragend.
'Noname,' zei de heer in het zwarte pak. 'Enchanté.'
'Je suis heureux de vous voir, monsieur. Wat mag
ik u als aperitief aanbieden ? Martini, sherry, un petit
gin-tonic ?'
99

Uiteindelijk verkozen zij pastis.
De eerste pastis werd spoedig een tweede en een dei
de. Toen het menu geserveerd werd, kwam de beaujolais-maison
aan de beurt.
Het restaurant liep stilaan vol. Er werd flink gegeten
en geconverseerd. Kelners haastten zich tussen de
tafels, in gimkana-stijl.
Mijn vriend schonk me niet de geringste aandacht
meer.
Dat stemde me aanvankelijk wel wat wrevelig, maar
ik kwam weldra tot het besluit dat er beslist belangrijke
problemen behandeld werden door het trio. Zij
intrigeerden me.
Ik had mijn 'Sole au Noilly', gevolgd door 'Le choix
de fromages' reeds binnen, maar bleef aan mijn koffie
nippen, om niet te snel mijn plaats te moeten
ruimen. Met hun drieën waren ze nu reeds meer dan
een uur in een levendig gesprek gewikkeld. Met hun
drieën ? Dat is misschien wel iets te veel gezegd, want
in feite was het vooral de heer in het grijze pak —
monsieur Bargain — die aan het woord was en met
mijn vriend een vrij vinnige conversatie voerde.
Monsieur Noname zat er gereserveerd bij. Wanneer
hij de mond opende, was het uitsluitend om van zijn
beaujolais te drinken. Met eten was hij al even karig
geweest als met het praten.
'Geen wonder/ dacht ik, 'dat zijn kaaksbeenderen
zo fel vooruitsteken !'
100

Hoewel hij dus zelf zwijgzaam was, kon het toch niet
gezegd worden, dat hij de conversatie niet volgde.
Aan de zwakke, antipathieke glimlach die om zijn
mondhoeken speelde, meende ik zelfs te kunnen merken
dat het gesprek tussen zijn gezel en mijn vriend
hem amuseerde.
Het was reeds kwart over drie !
Ik was aan mijn tweede likeurtje toe. Het restaurant
was nu vrijwel leeg. Enige zeldzame personen
bleven nog wat napraten. Mensen die geen haast hadden
of niets bepaalds te doen hadden, net zoals ik.
Messieurs Bargain en Noname en mijn vriend hadden
inmiddels hun derde fles beaujolais geledigd !
Eensklaps stond Noname op en liep met vlugge stappen
naar de plaats waar zijn overjas hing. Zijn gezel
volgde hem op de voet. Ook hij nam zijn overjas.
Het verraste me dat dit lange gesprek zo plotseling
werd afgebroken.
Mijn vriend stond langzaam op. Wat een schril contrast
met de twee anderen ! Het was duidelijk dat de
pastis en de beaujolais-maison hem in sterk beschonken
toestand hadden gebracht. De wijngaard des Heren
bekwam hem beslist niet te best. Zijn hoofd stond
hoogrood. Zijn ogen waren met bloed doorlopen. Ik
schrok ervan, toen ik hem zo zag !
101

Mijn vriend keek het restaurant in, alsof hij vruchteloos
iets zocht Het zou me trouwens verwonderd
hebben als hij inderdaad nog iets of iemand had kunnen
opmerken, laat staan herkennen. Ik was ervan
overtuigd dat hij zelf mij niet meer herkende. Zijn
houding was werkelijk het tegenovergestelde van de
twee anderen, van wie niemand kon zeggen dat ze
gedronken hadden. Fantastische drinkers ! Vaten zonder
bodem!
Recht vóór zich uit kijkend, stapte mijn vriend in zigzag
naar hen toe. Monsieur Bargain ging links, monsieur
Noname rechts. Mijn vriend namen zij tussen
hen in. Langzaam begaven ze zich naar de uitgang.
Ik volgde het tafereel met bonzend hart. Ik voelde
een duidelijk aanwezig, maar niet te omschrijven
gevoel van spanning. Er gebeurde nochtans niets bijzonders.
Ofschoon ik verwachtte dat mijn vriend elk
ogenblik in elkaar zou storten, bleef hij — weliswaar
ondersteund — op zijn beide benen overeind. Vóór
de thans geopende deur bemerkte ik een wachtende
Rolls Royce. Uniek geraffineerd koetswerk in twee
kleuren : diep purper, met zwart gepolijst dak.
Een chauffeur in livrei had het portier reeds geopend.
Monsieur Bargain en mijn vriend namen achteraan
plaats. Monsieur Noname zat mee vooraan.
Het was allemaal erg vlug gegaan. Alvorens ik mij
goed en wel rekenschap ervan gaf, was de wagen
reeds in tweede versnelling.
102

Ijlings stond ik op en liep naar buiten. De miljonairswagen
was halverwege de straat opgenomen in het
drukke verkeer. Instinctmatig wou ik de nummerplaat
opnemen. Maar ik kreeg er de kans niet meer
toe. Vaag meende ik de letter E gezien te hebben.
Verder niets. Wat betekende dat ? Waarschijnlijk een
in Spanje ingeschreven voertuig...
Ik keerde terug naar het restaurant en begaf me onwillekeurig
naar de tafel waar het trio had zitten
drinken, eten en praten. Mijn blik gleed van de laatste
lege fles beaujolais naar de overvolle asbak. Enkele
vlekken op het tafelkleed. Een ledig pakje Gauloise.
Toen merkte ik eensklaps dat er op het witte tafellaken
iets gegrift stond, net op de plaats waar mijn
vriend Roger, de restaurateur, gezeten had. Gegrift,
in hoofdletters, met een verbrande lucifer. Ik las tot
mijn verbazing:
JE BOIS POUR ME SUICIDER
MAÏS ON SE REVERRA
en twijfelde er geen ogenblik aan, dat die woorden
voor mij bestemd waren.
Ik bleef ernaar kijken, als was het een wonder hiërogliefenschrift.
Altijd opnieuw las ik die woorden, maar
hoe dan ook, ze hielpen me niets verder.
Er de juiste draagwijdte van te vatten, bleek me on-
103

mogelijk, hoe duidelijk de zin ook mocht zijn. 'Je
bois pour me suicider.' Tot daar aan toe... Maar:
'On se reverra.' Ik kon het ene maar niet met het andere
aaneenknopen. Op zichzelf waren beide zinsdelen
duidelijk genoeg, maar met elkaar hadden ze, althans
voor mij, niet het minste logisch verband.
Of was er misschien een onlogisch verband, dat ontsnapte
aan een Cartesiaanse geest als de mijne ?
Ik bleef pal vóór de tafel staan, starend op die zwarte
gekraste woorden.
Uiteindelijk haalde ik de schouders op en begaf me
naar buiten. Terwijl ik doelloos over het trottoir slenterde,
trachtte ik de verschillende onderdelen van de
puzzle weer samen te stellen; het hele gebeuren te reconstrueren.
Ik poogde ergens een bindteken te leggen
tussen de aanwezigheid van die twee zonderlinge
bezoekers en mijn vriend Roger, tussen de drinkpartij
en de inscriptie op het tafelkleed — voor mij ? —
achtergelaten.
Nadat ik piekerend omheen een paar huizenblokken
had gelopen, ging ik een bistro binnen en bestelde een
pastis.
Ik dronk drie glazen.
Niet zozeer omdat ik er echt zin in had. Maar ik wou
me meten met het trio, dat me vanmiddag zodanig
geschokt had. Wou ik voor mezelf uitmaken, hoe
Roger zich gevoeld moest hebben, toen hij tussen
zijn beide bezoekers het restaurant uitsukkelde ?
104

Ik had niet de geringste belangstelling voor de andere
verbruikers in de bistro. Ik keek vóór me uit, zonder
iets te zien, nog steeds in gedachten verbonden met
het evenement van die middag.
Ik bestelde een fles beaujolais. Na een uurtje bestelde
ik een tweede. Ik besefte niet wat een ophef ik
maakte. Ook de gelaatsuitdrukking van de barman
ontsnapte me volkomen. Een tweede fles beaujolais
na drie pastis! Dergelijke zuipschuiten ontmoet men
niet alle dagen. Ook de commentaar van de andere
aanwezigen bestond niet voor mij.
Het was intussen reeds vrij laat in de namiddag geworden,
maar ook dat stoorde me niet. Ik had geen
afspraak, met niemand.
Na de tweede fles beaujolais voelde ik me nochtans
allesbehalve prettig : ik was ijl, droevig, draaierig, misselijk.
Hoe het mogelijk was, dat ik dat alles naar binnen
kreeg, zonder éénmaal naar het toilet te moeten gaan,
is me een raadsel. Of ben ik toch naar de toiletten
geweest ?
Het werd een hele prestatie, het glas nog naar mijn
lippen te brengen. Mijn lippen en tong waren als gevoelloos
geworden. Ik dronk toch verder, automatisch.
Ik voelde me in trance.
105

'Bonjour Hubert/ zei de barman, en hij knipoogde.
'Bekijk die kerel daar eens, aan dat tafeltje. Die is
zijn tweede fles rouge aan 't zuipen, en voordien
heeft hij nog drie pastis naar binnen gekapt'
'C'est pas vrai...'
'Je te Ie jure,' antwoordde de barman opnieuw, en
wees met het hoofd naar een andere verbruiker aan
de bar.
'Demande un peu a monsieur, alors. Monsieur is
hier al een hele tijd.'
"t Is inderdaad zo,' antwoordde de klant. 'En bekijk
de kerel eens goed... Zijn handen beven, telkens
als hij het glas opneemt. De tafel is volgemorst.'
'Mais enfin ! en wat een uitdrukking op dat gezicht!
Hij lijkt wel een dode. Hij is zo wit als krijt.'
"Hij rookt de ene sigaret na de andere. De hele tijd
dat hij hier zit, heeft hij nog maar één lucifer gebruikt.
Hij steekt telkens een nieuwe sigaret op, met
het peukje van de vorige.'
'C'est un fou.'
'Hij maakt me ziek,' zei de barman. 'Je n'aime pas
ca. Mais pas du tout Je vais Ie f... a la porte.'
De barman verliet even zijn tapkast en stapte naar
de zuiplap toe.
'Pardon, monsieur, mijn dienst eindigt nu. Mag ik afrekenen,
alsjeblieft? Ca fait vingt-six francs. Sans Ie
service.'
106

Hoe ik betaald heb en hoe ik de kroeg ben uitgesukkeld,
weet ik niet. Evenmin kan ik me herinneren,
hoe ik ertoe gekomen ben een taxi te vragen. Maar
waarom vroeg ik de taxichauffeur, me naar het restaurant
terug te voeren ?
Eén feit staat vast, dat ik de chauffeur even later
hoorde zeggen : 'Qa nous fait trois francs cinquante,
monsieur.'
Ik betaalde en stapte uit, zo goed als het ging. Een
mallemolen draaide vóór mijn ogen.
Maar plotseling voelde ik, dat ik geholpen werd.
Dit verwekte een gevoel van overmatige dronkemansdankbaarheid
in mij.
Iemand bracht me enige meters verder. Met een schok
stapte ik eensklaps van de stoep.
Men duwde me in een auto.
Ik voelde dat de wagen geleidelijk aan snelheid won.
Toen werd ik toch enigszins ongerust. Of beter: onbewust
werd ik in zekere mate angstig en benauwd,
als een in een hoek gedreven dier.
Ondanks het feit dat de drank me geestelijk en lichamelijk
aan flarden rukte, besefte ik dat de auto een
razende snelheid ontwikkelde. Bc slaagde erin, even
de ogen te openen, maar alles was me zo vreemd, zo
onbekend. Een stekende pijn doorboorde mijn hele
107

lichaam. Ik voelde me brakerig. Maar er was iets in
mij, dat me tot voorzichtigheid dwong. Ik liet niet
blijken dat ik nog bepaalde dingen opmerkte en tevens
een zekere vorm van bewustzijn bewaard had.
Ik deed alsof ik mijn roes uitsliep.
Ik leunde in de zachtlederen kussens. Mijn hoofd
wiegelde van links naar rechts. Het was nu stikdonker.
We reden blijkbaar op een buitensteedse hoofdweg.
De kruislichten van de tegenliggers vlogen voorbij.
Ik had er geen flauw idee van, welke richting we insloegen.
Nogmaals opende ik de ogen op een spleet.
Aan het stuur zat een chauffeur in livrei. Het interieur
van de wagen was uiterst ruim en luxueus. De
ruggen van de voorzetels waren bijzonder hoog. Dan
herkende ik eensklaps het klassieke mahoniehouten
dashboard. Dit was een Rolls Royce.
Dit was de Rolls.
Het kon gewoon niet anders! Dit was de Rolls van
vanmiddag, de Rolls die Roger en zijn twee bezoekers
had vervoerd.
Die constatatie ontnuchterde me gedeeltelijk. Ik hield
me muisstil. Langzaam wendde ik het hoofd. Ik verkeerde
in de mening dat ik alleen zat op de achterbank,
maar toen bemerkte ik, naast me, een ineengedoken
gedaante. Toen we de neonlichten van een tankstation
voorbij snelden keek ik aandachtig toe. Er was
geen twijfel meer mogelijk. Ik had hem herkend.
108

