Onontkenbaar, onontkoombaar, onomkeerbaar. Dat is volgens tnt ...

14 Actueel Tekst: Paul Scheer, Jiska Vijselaar, foto’s: Jeroen Poortvliet
Ontslag
à la Bakker
Onontkenbaar, onontkoombaar, onomkeerbaar.
Dat is volgens tnt-topman Peter Bakker het
dreigende arbeidstekort in nederland. Iedereen
moet aan het werk. Ontslag is in die context niet erg,
maar gewoon een opstapje naar een andere baan.
De toekomst volgens de commissie-Bakker.
Bakker wil werknemers niet afschrikken
Van ontslagbescherming naar werkzekerheid
Op termijn doorwerken tot 67 jaar
Veel was er al bekend van het advies dat de commissie-
Bakker afgelopen maandag uitbracht aan het kabinet. De
Haagse gewoonte om te lekken was niet aan deze commissie
van deskundigen voorbij gegaan. Misschien was het
daarom dat de aanbieding van het advies niet plaatsvond in
het Haagse Nieuwspoort, maar in de congresruimte van het
Scheepvaart en Transport College aan de Maas in Rotterdam.
Terwijl op de begane grond scholieren aan een boot aan het
sleutelen waren, boog op de dertiende etage de commissie
zich met minister Donner en premier Balkenende over het
activeren van al die mensen die nu nog langs de kant staan.
De aanwezigheid van Balkenende was verrassend, want
niet verwacht. Het kabinet gaf daarmee het belang van het
thema van de bijeenkomst aan. De commissie was eind
vorig jaar gevraagd om een advies over de vergroting van
de arbeidsparticipatie uit te brengen, nadat het kabinet, minister
Donner voorop, bakzeil had gehaald met het voorstel
om het ontslagrecht te versoepelen. De vakbeweging wilde
er niet aan, met in haar kielzog coalitiepartijen PvdA en
ChristenUnie.
De commissie onder leiding van tnt-topman Peter Bakker
mocht zich zonder inhoudelijke beperkingen over de

arbeidsparticipatie buigen, maar de houding ter linkerzijde
was duidelijk: handen af van het ontslagrecht. De commissie
heeft daar geen gehoor aan gegeven, alhoewel het ‘o-woord’
zorgvuldig werd vermeden tijdens de presentatie maandag.
De commissie wil zoveel mogelijk wegblijven van “oude
stellingen en schuttersputjes”, waarmee we niet verder
komen. “De discussie over het ontslagrecht zoals die tot
dusver is gevoerd, heeft mensen onnodig bang gemaakt”, zei
Bakker. “De indruk werd gewekt alsof wij alleen maar bezig
waren om het werkgevers makkelijker te maken om mensen
te ontslaan.” e
Drie keer is scheepsrecht?
FORUM 20 jUni 2008 15
In juni 2007, aan de vooravond van de Participatietop van de sociale partners en het
kabinet, presenteren Vno-ncw, mkb-nederland en lTo nederland een banenplan in ruil voor
versoepeling van het ontslagrecht. De leiding van de vakbeweging kan er bij de achterban
de handen niet voor op elkaar krijgen. Eerder was het om die reden niet gelukt om in de
Sociaal-Economische Raad tot een akkoord te komen.
Als de Participatietop eindigt zonder afspraken, besluit minister Donner van Sociale Zaken en
werkgelegenheid een maand later zelf een voorstel te doen.
y ontslag wordt een administratieve procedure met een vaste ontslagvergoeding van één
maand per dienstjaar. Voor hogere inkomens geldt een maximum van één jaarsalaris,
voor lagere inkomens een maximum van 75.000 euro.
y wie het niet eens is met zijn ontslag, moet zelf naar de rechter stappen.
y Voor ontslag op economische gronden blijft de route van een ontslagvergunning
aan vragen bij het cwI intact.
ook dit voorstel haalt het niet bij de vakbeweging en bij coalitiepartij PvdA. Donner besluit
daarop de commissie-bakker te benoemen om uit de impasse te komen.

16
FORUM 20 jUni 2008
‘ De tijd van massawerkloosheid is voorbij.
