De haven 24/7 - Port of Rotterdam
De haven 24/7 - Port of Rotterdam
De haven 24/7 - Port of Rotterdam
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
de krant voor alle omwonenden van de rotterdamse <strong>haven</strong> – nr. 7 jaar 2 –september 2010<br />
doen<br />
Pagina 2<br />
Wereld<strong>haven</strong>dagen-foto-<br />
Wedstrijd<br />
Win een exclusieve<br />
<strong>haven</strong>rondvaart<br />
Pagina 10<br />
Ja, ik wil!<br />
Vier keer per jaar verschijnt deze uitgave van het Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>. <strong>De</strong> krant laat zien hoe bewoners, bedrijven,<br />
gemeenten en het Havenbedrijf samen aan een mooie en veilige <strong>haven</strong> werken. Zo brengen we de <strong>haven</strong> dichterbij.<br />
Met FutureLand<br />
Express over<br />
Maasvlakte 2<br />
weten<br />
Zo gluur<br />
je op<br />
de bodem<br />
Pagina 5<br />
Beleven<br />
Alles over<br />
de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />
Pagina 6 en 7<br />
huwelijksBootje<br />
Étrimara en Jouke Dijkstra stappen voor de<br />
tweede keer in het huwelijksbootje. Niet omdat<br />
ze de scheidingspapieren al eens ondertekenden,<br />
gelukkig! Maar omdat ze tijdens de<br />
Wereld<strong>haven</strong>dagen hun bruil<strong>of</strong>t nog eens<br />
dunnetjes overdoen. Samen met 99 andere stellen<br />
vormen ze de varende openingsact van de<br />
Wereld<strong>haven</strong>dagen op vrijdag 3 september om<br />
14 uur. In deze krant volop aandacht voor deze<br />
drie dagen <strong>haven</strong>spektakel. Blader dus snel<br />
door. Ook om erachter te komen waar Jouke<br />
zijn geliefde ten huwelijk vroeg…<br />
Pagina 6&7<br />
…en dit kun je winnen<br />
15 <strong>haven</strong>pakketten<br />
20 keer een rondvaart<br />
10 kinderboeken & meer<br />
Pagina 2, 10 en 12<br />
verder in dit nummer: top-5 <strong>haven</strong>liederen, alles over de nieuwe verkeerscentrale, de BlockBuster etc.<br />
fotografie: erik buis / assistentie: Martine jacobs
2<br />
<strong>De</strong> <strong>haven</strong> <strong>24</strong>/7<br />
<strong>De</strong> <strong>haven</strong>spot van zangeres Shirma Rouse<br />
<strong>De</strong> <strong>Rotterdam</strong>se zangeres Shirma<br />
Rouse geeft op vrijdag 3 september<br />
de aftrap voor de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />
2010 met een spetterend<br />
optreden.<br />
Eerder was Rouse achtergrondzangeres<br />
voor onder anderen<br />
Extince en Candy Dulfer. Nu treedt<br />
ze solo op, met nummers van haar<br />
eigen cd. Ze verheugt zich op haar<br />
optreden tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen.<br />
‘Ik kom uit een <strong>haven</strong>gezin.<br />
Op de Antillen was mijn opa visser.<br />
En mijn oom had een <strong>haven</strong>bedrijf.<br />
hoe staat het met Maasvlakte 2?<br />
Beste lezers,<br />
In elke Havenkrant<br />
vertelt<br />
Hans Smits, algemeen<br />
directeur<br />
Havenbedrijf,<br />
wat er speelt in<br />
de <strong>Rotterdam</strong>se<br />
<strong>haven</strong>. Dit keer<br />
blikt hij terug op<br />
de laatste,<br />
hoopgevende<br />
halfjaarcijfers.<br />
Hij handelde met allerlei schepen<br />
die aanmeerden. Ik heb dus veel<br />
met de zee, met schepen en met de<br />
<strong>haven</strong>. Ik woon nu zes jaar in <strong>Rotterdam</strong>,<br />
en ik vind het heerlijk om<br />
langs de Maas te wandelen. Mijn<br />
favoriete <strong>haven</strong>spot? Ter hoogte van<br />
de cruiseterminal, bij Hotel New<br />
York. Een mooie plek, met heel<br />
veel mogelijkheden om gezellig uit<br />
te gaan. Ja, daar hou ik ook heel<br />
erg van!’ Meer horen van Shirma’s<br />
muziek? Kijk op:<br />
www.shirmarouse.com<br />
Pak de FutureLand Express<br />
» » Vanuit»informatiecentrum»FutureLand»is»<br />
de»aanleg»van»Maasvlakte»2»op»de»voet»<br />
te»volgen<br />
» » Met»de»FutureLand»Express»zijn»de»sleep-<br />
hopperzuigers»en»andere»bijzondere»<br />
schepen»nog»beter»te»zien<br />
Maasvlakte 2 bestaat inmiddels uit enkele<br />
enorme zandvlaktes, nu bijna al het zeezand<br />
is aangevoerd dat nodig is voor de <strong>haven</strong><br />
terreinen. Toch is geen dag hetzelfde bij de<br />
aanleg van het nieuwe land. <strong>De</strong> sleephopperzuigers<br />
die het zand opspuiten, werken<br />
voornamelijk nog aan de zeewering, het verbreden<br />
ervan en de aanleg van duinen. Drie<br />
hoppers maken dat werk af. Hiermee is nog<br />
altijd zo’n 60 miljoen kubieke meter zand uit<br />
zandwingebieden in de Noordzee gemoeid.<br />
Bij een bezoek aan FutureLand zie je de grote<br />
sleephopperzuigers dus niet langer zo spectaculair<br />
dichtbij als voorheen. Toch blijven er<br />
Terwijl de afgelopen weken voor<br />
veel Nederlanders in het teken van<br />
een welverdiende vakantie stonden,<br />
gingen de activiteiten in de<br />
<strong>haven</strong> gewoon door. En dat is terug<br />
te zien in de halfjaarcijfers. <strong>De</strong><br />
eerste zes maanden van 2010 werd<br />
er in de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong> 213<br />
miljoen ton goederen overgeslagen.<br />
Dat is 14,8% meer dan in de<br />
eerste helft van 2009. <strong>De</strong> groeisectoren<br />
van het afgelopen halfjaar<br />
waren containers en ijzererts en in<br />
het eerste kwartaal ook minerale<br />
olieproducten.<br />
<strong>Rotterdam</strong> pr<strong>of</strong>iteert sterk van de<br />
oplevende wereldhandel, vooral<br />
die verbonden met China en<br />
Duitsland. <strong>De</strong> totale overslag bevindt<br />
zich nu nagenoeg op het niveau<br />
van 2008. <strong>De</strong> verwachting is<br />
dat de groei in de tweede helft van<br />
Kan de <strong>haven</strong> het verlies van<br />
2009 in één jaar goedmaken?<br />
foto: ben wind<br />
‘Ik kom uit een <strong>haven</strong>gezin en ik vind het heerlijk om langs de Maas te wandelen.’<br />
‘ rotterdam<br />
genoeg opzienbarende vaartuigen te zien. Zo<br />
komen snijkopzuigers in actie die de <strong>haven</strong>s<br />
op diepte brengen en de <strong>haven</strong>terreinen verder<br />
ophogen. Snijkopzuigers zuigen zand op<br />
dat een draaiende kop aan een verlengstuk<br />
loswoelt. Ook te spotten vanuit FutureLand<br />
is een enorme drijvende kraan, een backhoe<br />
genaamd. <strong>De</strong> backhoe pakt de enorme betonblokken<br />
uit de bestaande blokkendam op,<br />
voor hergebruik in de harde zeewering van<br />