Het was wel degelijk Roger, die daar op de vloer lag,
ineengezonken als een lege zak.
In normale omstandigheden had ik ongetwijfeld vinnig
gereageerd. Nu kon ik niet. Mijn ledematen waren
als verlamd. Ik kon gewoon niet handelen. Doodziek
was ik. Doodziek.
Hoe lang reed ik reeds in deze geheimzinnige auto ?
Geen idee van.
Toen stopte de wagen.
De chauffeur stapte uit. Ik zag hoe hij snel het achterportier
openrukte en Roger hardhandig uit de wagen
trok. Toen kwam hij mijn kant op. Ook mij sleurde
hij hardhandig naar buiten. Die man had een reuzenkracht.
Zelfs in gewone omstandigheden zou ik
het tegen hem in een no-time hebben moeten afleggen.
Nu bood ik niet méér weerstand dan een kind
had kunnen opbrengen.
Ik viel voorover op het wegdek. Een vocht liep me uit
de mond. Ik likte het op. Het smaakte naar... naar
pastis ?... of naar beaujolais ?...
Toch was ik me bewust van wat zich rond en met mij
afspeelde. Maar ik was onmachtig om te reageren. Ik
wilde opstaan, maar ik bewoog niet. Ik opende de
mond om te schreeuwen, maar geen geluid kwam
me over de lippen.
Ach, dat deed pijn ! De chauffeur sleepte me bij de
voeten over het asfalt. Ik zag sterren aan de hemel
109

staan. Het was een prachtige herfstnacht. Ik voelde
mijn ledematen over het wegdek schuren.
Daar lag ik. Roerloos op een autoweg.
Naast mij zag ik het lichaam van Roger uitgestrekt
liggen. Hij had geen overjas, zelfs geen jas meer aan.
Zijn doorgaans smetteloos wit hemd was besmeurd
met bloed en braaksel. Vieselijk ! Toen dacht ik eensklaps
weer aan de woorden, die hij nog op het tafelkleed
had gekrast: 'On se reverra.'
Ik trachtte in zijn opengesperde ogen te kijken. Maar
ik ontmoette geen spoor van herkenning. Slechts een
starre, doffe uitdrukking. Toch leefde hij nog. Een
reutelend geluid ontsnapte bijwijlen uit zijn spasmisch
vertrokken mond. Een vuil braaksel gulpte opnieuw
over zijn lippen. De stank ervan drong in mijn
neusvleugels. Ik wou ook braken, maar kon niet. Ik
had er gewoon de kracht niet meer toe. Toch was het
alsof mijn maag tot explosie wou overgaan. De stekende
pijn nam nog toe. Het waren net dolksteken.
Of waren het inderdaad dolksteken ?
Ik hoorde een motor starten. De Rolls reed langzaam
vooruit. Ik zag de grote wielen van de imponerende
wagen geleidelijk snellere wentelingen maken. Liggend
op het wegdek, volgde ik gespannen de actie
van het voertuig.
Na enige tientallen meter zag ik de voorwielen eensklaps
zwenken. De auto beschreef een halve cirkel.
Het gaspedaal werd dieper ingedrukt. De wagen
110

kwam thans recht op ons af. De twee voorwielen
leken me plotseling vreselijk groot...
Het laatste wat ik zag was de grote rechthoekige,
verchroomde radiator.
Het was het dichte tralienet van de gevangenis waarin
ik thans zou terechtkomen.
Wat het eigenlijk was, wist ik zelf niet. Nog niet...
Maar ik had geen pijn meer. Het was een verlossing.
Morgen zou men in de krant lezen dat twee dronkelappen
dood op de weg waren aangetroffen.
Men zou spreken van een vluchtmisdrijf.
Geen getuigen. Niet één aanknopingspunt.
Want de god van de dronkaards is een duivel...
111

RAPPORT ZONDER NAAM
Een drukkende zomemamiddag, veroorzaakt door een
gesloten loodgrijze hemel, waar de zon voorlopig niet
meer doorpriemen kon.
Een benauwende onweerslucht, die je nog meer naar
adem deed snakken en je constant dorstig maakte.
Gejaagd stapte een man door de hoofdstraat die —
het was even na vijf — krioelde van een winkelende
113

en dus veeleer slenterende menigte. Hij liep zo vlug
zijn benen het hem toelieten en de wriemelende mensenzee
het hem mogelijk maakte. Even deed hij me
denken aan een worm tussen grassprieten.
Hoe het kwam, dat hij mijn aandacht opwekte ? Gemakkelijk
te begrijpen. Zijn kledij stak immers
scherp af tegen de kleurige, lichte damestoiletten en
de zomerpakken van de heren, aangezien hij daar
liep met een dikke overjas, een wollen sjaal om de
hals, een vilthoed op het hoofd.
Hoe die man het in dat plunje uithield, bij een temperatuur
van om en bij de dertig graden Celsius, was me
een raadsel. En het verwonderde me, dat hij vanwege
de andere voorbijgangers niet méér bekijks had. Nu
is het wel zo, dat je méér de aandacht trekt als je te
weinig kleren draagt, dan wanneer je helemaal bent
ingeduffeld...
Toen hij me voorbij snelde, merkte ik dat zijn ogen
enigszins verdwaasd en diep in hun kassen lagen.
Nochtans zag ik minder paniek, dan wel gejaagdheid
in zijn blik.
Ofschoon ik onmiddellijk wist dat ik hem nooit voordien
had ontmoet, lag er in die blik, op dat gezicht,
toch iets dat me niet helemaal vreemd voorkwam.
Voortdurend draaide hij zich om. Zocht hij iemand in
deze massa ? Of meende hij dat hij geschaduwd werd ?
Mijn nieuwsgierigheid was geprikkeld en ik liep hem
achterna. Een innerlijk stemmetje fluisterde mij
114

weliswaar toe, dat ik me beter zou intomen, maar ik
schonk er vanzelfsprekend geen aandacht aan.
Op een bepaald ogenblik vreesde ik, dat hij me ontsnapt
was. Maar dan zag ik hem vóór de etalage van
een exclusieve pelshandel staan. In de vitrine waren
slechts drie stuks uitgestald: een zilveren nertsmantel,
enige gedrapeerde vellen jaguar en een bijzonder
mooie driekwart in tijgerhuid. Voelde hij wellicht
lust daarin te duiken? Was zijn overjas hem nog te
licht ?
Op dat ogenblik merkte ik voor de eerste keer, dat hij
rilde. En hoe ongerijmd die gedachte me ook toescheen,
ik had de indruk dat het van kou was, en
niet van angst. Minutenlang bleef hij roerloos vóór
zich uit kijken, tot hij eensklaps gejaagd weer verder
liep. Op de hoek van de grote winkelstraat diende
hij even te wachten tot het verkeerslicht weer op
groen stond, dan schoof hij met de wachtende groep
mensen mee naar de overkant.
Op de avenue waren verscheidene grote, drukke cafés,
meestal met een overdekt terras. De onbekende
vertraagde zijn stap en keek aandachtig naar de namen
van de drankgelegenheden. Het leek wel, alsof
hij zijn jacht even wou onderbreken om uit te rusten
in een van die comfortabele terraszetels.
Toen hij plotseling het hoofd in mijn richting draaide,
meende ik dat hij mijn achtervolging had opge-
115

merkt. Maar hij keek als het ware dwars door me
heen.
Hij scheen, gevonden te hebben wat hij zocht, betrad
een van de caféterrassen. Ofschoon er daar nog enkele
plaatsen beschikbaar waren, wandelde hij verder en
stapte de gelagzaal binnen. In het grote lokaal was
niet één klant te bespeuren en het was er benauwd.
Normaal had hij zich dadelijk van mantel, hoed en
sjaal moeten ontdoen. Niets daarvan !
Voortdurend liepen bedrijvige kelners langs hem heen.
Achteraan in de gelagzaal haalden ze hun bestellingen
aan de bar af en spoedden zich dan, beladen met frisse
consumpties, weer naar buiten.
Noch de kelners, noch de barman en zijn helpers, hadden
enig oog voor de zonderlinge klant. Deze had intussen
een krant opengevouwen en hield ze zeer dicht
voor zijn gezicht. Was hij bijziende of deed hij maar
alsof ? Wou hij zijn gezicht verbergen ? Voor mij ?
Het was me te heet in de gelagzaal. Daarom schoof
ik omzichtig naar het terras en vond nog een plaatsje
vanwaaruit ik hem onopvallend in het oog kon houden.
Ik bestelde een glas bier en wachtte benieuwd
de komende gebeurtenissen af.
Onrustig bewerkten zijn handen de krant. Zijn rusteloze
vingers kreukten het papier, betastten en omknelden
het, kneedden en bewerkten het. Zijn hoofd
bleef verdoken achter het nieuwsblad.
Toch was het duidelijk, dat hij niet las.
116

Verwonderd keek ik naar zijn hand: ook mijn vingers
dansten nerveus op het tafelblad! En onder
de respectieve cafétafeltjes dansten onze voeten; schoven
voortdurend heen en weer, met een eenvormig
schurend geluid.
Dans van handen, dans van voeten, dans van papier.
Waarom had ik geen krant in mijn handen ?
Tergend langzaam kruipt de tijd voorbij.
Het is nu bijna acht uur geworden en er is nog steeds
niets gebeurd.
Zit ik hier niet gewoon mijn tijd te verknoeien l
Maar wat is tijd t Is dit niet het ritme volgens hetwelk
we ons bewegen, of ademen terwijl we rusten !
Is er iets subjectievers dan de tijd i Op het ogenblik
dat ik zeg: 'nu is NU', behoort dit NU reeds
tot het verleden I
Drie lange uren zit die zonderling reeds in de grote
gelagzaal, nog steeds verdoken achter zijn brede waaier
van dagbladpapier. Versteend t
Onderwijl was de gelagzaal bijna geheel volgelopen.
Maar nog steeds had niet één kelner de tijd of de
lust gevonden, de vreemdsoortige bezoeker te bedienen.
117

Of was hij onzichtbaar voor hen ?
Ik was intussen ook naar binnen gegaan en had een
tafel genomen in zijn nabijheid. Ik had een licht souper
besteld. Dit gaf me weerom de gelegenheid de
geheimzinnige onbekende verder ongestoord te kunnen
gadeslaan. Eetlust had ik helemaal niet. Ik at
automatisch.
Half negen op de grote klok boven het buffet.
Een knappe jonge vrouw treedt de gelagzaal binnen.
Het verwondert me, dat haar bevallige verschijning
niet méér de aandacht trekt. Mij boeit ze onmiddellijk.
Zij is elegant gekleed en loopt als een mannequin.
Een perfecte combinatie van charme. Zij kijkt
rond. Dan blijven haar ogen eensklaps gericht op de
man, die ik reeds zo lange tijd gadesla. Resoluut stapt
ze naar hem toe en trekt de vrije stoel vóór de onbekende
geruisloos achteruit.
Langzaam neemt zij plaats. Dan beweegt zij niet meer
en kijkt eveneens strak naar het dagblad.
Enige minuten verlopen» trage, lange minuten. Ditmaal
vind ik het werkelijk onbeschoft vanwege de
kelners, ook haar geen blik waardig te gunnen.
Dan merk ik opeens dat zij een kostbare pelsmantel
draagt! Het kan best de driekwartmantel zijn, welke
ik die namiddag in de luxueuse pelshandel heb opge-
118

merkt. Vanop mijn plaats merk ik dat haar vingers
als verkleumd zijn van de kou, terwijl ikzelf en andere
verbruikers baden in het zweet.
Ze is hooguit vijfentwintig. Warme kastanjebruine
ogen. Haar lippen glimmen uitdagend. Ik zou graag
die uitdaging beantwoorden. Maar ze schijnt al haar
aandacht op de onbekende te concentreren, die eindelijk
de krant vóór zijn gezicht heeft weggenomen.
Zijn gezicht is wit, pijnlijk vertrokken.
Zij praten. Of beter: hij begint een monoloog. Dit is
de eerste keer dat ik zijn stem hoor, en ze bevalt me
wel. Er schuilt een zekere warmte in.
Ofschoon ik op een afstand van minstens vier meter
van hun tafeltje verwijderd zit, en ze amper de lippen
bewegen, hoor ik zeer duidelijk dat de man zich
op een ongewone manier uitdrukt. Wat hij zegt, zijn
slechts kernwoorden, verkapte zinnen. Een soort van
vrije versvorm, waarin slechts de kern wordt ontbolsterd.
Eigenaardig! Tegen de rumoerige achtergrond van de
cafégeluiden vlammen zijn woorden :
'Trots ben je, trots op je slankheid, trots op je vurige
jeugd, op je sierlijke vormen. Je vormen, omgevormd
tot mijn vlijmende pijn. Door mijn rusteloos zoeken,
verglijden, lijden, door mijn smartelijk speuren naar
jou. Jou te zoeken, te vinden, jou te horen, te voelen,
jou te ruiken, in droom ben ik gevangen: scherven
in een rozentuil. Jij bent graniet, mijn gebiedend gra-
119

niet, gesteund op wetten, o natuur, van tijd en ruimte.'
Zijn laatste woorden sprak hij zeer langzaam en waren
twee normale zinnen:
'Je wetten van vrouwelijk schoon drinken mijn bloed.
Ik ben een vis in je paradijs.'
En hierop antwoordt zij:
'Ik zie je, schim, een mier, schijnmens, schijn-heilig
in mist. Dat de angst je stukknaagt, je overweldigt
als hongerige ratten, griezelig je overspoelt als een
vloedgolf en je ogen dooft: mateloze angst. En op
hun netvlies staat gegrift de dood! Doodgepijnigd
hart. Geen weg, geen licht, je berust in de hypnotische
overheersing. Geisja, die ik voor je ben.'
Nog stiller fluistert ze, dreigend nu. Maar ik hoor en
begrijp alles:
'Traag worden je gebaren. Het uur is daar: niet bewegen,
nooit meer, geen gefluister, geen prevelen. In
ijzige kilte bevroren. NU !'
'Pardon, mijnheer!'
'Excuseert u mij, mijnheer. Mag ik afrekenen ?'
Ik schrok op.
Vóór mij stond de kelner. Onmiddellijk gingen mijn
bukken naar het raadselachtige paar. Maar er zat nie-
120

mand meer. Er was zelfs geen mens meer in heel de
gelagzaal. Ik was de laatste klant. De meeste tafels
waren reeds afgeruimd.
'Neemt u me niet kwalijk, maar mijn dienst eindigt
te middernacht. Op een gewone weekdag komen er zo
laat toch geen klanten meer.'
'O natuurlijk, natuurlijk,' antwoordde ik onthutst
en automatisch ging mijn hand reeds naar mijn binnenzak.
Ik legde een bankbiljet op tafel en vroeg
dan:
'Zijn de dame en de heer, die aan ginds tafeltje
zaten, reeds lang vertrokken ?'
De kelner keek verbaasd.
'Daar, zegt u? Vergist u zich niet? Dat tafeltje
staat reeds de hele avond leeg. Het verwonderde me
zelfs, dat niemand er wou gaan zitten, al hadden sommige
bezoekers het bij momenten vrij lastig om een
plaatsje te vinden. U moet zich vergissen, mijnheer.'
Ik wenkte dat hij de pasmunt mocht houden en stond
op.
Ijverig zei hij:
'Pardon, mijnheer. U vergeet uw papieren...'
Verbluft keek ik naar de tafel. Daar lagen inderdaad
enige blaadjes uit mijn notitieboekje, met mijn handschrift.
Er was slechts één blik nodig om te weten, dat het
de vrije verzen waren... Het gesprek in versvorm,
dat ik afgeluisterd had. Ik stak de blaadjes haastig
121

weg. Ik voelde me bijna als een dief die zichzelf besteelt.
Ik stond weer buiten. De avenue lag volkomen verlaten.
Ik speurde de donkere hemel af, als zocht ik daar
een antwoord op mijn onuitgesproken vraag. Ik voelde
instinctmatig, dat daar inderdaad het antwoord
lag. Maar ik zag de Kosmos slechts als een opeenstapeling
van grauwe wolken.
Ik kreeg het eensklaps erg koud...
122