Er is een nieuwe aanpak nodig’
De PvdA beschouwt het ontslagrecht,
bij monde van fractievoorzitter
mariëtte Hamer, als een van
haar kroonjuwelen. “Ik ben er trots
op dat wij de rechtszekerheid van
mensen hebben beschermd door de
versoe peling van het ontslagrecht
tegen te houden. En reken erop dat ik
dat blijf doen zolang als het nodig is”,
zei ze afgelopen weekend nog op het
partijcongres.
In vergelijking daarmee is de reactie
op het werkzekerheidsplan van
de commissie-bakker opvallend
gematigd. kamerlid Hans Spekman,
belast met de portefeuille sociale
zaken, is positief over de maatregelen
die bakker voorstelt voor de korte
“Wij hebben juist een boodschap van hoop: er is werk voor
iedereen. Vanaf 2010 gaat voor het eerst in de geschiedenis
de beroepsbevolking dalen. Tot 2016 kunnen we dat
opvangen door mensen die nu nog langs de kant staan aan
het werk te helpen. Nu al zijn er 240.000 vacatures, terwijl
900.000 mensen die niet actief zijn op de arbeidsmarkt
aangeven dat ze kunnen en willen werken. Het land loopt
krakend vast als we dit probleem niet aanpakken.”
De commissie denkt met allerlei maatregelen (Spoor 1) in
de periode tot 2016 zo’n 400.000 mensen extra aan het werk
te kunnen krijgen. Daarmee wordt de kabinetsdoelstelling
van een participatiegraad van 80 procent van de beroepsbevolking
aardig genaderd. Om die 80 procent in de periode
na 2016 vast te houden, zijn drastischer maatregelen nodig.
De commissie heeft daar nog twee sporen voor bedacht:
de introductie van een werkverzekering voor mensen die
van baan veranderen (Spoor 2), en het langer werken door
ouderen, inclusief eigen bijdrage aan de oudedagsvoorziening
(Spoor 3).
Cultuurverandering Vooral Spoor 2 zal de nodige stof doen
opwaaien, want daarbij is het ontslagrecht in het geding.
Ontslagen werknemers blijven een halfjaar op de loonlijst
van hun werkgever staan. Die moet de werknemer helpen
bij het vinden van een nieuwe baan. Lukt dat niet, dan komt
de reïntegratie in handen van andere partijen te liggen, zoals
het lwi (Locatie Werk en Inkomen). De financiering van
deze fase wordt door de sociale partners in sectorverband
geregeld. In de derde fase neemt de overheid het over als
PvdA wil ‘handen uit de mouwen’
termijn. Het werkzekerheidvoorstel
voor de langere termijn vindt hij een
“interessante gedachte”. Spekman:
“op zich is het een fantastisch model
om te zorgen dat werknemers niet
werkloos worden, maar van werk
naar werk worden geleid. Het zal niet
gemakkelijk te realiseren zijn, maar
het is de moeite waard om serieus
over na te denken.”
Wat verwacht u van werkgevers en
werknemers?
“werkgevers moeten meer investeren
in werknemers door ze aan zich te
binden én ze geschikt te houden voor
de arbeidsmarkt. werknemers moeten
meer inzetten op bijscholing. En
Anton Westerlaken: ‘Niet zo lang mogelijk naar school en daarna zo snel
financier. De drie fases duren gezamenlijk minder lang dan
de ww-periode.
In deze constructie verdwijnt de preventieve toets van het
huidige ontslagrecht. In plaats van de ontslagvergoeding
komt er een werkbudget per werknemer, waarin werkgevers
een half maandsalaris per arbeidsjaar storten.
Bakker benadrukte dat het advies van zijn commissie geen
blauwdruk vormt. De politiek moet de keuzes maken, bijvoorbeeld
over de exacte vermindering van de ww-periode.
“Ik verwacht dat er goed en waarschijnlijk lang door de poli-
accepteren dat ze wel eens van baan
moeten veranderen.”
Het nieuwe systeem betekent
versoepeling van het ontslagrecht.
“nee. De afschaffing van de preven
tieve toets zien we niet als de
oplossing.”
U wilt dat stelsel gewoon laten
bestaan naast het systeem van
werkzekerheid?
“laten we nu toch ophouden met
dat gekissebis over het ontslagrecht.
Het is geen prestigestrijd. De handen
moeten uit de mouwen. we moeten
niet alleen maar blijven praten over
instrumenten die we op langere
DIJkSTRA
termijn kunnen inzetten.”
