pdf (688,22 kb) - Regionaal Archief Zutphen

lz. 12 Oud Archief Zutphen (OAZ) 0001
Het regeringsreglement van 1750, waarbij aan prins Willem IV grote invloed op de
stadsregering werd opgedragen, komt in hoofdzaak overeen met dat van 1675. Zutphen
vertoont onder het bewind van prins Willem V een beeld van voordurende twisten over de
wijze van benoeming van de magistraat. Het jaar 1795 bracht de grote verandering: het uit
burgers samengestelde Comité Révolutionair wees provisionele representanten aan. In
het nu volgende tijdvak tot 1816 zijn de verschillende besturen elkaar in 1798, 1802 en
1808 op dezelfde wijze opgevolgd als in andere Gelderse steden. Tenslotte werd met de
instelling in 1816 van een gemeenteraad, door kiescolleges gekozen, een nieuw tijdperk
ingeluid. Het stadsbestuur werd door drie secretarissen terzijde gestaan. Het financieel
beheer werd tot 1801 gevoerd door de over- en de onderrentmeester, na 1801 door de
thesaurier, later ontvanger
geheten.
Geschiedenis van het archiefbeheer
GESCHIEDENIS VAN HET ARCHIEFBEHEER
Ofschoon over de zorg van het stadsbestuur van Zutphen voor zijn archief in oude tijden
niet veel bekend is, kan men veilig aannemen, dat die zorg evenals elders bestaan heeft.
Immers: met name de stadsprivileges hadden oudtijds - in tegenstelling met tegenwoordig,
nu zij bijna uitsluitend van wetenschappelijk belang zijn - praktische betekenis: de stad kon
er haar rechten mee bewijzen.
In de Middeleeuwen werd de kist met de privileges in de gerfkamer van de Sint
Walburgiskerk bewaard en ook wel eens tijdelijk in het schepenhuis. In het begin van de
17e eeuw bevonden de privileges zich echter in de raadkamer. Blijkens de resolutie van
13 maart 1613 was de stadsregering er zeer voorzichtig mee. Toen werd namelijk naar
aanleiding van het kopiëren van deze stukken vastgesteld, dat de stukken één voor één uit
de kist moesten worden gehaald en nadat zij waren afgeschreven, daar weer "ordentelick"
in moesten worden gelegd. Het afschrijven mocht slechts in de raadkamer geschieden en
in tegenwoordigheid van een secretaris. Van onbescheiden blikken in het archief was men
ook niet gediend: op 18 februari 1709 werd de secretarissen bevolen, om zorg te dragen,
dat de advocaten "niet zoo veel acces tot de boeken in de cancellarij genieten, immers de
memorieboeken en minuten zoo niet doorsnuffelen".
Bij oorlogsdreiging werd het archief niet vergeten; zo werden op 2 maart 1793 op voorstel
van burgemeester Opten Noort de secretarissen gemachtigd, om de originele brieven
bijeen te zoeken en een memorie op te stellen van zodanige stukken, die volgens hun
oordeel bijtijds behoorden geborgen te worden. Blijkens het rapport van 28 januari 1795
waren toen de voornaamste stukken in kisten gepakt en op een voor plundering veilige
plaats geborgen.
De politieke gebeurtenissen lieten het archief niet onberoerd. Het onheilsjaar 1572 speelt
in de geschiedenis van Zutphen's archief een belangrijke rol. Na de verovering van de
stad gelastte Alva aan de Rekenkamer in Arnhem, om het stadsarchief en de papieren van
verdachte personen in beslag te nemen. Willem van Gendt, raad in het Hof, en de
rekenmeester Bauduin van der Boe werden met de uitvoering van dit bevel belast. De in
beslag genomen stukken werden in 1575 weer naar Zutphen teruggezonden. Behalve
deze officiële in beslagneming vond echter ook roof van archiefstukken plaats. Een enkel
voorbeeld, dat een soldaat er met een zak vol bijeengeraapte
archiefstukken (die trouwens teruggekocht zijn) vandoor is gegaan, is ons bekend.