DE DAME IN DE KANARIEGI
BIKINI
Het was een van die zeldzame snikhete zondagen, die
de Belgische kust veel te weinig kent. De badstad
Oostende — om allerlei juiste en gezochte redenen,
koningin van de badsteden genoemd — krioelde van
lichtgeklede toeristen. Op de visserskaai was het een
hele prestatie, een tafel te kunnen bemachtigen aan
een van de nochtans talrijke eetterrassen, waar gTote
123

zwarte borden, versierd met witte krijtletters heerlijke
visgerechten aanprezen.
Over de zeedijk wandelden druk pratende, gelaten,
rustige, luid lachende, slaperige, kakelende en roomijs
likkende mensen.
De Engelsen kon men, als gewoonlijk, herkennen aan
hun nonchalante kleding, de Duitsers aan hun zwaarlijvigheid
van welgedane hereboeren en 'Wirtschaftswunderkinder.'
Het was nog vroeg in de namiddag. Het strand leek
een zee van mensen die aanleunde tegen een zee van
water. Vooral bij het Wellington Hotel en vóór de
Kursaal was de toeloop enorm, alsof er de finale van
de Europa Cup werd gespeeld.
In een rood-blauw-wit gestreepte 'transatlantique' liet
een aantrekkelijke vrouw zich koesteren door de voor
één keer erg vrijgevige zon. Haar lange haren hingen
over haar schouders: haren van een Indisch-blauwzwarte
kleur. De grote donkere ogen keken als omfloerst
vanuit de prachtig gebruinde huid. Onder haar
zijige wimpers zat een fijne neus, niet klassiek gevormd,
maar pittig en uitdagend. De welgevormde
mond met de licht opgetrokken mondhoeken gaf haar
gezicht iets vrolijks en bijzonder charmerend. De
hals, misschien iets te stevig, gaf haar een zelfverzekerdheid,
die nog geaccentueerd werd door een paar
slanke Dietrichbenen. Haar voeten waren fijn en smal.
Het waren de voeten van iemand die gewoon is te
124

winkelen in de Faubourg Saint-Honoré, in muiltjes
met extra hoge hakken. De tenen waren niet minder
verzorgd dan de vingers, alle bestreken met een zilverroze
nagellak, die beslist elke dag opnieuw werd
aangebracht.
Haar fraaie lichaam werd minimaal bedekt door een
knal-kanariegele bikini. De inhoud van het bovenste
gedeelte van de bikini scheen toe te behoren aan een
frele juffrouw van achttien, het onderste gedeelte
daarentegen omhulde de perfecte plastiek van een
rijpe, laat ik zeggen zesentwintigjarige vrouw. Dit contrast
deed echter helemaal geen afbreuk aan het geheel.
De tegenstelling gaf haar een pikant en perfide
uiterlijk. Zij was geknipt als een model voor een Japanse
schilder. Waarom laten de grote Japanse kunstenaars
zo vaak opzettelijk een kleine onvolkomenheid
in hun scheppingen bestaan ?
'Wat een mooie bal! Wat een kleurenpracht! En
groot dat hij is ! Is die werkelijk van jou ?
Het was de jonge vrouw in de kanariegele bikini die
deze vraag, haast een vreugdevolle uitroep stelde aan
het meisje dat achter de bal aanholde. Deze was tot
aan de voeten van de mooie zonnebaadster gerold. Ze
125

lachte nu haar witte tanden bloot en reikte het stukje
speelgoed aan.
't Was alsof beiden altijd de beste maatjes waren geweest.
De jonge vrouw richtte zich in haar ligstoel op en
steunde haar kin met de linkerhand. Aan een van de
vingers zat een trouwring.
Het kind streek nonchalant door haar weerbarstige
lokken en nam dan aandachtig — of aandachtig doende,
zoals alleen kleine kinderen dat kunnen — met
opeengeperste lippen de nieuwe relatie op.
'Hoe heet je ?' vroeg de gebruinde schoonheid.
'Moi, je m'appelle Chantal, et mon petit frère s'appelle
Pierrot. Mais lui ne peut pas venir a la plage
eet après-midi. Il doit rester a la maison avec maman
et papa.'
'En waarom mag je broertje niet in het zand spelen ?'
vroeg de dame terwijl ze met een licht nerveuze beweging
een sigaret opstak.
'Pierrot moet nog veel slapen. Et Ie soleil n'est pas
bon pour lui,' antwoordde het kind zonder aarzelen.
De dame verschoof wat in haar stoel. Zij borg het
pakje sigaretten in een hoge beige strandzak, smaakvol
met een koperen gesp versierd. Dan kruiste ze
elegant de benen en inhaleerde diep de sigaretterook.
'Je moet weten, Chantal, dat ook ik zo'n mooi meisje
126

als jij heb gehad. Maar ik heb haar helaas verloren...
Ik hoop dat jij...'
Maar Chantal schonk geen aandacht aan zulke ernstige
woorden en wierp de bal achteloos voor de voeten
van haar nieuwe vriendin. Dan liep ze plotseling in
de richting van de zee, zonder de bal nog een blik
te gunnen, en wees naar een rubberzwaan die wat
verderop in het mulle zand lag.
'Wat een prachtige zwaan !' riep de dame, die nu
uit haar zetel was opgestaan. 'Daar kun je fijn mee
in het water spelen !'
'Oh, oui, madame ! Pucky et moi, nous nageons ensemble
tous les jours. Pucky nage tres, tres bien!
Et moi, je me mets dessus comme sur un cheval.'
'Dat moet wel heerlijk zijn. Willen we samen zwemmen
?'
Hand in hand liepen ze naar de zee. Het water lag er
verleidelijk bij. Honderden baders plonsten erin rond
en gingen erg clownesk tekeer in de aanrollende golven.
Verder in zee bevonden zich slechts enkele zwemmers.
Chantal liet de zwaan in het water vallen. De
dame tilde het kind op en zette het op het grote rubberdier.
Langzaam begon ze kind en zwaan naar dieper
water te duwen.
Spoedig stonden ze reeds zover dat het water de
dame tot aan de borst reikte.
'Kun jij goed zwemmen ?' vroeg het kind ietwat
angstig.
127

'Jammer genoeg niet, lieveling, ik kan helemaal niet
zwemmen. En je hebt gelijk ongerust te zijn, hoor.
Waar zijn mijn gedachten ? Jij bent nog zo jong, zo
onschuldig, zo lief. Zo lief en onschuldig was ook
mijn meisje, alvorens... Ook zij hield erg veel van de
zee. Het was op een mooie dag als deze, dat ze...'
Haar mondhoeken trokken samen in een pijnlijke
grimas. Eén ogenblik maar sloot ze de ogen. Dan
maakte ze plotseling rechtsomkeert. Het kostte de
vrouw heel wat moeite het kind, tegen de stroming
van het ebbende water in, opnieuw naar het strand
te duwen.
Ze hijgde en zwoegde.
Eindelijk! Het kind kroop in het vochtige zand, aan
de scheiding van strand en zee. Ze speelde nog wat
met haar zwaan, zonder verder op haar oudere vriendin
te letten. Dan liep ze weg in de richting van de
cabines. De dame schikte haar kanariegele bikini om
haar lichaam, legde de smalle schouderbandjes weerom
recht en staarde Chantal na. Dan keerde zij zich
langzaam om en stapte opnieuw de zee in. Niemand
van de uitbundige baders had er erg in, dat de eenzame
vrouw steeds verder en dieper de zee inwaadde.
Zonder aarzeling, zonder weerstand. Niet één keer
keek ze om.
De gele schouderbandjes waren al onder het wateroppervlak
verdwenen. Het hoofd alleen was nog boven.
128

Niemand zou haar laatste woorden horen.
'Mijn kind zou nu haar leeftijd gehad hebben. En
toch... ik had het me nooit vergeven, indien... Ik had
niet zo ver in zee mogen gaan met haar.'
Even ver als met Chantal...
Een tweede keer, neen, dat mocht niet.
Toen voelde ze de zandige zeebodem niet meer.
129

M I R J A M
Het was een prettige avond geweest.
Als socioloog had John Merdow terdege genoten van
de filmvoordracht over seksuologie, waartoe zijn
vriend dokter Peter Sym, hem had uitgenodigd. Peter
ontving geregeld, als arts dergelijke uitnodigingen,
uitgaande van firma's die farmaceutische produkten
op de markt brengen en de dokters op zulke wijze —
gepaard met een flink diner en een reeks cocktails —
131

gunstig trachten te stemmen voor bepaalde medicamenten,
die ze hun patiënten nadien zouden voorschrijven.
Terwijl John met vaste hand zijn wagen door de duisternis
stuurde, wisselde hij met zijn vriend nog van
gedachten over de aangrijpende beelden, die zij gezien
hadden in verband met psychiatrische contacten
met seksueel geobsedeerden.
De dokter bleef nochtans vrij koel. Hij ging van het
standpunt uit, dat ook de seksuele daden steeds op
beheerste manier dienen te geschieden, terwijl John
Merdow daarentegen de mening was toegedaan, dat
de seksuele obsessie iemands gehele leven kan beïnvloeden
en zelfs richten.
Eindelijk bereikten zij de villa van John Merdow.
'Je blijft nog even praten met Mirjam en mij, en dan
voer ik je naar huis,' besliste John. Peter Sym had er
hoegenaamd niets op tegen. Hij wou nog wel een
whisky.
Het licht brandde vóór de brede ramen van de living.
Zijn vrouw kwam hen nochtans niet tegemoet. Mogelijk
volgde zij nog een tv-programma.
Inderdaad, toen zij hun overjas hadden weggehangen
in de hall, en de living betraden, zagen zij dat de televisie
aanstond. Maar Mirjam zat niet te kijken...
Mirjam lag op het parket! Roerloos uitgestrekt.
Met een angstkreet snelde John Merdow naar haar
toe. Zij lag, als gebroken, in een bijna onmogelijke
132

houding; het rechterbeen opgetrokken en gekruist
over het linkerbeen. Het zijden kleed was hoog opgeschort.
Aan haar rechtervoet ontbrak het muiltje.
Dat lag een meter verder.
Mirjam bewoog niet meer.
'Ze is dood !' kreet Merdow.
Hij knielde bij haar neer, nam haar hoofd in zijn
handen en kuste vol overgave haar gesloten lippen.
Hij streelde de zachte, soepele haren, de ranke fijne
hals, de koude bleke wangen. Hij klemde haar koude
vingers in zijn handpalm. Hij trok haar lichaam tegen
zich aan, als om haar te warmen en weer tot leven
te wekken. Hij schreeuwde haar naam, herhaaldelijk.
Vruchteloos.
Peter Sym trok hem zachtjes maar met aandrang
van haar weg.
'Neem even plaats, mijn beste,' verzocht hij. 'En
schenk je iets in. Al wat je probeert, is volstrekt nutteloos.'
Hij voelde haar pols. 'Mirjam is dood.'
'Maar waarom ?' kreunde John.
Peter Sym keek hem met een beschuldigende blik
aan. Dan hield hij een lege tube omhoog.
'Zie je dit ?'
John keek toe met starre blik.
'Slaapmiddel. Dat nam ze uiterst zelden.'
'Deze tube is nochtans helemaal leeg! John, ik haat
het zulks te moeten zeggen, maar-dit-is-zelfmoord !'
133

'Geen sprake van!' huilde zijn vriend. 'Mirjam was
niet gek ! Ze had alle goede redenen om aan het leven
te houden. Het kan gewoon geen zelfmoord zijn!'
De dokter liet zich niet van de wijs brengen. Hij nam
zelf twee glazen uit de bar en schonk voor elk een
bijna boordevol glas whisky in.
'Drink!' gebood hij.
John Merdow gehoorzaamde. Dan keek hij zijn
vriend smekend aan.
'Ik begrijp je niet, Peter. Waarom blijft je zo onbewogen
? En waarom is er die beschuldigende blik in
je ogen ? Ik wacht op een geruststellend woord van
jou. Zeg me... zeg me dat je je vergist hebt. Dat
Mirjam geen zelfmoord heeft gepleegd.'
Peter Sym zuchtte ontmoedigd.
'Luister, John, ik begrijp je gevoelens maar al te best.
Maar hoe we het ook draaien of keren: dit is een
zelfmoord en je moet de gevolgen ervan onder ogen
durven zien! Jij, veel beter dan ik, moet een verklaring
kunnen vinden voor het feit, waarom Mirjam er
een eind heeft aan gemaakt. Een hele tube slaapmiddelen!
Bah... ik vind het jammer, ellendig, dramatisch,
rampzalig. Ik sta even machteloos als jij tegenover
deze verschrikkelijke waarheid, maar we moeten
de politie op de hoogte brengen, John. En daarom
moet jij eens flink nadenken over wat je verklaren
zal, als je door hen op de rooster wordt gelegd.
Die mannen houden inderdaad slechts rekening
134

met feiten, naakte feiten, en zonder sentiment Waarom
heeft Mirjam zelfmoord gepleegd ?'
John sprong recht
'Hoe kan ik dat weten ? Je staat tegenover mij als
een rechter ! Mirjam had geen reden, noch voor zichzelf,
noch voor mij. We waren gelukkig met elkaar.'
'Daar ben je toch héél zeker van, is het niet ?'
John Merdow keek zijn vriend met een blik van onbegrip
aan.
'Wat zeg je ?! Meen je dat ? Twijfel je eraan ?'
De dokter schudde het hoofd.
'Ik tracht slechts een verklaring te vinden voor wat
hier gebeurd is. Het antwoord kan alleen van jou komen.
Denk goed na... Is er werkelijk niets, absoluut
niets dat zulke hopeloze daad kan verklaren ?'
John Merdow zonk in zijn zetel. Hij duizelde.
Dokter Sym zocht in zijn zakken en haalde een tube
te voorschijn, waaruit hij twee tabletten nam.
'Hier, neem die in met een slok water, dat zal je
helpen.'
John Merdow gehoorzaamde werktuigelijk.
Nadat hij de medicijn ingenomen had, begon hij opnieuw
:
'Dat kan niet... dat kan niet...' herhaalde hij maar
steeds voor zichzelf.
'En toch is het zo,' onderbrak hem Peter Sym. 'Zeg
mij, John, wat ging er niet tussen Mirjam en jou ?'
Merdow schudde wild het hoofd.
135