Maasvlakte 2.<br />
pr<strong>of</strong>iteert van<br />
oplevende<br />
wereldhandel<br />
’<br />
het jaar zal afvlakken, leidend<br />
tot een groeicijfer van ongeveer<br />
10 procent over heel 2010. Het<br />
wordt spannend <strong>of</strong> de <strong>haven</strong> in<br />
één jaar het verlies van 2009<br />
weet goed te maken.<br />
WereLd<strong>haven</strong>dagen<br />
<strong>De</strong> Wereld<strong>haven</strong>dagen staan<br />
weer voor de deur. Ieder jaar<br />
weer het grootste evenement<br />
voor iedereen die de <strong>haven</strong> een<br />
warm hart toedraagt. Vrijdag 3<br />
september heb ik de eer om aan<br />
boord van de kartonnen sleepboot<br />
‘<strong>De</strong> Furie’ het <strong>haven</strong>festijn<br />
te openen (zie ook pagina 67).<br />
Waar ik me ook op verheug? Het<br />
optreden op zaterdag van niemand<br />
minder dan Alain Clark,<br />
een succesvolle singersongwriter<br />
van Nederlandse bodem. Na<br />
Zo rijdt de Future-<br />
Land express<br />
Hiernaast zie je de route van de rondrit<br />
over het werkterrein van Maasvlakte<br />
2. tijdens de excursie kun je met eigen<br />
ogen nederland zien groeien. een<br />
voorlichter legt onderweg uit waar<br />
aannemer PUMa mee bezig is. Met een<br />
beetje geluk zijn de sleephopperzuigers<br />
van dichtbij in actie te zien.<br />
futureland express rijdt van dinsdag<br />
t/m vrijdag en op zondagen om 13:30<br />
uur. afhankelijk van de situatie op<br />
het werkterrein duurt de rit tussen<br />
45 en 90 minuten. een rit kost 5 euro<br />
per persoon. Het aantal plaatsen<br />
is beperkt, dus reserveren verdient<br />
aanbeveling. om veilig aan boord te<br />
mogen, moeten kinderen een minimale<br />
lengte hebben van 1,35 meter. voor<br />
meer informatie, overige voorwaarden<br />
en reserveren:<br />
www.futureland.nl<br />
Win een mv2-<br />
<strong>haven</strong>pakket<br />
Maak kans op een van de 15<br />
<strong>haven</strong>pakketten van Maasvlakte 2<br />
met een zonneklep, slippers, een<br />
vlieger en een 3d-toekomstkijker door<br />
deze vraag te beantwoorden: hoeveel<br />
vierkante meter land is nederland<br />
gegroeid als Maasvlakte 2 klaar is?<br />
stuur uw antwoord naar:<br />
<strong>haven</strong>krant@<br />
port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />
tuurlijk ontbreekt het vuurwerk<br />
als traditionele afsluiter niet.<br />
ongeLuk<br />
In de aanloop naar de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />
denk ik ook terug aan<br />
ons laatste evenement: de Tour<br />
du <strong>Port</strong>. Een fietstocht die abrupt<br />
en dramatisch eindigde met de<br />
helikoptercrash op de Maasvlakte<br />
waarbij vier mensen verongelukten<br />
en één fotograaf zwaar gewond<br />
raakte. <strong>De</strong> <strong>haven</strong> draait verder,<br />
maar zij zijn niet uit onze gedachten.<br />
Als klein eerbetoon plaatsten<br />
wij in deze krant enkele foto’s die<br />
de verongelukte fotografen Ben<br />
Wind (zoals de foto links), Rob<br />
Cloosterman en Havenbedrijfcollega<br />
Martijn Hessing maakten van<br />
de plek waar ze zo gek op waren:<br />
de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong>.<br />
foto: david rozing<br />
foto’s: freek van arkel / aeroview
Gespot Containerreus<br />
foto: Martijn Hessing<br />
een flatgebouw van 18 verdiepingen<br />
zou er moeiteloos inpassen.<br />
Met hun 55 meter behoren de<br />
drie LNGtanks in aanbouw tot<br />
de hoogste bouwwerken in het <strong>haven</strong>gebied.<br />
Het betonnen dak biedt een indrukwekkend<br />
panoramisch uitzicht over<br />
de Maasvlakte. Op de containerkranen<br />
van directe buur Euromax bijvoorbeeld<br />
en het nieuwe land van Maasvlakte 2.<br />
Maar ook op de Maasmond, waar de<br />
LNGschepen uit landen als Algerije en<br />
Qatar straks twee keer per week binnenvaren<br />
om daarna via het nieuwe kanaal<br />
in de Papegaaiebek aan te leggen bij de<br />
speciale LNGpier. ‘Het is een vrij ondiep<br />
kanaal vergeleken met andere <strong>haven</strong>bekkens,<br />
maar vijftien meter. Dat is expres<br />
gedaan’, zegt Christophe Gabriels, verantwoordelijk<br />
voor de veiligheid tijdens<br />
de aanleg van de terminal. ‘Die diepgang<br />
is genoeg voor een LNGschip, maar een<br />
containerreus zou meteen op de bodem<br />
lopen.’<br />
Ligt het LNGschip eenmaal aan de steiger,<br />
dan wordt het vloeibare gas via een<br />
pijpleiding naar de tanks gepompt. Al<br />
die tijd blijft de temperatuur een ijzige<br />
min 162 graden Celsius. Ook in de tanks,<br />
aan de binnenzijde bekleed met onverwoestbaar<br />
nikkelstaal, aan de buitenkant<br />
met een laag koolst<strong>of</strong>staal en beton.<br />
Daartussen een halve meter isolatiemateriaal,<br />
als<strong>of</strong> het reusachtige thermosflessen<br />
zijn. Daarin blijft de ijskoude<br />
vloeist<strong>of</strong> rustig staan totdat een van de<br />
klanten van de terminal gas nodig heeft.<br />
Pas dan wordt een deel van het LNG<br />
via een pijpleiding naar een ‘verdamper’<br />
gepompt die het opwarmt. Tijdens dit<br />
proces verandert de vloeist<strong>of</strong> weer in gas,<br />
klaar voor het gasnet.<br />
Witte heLm<br />
‘Bijzonder is dat voor dit omzettingsproces<br />
geen extra energie nodig is’, zegt Jan<br />
Woltjer, <strong>De</strong>puty Operations Manager<br />
van de toekomstige terminal. Vanaf het<br />
dak van één van de tanks wijst hij op de<br />
E.ONcentrale aan de andere kant van<br />
het <strong>haven</strong>bekken. ‘Voor de opwarming<br />
van het vloeibare gas gebruiken we de<br />
restwarmte van die energiecentrale.’ Met<br />
zijn wijsvinger tekent Woltjer een lijn<br />
van het E.ONgebouw, dwars door de<br />
Yangtze<strong>haven</strong>, naar een 25 meter diepe<br />
schacht op het Gateterrein. ‘Normaliter<br />
wordt het opgewarmde koelwater in<br />
emo leert lezen<br />
Niet kunnen lezen en schrijven: het is iets wat de<br />
meeste mensen liever verborgen houden. Daarom leren<br />
leidinggevenden en begeleiders van op en overslagbedrijf<br />
EMO hoe zij ‘laaggeletterdheid’ bij medewerkers<br />
kunnen signaleren en bespreekbaar maken. Personeelsleden<br />
die willen, kunnen een cursus volgen om<br />
hun lees en schrijfvaardigheid te verbeteren. EMO is<br />
daarmee het eerste bedrijf in de <strong>haven</strong> dat zich heeft<br />
aangesloten bij het <strong>Rotterdam</strong>s Bondgenootschap tegen<br />
