Download pdf - Biomaatschappij

m o b i e l b e l l e n w i m p a s s c h i e r
Toch gooiden geruststellende rapportages over de invloed van
RF-EMS op de gezondheid, zoals van de Gezondheidsraad
en de Internationale Commissie voor de Bescherming tegen
Niet-Ioniserende Straling, eerder olie dan water op het
vuur. Critici maten de onzekerheden in kennis breed uit, of
beschuldigden de wetenschappers van vooringenomenheid en
belangenverstrengeling.
Niet alleen de kennis over de invloed van RF EMS op de gezond-
heid, of het gebrek daaraan, is echter verantwoordelijk voor de
soms heftige discussies. Ook de cultuur van de ‘risicomaatschappij’
speelt een voorname rol. Risicobronnen die we zelf niet in
de hand hebben zijn kenmerkend voor die cultuur.
Of het nu gaat om de kwaliteit van babyvoeding op de supermarkt-
schappen, de veiligheid van de chemische procesinstallaties in het
Rijnmondgebied, of de plaatsing van antennes voor mobiele telefonie:
we moeten erop vertrouwen dat kwaliteitssystemen van
bedrijven en het toezicht daarop van overheden zorgen dat wij
ons geen zorgen hoeven te maken. Maar juist daarover maken we
ons zorgen, en elk bericht over een schandaal met verontreinigde
geneesmiddelen, over rampen als ‘Enschede’ of ‘Volendam’, of
over schade door vroeger gebruik van asbest voedt die zorg.
Daarom is het maatschappelijke vraagstuk niet in de eerste plaats
de inwerking van radiofrequente elektromagnetische straling op
organen en weefsels in het lichaam, maar de ontwikkeling en
doorwerking van de mobiele-communicatietechnologie in de
samenleving. Daar komt veel bij kijken, van het vaststellen van
de internationale technische standaarden tot de ‘uitrol’ van
landelijke netwerken van antennes. Duidelijk is intussen dat de
verdere aanleg van ‘vaste’ telefonienetten in ontwikkelingslanden
overbodig is geworden terwijl de ontwikkeling in de geïndustrialiseerde
wereld stopt of terugloopt. De mobiele telefonie wint het,
en gezien het wereldwijde karakter van telefonie is internationaal
overleg nodig, zowel over de technische voorwaarden, als over de
maatschappelijke acceptatie en over risico’s voor mens en milieu.
Dat laatste levert een fundamenteel probleem op. Het is maar
zeer de vraag of we de gezondheidsrisico’s van mobiele communicatie
– wat die ook mogen zijn – ooit zullen waarnemen. Het
leggen van verbanden tussen activiteiten en gezondheidsgevolgen
gebeurt aan de hand van modellen en statistische bewerkingen
op ziektecijfers. Maar in de praktijk lopen onze inzichten in de
risico’s ver tot zeer ver achter bij de technologische ontwikkeling.
Tegen de tijd dat er cijfers bekend zijn van een bepaalde techniek,
gebruikt iedereen al de volgende. Denk aan de analoge telefoon
van de jaren tachtig, de GSM van jaren negentig en de introductie
van UMTS in het begin van de 21 e eeuw. De afstand tussen de
technologische state of the art en onze kennis over bijbehorende
risico’s blijft aldoor groot.
Verder moeten vragen over risico’s voor mens en milieu niet
worden verengd tot de fysieke inwerking van RF EMS op omwonenden
van een antenne en op de hersenen van frequente
bellers. Zeker zo belangrijk zijn de risico’s die voortvloeien uit
onze gewoonte vaak mobiel bellen te combineren met iets
anders. Bijvoorbeeld met deelnemen aan het verkeer, wat onze
veiligheid niet vergroot. Anders dan Nederlandse bewindspersonen
meenden, helpt ‘hands free’ bellen daarbij niet.
Overigens is het onzeker wanneer en zelfs of een rijdende beller
verkeersslachtoffer wordt, maar dat hij of zij een groter risico
loopt wijzen de statistieken duidelijk uit.
In de publieke discussie blijft de afvalstroom die de mobiele
telefonie genereert buiten beschouwing. Jaarlijks worden echter
vele tientallen miljoenen mobieltjes afgedankt. Deze kwestie is
wel onderwerp van overleg op internationaal bestuurlijk en
politiek niveau en tussen overheid en bedrijfsleven. Europese
regelgeving moet voorkomen dat zware metalen en brandvertragende
stoffen in het milieu komen. Daarnaast is uit
duurzaamheidsoogpunt hergebruik zeer wenselijk en mogelijk.
Bij de verdere ontwikkeling van de mobiele technologie liggen er
Leven met onzekerheid 1 | 2008
27