'Niets! Totaal niets ging er verkeerd! Waarom me
daarover blijven martelen ? Zie je dan niet, dat je me
kwelt ? Jij, duivel!'
Opeens liep hij naar de deur toe en snelde naar buiten.
'John ! John ! Bega geen domheden...'
Nu reeds klonk de stem van Peter hem als een ver
verwijderde roep in de oren.
John Merdow snelde als bezeten over het tuinpad,
liep door het nog openstaande hek, door de kleine dreven.
Vlug had hij de kleine villawijk achter zich en
bevond hij zich in het veld... Hij voelde instinctmatig
dat zijn handelwijze dwaas was, maar slaagde er
niet in, zichzelf tot kalmte te brengen.
'Mirjam, Mirjam !' huilde hij al maar door.
Hij zag nog steeds het dode, gekromde lichaam op de
vloer van zijn living. Neen, hij kon onmogelijk begrijpen
dat zoiets zich had kunnen voordoen. Zelfmoord ?
Waarom ?? Had hij haar niet alles geschonken, wat
het leven bieden kan ?
Geruime tijd rende hij door de nacht en de verlaten
velden, handelend als een volslagen dronkaard. Zijn
stappen werden onevenwichtig. Zijn gelaat was vertrokken.
Zijn handen trilden koortsachtig. Plotseling
struikelde hij over een vooruitstekende boomstronk
en viel voorover, met het gezicht in de aarde. Kreunend
draaide hij zich op de rug en zocht met zijn
blikken de sterrenhemel af.
136

'Waarom ?' schreeuwde hij.
De sterren gaven geen antwoord.
Hij merkte dat hij vlak bij een korenveld gevallen
was. Wat stonden de stengels hoog! De halmen leken
vraagtekens, hemelwaarts gericht. Elke korenhalm
werd voor hem een bondgenoot: Waarom ?
Waarom ? Waarom ? Waarom ?...
Een grijnslach gleed over zijn gelaat. Rondom zich
voelde hij overal steeds opnieuw dezelfde vraag, gesteld
door een leger wiegende korenhalmen : Waarom
? Waarom ? Waarom ? Waarom ?...
En meteen herinnerde hij zich zijn leeftijd : zevenenveertig.
En die van Mirjam : drieëntwintig.
Twee jaar geleden waren zij getrouwd. Iedereen in de
beide families had die echtverbintenis afgekeurd.
Morgen zou elkeen in de buurt, in de gemeente, in het
land over Mirjam spreken. Het meisje dat zich het
leven benomen had, omdat ze het leven met een man,
die haar vader had kunnen zijn, niet langer aanvaarden
kon.
Dat kon hij niet aan ! Dat zou hij niet kunnen verwerken...
Kreunend kroop hij overeind. Hij liep verder en snelde
het korenveld door.
Hij wou sterven. Sterven om Mirjam vergiffenis te
kunnen vragen.
137

Eensklaps was het voor hem een uitgemaakte zaak,
dat hem geen andere oplossing overbleef.
Het viel hem moeilijk vooruit te komen tussen de
dicht opeengepakte aren. Zijn borst ging hijgend op
en neer. Het zweet plakte op zijn bleke gezicht. Slikken
kostte hem moeite en pijn.
Ruw trok hij zijn hemd open. Zijn das kraakte.
Lucht! Adem!
John Merdow liep niet meer, maar struikelde verder.
Hij hield nu even halt, en keek over zijn schouders
naar de verre, magere straatlantaarns, waar hij de
buitenwijk wist en waar hij woonde. Het leek allemaal
zo kalm, zo vredig en stil. Iedereen was nu wel
te bed. Eén ogenblik meende hij Mirjam boven de
huizen te zien. Hij zag haar boven de huizen lopen
in een lichtzijden, doorschijnend nachtgewaad. Ja, nu
hoorde hij haar roepen :
'John! John! Kom terug... John, waar ben je ? John,
ik heb je nodig! John... John !...'
Koude rillingen liepen over zijn ruggegraat.
Plotseling zette hij het op een lopen en schreeuwde
het uit:
'Mirjam ! Mirjam ! Hier ben ik !'
Toen viel hij opnieuw.
Onmiddellijk was hij weer te been en speurde opnieuw
de hemel af, boven de huizen, op zoek naar het
beeld van zijn vrouw.
'Mirjam! MIRJAM!'
138

Er kwam geen antwoord.
Hij ontwaarde geen beeld meer.
John Merdow barstte in snikken los en liet zich als
gebroken voorovervallen. Na enige tijd bemerkte hij
tussen het graan een veldmuis. Het kleine grijze dier
keek hem angstig in de ogen. Enkele seconden slechts.
Toen sprong het weg, als bezeten door een mateloze
vrees. Zo voelde hij zich ook: bevangen en beklemd
door een vreselijk angstgevoel.
Ditmaal kwam hij uiterst langzaam overeind. Hij
voelde zich lichamelijk gekraakt, geestelijk geknakt.
Zijn rug deed onmenselijk pijn. Zijn handen en gezicht
prikten, als bewerkt met de angels van geniepige
insekten. Zijn gezicht was gezwollen en doorstreept
met enige lijntjes gestold bloed. Doorademen kon hij
niet meer. Zijn longen leken voor luchttoevoer gesloten.
Hij voelde zich steeds duizeliger worden. Op
trillende benen strompelde hij verder. Toen stond hij
eensklaps voor een water.
Een klein meer.
Zonder nadenken liet hij zich voorovervallen, languit
in het vuile, broeierige water. Hij voelde hoe zijn
hoofd, zijn hals, zijn borstkas en zijn onderlijf langzaam
betast werden door de vettig aandoende plantengroei
en het voze water. Instinctief dronk hij ervan.
Hij lette niet op de afschuwelijke smaak. Wellustig
liet hij zich steeds verder in het water glijden.
Toch dacht hij eraan dat hij eigenlijk nooit van wa-
139

ter gehouden had; dat hij niet eens zwemmen kon.
Het flitste hem door het hoofd, dat zijn vrienden
hem vroeger, zelfs niet in het heetst van de zomer,
nooit hadden kunnen verleiden mee uit zwemmen te
gaan.
Maar was het niet veeleer dat hij nu eindelijk het
begrip vrees had overwonnen ?...
Door en voor Mirjam voelde hij zich nu gesterkt.
Gesterkt in het uur van de loutering. Want Mirjam
had geen zelfmoord gepleegd !
Mirjam was niet dood... Mirjam leefde.
'Mirjam wacht op mij/ schoot het hem door het
hoofd. Eigenaardig toch, wat de gedachte aan zijn
vrouw bij hem vermocht te doen... De kracht die
zij hem inblies...
Hij voelde de zandige bodem onder zich wegglijden.
Meteen begon hij een gevecht met het meer. Een instinctief
vechten voor zelfbehoud. Zijn armen sloegen
wild in het rond. Zijn handen grepen naar een
onvindbaar houvast. Woest sloeg hij met de handpalmen
op het zich boven hem sluitende water.
'Waarom ? Waarom ? Waarom ?' riep hij nog. Toen
zoog het water hem op.
De man die enige stappen van de oever af stond en
geen hand had uitgestoken om hem te redden, antwoordde
niet, ofschoon hij wel het juiste antwoord
had kunnen geven.
Het riet bewoog lichtjes in de kale nacht. De laatste
140

luchtblaasjes barstten open op het wateroppervlak.
Peter Sym keerde vlug naar de villa terug, waar de
listige Mirjam, door tegengif opnieuw tot berekend
leven gewekt, op hem wachtte.
'Welnu ?' vroeg zij, toen de jonge dokter de living
betrad.
Peter knikte slechts en begaf zich resoluut naar de
telefoon. Hij draaide rustig de verschillende cijfers.
'Politiecommissariaat? Hier dokter Sym, in de villa
van John Merdow. Ik vrees dat mister Merdow, in een
vlaag van overspanning, zelfmoord heeft gepleegd.
Wilt u dringend komen ?'
141

W E S P E N
Ik maakte een wandeling, vroeg in de ochtend, op
zoek naar nieuwe perspectieven.
Een stille, zonnige ochtend in augustus. Een vrijdag,
rustig te midden van bossen en heidegrond.
Ik stapte door de dreef naar het dorpskerkhof. Ik
dronk van die dreef. Ik keek in de wijde boomtoppen
en de koepel die ze samen spanden. Een organisch
143

geheel. Deels speelse natuurlijkheid, deels blijde romantiek,
gehaakt in een mysterie van wisselende
lichteffecten. Een bewegende levensvreugde, een gelaten
afsterven. Komen en gaan. De dreef was als een
mooie vrouw.
Bij de ingang van het kerkhof bleef ik staan. Een
oude man kwam de begraafplaats uitgestapt. Hij
leidde zijn fiets met de rechterhand en droeg een
spade in de andere. Wij wisselden een hoofdknik.
Met een droefgeestig gezicht ging hij me voorbij.
Ik liep de begraafplaats op. Nu was ik alleen, te midden
van enige honderden. Honderden wat? Doden,
beenderen, overblijfselen, aanwezigen, zielen ?
De stilte plakte tegen mijn huid. Een paar vogels
wipten in hoge dennen en slanke cipressen. Enkele
magere boomtakken werden licht geroerd door een
lusteloze wind.
Ik rook de aarde, nog enigszins vochtig van de dauw.
En ik voelde de vrede.
Even werd mijn volmaakte stemming verstoord door
een auto, die door de dreef raasde. Het rumoerig
schakelen en gas geven verdreef een ogenblik mijn
rust. Toen was de auto al verdwenen en genoot ik
opnieuw intens van de eenzaamheid, het licht en de
mij toesprekende stilte.
Een wesp nam even plaats op mijn hand, dan op
mijn hoofd. Een tweede cirkelde om me heen. Wachtend
op toelating om te landen ? Ik verjoeg ze.
144

Een van de graven trok vooral mijn aandacht. Een
graf, volgegroeid met welige, prangende klimop. Van
de eigenlijke grafzerk, eens door mensenhanden gemaakt,
was niets meer te bespeuren. De inpalmende
klimop had volledig bezit genomen van deze rechthoek,
eenmaal voorbehouden aan een nu onbekende
overledene. Een vrouw ? Een kind ? Een grijsaard ?
Het graf was naamloos geworden; de welige plantengroei
overwoekerde het geheel en de klimop was zelfs
reeds gedeeltelijk naar het aanpalende graf, aan mijn
linkerkant, geslopen. Een kleine tombe in grijs graniet.
Het inschrift was nog leesbaar:
J... M... Gesneuveld vooihet Vaderland
Het daaropvolgende graf vertoonde een soortgelijke
inscriptie :
L...P... Gesneuveld voor het Vaderland
Ook dit graf was verwaarloosd en vergeten. Hier
nochtans geen klimop; het was overwoekerd door
onkruid. Ik keerde terug tot bij het naamloze graf.
Het prikkelde mijn verbeelding. Wat, wie en hoe ?
Waarom ? En waarom niet ? Hoe lang stond ik hier
reeds ?
Ik zag de klimop, door magische krachten bewogen,
steeds hoger groeien De bovenste stengels hadden
zelfs geen houvast meer. Hadden ze ook niet nodig.
Ze klommen maar, elke natuurwet tartend, tot ze de
145

graven beschermend overweefden. Een groene hemel.
Wat was er gaande ?
Plechtig hoorde ik de stilte spreken.
io mei 1940... Ik was, als zoveel andere Belgen, onder
de wapens geroepen. Op de vierde april was ik twintig
jaar geworden. Een slagveld heb ik nooit gezien. Ook
mijn beide makkers niet, hier naast mij begraven.
Geen van ons drieën heeft ooit de kans gekregen, één
kogel af te vuren. Het was een gekke geschiedenis.
Wij stonden op die bepaalde ochtend in mei '40 op
het binnenplein van onze kazerne. Duitse troepen waren
ons land binnengerukt. Wij bespraken het evenement.
Een bevel om op te rukken werd elk ogenblik
verwacht. Eensklaps verschenen een paar vliegtuigen
aan de hemel. Zij cirkelden boven de kazerne. Eerst
dachten we dat het Belgische toestellen waren, tot
ze plotseling als wespen naar ons toescheerden. Rakketakketak
! Rakketakketak! Wij drieën lagen dood op
het binnenplein. Wij hadden even pech gehad.
Even werd het stil. Na enige seconden hernam de
stem vragend:
MAAR WAAROM DUURT DIE OORLOG NOG
ALTIID VOORT ?
En het -werd weerom voelbaar stil...
146

Nadat ik enige tijd vruchteloos op een hernemen
van de stem had gewacht, zag ik het naamloos graf
opnieuw in normale proporties.
Andermaal moest ik een paar wespen wegjagen. Het
was alsof ze mij in mijn meditatie wilden storen. Of
wilden ze mij van deze plaats verdrijven ? Met moeite
kon ik ze op een afstand houden.
Eensklaps bemerkte ik tussen de klimop een dikke
boomstronk, midden in het graf. Hoe is het mogelijk,
dacht ik, dat ik die stronk niet vroeger heb opgemerkt
? Maar ik kreeg de tijd niet, hierover na te
denken. Op de dorpstoren sloeg het elf uur. Elf korte
slagen. Bij het wegsterven van de laatste slag werd
ik plotseling uit mijn contemplatie opgeschrikt.
Uit de plaats waar ik, even voordien, een boomstronk
meende te hebben opgemerkt, spoot een zwarte zoemende
massa op. Als gekatapulteerd hemelwaarts.
Het schrikwekkende zoemen pijnigde mijn zinnen.
Op en rond het graf toerden nog enige honderden
kleine, geniepige, geel-zwarte insekten door elkaar.
Als op een afgesproken teken schoten ook zij als
raketten het luchtruim in. Het wespennest was volledig
opgestegen. Ik haalde diep adem en keek rond.
Ik was nog steeds alleen op het kerkhof. Nerveus stak
ik een sigaret op. Het was allemaal zo vlug gebeurd,
dat ik niet eens de kans had gekregen om echt bang
te worden. Maar nu kwam de reactie. Een positieve
reactie. En meteen het antwoord.
147