Laaggeletterdheid. Het bedrijf vindt het belangrijk<br />
dat medewerkers zich ontwikkelen. Maar ook voor de<br />
bedrijfsvoering heeft deze aanpak een voordeel: geletterde<br />
medewerkers zijn breder inzetbaar.<br />
www.emo.nl<br />
Gate-terminal voor vloeiBaar Gas klaar in 2011<br />
erop dat je verplicht stil moet staan tijdens<br />
het telefoneren om arbeidsongevallen<br />
door onoplettendheid te vermijden.<br />
kathedraaL van staaL<br />
‘Voor ons is deze industrie nieuw’, zegt<br />
Jan Woltjer. ‘Maar in Amerika werken ze<br />
al sinds de jaren vijftig met LNG. Ook in<br />
Japan en Korea wordt veel met vloeibaar<br />
gas gewerkt. In al die decennia zijn er<br />
nauwelijks incidenten geweest.’<br />
<strong>De</strong> Gateterminal heeft straks voldoende<br />
capaciteit om in principe alle 7 miljoen<br />
huishoudens in Nederland van gas te<br />
voorzien. <strong>De</strong> tanks zijn dan ook fenomenaal<br />
groot. Wie door de laatste opening<br />
in de wand naar binnen stapt, betreedt<br />
een kathedraal van staal, zo diep als een<br />
voetbalveld, hoog genoeg om tot de helft<br />
van het <strong>Rotterdam</strong>se Eramus MC te<br />
reiken. Na een laatste controle op fouten<br />
in het laswerk gaat ook dit ‘deurtje’<br />
dicht, waarschijnlijk wel voor 50 jaar,<br />
de levensduur van deze installatie. Eén<br />
ding is dus zeker: deze Gatetanks vormen<br />
nog heel lang een herkenningspunt<br />
op de Maasvlakte.<br />
www.gateterminal.com<br />
<strong>De</strong> <strong>haven</strong> <strong>24</strong>/7 3<br />
Grotere tanks heb je niet<br />
» » <strong>De</strong>»eerste,»Nederlandse»terminal»voor»<br />
vloeibaar»aardgas»(LNG)»wordt»in»het»<br />
najaar»van»2011»in»bedrijf»genomen<br />
» » <strong>De</strong>»bouw»van»de»drie»gigantische»<br />
tanks»op»de»Maasvlakte»ligt»op»<br />
schema<br />
<strong>De</strong>ze foto van een containerschip<br />
van Maersk maakte Havenbedrijfcollega<br />
Martijn Hessing tijdens<br />
een rondtour door de <strong>haven</strong> met<br />
zijn afdeling. Aan boord van de<br />
Fast Ferry Prins Hendrik (MaasvlakteHoek<br />
van Holland) schoot<br />
hij enthousiast dit mooie plaatje.<br />
Hij was trots op het resultaat. Onze<br />
opmerking – ‘Niet slecht voor een<br />
amateur, Hessing!’ – ontving hij<br />
dan ook met een grote glimlach.<br />
Martijn verongelukte tijdens de<br />
helikoptercrash op de Maasvlakte.<br />
800 miljoen<br />
euro<br />
Kosten van<br />
Gate-terminal,<br />
een initiatief van<br />
Vopak en Gasunie<br />
86 meter<br />
Diameter van één<br />
tank, vergelijkbaar<br />
met de lengte van<br />
een voetbalveld.<br />
Hoogte: 55 meter<br />
-162˚C<br />
<strong>De</strong> temperatuur<br />
waarbij LNG wordt<br />
bewaard<br />
600<br />
Zoveel keer zet<br />
LNG uit als het<br />
gasvormig wordt<br />
de <strong>haven</strong> geloosd. Nu gaat het via<br />
een ondergrondse leiding naar onze<br />
verdampers, waar het wordt gebruikt<br />
om de LNG op te warmen. Daardoor<br />
is onze deze terminal compleet emissie<br />
en dus ook CO 2 vrij.’<br />
<strong>De</strong> ingebruikname staat gepland<br />
voor het derde kwartaal van 2011.<br />
Tot die tijd bevolken honderden<br />
arbeiders dagelijks het bouwterrein.<br />
‘Afhankelijk van de bouwfase loopt<br />
hier al snel duizend man personeel<br />
rond’, vertelt Gabriels. Wie zijn oor te<br />
luister legt, hoort Spaans, Frans, Italiaans,<br />
wel meer dan tien talen door<br />
elkaar. ‘Dit maakt het extra bijzonder<br />
dat er, sinds de start van de bouw<br />
in 2008, geen enkel incident heeft<br />
plaatsgehad dat tot verzuim heeft<br />
geleid’, zegt Gabriels.<br />
Op de bouwplaats gelden strikte<br />
veiligheidsregels. Zo telt elk groepje<br />
werknemers verplicht één iemand<br />
die Engels spreekt, herkenbaar aan<br />
zijn witte helm. En als de verslaggever<br />
met zijn mobiel aan zijn oor<br />
rondstapt, wijst een werknemer hem<br />
Aan de bouw<br />
werken wel<br />
duizend man mee<br />
HET CIJFER<br />
33.352<br />
Zoveel zeeschepen bezochten de <strong>Rotterdam</strong>se<br />
<strong>haven</strong> in 2009. Samen waren zij<br />
goed voor 82.354 scheepsbewegingen<br />
in de <strong>haven</strong>wateren. Met zoveel in- en<br />
uitvarende schepen gaat er soms iets<br />
mis. Vorig jaar waren er 1<strong>24</strong> nautische<br />
ongevallen, waarvan 70 aanvaringen<br />
met een object en 28 aanvaringen tussen<br />
vaartuigen. Meer weten? Lees ons<br />
jaarverslag 2009 op:<br />
www.port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />
lnG nader verklaard<br />
lng staat voor<br />
liquefied natural gas,<br />
vrij vertaald: ‘vloeibaar<br />
gemaakt aardgas’. dit<br />
gebeurt door het gas<br />
af te koelen tot een<br />
temperatuur van -162<br />
graden Celsius. tijdens<br />
dit proces wordt het<br />
volume zeshonderd<br />
keer kleiner, waardoor<br />
lng efficiënt per schip<br />
kan worden vervoerd.<br />
vervoer van lng over<br />
water gebeurt al sinds<br />
de jaren zestig, maar<br />
was voor nederland tot<br />
nu toe niet zo interessant<br />
vanwege de gasbel<br />
bij slochteren. Maar nu<br />
onze eigen gasvoorraad<br />
opraakt, wordt de zekerheid<br />
van de toevoer van<br />
gas steeds belangrijker.<br />
gate-terminal speelt<br />
daarom een belangrijke<br />
rol in de ‘gasrotonde’<br />
voor noord-europa.<br />
bezoek de Gate-terminal<br />
tijdens de<br />
Wereld<strong>haven</strong>daGen<br />
de terminal is te bezoeken op zondag<br />
5 september om 9.00 <strong>of</strong> 11.00 uur. kijk en<br />
reserveer op:<br />
www.wereld<strong>haven</strong>dagen.nl<br />
foto: david rozing
4 Verhalen van overzee<br />
‘Wij nemen een vliegtuig<br />
zoals een ander een auto’<br />
<strong>De</strong> grootste rederijen van Nederland zijn<br />
Splieth<strong>of</strong>f en Wagenborg, maar ze bezitten aanzienlijk<br />
minder schepen dan Boskalis. Lodewijk<br />
Wijngaard zorgt voor de juiste mensen op<br />
de voornaamste schepen en reist daarvoor de<br />
hele wereld over.<br />
van maasvlakte 2 tot het skarv-veld<br />
enkele projecten waarbij boskalis betrokken is:<br />
– PuMA, Projectorganisatie uitbreiding Maasvlakte – een<br />
samenwerkingsverband tussen boskalis en Van oord –<br />
realiseert in opdracht van Havenbedrijf rotterdam tussen<br />
2008 en 2013 het eerste gedeelte van Maasvlakte 2.<br />
