nr. I, 1 - KGK Deinze

3946
“verblijdende” gebeurtenis uitbundig gevierd. Kapelaan Bautken dichtte: “De stadt was vol
vruechden in alder manieren, / Men sach de straten behanghen, de husen vercieren”. Maar
dat is een Gents verhaal, dat hier niet het onze is…
Ons gaat het erom dat niet alleen in keizer Karels geboortestad Gent, maar in alle steden en
stadjes in de Zuidelijke Nederlanden evenzeer gefeest en gevierd werd: van Veurne en Ieper
en Kortrijk tot Aalst en Geraardsbergen en Lessen, van Oostende en Nieuwpoort en Brugge
tot Mechelen en Brussel. En, om iets dichter bij Deinze te blijven: ook steden als
Oudenaarde en Tielt deelden in die algemene feestvreugde.
Er was vanuit Gent, onmiddellijk na de blijde geboorte (‟s morgens te 4 uur), een heuse
koeriersdienst georganiseerd die het bericht met de gewenste spoed overal moest gaan
bekendmaken 3 . Wat Deinze betreft weten we uit de bewaard gebleven stadsrekening 4 dat
het bericht over de geboorte in de stad bekend geraakte op Sint-Matthijsavond, d.i. de avond
vóór het feest van Sint-Mattheus (zoals kerstavond de avond vóór kerstdag is). Diens feest
werd normaal op 24 februari gevierd (de op vier na laatste dag van de maand februari), maar
1500 was een schrikkeljaar 5 en dat jaar moest Sint-Mattheus, om plaats te maken voor de
tussengeschoven “schrikkeldag”, dan maar een dagje opschuiven (en bleef aldus weer de op
vier na laatste dag der maand). Deinze (gelegen op 3½ à 4 uren gaans van Gent) werd dus
nog dezelfde avond van de geboortedag, 24 februari , op de hoogte gebracht. De
stadsmagistraat van Deinze nam, zoals het hoorde, onverwijld de passende maatregelen “ter
blijscepe vander gheborten van onssen jonghen prinche”.
Er werd een “mestach” afgekondigd (= misdag, d.i. een officiële vrijedag, met verplichte
bijwoning van de h. misviering) en de bevolking werd uitgenodigd de schoonste verzen te
maken en zich op de plezierigste wijze te vermaken. Aan de geestelijke en wereldlijke
overheidspersonen en aan een aantal vooraanstaanden werd in de “schepenenkamer” (d.i.
het stadhuis of - zoals dat in Deinze ook wel genoemd werd - de “stadshalle”) een banket
aangeboden, waarop vijf kannen wijn soldaat werden gemaakt 6 . Eveneens “volghende den
voorghebode” (d.i. in stadsopdracht) werd ‟s anderendaags een processie gehouden,
gevolgd door een plechtige kerkdienst gezamenlijk door de geestelijkheid van Deinze én
Petegem 7 ; men denke er immers aan, dat het toen pas een paar decennia geleden was (nl.
in 1469) dat door hertog Karel de Stoute de Petegemse binnenstad bij Deinze was gevoegd.
Ook die kerkelijke plechtigheid op Sint-Matthijsdag was voor de Deinzenaars nogmaals een
aanleiding tot het schenken van de erewijn: en opnieuw moesten twee kannen eraan
geloven. Of er op (een van) die beide dagen feestvuur op de markt werd aangestoken (zoals
dat in Geraardsbergen het geval was) en of het feest opgeluisterd werd met muziek (door
“speellieden en trompers” zoals in Ieper) valt uit de Deinse stadsrekening niet op te maken…
1. P. Huys, “Die warachtighe historie van Carolus de Vijfste”, in: Carolus. Keizer Karel V, 1500-1558
(Gent, Snoeck-Ducaju, 1999 - Tent.cat. Kunsthal de Sint-Pietersabdij Gent, 06.11.1999-
30.01.2000), p. 175, nr. 16.
2. Een 19 e -eeuws afschrift van het gedicht van Lieven Bautken (die in Gent ooggetuige van de
feesten bij geboorte en doop van keizer Karel is geweest) bevindt zich in de
Universiteitsbibliotheek van Gent, in het fonds Vliegende Bladen, I-B-17 [15].
3. P. Donche, “Berichtgeving te Veurne van de geboorte van keizer Karel”, in: Biekorf, CVII/4 (2007),
pp. 363-371; en Idem, “Berichtgeving in de Zuidelijke Nederlanden over de geboorte van keizer
Karel”, in: Biekorf, CVIII/3 (2008), pp. 287-302, inz. p. 296 (over Deinze).
4. In de toen geldende “oude februaristijl” werd de “schrikkeldag” ingevoegd tussen de 23 e en de 24 e
dag van de februarimaand (die ook in een schrikkeljaar op 28 februari eindigde), in tegenstelling
tot de huidige regeling die nà de 28 e een 29 e dag toevoegt!
5. Brussel, Algemeen Rijksarchief, nr. 33.966 (stadsrekening Deinze, van 11.03.1498 tot 29.03.1500
volgens de jaartelling in nieuwe stijl omgerekend), f° 21: “Item up sente Maethijs avont an[n]o
[14]XCIX (= 1499 in de toen geldende oude paasstijl , d.i. 1500 in de nieuwe paasstijl!) so quam te
Deijnsse de tijdijnghe dat onsliedere princhesse en[de] ghenae[de]ghe vrauwe gheleghen (=
bevallen) was van eenen jonghen zuene ende prinche”.
6. Ibid., f° 21: “Snavons vergaerden up scepenencaemere de prochypaepe ende de priesters ende
de heere ende de wet ende veelle andere goedde mannen vander steede, aldaer was
ghepresenteert den goeden gheselscepe in ghelaeghe vijf kannen wijns”.