Dat klinkt minder geharnast dan
voorheen. of misschien hoopt de PvdA
dat van uitstel afstel komt. want 2016
is twee kabinetten verder.

mogelijk met pensioen’
Minister-president Balkenende en commissievoorzitter Bakker op weg naar de persconferentie
tiek over deze systeemwijziging zal worden gesproken”, zei
hij.
Donner en Balkenende vindt hij in elk geval aan zijn kant.
“We moeten niet vasthouden aan het verleden, maar werken
aan de toekomst”, was de eerste reactie van Donner op het
advies. Volgens de premier is de analyse van de commissie
“glashelder en verplichtend. De tijd van massawerkloosheid
is voorbij. Er is een nieuwe aanpak nodig.”
Zelfs het enige commissielid met een vakbondsverleden,
Anton Westerlaken, liet zich in zulke termen uit. Tijdens de
presentatie bepleitte hij een cultuurverandering. De heersende
cultuur moet niet langer zijn: zo lang mogelijk naar
school en daarna zo snel mogelijk met pensioen om in een
camper de wereld rond te trekken. “Werken is leuk, het is
goed voor je sociale contacten en de verdieping van je talenten”,
aldus de oud-cnv-voorzitter.
Het ontslagrecht moet niet als heilige graal worden gezien,
zegt hij na afloop. “Als je met die blik naar ons werkzekerheidvoorstel
kijkt, komen we niet ver.” Dat dat tot dusver wel
is gebeurd in vakbonds- en PvdA-kringen, neemt hij met een
korrel zout. “Het hoort een beetje bij de discussiecultuur in
Nederland: je begint bij wat je niet wilt.”
Om de discussie goed op gang te brengen, zou minister Donner
de sociale partners in de Stichting van de Arbeid naar het
advies van de commissie-Bakker kunnen laten kijken, denkt
Westerlaken. Maar werkgevers hoeven dat wat hem betreft
niet af te wachten; die kunnen zich nu al inspannen om
werknemers van werk naar werk te helpen.
Minister Donner wilde nog niet inhoudelijk op het advies
reageren. Hij gaat het eerst in het kabinet bespreken. Volgende
week hoopt hij een reactie ‘op hoofdlijnen’ te kunnen
geven, zodat de Tweede Kamer er nog voor het zomerreces
over kan debatteren. De verdere uitwerking van het advies
volgt dan in de begrotingsstukken voor Prinsjesdag.
Peter Bakker riep alle betrokken partijen op om het advies
grondig te bestuderen en onderdelen niet meteen af te
schieten. “Anders wordt het een somber verhaal en zijn er
straks veel hardere maatregelen nodig voor de oplossing van
het arbeidstekort.” y
Spoor 1
De commissie-bakker wil zo snel mogelijk
meer mensen aan het werk krijgen.
Daartoe worden voorstellen gedaan op vijf
terreinen:
y Verbetering reïntegratie
y meer uren werken door deeltijders
y werken tot de Aow-leeftijd
y Verbetering aansluiting onderwijs en
arbeidsmarkt
y Inzetbaarheid van mensen vergroten
Spoor 2
Het huidige ontslagstelsel wordt vervangen
door een systeem van werkzekerheid.
y Eerste zes maanden: werknemer blijft in
dienst en werkgever helpt bij het zoeken
naar ander werk.
y Tweede zes maanden: andere reïntegratiepartijen
worden ingeschakeld;
sociale partners dragen in sectorverband
de financiële lasten.
y Derde fase: overheid neemt reïntegratieverplichting
en financiële last over.
werknemers kunnen in dit traject gebruik
maken van een persoonlijk werkbudget,
waaraan werkgever, werknemer, de sociale
partners en de overheid meebetalen.
Het midden- en kleinbedrijf mag niet in de
problemen komen door dit nieuwe stelsel.
meer in het algemeen geldt dat de kosten
voor werkgevers niet mogen stijgen ten
opzichte van de huidige situatie.
Spoor 3
Een duurzame arbeidsparticipatie betekent
dat ook ouderen hun steentje bij moeten
dragen.
y Geleidelijke verhoging van de Aowleeftijd.
Uiterlijk beginnen in 2016.
y Geleidelijke fiscalisering van de Aow
vanaf 2011.
FORUM 20 jUni 2008 17