Gaandeweg april 2010 - Protestantse Gemeente Zwolle

Overval
Dan wordt bij een ander gezin in de straat, dat ook Van der
Kerkhoff heet maar geen familie is, een inval gedaan, waarbij de
vloer wordt opengebroken. Nog diezelfde avond wordt met een
bakfiets van de Firma Tulp alles wat met De Stem te maken
heeft, overgebracht naar het magazijn achter de kantoorboekhandel.
Al gauw kunnen ze via via terecht in een tuinhuis in de
Veerallee. Als Oene Meek juni 1944 wordt gearresteerd wegens
wapenbezit (Gerrit Tulp vertelt daar niets van te hebben geweten),
zoeken de makers van De Stem een nieuw onderkomen. Het
wordt gevonden aan de Herenweg 133 bij mevrouw Schulte
Nordholt. Hier duikt Gerrit onder als hij weigert graafwerk te
verrichten voor de Duitsers. Die willen verdedigingswerken aanleggen
rond Zwolle, om de oprukkende geallieerde bevrijders
tegen te houden.
Eind 1944 begeeft de radio het. Via personeel van Gerrits vader
kunnen ze een verborgen radio krijgen. Samen met Rietje
Kappers, die in de winkel werkt, gaan ze in de winter van ’44-’45
naar Herfte, waar ze een moderne klokradio van de zolder van
een zomerhuis halen. Stevig in een deken verpakt en vastgebonden
op een slee nemen ze het illegale apparaat mee terug. In de
Watersteeg komen ze een Duitse patrouille tegen, die hen wonderbaarlijk
met rust laat. De band tussen Gerrit en Rietje wordt
intussen steeds hechter: na de oorlog, in 1950, trouwen ze in de
Zuiderkerk.
Bevrijding
De oorlog loopt op zijn eind als in maart 1945 het huis aan de
Herenweg wordt gevorderd. Maar net slagen de makers van De
Stem erin alles opnieuw te verhuizen, terug naar de Wipstrikkerallee.
Het gonst in Zwolle van de geruchten als Gerrit op de ochtend
van 14 april per fiets de Canadezen tegemoet gaat. Hij ontmoet
in de Wipstrikkerallee vlak bij de spoorwegovergang de eerste
patrouille en kan de militairen vertellen hoe de situatie in de
stad is. Zelf gaat hij snel terug om het bevrijdingsnummer van
De Stem van 14 april 1945 te maken, een nummer dat later nog
in grote oplage van uit de winkel van Tulp voor een dubbeltje
wordt verkocht.
Gerrit komt als voormalig redactielid van een illegaal blad automatisch
in de redactie van Het Vrije Dagblad, dat op de persen
van Tijl aan de Melkmarkt wordt gedrukt. Hij verzorgt ook enige
tijd nieuws voor de lokale editie van Trouw.
In oktober 1945 gaat hij in militaire dienst en vertrekt naar
Nederlands-Indië, waar hij tot 1949 beide politionele acties meemaakt.
Na zijn terugkeer trouwt hij zijn Rietje, gaat werken bij
Nieuwe Leidsche Courant en vindt in Warmond een woning.
Hier genieten ze nog steeds samen van hun oude dag.
Gespreksgroep 50-plus
over Zwolle in oorlogstijd
‘Zwolle in de Tweede Wereldoorlog’ is het onderwerp van de laatste
bijeenkomst die de Gespreksgroep 50-plus dit seizoen organiseert.
De bijeenkomst, op woensdag 21 april, wordt niet in het
zalencentrum van de Oosterkerk gehouden, maar in het
Historisch Centrum Overijssel (HCO), Eikenstraat 20. Daar worden
belangstellenden om 10.00 uur verwacht. Kosten: € 3,50,
inclusief koffie of thee. Het centrum heeft een eigen parkeerterrein
waar bezoekers gratis kunnen parkeren. Het gebouw
is toegankelijk voor mensen in rolstoelen.
Voor nadere informatie: Tineke Diekema, tel. (038) 453 57 33,
e-mail: catharinadiekema@home.nl
Herdenken en vieren
op 4 en 5 mei
De herdenking op 4 mei en de viering van 65 jaar bevrijding een dag
later omvatten dit jaar in Zwolle zowel de gebruikelijke als enkele
bijzondere onderdelen.
