GIS-Magazine 01-2012. - StrateGis

G I S
Geo-informatievoorziening in veiligheidsketen
Basisvoorwaarde voor veilig
Zonder kaarten is het moeilijk om overzicht en inzicht te krijgen in complexe rampsituaties. Anders
gezegd, situational awareness is eigenlijk niet mogelijk zonder goede geo-informatie. Naast de
informatie spelen andere elementen eveneens een cruciale rol, zoals de opleiding van mensen of de
wetgeving met betrekking tot informatievoorziening.
Door Patrick Brooijmans, Henk Scholten en Erik van der Zee
Afbeelding 1: De uitbreiding van beschikbare
datasets in 2010-2011.
Momenteel spelen er twee ontwikkelingen in Nederland die
de geo-informatievoorziening in het domein van Openbare
Orde en Veiligheid (OOV) een belangrijke impuls geven.
Enerzijds is er de sterke verbetering van het informatieaanbod en
anderzijds de implementatie van een landelijk crisismanagementsysteem
(LCMS 2.0) waarmee geo-informatie op een uniforme manier
uitgewisseld en geïntegreerd kan worden. In beide ontwikkelingen
spelen standaarden zoals het InformatieModel voor de Openbare
Orde en Veiligheid (IMOOV) en de Open Geospatial Consortium
(OGC) standaarden een cruciale rol.
Informatiebehoefte in de veiligheidsketen
De informatiebehoefte in de openbare orde en veiligheid kan worden
gerelateerd aan de verschillende fasen in de veiligheidsketen. Er is een
onderscheid tussen vier ‘koude’ fasen en één ‘warme’ fase (zie afbeelding
1). In de warme (repressie) fase is er daadwerkelijk een incident
of crisis en moet er worden ingegrepen. Ketenpartners in de veiligheidsketen
zijn onder andere brandweer, politie, Geneeskundige
HulpverleningsOrganisatie in de Regio (GHOR), veiligheidsregio’s,
gemeenten, provincies, waterschappen, Landelijk Operationeel
Coördinatie Centrum (LOCC), Nationaal CrisisCentrum (NCC) en de
ministeries van Binnenlandse Zaken, Defensie, Veiligheid en Justitie.
Tijdens de warme fase bepaalt de omvang van de ramp (GRIP-fasering)
welke ketenpartners betrokken zullen zijn bij het bestrijden van
de crisis. De dreigende overstroming in januari toonde bijvoorbeeld de
belangrijke rol van de waterschappen.
Tijdens de warme fase van een crisis is de behoefte aan informatie het
grootst. Er is behoefte aan verschillende typen informatie. Om een ramp
effectief en efficiënt te bestrijden, moet de beschikbaarheid en uitwisseling
van deze vier typen data op orde zijn:
Basisinformatie – De basisinformatie bestaat uit zowel statische als
dynamische informatie en schetst een beeld van de realiteit, voor zover
deze niet wordt beïnvloed door de ramp. Statische informatie blijft tijdens
een rampsituatie stabiel. Denk hierbij aan topografie, luchtfoto’s, grenzen
en thematische informatie zoals brandkranen en sirenes. Dynamische informatie
verandert tijdens een rampsituatie. Het weer, twitter-feeds en files
zijn hier voorbeelden van.
Preparatieve informatie – Informatie die ter voorbereiding op
26
Afbeelding 3: De Veiligheidsketen.
mogelijke rampsituaties in de preparatiefase is gegenereerd. Bereik -
baar heidskaarten zijn hiervan een voorbeeld.
Incidentinformatie – Informatie die gedurende de ramp door de
deelnemers aan de bestrijding van het incident wordt gegenereerd en
die specifiek betrekking heeft op de ramp zelf. Te denken valt aan incidentlocatie,
posities van afzettingen, opvanglocaties voor gewonden,
de markering van het rampgebied, logboek-acties, en diverse beelden
(Meldkamer, COPI).
Modelinformatie – Voorspellende (predictieve) informatie over de nabije
toekomst in relatie tot de crisis. Dit kunnen voorspellingen zijn van het tijdstip
van hoogwater in een rivier, de uitbreiding van een overstromingsgebied
bij een dijkdoorbraak, de verspreiding van een giftige gaswolk of de
voorspelling van files na een ongeval.
Strategische Visie
Om de informatievoorziening in de veiligheidsketen te verbeteren,
heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) in 2009 het
Informatiebeleid Veiligheid (IBV) opgesteld. Dit is een strategische
visie met als doel een zo vrij mogelijke informatie-uitwisseling tussen
de veiligheidsinstanties. Afbeelding 2 geeft het IBV-concept grafisch
weer. De groene cirkel stelt de vrije uitwisseling van informatie voor.
De centrale oranje cirkel representeert het gezamenlijke afsprakenkader
om de vrije uitwisseling van informatie te bereiken. Deze
afspraken leiden tot ICT-oplossingen, de blauwe cirkels. De afgelopen
jaren zijn in Nederland concrete stappen gezet om deze strategische
visie te vertalen naar verbeteringen op operationeel niveau.
Verbetering van informatieaanbod
De afgelopen twee jaar zijn er grote verbeteringen gerealiseerd, zowel
in de informatievoorziening van de overheid in het algemeen als binnen
het veiligheidsdomein. Concreet is er een zestal initiatieven tot
bloei gekomen in deze periode, zie afbeelding 3. De Basisregistraties
Afbeelding 2: Het informatiebeleid veiligheid als schotelmodel.
Januari/Februari 2012-1