Het antwoord lag besloten in de laatste zin die de
naamloze stem gesproken had. Het beklag over de
oorlog, die nog altijd voortduurde. Met feilloze zekerheid
wist ik nu, dat ook zielloze dingen een nabestaan
hebben, in de vorm van een metamorfose. Het
kon niet anders, of die wespen waren jaren geleden
Stuka's geweest, die nu nog hun slachtoffers kwamen
kwellen in hun verworven rust.
Meteen dacht ik weer aan de boomstronk. Maar met
de beste wil kon ik op het onbekende graf niets
soortgelijks meer ontwaren. Terloops keek ik nog
eens naar de andere twee graven, die van J.M. en
L.P., beiden eveneens gestorven voor het vaderland.
Die graven leken me geenszins veranderd. Of toch ?
In elk geval, de wespen hadden me ernstig overstuur
gemaakt. Van geordend denken zou die morgen wel
niet veel terechtkomen. Ik verliet de begraafplaats.
Uit de tegenovergestelde richting van daareven kwam
weer de oude man voorbij, zijn fiets in de ene, zijn
spade in de andere hand. Ik vertraagde mijn stap.
Hij bleef staan bij de ingang en bekeek me nogmaals
met zijn onveranderde treurige blik. Weer
knikten we elkaar toe, alsof we beiden een geheim
deelden.
Ik had geen aandacht meer voor de poëzie in de
bomen, want ik voelde dat hij me bleef nastaren. Na
een twintigtal meter te hebben afgelegd, zocht ik
naar mijn sigaretten. Dit gaf me de gelegenheid even
148

stil te staan en me zo natuurlijk mogelijk om te
draaien.
De oude man stond er niet meer.
En toch voelde ik zijn blik nog op me rusten...
Gelaten stapte ik de dreef uit.
149

B A R A B B A S 1 9 6 7
Mevrouw Dircks was amper vierentwintig, toen ze
eindelijk, en wel dank zij het toedoen van haar echtgenoot,
van een gekweld geweten verlost werd.
Het was waarschijnlijk de enige dienst, die hij haar
ooit bewees.
O, I die Homtio.
The potent poison quite o'er-aows my spirit.
(Hamlet)
151

Bewust had ze, met de hulp van haar echtgenoot,
zich het magere leven benomen. Zij had het zo gewenst.
Uiteindelijk. Zij kon niet meer leven. Maandenlang
had ze eraan gedacht.
Haar echtgenoot had die wens enthousiast begroet.
Voor een groot deel was hij de oorzaak van haar
levensonrust geweest. Hij stelde dus graag een einde
aan haar zorgen. In niets de mindere !
Is Hitler dood i
Is Che Guevara dood i
Is Landru dood l
Was het wel Landru's hoofd dat viel,
of een ander t
Haar zorgeloze en zoutloze jeugd had ze doorgebracht
in een fris Limburgs dorpje, bij de Maas. Enig kind
van een plattelandsdokter. Op een avond — zij was
toen achttien jaar — woonde zij een circusvoorstelling
bij. Op slag werd zij smoorlijk verliefd op de
atletisch gebouwde trapezist van het gezelschap, en
liet het hem merken. Het kostte de gewiekste Don
Juan niet de minste moeite zijn verovering te voltooien.
Het naïeve kind was vlug overtuigd, en bereid
hem op zijn zwerftochten te volgen.
Nooit meer zou ze naar het ouderlijk huis terugkeren.
Aanvankelijk dacht zij er zelfs niet aan. Later kon ze
niet meer terug.
152

Ten slotte ontbrak het haar aan wilskracht. Met de
tijd was haar schuldbesef zo sterk toegenomen, dat
het pathologische vormen aannam. En voortdurend
werd het nog aangewakkerd door de gespierde echtgenoot.
Een duivel} Een pooier {Een gigolo i
En zij! Een eentonig melodrama i
Grijze huizen, grijze bomen, grijze lucht
en wolken. Grijze iook en as.
Was zij wat men noemt verbrand t
Vaag vuur i
Haar hart was als pickles :
Rode kolen. Brandende tapijten. Roze hait.
Maagpijn. Zuren. Zuurtjes.
V/as zij wat men noemt verzuurd l
Geen wonder, dat zij niet langer leven kon onder de
zware vracht van zoveel ingebeelde zonden. Met haar
ziel?
Do you not remember, 'a saw a flea stick
upon Bardolph's nose, and'a said it was
a black soul burning in hell I
(Boy in King Henry V)
153

Vooral op zondagen werden de kwellingen ondraaglijk.
Zondags was ze zich telkens het ergst van haar
zonden bewust. Zij, die tot haar achttiende jaar niet
één hoogmis had gemist, durfde sindsdien geen kerk
meer te betreden.
Haar circusster, die inmiddels marktkramer, slagersknecht,
portier was geweest, en bovendien een slecht
minnaar bleek, bracht haar langzaam op het idee, er
een einde aan te maken.
Of was het haar inval geweest ?
Geen zon, geen licht, geen wierook.
Een kinderziel in de herfst.
Geen bloemen, geen lach, geen lied.
En zonder seks.
Uiteindelijk kwam het idee dus uit haarzelf.
Dacht zij dat werkelijk ? Ook die zondag ?
Zij namen de trein naar Luik. Aan de boorden van de
Maas hadden ze een bootje gehuurd. Hij was met
haar de Maas opgeroeid, naar afgelegen natuurschoon.
Op het uur van de hoogmis sprong ze overboord. Hij
had haar zelfs geen duw moeten geven. Zonder adieu.
Expressieloos, hopeloos, tuimelde ze in het koele water.
Berekend sprong hij haar achterna. Aan de verkeerde
kant. Toen hij weer in het bootje klom, was
zij reeds voorgoed in de diepte verdwenen. Pas de
volgende dag werd haar lijk teruggevonden.
154

Er was een gerechtelijk onderzoek, dat niets ongewoons
uitwees.
Vrij spoedig werd de zaak geklasseerd.
Amen en uit.
Sedert weken voelde ik me draaierig, moe, moedeloos,
zonder energie. Toen de dokter erop wees dat mijn
bloeddruk andermaal met een punt was gedaald, gaf
ik toe.
Veertien dagen volstrekte rust zouden me goed doen.
Hij noemde een dorpje in Limburg, ergens in de
nabijheid van de Maas, waarvan ik de plaatsnaam
nooit voordien had gehoord. Er was een hotelletje,
uitsluitend bezocht door mensen die de volmaakte
stilte naar waarde konden schatten. Toeristen en drukdoenerij
zou ik er niet vinden.
Ik regelde mijn werk. De volgende ochtend stapte ik
in mijn wagen, op weg naar de stilte.
Op de autoweg Antwerpen-Hasselt zette ik de boordradio
aan:
— Welke moorden hebben deze aaidse
schepselen op hun geweten, dat ze zo
moeten lijden l
— Geen moorden,
niets misschien, of zeer weinig.
155

Aardse schepselen zijn eenvoudig
van conceptie : ze verbeelden zich
allerhande schuld en pijn.
Vlug veranderde ik van kanaal. Geen filosofie voor
het ogenblik. Op Radio Luxemburg draaide President
Rosko de platen van de week. Beat and pop music.
Waren alle presidenten maar zo...
Naar de mening van bepaalde waarnemers is de
belangrijkste factor in de Vietnamese kwestie
de nadering van de presidentsverkiezing in de
Verenigde Staten. Welke ook de besluiten zijn,
die uit het verslag zullen worden afgeleid, is
het volgens de militaire bevelvoerders volstrekt
onmogelijk vóór de volgende zomer zodanige
sucessen te oogsten, dat de Vietnamese kwestie
niet meer in het brandpunt van de verkiezingscampagne
zou staan.
(New York Times, oktober '67)
Ik had een eenvoudige kamer naar oud beproefd recept
: behangpapier met bloemetjes en een zwaar
eiken bed.
Er waren slechts weinig gasten. En deze bleken al
spoedig helemaal niet opdringerig. Het zou me hier
best bevallen.
Na enige dagen voelde ik me inderdaad reeds ont-
156

spannen. Ik werd weer opgewekt. Van elke wandeling
genoot ik.
Toen mijn tweede week begon, bleven er behalve
mezelf nog maar drie gasten over: een bejaard echtpaar,
dat meestal in het salonnetje bleef zitten, en
een weduwnaar. Een zekere heer Dircks. Bij onze
eerste ontmoeting hadden we ons beleefdheidshalve
aan elkaar voorgesteld. Verder geen contact. Het gebeurde
dat, wanneer we elkaar tijdens een wandeling
ontmoetten, we even knikten en dan gewoon onze
weg voortzetten. Ik was alleen en wou alleen blijven,
om toch maar zoveel mogelijk van dit rustige oord te
genieten.
Het dorp bestond, behalve uit het hotelletje, uit één
herberg, één winkel — waar men zowat alles kon krijgen
wat voor het levensonderhoud noodzakelijk was
—, een kerkje met aanpalende pastorie, even onopvallend
als de andere huizen. Verder enkele kleine hoeven
met doorgaans slechts één koe, één geit, een rist
kippen en vanzelfsprekend een paar vette varkens.
Ik had bijna de gehele tijd mooi weer.
Op de dertiende dag veranderde de lucht voor het
eerst echt van kleur. Het blauw werd grijs. Uit het
westen kwamen tonnen olifantenwolken, dreigend
van Inhoud en somber van proporties, aangedreven.
157

Aangezien het mijn laatste dag was — de volgende
ochtend wilde ik reeds vroeg vertrekken — was ik
er toch erg op gesteld, nog een lange wandeling te
maken.
De was een flink uur gaans van mijn hotelletje verwijderd,
toen de eerste regendruppels vielen. De wind
werd eensklaps nijdig. Na vijf minuten regende het
pijpestelen.
In de verte bemerkte ik een hoeve, niet veel méér
dan een bouwvallige stulp. Bliksemflitsen spookten
vrijpostig door de lucht.
De wind sloeg nijdig door mijn jas en hemd.
Eindelijk bereikte ik het gebouwtje. Hijgend en doordrenkt.
Toen zag ik uit de tegenovergestelde richting
de heer Dircks komen aanlopen.
Wij hoefden helemaal niet te kloppen. Een oude
vrouw liet ons binnen. Mijn dankwoord werd overstemd
door woeste donderslagen. Ik keek nog even
om, vóór zij de deur weer achter ons sloot. Vuur spoot
aan alle kanten door de zwarte hemel.
Een grote kamer, een oude kast, vier stoelen. Kaarslicht.
Een krant op de tafel.
Toen pas zag ik de oude man zitten.
Dromerig zat hij bij het vuur. Hij leek nog ouder
dan het vrouwtje.
Blokken turf gloeiden aanmatigend.
We trokken beiden onze jas uit en hurkten neer bij
het vuur.
158

Er werd niet veel gepraat. De schaarse conversatie
stond natuurlijk in het teken van het onweer. Toch
heerste er in de kamer een rustige sfeer. Synoniem
van twee eenvoudige, primitieve mensen.
Door het raam zag ik voortdurend vurige vingers en
vlijmscherpe haken de lucht doorkerven.
De oude man wist wat we nodig hadden.
Er kwam vlug een fles jonge jenever op tafel. Puik
idee. Drie borrels. De vrouw dronk niet mee. Gezondheid
! De brandewijn prikkelde heerlijk.
Het werd een lange, bijna eindeloos lijkende namiddag.
Normaal. Het was reeds donker geworden en de
regen viel nog steeds onophoudend. Normaal ? Ik
kende inmiddels reeds het hele levensverhaal van de
oudjes. Maar van Dircks nog niemendal. (Zonder
belang!)
De oude vrouw stelde ons voor, bij hen te overnachten.
Haar man stemde daar dadelijk mee in.
'Ja, jongens/ zei hij, 'dat zou raadzaam zijn. Het
deugt nu helemaal niet. Het is Laurentiusnacht.'
Dit laatste zei hij zo diep ernstig... De vroeg me af
wat Laurentiusnacht met onweer te maken had. Ik
voelde er echter werkelijk niets voor, nu naar het
hotelletje terug te keren. Zonder droge kleren, in de
159

donkere nacht, over onbekende wegen, door plassen
en slijk.
Neen, liever niet. Ik nam dankbaar hun voorstel aan.
Een stoel naast het vuur was me voldoende.
Dircks verraste me met een negatief antwoord.
'Ik stap liever op,' zei hij kort. 'Maar als het kan,
zou ik graag een lantaarn meekrijgen. Die breng ik
dan morgen wel terug.'
De oudjes en ikzelf trachtten hem te bepraten. Tevergeefs.
Al spoedig voelde ik dat hij niet te bepraten
was. Hij luisterde niet eens naar onze opwerpingen.
Ook niet toen de man andermaal zei:
'Laurentiusnacht! Man toch, een lantaarn kan u niet
helpen. Niets of niemand kan u vannacht helpen.'
Zijn mateloze angst om de Sint-Laurentiusnacht raakte
me persoonlijk niet, maar op zijn doorweerd en
gegroefd gezicht las ik zeer duidelijk dat die angst
werkelijk en integraal van hem bezit had genomen:
160
Boze geesten / Boze mensen
Doodzonden / Hel / Vuur
Brandend vlees
Rotte appels
Kanker / Syfilis / Lepra
lic zag duivels vóór zijn tot spleten geknepen
oogjes dansen.