– boskalis was betrokken bij de bouw van een reusachtige<br />
staalfabriek in Sepetiba Bay bij rio de Janeiro. stringente<br />
milieueisen en een strak tijdschema vroegen om innovatie<br />
Lodewijk wijngaard is personeeLsmanager bij boskaLis<br />
en expertise in milieuvriendelijke baggertechnieken.<br />
– boskalis <strong>of</strong>fshore werkt samen met tideway aan<br />
steen interventie voor het Skarv-veld, in diep water voor<br />
Midden-Noorwegen. er wordt steen gestort op de zeebodem<br />
om kabels te beschermen tegen vistuig<br />
– boskalis verdiept het toegangskanaal naar de <strong>haven</strong><br />
van Melbourne; een project van vitaal belang voor de<br />
aansluiting van Australië met de wereldhandel. Ursa, een rotssnijkopzuiger<br />
Zeg je Boskalis, dan denk je aan Hollands<br />
Glorie, aan stoere mannen in gevecht<br />
met het water. Met een vloot van<br />
300 schepen en werktuigen – die luisteren<br />
naar illustere namen als hoppers,<br />
cutterzuigers en valpijpschepen – is<br />
het bedrijf uit Papendrecht in alle uithoeken van<br />
de wereld actief. <strong>De</strong> central vloot bestaat uit zo’n<br />
40 tot 60 units en 1200 medewerkers. Daarvan is<br />
Lodewijk Wijngaard ‘human resource manager’.<br />
Problemen thuis<br />
Lodewijk geeft daartoe leiding aan ‘crew coördinatoren’<br />
die elk een aantal schepen onder zich hebben.<br />
‘Zij zijn het eerste aanspreekpunt en zorgen<br />
dat er voldoende mensen op de schepen zitten’,<br />
vertelt Lodewijk. Daarnaast verrichten deze crew<br />
coördinatoren ook werk als personeelsfunctionaris.<br />
‘Problemen thuis <strong>of</strong> niet goed functioneren; het<br />
werk op schepen is wat dat betreft niet anders dan<br />
in de fabriek, alleen doen we het op afstand. Met<br />
moderne middelen is dat goed mogelijk. Je bent<br />
continu met de hele wereld aan het netwerken en<br />
moet <strong>24</strong> uur per dag beschikbaar zijn, want overal<br />
kan iets gebeuren. Verder hebben we een goed contact<br />
met de bemanning aan boord en bezoeken we<br />
de schepen regelmatig.’<br />
Twee medewerkers zorgen ervoor dat het personeel<br />
over de juiste papieren beschikt om over de wereld<br />
te kunnen reizen. ‘Dat is geen kleinigheid, want<br />
naast reisdocumenten, moeten ze ook beschikken<br />
over visa, bewijzen van medische keuring en een<br />
geldige vaarbevoegdheid, zeg maar het rijbewijs<br />
aan boord van schepen.’<br />
Globaal zijn de vaste bemanningsleden afkomstig<br />
uit Nederland, de Baltische staten en de Filippijnen.<br />
Vandaar dat medewerkers van Lodewijk ook<br />
kantoor houden in de Litouwse <strong>haven</strong>stad Klaipeda<br />
en in de Filippijnse ho<strong>of</strong>dstad Manilla.<br />
sPot market<br />
Bij de bemensing van schepen moet Boskalis rekening<br />
houden met de regels van het land. ‘Gaat een<br />
unit bijvoorbeeld naar Australië, dan moeten we<br />
ook verplicht een Australische bemanning hebben.<br />
In zo’n land houd je in ieder geval de eigen <strong>of</strong>ficieren<br />
aan, maar rekruteren we het overige personeel<br />
wel ter plekke. Dat doen we dan op de ‘spot market’<br />
– voor snelle transacties – via ons kantoor in<br />
Australië <strong>of</strong> een uitzendbureau. Je vaart dan met<br />
een grotere bezetting dan normaal. Wel moet je<br />
beschikken over voldoende voorzieningen, want<br />
de veiligheid staat natuurlijk voorop. Hebben we<br />
bijvoorbeeld te weinig bedden, dan moeten we hier<br />
creatief mee omgaan.’<br />
Met 25 tot 30 man aan boord – allerlei culturen<br />
door elkaar – is de samenstelling van het team<br />
belangrijk. ‘In het Midden-Oosten houden we bijvoorbeeld<br />
rekening met religie. Maar we weten ook<br />
dat je Pakistani niet Indisch moet laten eten. We<br />
geven ruimte om het eigen ding te doen, maar dan<br />
wel binnen de Boskalis-cultuur. Aan boord heerst<br />
de typische ‘can do’-mentaliteit. Praktisch, niet vanuit<br />
problemen, maar vanuit oplossingen denken.<br />
Onze mensen behoren tot de beste in de industrie.<br />
Het zijn ondernemers in klein en groot.’<br />
Boskalis: 100 jaar ervaring<br />
koninklijke boskalis Westminster NV is internationaal een toonaangevende<br />
maritieme dienstverlener op het gebied van baggeren,<br />
maritieme infrastructuur en andere diensten. Precies<br />
honderd jaar geleden opgericht als nv baggermaatschappij bos<br />
& kalis, beschikt het bedrijf thans over 14.000 pr<strong>of</strong>essionals in<br />
65 verschillende landen. Zij kunnen voor de baggeractiviteiten<br />
een beroep doen op een omvangrijke vloot van 300 schepen en<br />
werktuigen. www.boskalis.nl<br />
foto: erik buis
Hypermoderne, splinternieuwe<br />
Verkeerscentrale in de Botlek<br />
» » Eind»oktober»wordt»de»nieuwe»<br />
Verkeerscentrale»(VC)»<strong>Rotterdam</strong>»in»gebruik»genomen»voor»<br />
de»scheepsbegeleiding<br />
» » Een»oude»verkeerscentrale»is»<br />
verbouwd»en»van»de»meest»»<br />
moderne»snufjes»voorzien<br />
Een mooiere werkplek voor<br />
een verkeersbegeleider<br />
dan de nieuwe Verkeerscentrale<br />
<strong>Rotterdam</strong> aan<br />
de Geul<strong>haven</strong> is haast ondenkbaar.<br />
Als je op de werkvloer staat, waan je<br />
je op het water. Het is net <strong>of</strong> je een<br />
Rijnreisje maakt, maar niet verder<br />
vaart. <strong>De</strong> VTS-operator – zo heet<br />
de verkeersbegeleider – die de Botlek<br />
tot werkgebied heeft, kan zelfs<br />
kiezen tussen zijn hypermoderne<br />
console <strong>of</strong> het uitzicht. Hij beschikt<br />
over de laatste technische snufjes<br />
als overzichtschermen van alle radarbeelden,<br />
camerabeelden en veel<br />
andere nautische informatie. Het is<br />
als<strong>of</strong> hij tegelijkertijd beschikt over<br />
Apple en Windows.<br />
Niet alleen de binnenkant is indrukwekkend,<br />
ook de buitenzijde<br />
van het gebouw is heel anders<br />
geworden. <strong>De</strong> glazen gevel van het<br />
in het water staande gebouw toont<br />
perfect aan hoe een oude radarpost<br />
kan worden hergebruikt. Dit is helemaal<br />
in lijn met wat het Haven-<br />
Surveyor: gluren op de <strong>haven</strong>bodem<br />
1<br />
2<br />
Zo werkt de Surveyor<br />
<strong>De</strong> Surveyor kan tijdens het scannen<br />
van de bodem gewoon doorvaren met<br />
zo’n 14 kilometer per uur, de snelheid<br />
van een getrainde hardloper.<br />
