Gaandeweg april 2010 - Protestantse Gemeente Zwolle

In de rubriek Perspectief besteedt Gaandeweg aandacht aan de gevolgen van de bezuinigingsmaatregelen die de Protestantse
Gemeente Zwolle (PGZ) binnen een paar jaar financieel gezond moeten maken. Leden van wijkgemeenten en andere
betrokkenen vertellen hoe zij die gevolgen ervaren en wat zij verwachten van de toekomst. In deze aflevering een gesprek
met Gerrit Jan Timmerman, die als voorzitter van het College van Kerkrentmeesters (CvK) nauw betrokken was bij het
proces en ds. Piet Beintema, die als gemeenteadviseur vanuit de Dienstenorganisatie van de PKN het samenwerkingstraject
tussen de Oosterkerk-, Jeruzalemkerk- en Hoeksteengemeente begeleidt.
hebben een rol in dat geheel, denk maar
aan kerkenraadsleden, leiding van de
kindernevendienst en wijkwerkers. Al
die vrijwilligers moeten bij elkaar worden
gebracht en kennis maken met
elkaar en elkaars werkwijze. Pas daarna
komt de fase waarin mensen bekijken
op welke manier zij kunnen samenwerken.
Dan kan iets nieuws ontstaan, maar
zullen er ook dingen verdwijnen die
mensen dierbaar waren. Daar moet je
met elkaar afscheid van kunnen nemen,
net als van het gebouw dat wordt verlaten.
Het is heel belangrijk dat op een
goede manier te doen en dat afscheid
is dus ook een van de onderwerpen
die worden uitgewerkt.”
Hoewel zij in hun kerkgebouw blijven,
krijgen ook de leden van de
Oosterkerkgemeente door de fusie met
veel veranderingen te maken, voorspelt
Piet. “Afgezien van het gebouw blijft
er ook voor hen niets bij het oude.
Eigenlijk is het handhaven van een van
de drie kerken een nadeel voor dit fusieproces,
het zou mooier zijn als je met
z’n allen een ander gebouw zou kunnen
Toen we in 2005 de begrotingen van de
Zwolse hervormden en gereformeerden
samenvoegden tot de PGZ-begroting
2006, was er een tekort. Vooral de personele
kosten stegen maar ook die van
de gebouwen. Terwijl we in die tijd ook
moesten besluiten hoe we met de bouw
van een PGZ-kerk in Stadshagen wilden
omgaan. De nieuwe kerk die we daar
bouwden, helaas zonder de steun van de
rooms-katholieken, betekende een extra
aanslag op de financiën. Twee jaar later
werd met het Beleidsplan 2008 de aanzet
gegeven voor beleidsmaat-regelen
om in 2012 in ieder geval een evenwichtige
meerjarenbegroting te
realiseren.”
Heel gevoelig
De voorzitter van het CvK was als lid
van de AK direct bij de besluitvorming
betrokken en kon zich vinden in de
keuzes die de AK heeft gemaakt.
“Kerkrentmeesters kunnen geneigd zijn
het afstoten van kerken rationeel te
benaderen”, merkt hij op. “Tegelijkertijd
besef ik dat zo’n ingreep voor gemeenteleden
heel gevoelig ligt. Mensen zijn
getrouwd in die kerk, kinderen zijn er
betrekken. De Oosterkerk is geen ontvangende
gemeente, maar een van de
partners in de fusie; het zal voor deze
gemeente best lastig zijn om dat te
beseffen. Dat besef kan onder meer
bevorderd worden door de naam
Oosterkerkgemeente door een nieuwe
naam te vervangen.”
Kerkdienst
De stuurgroep denkt dat in de nieuwe
gemeente de kerkdienst een opvallende
rol moet spelen, als het moment waarop
de gemeente bij elkaar komt. Daarnaast
zijn vorming en toerusting en diaconaat
in het oog springende aspecten van de
wijkgemeente. Het pastoraat speelt zich
meer achter de schermen af en zal misschien
het minst veranderen.
Hoeveel van de leden van de drie wijkgemeenten
zullen meegaan naar de
nieuwe gemeente, is niet te voorspellen,
benadrukt Piet. “Een fusie is ook altijd
een moment waarop gemeenteleden
besluiten hun eigen plan te trekken.
Dat geldt ook voor vrijwilligers die al
heel lang een bepaalde taak vervullen.
gedoopt en geliefden uitgedragen. Ook
dient er aandacht te zijn voor medewerkers
die het aangaat, zoals de kosters.
Bij het afstoten van de Scheppingskerk
in Holtenbroek, een paar jaar geleden,
hebben we ervaren hoe diep de emoties
gaan. Achteraf gezien is de overgang
van de mensen uit de Scheppingskerk
naar onder andere de Jeruzalemkerkgemeente
redelijk goed verlopen, al
denk ik wel dat we de emotionele kant
van de zaak enigszins veronachtzaamd
hebben. Daar moeten we nu bij het
sluiten van de kerken meer aandacht
voor hebben.”
Reacties
Uit de wijkgemeenten zijn diverse reacties
gekomen op de besluiten van de
AK. In een coproductie van AK-voorzitter
Gégé Callenbach, de voorzitter van
CvK, scriba Kees van der Woude
en geassisteerd door hoofd Kerkelijke
Bureau Nico Duijf, zijn de vragen die
er waren zo snel mogelijk beantwoord.
“Wij konden uitleggen waarom deze
keuzes gemaakt waren”, verklaart Gerrit
Jan. “Ook in zijn algemeenheid hebben
we geprobeerd de gemeenteleden goed
Die vinden het een goede gelegenheid
om iets anders te gaan doen of het werk
nu maar eens aan jongeren over te laten.
Als stuurgroep kun je alles nog zo goed
voorbereiden en mensen over alles
informeren, of zij uiteindelijk meedoen
valt niet te plannen.”
Geen vreemden
“De komende maanden is vooral van
belang dat de leden van de drie wijkgemeenten
elkaar leren kennen. Op het
moment van de fusie mogen zij geen
vreemden meer zijn voor elkaar.
De stuurgroep organiseert ontmoetingen
tussen mensen die een bepaalde taak
hebben, maar gemeenteleden kunnen
ook zelf initiatieven nemen. Maak een
dienst mee in een van de andere kerken,
of schuif aan bij activiteiten van de
andere wijkgemeenten. Het afscheid
zal pijn en verdriet kosten, dat moet
op een zorgvuldige manier worden
verwerkt. Toeleven naar het samengaan
en meedenken over de nieuwe wijkgemeente,
kan de verwerking gemakkelijker
maken.”
te informeren, onder meer via de wijkkerkenraden.”
Als binnen enkele jaren
alles waartoe nu is besloten ook is uitgevoerd,
verwacht Gerrit Jan dat - rekening
houdend met de gevolgen van
ontkerkelijking en vergrijzing - de PGZ
weer een basis heeft om de komende
tien tot vijftien jaar goed te kunnen
functioneren.
“Je ziet echter ook hier het algemene
verschijnsel, dat er wel belangstelling
is voor religie, maar dat die zich niet
vertaalt in daadwerkelijke participatie.
Hoe je daar op moet inspelen als kerk,
hoe je mensen betrokken krijgt en
houdt? Dat zijn vragen die we met
z’n allen moeten beantwoorden.”
13