De ene duivel bestookte de andere met
machinegeweervuur. Hun beider wapens
waren gericht op de onderbuik. Het vuur en de
kogels ketsten als arme hagelbollen op hun
buikbetonbunkers terug. De kogels vlogen
aan alle kanten en doodden een wellustig
toekijkende Fauna.
'Vader bedoelt dat het onweer — al is het nu wat
verminderd — best plotseling opnieuw kan opsteken,'
zei de oude vrouw. Zij sprak met overgave, in de
hoop Dircks in extremis nog tot rede te kunnen
brengen.
'Ach, het onweer is niets, niemendal,' meende haar
man. 'Het is DE WILDE JACHT die je moet vrezen.
In de Laurentiusnacht maakt ze, elk jaar opnieuw,
de hele streek onveilig.'
Even keek de oude man in het vuur.
Na enige ogenblikken van overpeinzing beklemtoonde
hij:
'... 't Is een wilde, duivelse nacht. En nu zeker.
Morgen is het juist zondag...'
Ik snapte hem niet. Zijn vrouw sloot de ogen en
bleef stil op haar stoel zitten.
Dircks haalde de schouders op en liet duidelijk merken
dat hij de woorden van de grijsaard als seniele
wartaal beschouwde.
Aangezien de oude man in mij de enige aandachtige
161

toehoorder zag, wendde hij zich nu meer bepaald tot
mij:
'Als je niet van de streek bent, ja... toen ik nog
maar een kind was, vertelde vader mij van de Wilde
Jacht... van de bende van Barabbas... ieder jaar razen
die geesten over de heide, door de lucht... alles is
dan onveilig... ik heb zoveel vreselijke verhalen gehoord
over Barabbas met zijn woeste gezellen te
paard... met hun vuurspuwende hellehonden... geen
mens komt hier nu buitenshuis... niemand, niemand...
en hij die toch de Wilde Jacht met eigen ogen ziet,
zal de zon niet meer zien opgaan...'
Men heeft mij voorgesteld als een feuilletonfiguui.
Ik ben wel verplicht, mijn rol zó verder te spelen.
(Henri-Désiré Landru, tijdens zijn proces)
Hij schonk de borrels nogmaals vol.
De oude man intrigeerde mij. De sagen en legenden,
overleveringen van zoveel generaties, lagen verankerd
in zijn ziel. Zijn leven, te midden van een oersterke
natuur, soms woest en vijandig, had hem murw gemaakt.
Waar haalde hij Barabbas vandaan ?
Barabbas en de Wilde Jacht ? Welk verband ?
What's in a name ?
HOE NOEM JE MIJ ?
162

De oude man kwam nog beter op dreef en vertelde
meer typische streekverhalen. Opnieuw in verband
met de Wilde Jacht. Met Barabbas en zijn bereden
bende vervloekten. Zondagonteerders. Het waren sagen
over helse en demonische machinaties in het kader
van de zeven hoofdzonden. Al die tijd had Dircks
niet geluisterd. En het oude vrouwtje had niet bewogen.
De stenen vloer gloeide rood. Mijn stoel kraakte.
Met de minuut werd Dircks ongeduriger. Zijn angst
— maar welke angst ? — werd tastbaar. Eindelijk
durfde hij op te staan.
Mijn nagels waren zwart omrand.
Het was bijna tien uur toen de oude hem eindelijk
een lantaarn bezorgde en Dircks zich gejaagd uit de
voeten maakte.
Ik begreep hem niet. Was hij mensenschuw ? Durfde
hij niet één nacht door te brengen in het gezelschap
van mensen, die hem spontaan onderdak aanboden ?
Die het goed meenden ?
Was Dircks een gefrustreerde natuur ? Een goedkope
banaan ? Was hij een hond ? Was ik ook bang ? Had
ik te veel jenever op ? Was een lantaarn mij niet
voldoende ?
Ik nam de krant van de tafel.
Reeds dertig jaar geleden...
DE GEVAREN VAN HET SPELEVAREN
163

in onze uitgave van 12 augustus 1937 kon men
lezen :
Het geluk van een jong echtpaar werd op 10
dezer ruw en onbarmhartig gebroken. De echtelingen
Dircks-Vanleen brachten enige dagen
vakantie door te Luik en waren met een roeiboot
de Maas opgevaren, toen de jonge vrouw
door onvoorzichtigheid overboord sloeg.
Ondanks het feit, dat hij zelf niet goed zwemmen
kon, poogde de echtgenoot haar te redden.
Al zijn inspanningen bleven vruchteloos. Tragisch
is dit voorval in dubbele betekenis, want
het ongeluk gebeurde precies op de verjaardag
van hun huwelijk, Sint-Laurentiusdag.
Zou Dircks, deze Dircks met zijn lantaarn, één en
dezelfde persoon zijn ?
De oude man zat nu ook te soezen. Ik maakte mijn
vuile nagels schoon.
De had pas mijn handen gewassen, toen wij — het
was ongeveer kwart over tien — opgeschrikt werden
door een donderslag, die me zo geweldig leek als het
inslaan van een bom. In een fractie van een seconde
stond de kamer als in lichtelaaie. Buiten was het
plotseling dag. Daglicht door een rode filter. De slag
was kort geweest, maar hypersterk. Zo sterk dat,
hoewel de uitbarsting al weer voorbij was, ik de
uitwerking ervan nog steeds aanwezig voelde.
164

Het donderde nog na in mijn hoofd, toen het vrouwtje
zei:
'Laten wij' nu maar gaan slapen. En bidden voor
allen die buiten zijn. Ook voor meneer Dircks.'
De twee oudjes waren naar bed. Nogmaals nam ik
de krant ter hand. Ik probeerde nog wat te lezen,
maar geen ander artikel kon me nog boeien. Ik gooide
het dagblad in de smeulende haard. De krant stonk.
Kort nadien moest ik ingedommeld zijn.
's Morgens werd ik gewekt door het rinkelen van
vaatwerk en bestek.
Het vrouwtje had de tafel reeds gedekt. Van het onweer
was niets meer te merken, althans niet in de
lucht. Maar rond het huis en zover ik zien kon, was
de grond drassig. Veel slijk en grote plassen.
Na het ontbijt nam ik afscheid. In de doorweekte
grond kwam ik slechts langzaam vooruit.
Na een paar honderd meter stond de modder in mijn
schoenen.
BIJ HET VEN VOND IK HEM.
De lantaarn lag enige meters verder ongeschonden.
Zelfs het nochtans broze glas had de val overleefd.
165

HIJ NIET. Dat liet geen twijfel. De rechterkant van
zijn gezicht was vermorzeld. Een half gezicht maar.
Vreselijk.
'Als door een hoefslag!' zei ik luidop.
Waai haalde ik dat l
Was ik nog bezeten door de verhalen van Barabbas
en zijn vervloekte ruiters ?
Het was zondag. Blauwe lucht. Geen windje. Een lantaarn.
Een verminkt gezicht. Cocktail van slijk en
bloed.
Smerig, ellendig tableau.
Vieze werkelijkheid.
Laurentiusnacht ?
Het liep tegen de middag eer de gendarmes ter plaatse
kwamen.
Ik begeleidde hen naar het ven.
Zij namen me eerst een kort verhoor af. Maar ik had
een goed alibi.
Wat zouden de oudjes schrikken. Of niet ?
De wetsdokter bekeek het lijk. Onderzoeken deed hrj
het niet Wat was er ook te onderzoeken aan dat
vermorzeld gelaat? Toch keek hij geruime tijd naar
het wrede spektakel.
166

'Nooit in mijn leven heb ik zoiets gezien/ zei hij
eindelijk.
'Omstreeks welk uur schat u zijn dood?' vroeg ik.
'Deze keer hoef ik niet te schatten,' antwoordde hij.
Hij hield de slappe, levenloze rechterhand vast. Toen
merkte ook ik het gebroken polshorloge. Glas is toch
fragiel!
De wijzers stonden op kwart over tien.
Ik dacht terug aan de kamer en de overweldigende
donderslag, waarbij de bliksem alles helrood had
gekleurd. Nu ik me dat moment herinnerde vond ik
dat beeld bijna grotesk : onze rode gezichten, de rode
jenever, de rode kast, de brandende muren en ook,
buiten, de rode bomen en het rode gras.
De wereld had een ogenblik in vuur en vlam gestaan.
Om kwart over tien...
Eensklaps fluisterde iemand me in het oor :
'Daar is meer in de hemel en op aarde, vriend Horatio,
dan waarvan uw wijsheid droomt!'
Ik keek op. Ik stond alleen. De dichtstbijzijnde mens
was de geknielde wetsdokter, op bijna drie meter
afstand.
Hamlet was weer verdwenen. Als hij er ooit geweest
was...
167

NACHT EN NEVEL OVER CAESAR
EN ISABELLE
Gentle friends,
Let's kill him boldly, but not wiathfully.
(Shakespeare: Julius Caesai).
Vannacht heeft het lang en zwaar geregend.
Als ik buitenkom ruik ik onmiddellijk de zuivere,
pikante geuren die opstijgen uit de druipende, bevredigde
planten, de tranende, rillende bomen en de
doorweekte malse weiden.
169

De hoge dennen hebben hun naalden witgekleurd van
de koele ochtenddauw. Ze hebben iets van de artificiële
opgespoten stof van de eindejaarsbomen uit de
supermarket. Vanop afstand bekeken is het wel, alsof
deze hoge dennen met pinkelende zilveren bloemen
versierd zijn. De maagdelijke herfstzon is hier niet
vreemd aan.
Mijn ogen kunnen het irreële bijna niet van het natuurlijke
onderscheiden. Misschien is er trouwens
geen verschil tussen beide. Nu toch niet.
Eenzaamheid klinkt uit een verre kerktoren. Ik hoor
de torenklok zeven uur slaan. Geen mens in de nabijheid
te bespeuren. Ik stap verder. Slechts de krakende
takken en de dorre afgevallen bladeren, die onder
mijn voeten jammeren, vergezellen mij.
Ik denk terug aan de oogstmaand.
Augustus was dit jaar een vrolijke, warme zomermaand.
Een levende maand. Rijp als zon gekust.
De zomer was te vlug voorbij. Het is nu winter. De
elfde maand van het jaar is reeds half weggescheurd.
November is de dodenmaand.
Wijl ik hier zo door de dreven loop en aan iemand
terugdenk — iemand die ik deze warme zomer zo goed
heb leren kennen — zie ik niet meer of het een dode
of een levende betreft. Iemand die uit mijn omgeving
verdwenen is, kan toch best dood zijn. Zoals Isabelle.
Isabelle, waarmee ik in augustus dertig dagen gegeten,
gedronken, gezwommen, geleefd heb.
170

Begin september is ze weer vertrokken. Zo hadden we
tevoren afgesproken.
Eén maand, niet langer. We zijn nu reeds twee en
een halve maand verder in het kalenderjaar. De kringloop
is bijna ten einde.
Ik denk aan vannacht, aan mijn droom en deze éne
zin, welke het motief van die rauwe, eenzame nacht is
geweest:
Isabelle loopt door het goed van de doden :
Bij elke grafzerk blijft zij even staan
heel even slechts,
en loopt dan langzaam verder...
De zandweg is ondanks de regenvlagen van de nacht
tamelijk hard gebleven. Het is hier arme grond. Een
magere aarde, die alles gewillig aanvaardt
De koude deert mij niet. Integendeel, deze gezonde
atmosfeer doet me goed. De kilte maakt me innerlijk
stil en warm tegelijk. Ik voel de rust van de slapende
natuur. Wat een contrast met de bazige wind!
Ik luister nochtans graag naar zijn wilde lied.
Het verwart en verontrust mij enigszins, dat ik geniet
van deze dodenklacht. Wat anders verwijt de
wind me ? Ieder mens is ergens medeplichtig aan de
misdaad in de wereld.
171

En toch...
Ik verdrijf die gedachte. Dit gaat nochtans niet zo gemakkelijk.
Er blijft steeds iets onbestemds van hangen.
Ergens in een plooi van mijn onderbewustzijn,
gereed om af en toe — wanneer ik dat het minst verlang
— me weer door elkaar te schudden.
Ik kom aan mijn geliefde boom. Een oude, stoere eik.
Sterk en onwrikbaar staat hij in de aarde verankerd.
Zijn dikke wortels, waarvan sommige deels boven de
grond lopen, lijken wel van beton. Nochtans vecht
ook deze boom — ik noem hem Caesar — tegen de
dood.
Op een bepaald ogenblik, misschien reeds vóór ik geboren
werd, is er iets gebeurd dat hem de toevoer van
levenssappen belemmerde. Amper een halve meter
boven de grond splitst de geweldige buik zich in
tweeën en zet zich dan verder rijkelijk uit in tal van
sterke, dikke armen.
Slechts hier en daar trilt wanhopig nog een zeldzaam
blad.
Het laatste blad zal spoedig vallen.
Naakte Caesar. Vriest hij deze winter dood ?...
172
Strijdmakkers in het Oosten I
In deze uien zijn de ogen van geheel het Duitse
volk op u gericht. Ik reken op u, op uw standvastigheid,
op uw fanatisme, uw wapens en uw
leiders, opdat de bolsjevistische aanval zal ge-

smooid worden in een bloedbad. Op het ogenblik
dat het Lot de grootste oorlogsmisdadiger
aller tijden tot de aarde heeft teruggeroepen (i)
zal de laatste ommekeer van deze oorlog beslissend
zijn...
(Adolf Hitler, 15 april 194s)
Ik zette mijn wandeling voort.
Ik merkte dat, een eindje verder, een groep arbeiders
— aangebracht met een dienstauto van de PTT —
reeds met hun werk een aanvang genomen hadden.
Zij hanteerden lange, zware kabelrollen.
Tussen de draden van de telefoonpalen hing nog een
zware boomtak. Die was er beslist tussengeslagen door
de grillige rukwinden van de voorbije nacht.
Ik hield even stil en volgde hun werkzaamheden.
Zij hadden mij zien naderen, maar niet één hief even
het hoofd op om me te groeten of me toe te laten
hen te groeten. Het was gewoon alsof ik voor hen niet
bestond, alsof ik me in een andere dimensie bewoog.
Meteen viel het me op, dat ze allen een bleek en droef
gezicht vertoonden. Geen enkel woord, geen vloek,
geen glimlach. Niet één kwinkslag. Het waren verstarde
maskers.
Regelmatig werkten zij verder, zonder geluiden.
(1) Hier zinspeelde Hitler op de toen juist overleden president van de
Verenigde Staten van Noord-Amerika, Franklin Delano Roosevelt.
173

Het was ongelooflijk hoe een groep van zes man zo
zonder gerucht, zonder een woord, bedrijvig kon zijn.
Was hier nog wel leven aanwezig ?
Plotseling schoot mij het woord
LIEFDE
door het hoofd.
Ik dacht terug aan Isabelle en verbeeldde me, dat zij
me in het oor fluisterde :
Wat we liefde noemen is meer het verlangen
naar de paring als middel om even onze zorgen
te vergeten.
Smelten, versmelten en hersmelten
Weinig geven om veel te kunnen nemen.
Meteen was ik niet meer zo zeker dat het haar stem
was, die ik gemeend had te herkennen.
Had ik haar misschien deze woorden toegefluisterd ?
Hun kleding was armzalig, tot op de draad versleten.
Vanzelfsprekend verwachtte ik niet, dat zij hier op
hun paasbest zouden verschijnen. Maar toch: zij
droegen werkelijk te dunne en te weinig kleren voor
deze lage temperatuur.
Waarom dacht ik bij dit schouwspel eensklaps aan
dwangarbeiders ?
174