Een ‘multibeam echolood’, een soort<br />
sonar, scant de zeebodem. Met<br />
deze gegevens wordt aan boord<br />
een digitale 3D-voorstelling<br />
van de bodem gemaakt.<br />
Op deze driedimensionale voorstelling<br />
geven kleuren de diepteverschillen aan.<br />
bedrijf graag wil: een aantrekkelijk<br />
<strong>haven</strong>gebied. Het oog wil tenslotte<br />
ook wat.<br />
eurogeul<br />
Maar de nieuwe Verkeerscentrale<br />
is natuurlijk niet alleen gebouwd<br />
vanwege de goede looks. <strong>De</strong> ‘VC<br />
<strong>Rotterdam</strong>’ vormt het begin van een<br />
nieuwe verkeersbegeleidende organisatie<br />
met één <strong>haven</strong>coördinatiecentrum,<br />
slechts twee verkeerscentrales<br />
en zo’n 36 radars (zie ook<br />
het kader). Navigatietechnieken<br />
vanaf satellieten – zoals gebruikt in<br />
de TomTom – maken in de scheepvaart<br />
opgang. Toch zijn radars nog<br />
steeds dominant voor de verkeersbegeleiding<br />
van de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong><br />
omdat ze nauwkeuriger werken<br />
en geen hulp van de bemanning van<br />
het schip nodig hebben. Dat is wel<br />
zo veilig.<br />
Moderne techniek stelt de verkeersbegeleider<br />
in staat op afstand<br />
de schepen te begeleiden. Dat is<br />
maar goed ook, want de <strong>haven</strong><br />
begint al op 57 kilometer voor de<br />
‘36 radars<br />
houden straks<br />
de hele <strong>haven</strong><br />
in de gaten’<br />
<strong>De</strong> <strong>haven</strong> moet overal diep genoeg zijn zonder<br />
obstakels op de bodem. Daarom heeft het<br />
Havenbedrijf twee meetvaartuigen – Surveyor<br />
1 en 2 – die dagelijks de aanslibbing op de<br />
bodem in kaart brengen.<br />
Hoog<br />
Laag<br />
3<br />
<strong>De</strong> nieuwe Verkeerscentrale in de Geul<strong>haven</strong>, bezien vanaf een patrouilleboot<br />
van het Havenbedrijf<br />
kust van Hoek van Holland met de<br />
Eurogeul, een kanaal in de Noordzee.<br />
Toch kiest het Havenbedrijf<br />
ervoor – ondanks de files en het<br />
gebrek aan ruimte – om de nieuwe<br />
verkeerscentrales in de <strong>haven</strong> te<br />
plaatsen. Het is wenselijk dat de<br />
verkeersbegeleiders voeling houden<br />
met de schepen en de weersomstandigheden.<br />
Dat lukt beter in een<br />
kantoor met een uitzicht op golven<br />
met witte kopjes dan op konijnen in<br />
de bossen. Daarom staan de nieuwe<br />
<strong>De</strong> metingen worden<br />
draadloos doorgestuurd<br />
naar het Havenbedrijf.<br />
Onder een hoek<br />
van 120 graden<br />
kan in één keer<br />
de bodem<br />
worden gescand.<br />
Als er te veel slib op de bodem ligt,<br />
wordt dat stukje <strong>haven</strong> uitgebaggerd,<br />
zodat de <strong>haven</strong>bekkens en doorvaarroutes<br />
goed toegankelijk blijven.<br />
4<br />
verkeerscentrales niet alleen in<br />
de <strong>haven</strong> maar tevens op plaatsen<br />
met toegevoegde waarde voor de<br />
verkeersbegeleiding. Dus naast de<br />
entree van de <strong>haven</strong> (Hoek van Holland)<br />
en op het drukke kruispunt<br />
waar de Botlek, Oude Maas en<br />
Nieuwe Maas bij elkaar komen.<br />
metamorfose<br />
In augustus zijn alle honderd<br />
verkeersbegeleiders gaan trainen<br />
op de VC <strong>Rotterdam</strong>. Voor veel<br />
Op basis van deze scan besluit<br />
het Havenbedrijf welke plekken<br />
moeten worden uitgebaggerd.<br />
Eens per jaar wordt van elk<br />
<strong>haven</strong>bekken de kwaliteit van het<br />
slib gemeten.<br />
5<br />
<strong>De</strong> <strong>haven</strong> <strong>24</strong>/7<br />
foto: beN WiND<br />
<strong>De</strong> Surveyors inspecteren<br />
ook regelmatig <strong>of</strong> de<br />
kades nog in orde zijn.<br />
geschiedenislesje<br />
scheepsBegeleiding<br />
<strong>De</strong> baggerschepen mogen het<br />
vervuilde slib soms niet op zee<br />
storten. In dat geval moeten ze<br />
het opslaan in het speciaal depot<br />
‘de Slufter’ op de Maasvlakte.<br />
Infographic: Loek Weijts<br />
5<br />
op 30 november 1956 stelde wijlen Prins<br />
bernhard een keten van zeven radarstations<br />
in gebruik. <strong>De</strong> radars brachten<br />
de scheepvaart in beeld en stelden de<br />
rotterdamse verkeersbegeleiders in<br />
staat het verkeer op het water vanaf de<br />
kant te begeleiden. <strong>De</strong>rtig jaar later –<br />
midden jaren tachtig – werd een geheel<br />
nieuw verkeersbegeleidend systeem<br />
in gebruik genomen. Daarbij ging het<br />
om een ho<strong>of</strong>dverkeerscentrale (het<br />
<strong>haven</strong>coördinatiecentrum), vijf bemande<br />
verkeerscentrales en verkeersposten<br />
en een keten van radars. <strong>De</strong> nieuwe VC<br />
rotterdam is het begin van een nieuwe<br />
verkeersbegeleidende organisatie met<br />
één <strong>haven</strong>coördinatiecentrum, slechts<br />
twee verkeerscentrales en zo’n 36 radars.<br />
medewerkers vergen de nieuwe<br />
technieken en werkwijze de nodige<br />
aanpassing. Eind oktober neemt<br />
het Havenbedrijf de VC <strong>Rotterdam</strong><br />
in gebruik. Dan wordt het tijd voor<br />
de projectleiders om het kamp in<br />
de Botlek naar Hoek van Holland<br />
te verhuizen. Daar vindt dan de<br />
volgende klus plaats; de metamorfose<br />
van de verkeerscentrale Hoek<br />
van Holland. In 2012 hebben alle<br />
verkeersbegeleiders van het Havenbedrijf<br />
een nieuwe behuizing.<br />
prijsvraag: win een excursie<br />
Win kaarten voor een exclusieve excursie met de surveyor op vrijdag 3<br />
september om 13 uur, tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen. stuur voor woensdag<br />
1 september 10 uur het goede antwoord op de volgende vraag naar<br />
info@wereld<strong>haven</strong>dagen.nl: hoe snel kan het meetvaartuig varen tijdens<br />
het scannen van de bodem? kijk voor alle excursies op:<br />
www.wErEldhavEndagEn.nl
6 <strong>De</strong> <strong>haven</strong> <strong>24</strong>/7<br />
Jouke en Étrimara Ja-woord op de Maasvlakte<br />
Het bekende spreekwoord ‘in het<br />
huwelijksbootje stappen’ wordt op<br />
de Wereld<strong>haven</strong>dagen wel heel letterlijk<br />
genomen. Bruidsparen varen<br />
per schip door de <strong>haven</strong> bij wijze van<br />
feestelijke opening van drie dagen<br />
<strong>haven</strong>vertier. Ook de tortelduifjes op<br />
de voorkant van deze krant, Étrimara<br />
en Jouke Dijkstra, zijn van de partij.<br />