Op dinsdag 4 mei wordt voorafgaand aan de Stille Tocht weer een herdenkingsbijeenkomst
gehouden in de Oosterkerk aan de Bagijnesingel. De bijeenkomst
begint om 18.30 uur en duurt een half uur. Na afloop kan men aansluiten bij de
Stille Tocht die langs de Oosterkerk gaat. De tocht eindigt bij het monument aan
het Ter Pelkwijkpark, waar de stedelijke herdenkingsplechtigheid plaatsvindt.
Tijdens de bijeenkomst in de Oosterkerk zullen scholieren gedichten lezen.
Zij zijn winnaars van de gedichtenwedstrijd die is gehouden onder alle basisscholieren
uit groep 7 en 8 en middelbare scholieren uit klas 1 en 2. De gedichten
zijn beoordeeld door een jury, bestaande uit stadsdichteres Alet Boukes,
Wil Cornelissen en Delic (Peter Blom) van Opgezwolle. Medewerking verlenen
een blazersgroep van Excelsior uit Westenholte, de joodse voorzanger Jaap
Cyclik en de diaconaal predikant van de PGZ, ds. Lútzen Miedema. Deze houdt
na afloop spreekuur in de Oosterkerk of per telefoon: 06 2312 1905.
Herdenkingsconcert
Na afloop van de plechtigheid bij het monument vindt in de Plantagekerk, eveneens
aan het Ter Pelkwijkpark, een herdenkingsconcert plaats. Onder leiding van
Toon Hagen voeren Musica Michaelis en het Bach projectkoor het Requiem van
Duruflé uit. Dit concert begint om 20.30 uur.
Dankdienst in Grote Kerk
Op woensdag 5 mei, Nationale Bevrijdingsdag, wordt op initiatief van de Protestantse
Gemeente Zwolle een dankdienst gehouden in de Grote of St. Michaëlskerk.
Aan de dienst doen ook andere geloofs-gemeenschappen uit Zwolle mee.
Na de dankdienst, die om 9.30 uur begint, wordt in de stad het bevrijdingsfeest
gevierd.
Het lijdensverhaal
van Felix Nussbaum
In het kader van de 4 mei-herdenking wordt op donderdag 29 april in een
van de zalen van De Hoofdhof, Kerkweg 26 in Berkum, een lezing gehouden
door Henc Valkema over het lijdensverhaal van Felix Nussbaum. De lezing
begint om 19.30 uur en wordt georganiseerd door de kunstcommissie van
De Hoofdhof.
De Duitse kunstschilder Felix Nussbaum leefde van 1904 tot 1944, toen zijn
leven in Auschwitz eindigde. Wat Anne Frank doet met woorden, verbeeldt
Felix Nussbaum in beelden. Zijn schilderijen tonen de wereld van de mens die
de Jodenvervolging moest ondergaan tot hij eraan ten onderging. Een wereld
van angst, dreiging, eenzaamheid en machteloosheid. Maar ook van verzet tegen
het onvermijdelijke.
Nussbaums schilderijen geven een aangrijpend en indringend beeld van wat de
Joodse mens voor en in de Tweede Wereldoorlog gevoeld en beleefd heeft.
Gaandeweg verdonkert en versombert het beeld. De angst voor de dood maakt
plaats voor de zekerheid van het sterven. De meest indrukwekkende schilderijen
ontstaan, als Nussbaum de onvermijdelijke weg naar de catastrofe voor ogen
heeft. Een weg die in Auschwitz eindigt.
Zijn laatste wens was: “Als ik ten onder ga, laat dan mijn werk niet sterven. Laat
het zien aan de mensen.” Aan die wens geeft Henc Valkema inhoud in deze lezing
met beelden van de werken van Felix Nussbaum. Geen lange beschouwingen over
kunst, maar veel indringende beelden, die de mens in zijn ziel raken. Nussbaums
schilderijen zijn actueel, want ze laten zien waar haat en geweld toe leiden.
15