Was het om hun vale katoenen zomerbroeken en versleten
blue-jeans ?
Bij twee van hen, die hoog op de telefoonpaal zaten,
zag ik zelfs gaten in de zolen van hun schoenen. De
anderen stonden met natte schoenen in de regenplassen.
Automatisch keek ik naar mijn eigen stevige, waterdichte
jagerslaarzen.
Zij was gehuld in een fijn geweven kleed
dat tot op haar slanke voeten reikte.
De stof was zijde.
Haar slanke lichaam wreef en kuste de
zijde van alle kanten.
Terwijl ze bewoog, kon men haar
wellustige vormen meer dan vermoeden.
Haar glimlach was een uitnodiging,
haar ogen een rivier,
haar haren een zacht bed,
haar lichaam wulps getekend als in een
zedenroman.
Ze was veel meer dan verleidelijk,
Isabelle...
Ik keek opnieuw de hoogte in.
De twee arbeiders welke al die tijd op de paal hadden
gewerkt, keerden terug naar de begane grond. Toen
175

was het een andere, welke die taak overnam. Hij was
de grootste van de groep. Ik vermoedde dat het zijn
bedoeling was de zware afgeknotte tak te gaan verwijderen.
Als een automaat klom hij naar omhoog.
Hij had een groot, dik touw bij zich. Bovengekomen,
bevestigde hij het touw aan een van de steunhaken
die de anderen in de paal hadden geslagen. Het ging
allemaal erg vlug. Zijn vijf werkmakkers stonden hem
daarbij aan te gapen. Zoals ik. En nog steeds geen
woord. Meer zelfs : mijn aanwezigheid bleef volkomen
genegeerd. Uiterlijk althans.
Eindelijk besloot ik verder te wandelen.
De lucht was koel marineblauw. Ik raapte een afgewaaide
tak op. Er zaten nog enige bladeren aan. Roestige
kleurenpracht. Op elk blad zat nog onberoerde
dauw; zuivere magisch tintelende druppels als loepzuivere
blauwwitte diamanten.
Ik bracht een blad aan mijn lippen. Serene koelte.
Ik dacht aan mijn twee kinderen op school. Meteen
gingen mijn gedachten ook weer naar de zes arbeiders.
Eigenaardige kerels, zo ongewoon licht gekleed in dit
novemberweer.
Waarom waren zij zo mistroostig ?...
176
...maar aangezien ze weer op krachten konden
komen dooi het nemen van zuurstof, haalden zij
de dragers in op een hoogte van 7500 meter. Ze

versnelden de pas, in de hoop op 7900 meter een
kamp te Jcunnen opslaan. Maai dit bleek achteraf
onmogelijk, daai omstreeks 13 uur een ijskoude
wind opstak. De sneeuw begon overdadig
te vallen. Het weer werd meteen dreigend en
uiterst gevaarlijk. Er diende onmiddellijk een
schuilplaats gevonden. De dragers moesten van
de noordelijke bergwand terugkomen. Men mocht
hun leven niet in gevaar brengen door hen te
verplichten in de blizzard af te dalen...
(Sir Francis Younghusband : De Everest)
Ik dacht meteen aan mijn werk. Over een half uur
had ik een afspraak.
Ik keerde op mijn stappen terug. Tegen mijn gewoonte
in, nam ik dezelfde weg terug.
Naarmate ik de PTT-arbeiders opnieuw naderde,
voelde ik mij ergens beklemd worden. Een vermoeden
dat er iets ergs gebeurd was, overviel me.
Het was plotseling windstil.
De vijf stonden nog altijd werkloos en keken als verstard
op naar de paal, waarop de arbeider met het
dikke touw gekropen was. Hun ogen stonden nochtans
niet langer dof; ze waren betraand. Maar nog
steeds spraken ze geen woord.
De man op de paal hing met gebroken hoofd te
bengelen in de strop. Hij had zich verhangen ! Ver-
177

hangen in de strop, die hij zélf kort tevoren gelegd
had.
Ik kon mijn ogen van die akelige gedaante niet afwenden.
Terzelfdertijd voelde ik nochtans, dat de
ogen van de vijf anderen nu met haat en gloeiend
verwijt op mij gericht waren. Opstand! Opspraak!
Wat kon ik eraan doen ? Had ik hier schuld ? En zij ?
En hij?
Zijn gezicht was hoogrood aangelopen. Een vies rood
waterhoofd. Zijn neusvleugels stonden, als blazend,
breed uit elkaar. Het was alsof hij nog wilde spreken.
Zag ik die dikke gezwollen tong niet bewegen ? De
wind speelde met zijn slappe armen en handen. Ook
zijn benen wiegden langzaam heen en weer. Als
speelgoed. Loden soldaten. Het leek alsof al zijn gewicht
in zijn benen zat. Zij waren overdreven dik
en opgezet. Hij had afgrijselijke ogen. Als waren het
kleine rotte appels. In elk geval hadden ze niets
menselijks meer. De gehangene riep trouwens niets
menselijks in mij op. Had dit lichaam ooit warmte
gekend ? Een moederschoot, een vrouwenschoot ?
Liefde ?
Een vrouw kwam, zo vlug als zij kon, naderbij gelopen.
Ik herkende haar. Zij woonde hier vlakbij. Toen
zij de gehangene zag, viel haar mond open. Wijd
open. Er kwam geen geluid uit... Eerst dacht ik dat zij
zou neerstorten. Maar terwijl ook dat achterwege
bleef, scheen ze zich te bezinnen en hep ze van ons
178

weg, zoals ze gekomen was. Als een clown op
stramme benen. Toch blijkbaar gehaast. Bezeten?
Schichtig ? Haar bedoeling was wel duidelijk.
Enige minuten nadien was de politie er al. Een ambulancewagen
volgde kort daarop,
's Middags vertelde de politiecommissaris mij, dat
de vijf werkmakkers van de gehangene voor ondervraging
waren voorgeleid, maar dat vier van hen onmiddellijk
weer waren vrijgelaten. De vijfde bleef in
hechtenis, omdat uit het onderzoek gebleken was dat
hij een verhouding had met de vrouw van de dode.
In hoeverre dit iets met het drama te maken had, was
nog niet uitgemaakt.
De volgende ochtend:
Met belangstelling had ik uitgekeken naar de krant.
Ik hoefde niet te zoeken. Op de voorpagina, onderaan,
stond in vette kapitalen :
VERDACHTE VERHANGT ZICH
IN GEVANGENISCEL
Ik las niet verder...
Ik legde de krant neer en keek door het hoge, brede
raam de tuin in.
179

Dorre bladeren dansten vrij door elkaar. Enkele late
rozen wiegden in de wind. Twee merels schoten door
de lucht, zo heftig als wilden ze de wolken wegborstelen.
Dit lukte hun blijkbaar niet. Er kwamen steeds
meer wolken aandrijven. Grauwe onweerswolken.
Eensklaps hoorde ik een geweldig gekraak, begeleid
door een brutaal huilende wind.
Verschrikt sprong ik op.
Het pijnlijke gekraak, gevolgd door een harde,
doffe klap, zo hevig dat de dakpannen ervan
trilden, kwam uit Caesars lichting.
Was dat het kraken van een boom geweest ?
Maar indien het werkelijk een boom betrof,
waarom dan juist CAESAR f...
Hij, de schoonste en de sterkste aller dappersten.
En toch: had ikzelf, pas gisteren nog, niet durven
denken dat Caesar misschien wel deze winter dood
zou kunnen vriezen ?
Mijn hart bonsde. Ik durfde niet te gaan kijken. Morgen
misschien.
En toch, morgen zou nog te vroeg zijn, maakte ik mezelf
nu reeds wijs.
180
Waar zou lsabelle nu zijn t

De wind huilde onverstoorbaar verder.
Ik liep naar mijn boekenrek.
Shakespeare. Complete works.
Comedies... Histories... Tragedies... Poems...
That's it!
Hier zou ik het gepaste antwoord wel in vinden.
Een antwoord en een einde dat me liever was dan nu
naar de werkelijkheid in de dreef te lopen.
En dan nog...
Waar ligt de essentie van de werkelijkheid ?
Waar begint de comedy, de history ?
Of de historische komedie ?
Was de tragedie in de krant of in de telefoonpaal te
vinden ?
Of in een bed, een kinderbed, een bruidsbed ? In een
rendez-vous huis ? De cinq a sept ?
Toen las ik deze woorden, door Shakespeare in de
mond van Antonius gelegd. Of omgekeerd ?
O mighty Caesar! Dost thou lie so low I
Are all they conquests, Tories, triumphs, spoilsr
Shrunk to this little measure I — Fare thee well.
Ik zette het boek terug op de boekenplank.
Daarna ging ik lui op mijn zwartlederen rustbed liggen
en sloot de ogen voor meditatie. Ik zag nog steeds
de bandstempel van Shakespeares boek in gedachten
vóór me.
181

Ik trachtte de naam van de beroemde Engelse auteur
te vergeten en, letter na letter, vormde ik haar naam
in gouden kapitalen:
182
ISABELLE

H E T F E E S T M A A L
Na een week weet hij het niet meer. Weet hij van
zichzelf niet meer hoe lang hij reeds in deze kelder
opgesloten zit.
Dagen van hopeloze uren, van onvoorstelbaar langgerekte
minuten, van onnoembare, eindeloos lijkende
seconden.
Hatelijke dagen gevuld met steeds maar opnieuw
aangolvende angstgevoelens.
183

Hatelijk trage uren waarin zijn wanhopige blik altijd
opnieuw kale muren blijft aftasten. Maagpijn en vier
muren die zijn vragende ogen onbeantwoord laten.
Geluiden.
Magere geluiden van koud glas, van traag barstend
hout, van heet bonzend bloed.
Pijngeluiden van weggeslikt speeksel, van krassende
nagels en zenuwachtig schurende voeten.
Het schuiven van een druppel water langs de muur.
Het schichtig ritselen van muizen. Het pootje-likken
van een kat. Het obsederend druppelen van een waterkraan.
Het kraken van zijn stram lichaam. En dat bonzen
in zijn gemarteld hoofd.
Nachturen ? Daguren ?
Hartslag 125 ? 200 ?
Pijnlijk kloppen in zijn gespannen aderen.
Ei is geen gas in de kelder, alleen lauw-vuil bezoedelde
lucht.
De eerste twee dagen had hij kunnen volgen. Uit een
zware slaap ontwaakt, ziet hij dat zijn horloge stilstaat.
Hij acht het nutteloos het weer op te winden.
Hij is op-ge-won-den.
Het leven is een verrader. Het legt een valstrik om
zijn natte, bezwete hals. Een halsbandvenadei.
Een obsessie.
De schaduw van de dood lijkt hem vooraf te gaan op
de wanden van de oude kelder.
Op sommige ogenblikken schijnt het alsof hij dit zou
184

aanvaarden. Deze gevangenschap met waardigheid
ondergaan.
HIJ BEDRIEGT ZICHZELF. En voor het eerst beseft
hij dat hij een bedrieger is.
Hij slaapt enkel omdat hij doodop is. En daarom is
zijn slaap ogenschijnlijk rustig in deze ongewone
omgeving.
Af en toe gebeurt het nochtans dat hij opschrikt.
Noem het een bedrogslaap. Niet zonder reden. Zijn
handen rillen dan, als de handen van een epilepticus.
Handen zonder ogenschijn.
Het lijkt wel alsof hij een greep slijk wil omklemmen.
Slijk dat zich op de huid vastzet als gestold
bloed, en zijn handen langzaam tot kalmte brengt.
Slijk ademt een elastische kalmte. Een verloren
kalmte.
De kelder is een gevangenis.
Om uit te breken ontbreekt de geringste kans. De deur
is te stevig, het slot te degelijk. Er is zelfs geen raampje,
voor de illusie.
Zijn vrouw heeft alles wel zeer degelijk voorbereid.
Zij is hem te slim af geweest. Dat moet hij toegeven.
Eindelijk is hij toegeeflijk. Haar actie is dodelijker
dan de beet van een cobra: het is de beet van een
mens.
Na eindeloze uren wordt het hem duidelijk dat zijn
vrouw hem beslist met opzet heeft opgesloten.
185

Hoe kwam zij erachter dat hij in de kelder een schuilplaats
zocht ? En dat hij daar wachtte tot zij vertrokken
zou zijn voor een vakantie van drie weken bij
haar moeder op het platteland ?
Niemand is verondersteld te weten dat hij in de kelder
opgesloten zit. Ook zij niet. Zij weet het, en dit is
wel het beste bewijs dat zij hem bespied heeft. Dat
zijn vermoedens juist zijn, dat zij niet zo maar op haar
eentje met vakantie gaat, en dan zeker niet naar haar
moeder.
Of toch ? Spanden zij niet altijd tegen hem samen ?
Ongeveer op het uur dat zij met de wagen zou vertrekken,
heeft hij het slot tweemaal aan de buitenkant
horen knarsen.
Van de kelderdeur, die nooit op slot werd gedaan !
Hij weet niet eens waar de sleutel lag.
Op dat moment durfde hij niet te bewegen. Het duurde
een half uur alvorens hij zich tegen de deur wierp,
begon te huilen en luid op de deur te bonzen. Zonder
enig resultaat, behalve stukgeslagen vuisten.
Hopeloos zoeken, tieren, slaan...
Ja, zij weet maar al te goed dat hij zich daar verborgen
heeft!
Aanvankelijk hoopte hij dat zij hem alleen maar de
les wou spellen.
Nu twijfelt hij niet meer. Voor de buitenwereld is hij
reeds dood.
186