Étrimara en Jouke werken allebei bij<br />
het Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>. In voor-<br />
gaande jaren kwamen ze elkaar daar<br />
wel eens tegen op de gang. Maar toen<br />
ze werden uitgezonden voor een project<br />
in de <strong>haven</strong> van Sohar in Oman<br />
sloeg de vonk over. ‘Dat mochten<br />
we toen niet laten zien’, lacht Jouke.<br />
‘Want de Omaanse cultuur staat het<br />
niet toe dat een ongetrouwde vrouw<br />
in het gezelschap verblijft van een<br />
man waarmee ze geen familiebanden<br />
heeft. Toen Étrimara en ik na een<br />
Van de cover<br />
kort verl<strong>of</strong> weer terugkwamen uit<br />
Nederland vroegen Omaanse collega’s<br />
dan ook angstig <strong>of</strong> we inmiddels wel<br />
écht man en vrouw waren.’ Maar dat<br />
gebeurde pas twee jaar later, toen<br />
Jouke in de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong>, op de<br />
scheidslijn van Maasvlakten 1 en 2 op<br />
Kerstavond, om de hand van Étrimara<br />
vroeg. Ze trouwden in oktober 2008.<br />
En die feestelijke dag doen ze dus nu<br />
nog een keertje dunnetjes over!<br />
Prachtschepen<br />
van de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />
Welke bijzondere vaartuigen zijn er dit jaar te zien tijdens de<br />
Wereld<strong>haven</strong>dagen? Een selectie met kijktips van meester-scheepsspotter<br />
Cees de Keijzer.<br />
Ms anda<br />
Bemanning: 5 (vader, moeder, zoon,<br />
schoondochter en leerling)<br />
Bouwjaar: 2009<br />
Afmetingen: 135 meter lang, 11,45 meter<br />
breed<br />
Waar te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen:<br />
Westerkade<br />
Dit ‘groenste’ binnenvaartschip van europa<br />
stoot dankzij speciale roetfilters maar<br />
heel weinig Nox (stikst<strong>of</strong>oxide) uit en 97%<br />
minder fijnst<strong>of</strong> dan ‘gewone’ schepen. Dat<br />
is gunstig voor de luchtkwaliteit. <strong>De</strong> anda<br />
heeft een groot laadruim,105 meter lang,<br />
iets groter dan een voetbalveld, waar wel<br />
vier lagen aan grote containers inpassen.<br />
Laadvermogen: 3878 ton. ter vergelijking:<br />
er zijn 132 vrachtauto’s nodig om zoveel<br />
containers te kunnen vervoeren, terwijl<br />
de anda de Nox-uitstoot heeft van slechts<br />
een halve vrachtwagen. ander leuk detail:<br />
de anda is afgetimmerd met houtsoorten<br />
die je normaliter associeert met luxe<br />
hotelschepen. Zo is het achterschip<br />
afgewerkt met notenhout en de stuurhut<br />
– die voor het publiek wordt opgesteld<br />
tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen – is voorzien<br />
van rozenhout. <strong>De</strong> naam van het schip, tot<br />
slot, is samengesteld uit de namen van<br />
de eigenaar en zijn vrouw, Jan en ada.<br />
www.mcs-anda.com<br />
Kijktip van Cees: ‘Let even op de uitlaat:<br />
daar zitten die hypermoderne roetfilters<br />
die zorgen dat dit schip zo schoon kan<br />
varen.’<br />
L801 Hr. Ms. JoHan de Witt<br />
Bemanning: 402 bemanningsleden maximaal<br />
In dienst genomen: 30 november 2007<br />
Afmetingen: 176 meter lang, 29 meter breed<br />
Waar te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen: Parkkade<br />
Dit amfibisch transportvaartuig gebruikt de koninklijke Marine voor landingsoperaties<br />
van mensen en materiaal. Het schip is een vliegveld(je), <strong>haven</strong>, parkeergarage,<br />
hospitaal en communicatiecentrum ineen. Dit soort vaartuigen wordt ook<br />
wel LPD’s genoemd: Landing Platform Docks. er is plaats voor zes Lynx helikopters<br />
op het dek en vier tot zes landingsvaartuigen in het ruim.<br />
Kijktip van Cees: ‘Let op de enorme achterklep. Daar moeten al die mensen en<br />
voertuigen overheen rijden bij een landing aan wal.’<br />
stC Prinses CHristina<br />
Bemanning: 5 vast, maximaal 20<br />
leerlingen<br />
Bouwjaar: 1963<br />
Afmetingen: 54 meter lang, 7 meter<br />
breed<br />
Waar te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen:<br />
Parkkade<br />
<strong>De</strong> Prinses beatrix en de Prinses Christina<br />
zijn de opleidingsschepen voor de<br />
binnenvaart van het scheepvaart en<br />
transport College uit rotterdam. onder<br />
leiding van ervaren bemanningsleden<br />
leren de jongens en meiden met<br />
schepen van ruim 50 meter lengte omgaan:<br />
aanleggen, ankeren, navigeren,<br />
sturen. Het lesprogramma bestaat uit<br />
dagtochten en weektochten op het<br />
schip naar belgië en Duitsland. beide<br />
schepen zijn te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen.<br />
<strong>De</strong> beatrix begeleidt<br />
de Maasrace, de Christina kunt u ook<br />
bezichtigen.<br />
Kijktip van Cees: ‘Neem eens een<br />
kijkje in de kombuis waar het eten<br />
wordt bereid.’<br />
fotografie: erik buis
Cartoonfestival schetst <strong>haven</strong>toekomst WereldreCordpoging<br />
Wil je de wereld van de <strong>haven</strong> eens<br />
door een heel andere bril zien?<br />
Bezoek dan het Cartoon Festival<br />
<strong>Rotterdam</strong> tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen.<br />
Hier kun je de inzendingen<br />
bekijken van meer dan zestig<br />
cartoonisten uit de hele wereld,<br />
die een prent maakten over het<br />
thema ‘Werken in de <strong>haven</strong> van de<br />
toekomst’. <strong>De</strong> beste inzendingen<br />
krijgen tijdens het festival een prijs<br />
uitgereikt. Bovendien kunnen bezoekers<br />
ook zelf cartoons tekenen<br />
op zeecontainers. Of les krijgen<br />
van studenten van de Willem de<br />
Kooning-academie. Ook mogelijk:<br />
met je familie <strong>of</strong> vrienden<br />
hilarisch op de foto terwijl er een<br />
zelfgeschreven tekstballon boven<br />
je ho<strong>of</strong>d hangt. Ook zwerft er een<br />
karikaturist rond die gevraagd<br />
en ongevraagd spotprenten van<br />
bezoekers tekent. Het festival wil<br />
op een originele manier aandacht<br />
besteden aan werken in het <strong>Rotterdam</strong>se<br />
<strong>haven</strong>gebied.<br />
Het Cartoonfestival vindt plaats<br />
tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />
tussen het Maritiem Museum<br />
en het Havenmuseum. Kijk voor<br />
meer informatie op<br />
www.cartoonfestivalrotterdam.com<br />
Cees spot vanuit zijn voortuin<br />
Dat Cees de Keijzer iets heeft met<br />
schepen, mag je rustig zeggen. Als<br />
kleine jongen bouwde hij vlotten<br />
met zijn vriendjes aan de Nieuwe<br />
Maas in Vlaardingen. Het logische<br />
