HE T REGIONAAL LANDSCHAP KEMPEN & MAASLAND Laat zich ...

P LANMATIGE ONTGINNINGEN
Planmatige ontginningen binnen het regionaal
landschap.
De teloorgang van het traditionele landbouwsysteem gebaseerd op plaggenakkers en waarbij belangrijke
oppervlakten woeste gronden werden ingeschakeld leidde in combinatie met nieuwe infrastructurele en
industriële middelen, waaronder de aanleg van grote kanalen, mijnindustrie, … tot uiteenlopende soorten
grootschalige planmatige ontginningen tussen 1850 en 1950. Het gaat om :
Grootschalige aanleg van landbouwnederzettingen (bv. in de Antwerpse Kempen te Geel maar ook Siberië
te Peer):
Aanleg van een tiental vloeiweiden of wateringen waarbij de arme grond vruchtbaar gemaakt werd via
bevloeiing via een dicht net van gegraven slootjes die werden gevoed via een toevoergracht die
mineraalrijk water tapte ter hoogte van de kanalen (Zuid-Willemsvaart):
Grootschalige bebossingen als resultaat van de wetgeving en stimuli door de Belgische overheid in de 19 de
eeuw en ten gevolge van de vraag naar mijnhout in de 20 e eeuw. Voor deze bebossingen werd voor de
bemesting van de grond over het kanaal stadsmest aangevoerd vanuit grote steden als Antwerpen. De
meest uitgestrekte planmatige bebossingen zijn het complex Roelerheide, Olenderheide, Bodembossen te
Zutendaal, As en Genk (grotendeels eind 19 de eeuw), het complex Grootruiderbos (grotendeels eind 19 de
eeuw) en het complex Zonhoverbos te Genk (rond 1950).
Alhoewel uiteenlopend van karakter en gespreid over nagenoeg een eeuw hebben deze planmatige
ontginningen gemeen :
Dat ze planmatig verlopen en volgens regelmatig ontsluitingspatroon, doorgaans dambordpatroon;
Dat ze uitgevoerd worden op overheidsgezag of door kapitaalkrachtige privé-investeerders en op relatief
korte termijn;
Dat ze vaak experimenteel zijn van karakter of een modelfunctie hebben (modelboerderijen).
45 45