IS HIJ REEDS DOOD ?
WANNEER WORDT HIJ GEKIST ? BEGRAVEN ?
IS DEZE KELDER ZIJN GRAF ?
Vanzelfsprekend heeft zij voor getuigen gezorgd, die
later (wat weet hi; af van later ?!) zouden bevestigen,
van hemzelf gehoord te hebben dat hij die ochtend
zeer vroeg op zakenreis zou vertrekken.
Wie bevroedde zijn aanwezigheid in de kelder ?
ALLEEN 7,1]! En enkele muizen en een kat...
Aanvankelijk heeft hij enige hoop gesteld op Marian,
zijn maïtresse. Maar hij beseft nu wel ten volle dat
zij haar mond zal houden. Marian zal wel nooit vertellen
dat het met haar was, dat hij voor drie weken
op reis wou!
SPRAKELOOS
zonder glorie, zonder wapens
zonder foto's
ZONDER OGEN DIE ZIEN, zonderling...
kunstlicht.
Alleen
en uitgesteld voordeel voor een andere
PARTNER
NORMAAL (normaal gesteld op vleselijke genoegens)
normale transplantatie van gedachten...
187

gedachten zonder handen
zinnen
borsten
benen
namen
naaktheid
menselijkheid
MET: zwakheid
VAN HARTE?
Door te blijven twijfelen heeft hij zich alleen uitstel
van executie verleend.
Menselijke dwaling!
Als mens g.e.s.c.h.r.a.p.t.
Als lijk ?
Wezenlijk ?
Uiteindelijk heeft de eenzaamheid hem vol-redelijk
geknaagd. Alle illusies zijn weggevaagd, en in zijn
gepijnigd brein blijft nu al de ruimte voor het zuiver
opstellen van zijn eigen doodsbericht.
Hier is dan : zijn totale overblijvende — IK — persoon
en een kelder.
EN EEN AARTSVIJAND !
Juist vóór de deur — een eeuw geleden — op slot werd
gedraaid, was ze vlug nog even op een kier gezet. Net
voldoende tijd om de huiskat in de kelder te laten.
Een lenig zwart beest. Chou-chou, die aanvankelijk
188

heerlijk en rustig spon en hem prettig gezelschap
hield.
De eerste dag, ook nog enigszins de tweede, konden
zij het samen best stellen, als in vroeger dagen.
Daarna, met de trage sleep der uren, wordt Chou-chou
agressiever, listiger, geniepiger. Het gaat tenslotte zover
dat ze, bij de minste beweging die hij maakt, in
paniek door de kelderruimte stuift. Bang van hem ?
Angstig, bezeten, hongerig ?
Onbetrouwbaar, wild, wild!
La mort est venue quand j'ai vendu mon dme.
J'ai vendu ma peau. Ma peau poui un Ut de moit.
Is het Marian die ik terugvind in Chou-chou''s ogen {
Is het mijn vrouw i
Zie ik mezelf dan voor het eerst i
Is dit een spiegelbeeld l Mijn oordeel f Mijn laatste i
Hoe staat het met mijn bloeddruk l
Hoe word ik begraven f
Hoe lang brandt de elektrische lamp nog i
Wie betaalt de huur i
Mon Ut de mort I Mon Ut d'amour I
Crepeer!
Ik sterf van de honger l
Van de honger ?
Het is nu zover. De vriendschap, het paaien, spinnen
189

en wrijven van de vlezige kat is omgeslagen in gloeiende
haat.
Wederzijdse haat.
Plotseling wordt hij melancholisch en sadistisch terzelfdertijd,
en braakt hij weer woorden :
Als ik een venster zag, zou ik zingen, leven.
Als ik het licht zag, zou ik je mond stielen, kussen.
Zou ik je nemen en bijten in je borsten. Ik zou je
uitzuigen.
Eindelijk zou ik je genezen van je drift.
Eindelijk zou ik leven.
Hij valt voorover. Zijn lichaam schokt voor twee, als
parenden. Zijn handen, zijn nagels klauwen in de
vloertegels. Zijn nagels breken. Zijn weerstand neemt
af.
Lang-zaam-aan drijft hij de vernieling van zijn eigen
IK verder.
Hij tracht alles uit te braken. Hopeloos. Wild bijt hij
zich de lippen stuk en zuigt het bloed op.
Enkele druppels stollen in zijn baard. (Met die bloeddoorlopen
ogen wordt zijn gezicht zo dierlijk-bloederig
en vies.)
Vies als een havenhoer van veertig.
Gelukkig is er nog de waterkraan. Helder, fris water
190

verdrijft de bloedsmaak. Maar zo komt de honger weer
sterker te voorschijn. En steeds met kortere tussenpozen.
Knagend, overrompelend.
Geruime tijd zit hij op een stuk hout te kauwen.
De splinters steken in zijn vormeloze mond.
Heeft hij lang gesoesd of is het bewusteloosheid ?
In elk geval is het de kat die hem terug tot de werkelijkheid
brengt.
Zij is erin geslaagd weer enkele muizen te vangen.
Bij de derde muis slaat hij toe !
Met een ruk haalt hij het nog lillend beestje tussen
de pootjes van

Hij komt weer bij en denkt instinctief aan de tijd.
Is het nu dag ? Nacht ?
Zijn hoofd, als opengespleten, bonst in voelbare dimensies.
Het kost hem moeite zijn ogen nog langer
dan «nige seconden open te houden. Veel ziet hij niet
meer. De kelder lijkt hem steeds kleiner te worden.
Naakter.
De kat wordt steeds groter. Hariger.
Of verbeeldt hij zich dat maar? Wat is uiteindelijk
ZIJN werkelijkheid ?
Hij denkt terug aan de muis die hij niet kan eten.
Waarom eigenlijk niet ?
Nu zou het wel gaan. Het moet gaan ! Zijn maag lijkt
bij momenten wel te scheuren. Zijn voeten zwellen.
Hij kan zijn eigen lucht niet meer verdragen. Zijn
eigen vuile reuk ? Neen, het is de kat die zo vreselijk
stinkt.
Smerig beest!
Chou-chou zit nu al een hele tijd in de hoek. Soms ziet
hij hoe ze prof ij tig stukjes vlees afscheurt van een
moeizaam opgespoorde muis. De kat is spaarzaam geworden.
De muizen zeldzaam.
Tragische zeldzaamheid.
Ten einde raad speurt hij de wanden af, onderzoekt
hoeken en kanten naar spinnen. Bij deze speurtochten
heeft hij aanvankelijk geluk. Behalve spinnen, treft hij
ook weieens muggen en vliegen als een extraatje aan.
192

Zijn buik staat als opgeblazen, een hol vat.
Van angst, honger, of water ?
Bijna voortdurend leunt hij nu tegen een der vier muren
aan.
Voor zover hij nog overeind blijven kan. Liggen kan
hij helemaal niet meer. Daarvoor doen zijn ledematen
hem te veel pijn.
Hij duizelt.
Kan hij zich niet verhangen ?
Geobsedeerd kijkt hij naar de andere hoek van de kelder.
Wat blijft er hem tenslotte nog over ?
Het vreselijke beest zit hem onverschrokken aan te
kijken.
Doorgrondt het zijn gedachten ? Is hij nu zó doorzichtig
?
Begrijpt zij dat hij zich reddeloos verloren voelt; dat
hij zoekt naar iets dat als strop kan dienen. Rillingen
glijden in brede golven over zijn lichaam. Plotseling
valt hij aan.
In een laatste super-inspanning stort hij zich op de
kat.
Althans is dit zijn bedoeling. Zover komt hij niet...
Hij kijkt en merkt dat het beest gevlucht is en hem
de resten van de muis laat. Dan toch gelukt!
Moeizaam kruipt hij op de knieën tot bij het onooglijke
restje kreng, de staart en wat gemalen knookjes.
Niets van het lekkere vlees...
193

Wie is deze kat ?
Hield hij dan toch al die tijd
van zijn vrouw ?
Is het Marian ?
Is hij gek ?
De kat is intussen een weinig naderbij gekomen.
Hij zit nu in haai hoek. Verslagen en zonder enige
reserve, onmachtig om nog weg te komen.
Hij kan niet meer bewegen. Geen stap, geen voet.
Voelt hij zijn ademhaling nog ?
Het zwarte beest zit nu midden in de kelder.
Ze blijven elkaar beloeren. Weldra ziet hij haar pels
niet meer. Alleen die ogen, duivelse ogen. Het ene
ogenblik lijken ze bloedrood, het andere valsgroen,
dan weer haatgeel.
De pupillen kan hij niet meer onderscheiden. Is hij in
de ban van die obsederende lichtbollen ?
BOLLEN
ZUURTJES
ANIJSBOLLEN
KARAMELLEN
Als kind snoepte hij veel. Hij herinnert zich nu levendig
de tijd dat hij met het zakgeld, zodra hij het in
handen had, jubelend naar het winkeltje rende.
194

Hij ziet de heerlijke bonbons in alle mogelijke kleuren
en verleidelijk glinsterende papiertjes. Niets dan heerlijk
snoepgoed.
Hij ziet een grote winkel, volgepropt met de verrukkelijkste
lekkernijen.
MARSEPEIN.
DOZEN MARSEPEIN.
CHOCOLADE.
DOZEN CHOCOLADE.
VRACHTEN KOEKJES.
De dozen en pakken zijn degelijk hermetisch gesloten.
Hij krijgt ze niet open. ONMOGELIJK.
Hij weent als een kind...
Onverhoeds vliegt ze op hem af.
Haar klauwen schieten pijlsnel vooruit, rukken en
scheuren hem de huid open.
Zijn gelaat is spoedig één vormeloze bloederige massa.
Als waanzinnig blijft Chou-chou hem toetakelen.
Haar klauwen rusten pas als het bloed van alle kanten
wegvloeit.
Dan sluipt het beest langzaam, waakzaam, op alles
voorbereid, om hem heen.
Hij beweegt niet meer.
Het bloed loopt tussen de voegen van de vloertegels
weg en camoufleert de vuile keldervloer.
195

Het dier likt gretig van de steeds groter wordende
bloedplas.
Lenig springt ze op het lijk en rukt het eerste stukje
vlees uit de lauwe hals.
196
Crans-sur-Sierre, s'Agaró,
Brissago, Kapellenbos
anno 1967

B I B L I O G R A F I E
OORSPRONKELIJK IN HET NEDERLANDS :
'ONVOLTOOID VERLEDEN' (GEDICHTEN).
UITGAVE VAN 'DE BLADEN VOOR DE POËZIE',
NR. I, JG. XII, LIER, 1964.
'NACHT- EN DAGKONTAKTEN' (GEDICHTEN).
UITGAVE DELTA, 1966.

'DRIE KORTE VERHALEN INGEBLAZEN DOOR DE WINTER'.
KAPELLEN-BOS, DECEMBER 1967.
(GENUMMERDE UITGAVE 150 EX., NIET IN DE HANDEL).
OORSPRONKELIJK IN HET FRANS :
'CERTAINES MULTIPLICATIONS'.
EDITIONS 9 PAILLES, LIEGE.
COLLECTION 'POESIE CONTEMPORAINE', 1967.
SARABANDE POUR UN HOMME SEUL (POESIE).
EDITIONS A.E.L.P., MOXHE, 1968.
VERTALINGEN:
VERTALINGEN DOOR JACQUES FINNE
VAN OORSPRONKELIJK IN HET NEDERLANDS
GESCHREVEN VERHALEN VAN WALrER BECKERS
VERSCHENEN IN HET TIJDSCHRIFT 'ATLANTA'.
UITGEGEVEN DOOR DE «ASSOCIATION EUROPEENNE
DES LITTERATURES PARALLEI.ES'.
'WESPEN' (LES GUEPES)
WERD IN HET FRANS VERTAALD DOOR THOMAS OWEN.

EEN SPAANSE VERSIE VAN 'HELLO MY DEAR !'
VERSCHEEN IN 1968 IN DE ANTHOLOGIE
'LAS MEJORES HISTORIAS DE HORROR',
SAMENGESTELD DOOR FORREST J ACKERMAN
(MISTER SCIENCE-FICTION), LOS ANGELES.
UITGEVERIJ EDITORIAL BRUGUERA, BARCELONA.
'DE STORY VAN DR. A. CULA & FRANK N. STEIN'
WERD IN DE FRANSE VERTALING BEKROOND
MET DE ATLANTA-PRIJS 1967
EN VERSCHEEN IN EEN SPAANSE VERTALING IN DE
ANTHOLOGIE «LAS MEJORES HISTORIAS SINIESTRAS',
SAMENGESTELD DOOR M. PIZER.
EDITORIAL BRUGUERA, BARCELONA, 1968.

Kolofon
Deze paperback * Anno Atlanta^ •>. 15 magische verhalen
van Walter Beckers, samengelezen in opdracht
van Brito-uitgever, Jan Berghmans, verschenen in het
voorjaar van 1971, bevat eveneens het verhaal «De
Story van Dr. A. Cula & Frank N. Stein » jvelke door
de Association Européenne de Littérature Parallèle bekroond
werd met de Atlanta-prijs 1967.
Anno Atlantae verscheen onder dezelfde titel in franse
vertaling bij les Editions du Rocher, Parijs, 1970; en
in spaanse vertaling als « Las Mejores Historias Siniestras
» bij Editorial Bruguera, Barcelona, 1968.
Het werd gezet uit 10 punt Mediaeval classico.
Cover : op de voorzijde een situatie van Szukalskï's Entourage
du Vide, en op het achterplat een foto van de
auteur. Beide foto's zijn het werk van Gerald Dauphin.
De redaktie was in handen van dichter en Brito-manager
Jan Berghmans en een boven elke vorm van publiciteit
staande groep van lektoren en medewerkers.

De vijftien beste kortveriialen van Waker Beckers, waaronder het bekroonde verhaal
'Dr. ArCBUearRuiRT^rSlein', waarmee de auteur de Europese Atlanta-Prijs won.
Vijftien fascinerende, wonderlijke verhalen waarvan de spanning en de intrigue niet
te evenaren zijn... of zoals FENIKS in 't PALLIETERKE •
'ZE BEHOREN TOT HET BESTE INZAKE 'FANTASTIEK' OOIT IN 'T NE-
DERLANDS GESCHREVEN. WALTER BECKERS ZAL (EN WIL ONGE-
TWIJFELD) EEN ALLEENLOPER BLIJVEN. MAAR EEN VEELZIJDIG
ALLEENLOPER VAN GROOT FORMAAT, DAT UNIVERSEEL FORMAAT
AAN 'T WORDEN IS.'
Een nieuwe stijl, levend en erotisch... gedurfd-spannende onderwerpen; aangrijpend,
fascinerend en boordevol suspense. De inhoud is magisch, realistisch, sexvol...
De figuren zijn echt, van deze wereld, kunnen rondom u leven... zonder dat u dit
beseft.
ANNO ATLANTAE is een belevenis ! Na ANNO ATLANTAE zult u het leven
anders zien... Beleef deze happening !
Uitgeverij Brito