vervolg was een opleiding op de<br />
zeevaartschool. Hij voer elf jaar<br />
over alle wereldzeeën, werd daarna<br />
walkapitein en ging toen werken bij<br />
het Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>, onder<br />
meer als <strong>haven</strong>meester. Ondertussen<br />
maakte hij foto’s van bijzondere<br />
vaartuigen die hij voorbij zag komen<br />
in de <strong>haven</strong>. Daar heeft hij dan ook<br />
een ideale plek voor: zijn voortuin in<br />
Maassluis die uitkijkt op de Nieuwe<br />
Matador<br />
Bemanning: 5<br />
Bouwjaar: 1969<br />
Afmetingen: 45,08 meter lang, 20,10 meter breed<br />
Waar te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen: Hollandamerikakade<br />
grote hijswerktuigen zijn regelmatig te zien in de <strong>haven</strong>.<br />
<strong>De</strong>nk aan de drie Matadors van bonn & Mees, de oudste<br />
exploitant van drijvende bokken (een ponton met daarop<br />
een vaste kraan) in rotterdam. Het bedrijf bestaat 123<br />
jaar en heeft drie drijvende bokken. bonn & Mees is<br />
meester in het laden en lossen van zware stukken, het<br />
(ver)plaatsen van (container)kranen, tunnelstukken,<br />
brugdelen, <strong>of</strong>fshore constructies, scheepssecties <strong>of</strong><br />
complete opslagtanks. <strong>De</strong>ze Matador, de oudste van de<br />
drie, heeft een hijsvermogen van 400 ton.<br />
Kijktip van Cees: ‘<strong>De</strong>ze Matador is onlangs helemaal<br />
gerenoveerd, met nieuwe verf, nieuwe motoren en lieren.<br />
gaat dat zien!’<br />
Waterweg en de Europoort. Cees is<br />
voorzitter van de World Ship Society<br />
<strong>Rotterdam</strong> Branch, een vereniging<br />
van shipaholics die onder meer<br />
schepen spotten.<br />
‘Wat er zo mooi is aan schepen, da’s<br />
voor iedereen weer anders’, vertelt<br />
Cees. ‘Ikzelf hou van bijzondere dingen<br />
aan schepen: een aparte vorm,<br />
<strong>of</strong> een mooi schilderwerk op de zijkant.<br />
Een kennis van me is weer heel<br />
erg geïnteresseerd in Griekse tankers.<br />
Geen idee waarom. Dat soort<br />
schepen zul je niet zien tijdens de<br />
Wereld<strong>haven</strong>dagen. Dat neemt niet<br />
weg dat het mooi is om de calami-<br />
teitenschepen aan het werk te zien,<br />
dat geeft altijd veel spektakel. Mijn<br />
tip? Ga ook op de schepen kijken die<br />
werk verrichten voor de <strong>haven</strong> zelf,<br />
zoals het peilvaartuig. Dit schip van<br />
het Havenbedrijf peilt de <strong>haven</strong>bodem<br />
om te weten te komen waar er<br />
moet worden gebaggerd.’<br />
<strong>De</strong> World Ship Society <strong>Rotterdam</strong><br />
Branch is een afdeling van de WSS,<br />
een in Engeland gevestigde, wereldwijd<br />
actieve vereniging van geïnteresseerden<br />
in scheepvaart en <strong>haven</strong>s.<br />
www.worldshipsocietyrotterdam.nl<br />
sleep- en duwboten<br />
<strong>De</strong> <strong>haven</strong> <strong>24</strong>/7 7<br />
Het gaat erom spannen op zaterdag 4 september. Die dag doet de Stichting<br />
Sint Jobs<strong>haven</strong> een gooi naar het Guinness-wereldrecord voor grootste<br />
vloot van sleep- en duwboten. Het doel: tweehonderd schepen die minimaal<br />
een kilometer gezamenlijk varen. Met deze actie wil de Stichting Sint<br />
Jobs<strong>haven</strong> het honderdjarig bestaan van de gelijknamige <strong>haven</strong> vieren. <strong>De</strong><br />
parade passeert zaterdag om 16.30 uur Katendrecht. Bij de Erasmusbrug<br />
wordt een boei gerond, waarna de vloot het parcours in tegengestelde richting<br />
aflegt. Rond 19.00 uur is de recordpoging afgerond. Op de Wilhelminapier<br />
staat een publiekstribune klaar. www.st-jobs<strong>haven</strong>.nl<br />
rWs ZirFaea<br />
Bemanning: standaard 9 man aan<br />
boord, gemiddeld 4 man meetpersoneel<br />
Bouwjaar: 1993<br />
Afmetingen: 63 meter lang,<br />
11, 50 meter breed<br />
Waar te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen:<br />
Westerkade<br />
Dit onderzoekvaartuig gebruikt<br />
rijkswaterstaat voor dieptemetingen,<br />
het nemen van bodem- en<br />
watermonsters, het opsporen van<br />
scheepswrakken en overboord<br />
geslagen lading en zelfs het inspecteren<br />
van pijpleidingen op zee. <strong>De</strong><br />
grote onderwaterrobot aan boord<br />
kan dalen tot 300 meter diepte.<br />
Kijktip van Cees: ‘Je moet écht de<br />
brug zien, daar staan veel navigatieinstrumenten<br />
en onderzoeksapparatuur’<br />
de Furie: kartonnen sLeePboot<br />
Bemanning: 6 (inclusief 2 honden)<br />
Bouwjaar: 2010<br />
Afmetingen: 7,10 meter lang, 2,60 meter breed<br />
Waar te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen: veer<strong>haven</strong><br />
Ja, je leest het goed. <strong>De</strong> furie is een kleine sleepboot, gemaakt van<br />
karton door kunstenaar filip de Jong. Hij wil het bijzondere karakter<br />
van materialen laten zien door ze op een ongebruikelijke manier in te<br />
zetten, bijvoorbeeld karton als frame voor een boot. omdat karton niet<br />
waterdicht is, liet hij de boot inspuiten met een waterdichtend materiaal.<br />
op <strong>24</strong> augustus werd de boot te water gelaten (op de foto zie je de boot<br />
tijdens de bouw). Na zijn optreden op de Wereld<strong>haven</strong>dagen vaart hij door<br />
naar engeland.<br />
Kijktip van Cees: ‘een kartonnen schip? Het zal mij benieuwen…’<br />
fotografie: DaviD roZiNg/Pr
8 Werk in de <strong>haven</strong><br />
hans dijkstRa (55),<br />
<strong>haven</strong>aRts<br />
Woonplaats: <strong>Rotterdam</strong><br />
Favoriete <strong>haven</strong>spot: ‘Europoort en Maasvlakte,<br />
vanwege de weidsheid.’<br />
‘Je moet voor dit vak erg scherp zijn.<br />
<strong>De</strong>nk je maar in: die mannen zijn lang<br />
van het vasteland weg, ze kunnen niet<br />
snel terugkomen voor nóg een controle.<br />
Dus als je ze behandelt, moet je zorgen<br />
dat je bedreigende ziektes – zoals<br />
malaria – echt niet mist. Met van alles<br />
komen ze langs. Meestal zijn het klachten<br />
als gevolg van overbelasting door<br />
het zware werk. Het is vaak nog steeds<br />
een vieze bende hoor, op zo’n schip.<br />
Maar ook maag-, huid- en geslachtsziektes<br />
komen regelmatig voorbij.<br />
Meestal komen de bemanningsleden<br />
naar het <strong>Port</strong> Health Centre, op onze<br />
locatie in de Botlek <strong>of</strong> aan de Parklaan<br />
in <strong>Rotterdam</strong>. Maar ik ga ook een paar<br />
keer per week zelf langs op een schip.<br />
Veel onderzoek, zoals het maken van<br />
hartfilmpjes kunnen we zelf doen. Als<br />
meerdere bemanningsleden ziek zijn,<br />
probeer ik de oorsprong van de ziekte<br />
aan boord op te sporen. Eén keer had<br />
ik een Frans schip dat vlak na kerst<br />
buiten Hoek van Holland voor anker<br />
lag. Ze konden niet verder varen,<br />
want iedereen bleef maar overgeven.<br />
Het beruchte Norro-virus waarde<br />
rond: dat moet je dan dus ter plekke<br />
oplossen. Nee, ik vind zeelieden<br />
geen moeilijke patiënten. Wel spreken<br />
ze soms zo slecht Engels dat ik in<br />
het wilde weg in hun lijf moet knijpen<br />
om erachter te komen wat er mis is.<br />
Anderzijds zijn ze altijd erg dankbaar<br />
als ze goed onderzocht worden. Ze<br />
hebben de hele wereld gezien, waardoor<br />
je vaak goede gesprekken met ze<br />
kunt hebben. Wat het extra bijzonder<br />
maakt, is dat ik veel van hen maar één<br />
keertje spreek. Daarna verdwijnen ze<br />
weer, naar zee.’<br />
niels de ZwaRte (33), <strong>haven</strong>ecoloog<br />
Woonplaats: Gouda<br />
Favoriete <strong>haven</strong>spot: ‘Het einde van de D’arcyweg, met uitzicht op de Maasvlakte en<br />
de grote schepen daarachter.’<br />
‘Meestal heeft een ecoloog een natuurgebied als biotoop. Maar ik kies<br />
de <strong>haven</strong>. Waarom? Vanwege de bijzondere plant- en diersoorten,<br />
maar ook omdat ik als stadsecoloog van Bureau Stadsnatuur <strong>Rotterdam</strong><br />
omwonenden en politici wil overtuigen van de waarde van de<br />
<strong>haven</strong>natuur. Leuk aan dit beroep is dat ik op elk tijdstip in de <strong>haven</strong><br />
kom: ’s ochtends om vogels waar te nemen, ’s middags voor de orchideeën<br />
en ’s avonds om vleermuizen te tellen.<br />
Geen natuur in de <strong>haven</strong>? <strong>De</strong> groenknolorchis groeit er! En die is<br />
zwáár Europees beschermd. Ook bijzonder zijn de blaasvaren en de<br />
spindotter, een echte getijdenbloem. Of de enorme hoeveelheid waarin<br />
de moeraswespenorchis en de vleeskleurige orchis voorkomen. Dieren?<br />
Je hebt het hooibeestje – een vlinder – en natuurlijk de 25.000<br />
mantelmeeuwen aan de Markweg.<br />
In de <strong>haven</strong> is veel ‘nomadennatuur’: een poel op een sloopplek vol<br />
insecten en planten die later weer moeten wijken voor nieuwbouw.<br />
Geen gebied is als natuur beschermd, behalve het Geuzenbos en de<br />
‘tijdelijke natuur’ op het eilandje bij de Papegaaienbek. Er zijn zeker<br />
mooie gebieden, zoals de groenstrook langs de D’Arcyweg, met die<br />
hoge kranen en grote schepen op de achtergrond. Maar ook de Maasvlakte,<br />
met de zeehonden, en het Krabbeterrein.<br />
Tien jaar geleden bestond natuur in de <strong>haven</strong> <strong>of</strong>ficieel niet. Nu verspreidt<br />
het Havenbedrijf onder bedrijven zelfs posters met alle bijzondere<br />
soorten. Boeiend is om de overheid te overtuigen van de natuurwaarde.<br />
Zonder vleermuizen in de stad zouden we een muggenplaag<br />
hebben. Het oppervlak aan natuurlijk gebied in de <strong>haven</strong> neemt af,<br />
wat economisch gunstig is. Liefst zie ik, net zoals je in de stad kantoortuinen<br />
hebt, dat ook in de <strong>haven</strong> permanente groengebieden komen.’<br />
Niet-alledaagse <strong>haven</strong>beroepen<br />
Bij de <strong>haven</strong> denk je waarschijnlijk vooral aan <strong>haven</strong>werkers:<br />
de mannen en vrouwen in de kranen, op de schepen, achter<br />
de radarschermen. Maar er zijn ook minder bekende <strong>haven</strong>beroepen.<br />
We stellen er drie voor.<br />
RichaRd van deR<br />
donk (48), schippeR<br />
op een dRinkwateRboot<br />
Woonplaats: <strong>Rotterdam</strong><br />
Favoriete <strong>haven</strong>spot: ‘Heb ik niet. Nee,<br />
echt niet.’<br />
‘Ik ben schipper op een van de<br />
vier drinkwaterboten van Evides<br />
Waterbedrijf. Wij bevoorraden<br />
de schepen in de <strong>haven</strong> met vers<br />
drinkwater. Voor dit werk moet<br />
je een heel behendig schipper<br />
zijn. Soms moet je aanleggen op<br />
de boeg van een schip, dan weer<br />
op het achterschip. Regelmatig<br />
komen we langszij als een schip<br />
varende is. Dan ‘bunkeren’ we<br />
al varend door de <strong>haven</strong>, zoals<br />
de bevoorrading in vaktaal heet.<br />
Het water brengen we dan met<br />
brandslangen aan boord.<br />
Het is mooi werk. Ik breng<br />
een eerste levensbehoefte en<br />
daar zijn mensen toch dankbaar<br />
voor. Hoe onze dag eruit<br />
ziet? We beginnen ’s ochtends<br />
om kwart over zeven met de<br />
planning. Dan maken we een<br />
rondgang over de schepen om<br />
te kijken <strong>of</strong> alles in orde is. Als<br />
dat zo is, starten we de boel op<br />
en gaan naar onze eerste klanten.<br />
<strong>De</strong> klanten die het vroegst<br />
vertrekken, proberen we ook het<br />
eerst te bedienen.<br />
Schippers kunnen ons bereiken<br />
met de telefoon, de marifoon<br />
op kanaal 82 <strong>of</strong> door een witte<br />
vlag te hijsen. Dat laatste gebeurt<br />
niet vaak meer, hoewel<br />
het voor schippers natuurlijk<br />
wel handig is. Je hijst de vlag in<br />
top en je hoeft verder niets meer<br />
te doen. Zien we een witte vlag,<br />
dan komen we langszij. Vaak<br />
bellen klanten ons ook als ze<br />
de drinkwaterboot voorbij zien<br />
varen. We moeten dus voortdurend<br />
onze planning aanpassen.<br />
Die verandert met het uur. Met<br />
17.000 klanten per jaar is dat<br />
een hele klus. Naast het bunkeren<br />
van drinkwater doen we<br />
namelijk ook het onderhoud aan<br />
onze schepen, plannen we de<br />
reparaties en verzorgen we de<br />
administratie.’<br />
foto’s: fMax/ Nout stEENkaMp
Kiekje wat zien we hier?<br />
foto: J.J. oVERWatER<br />
Oplossing vorige Havenkrant<br />
Hier is een verdedigingspost<br />
te zien op de <strong>Rotterdam</strong>se<br />
Willemsbrug. Vanuit deze<br />
‘schuttersnesten’ beschoten<br />
Duitse soldaten laagvliegende<br />
toestellen tijdens de tweede<br />
Wereldoorlog. uit de tientallen<br />
juiste inzendingen trokken we<br />
vijf winnaars. Zij ontvangen het<br />
boek ‘<strong>Rotterdam</strong> oorlogs<strong>haven</strong>’<br />
van Jac. Baart.<br />
Hoe heet dit type kraan en<br />
wanneer zijn ze in de <strong>Rotterdam</strong>se<br />
<strong>haven</strong> geïntroduceerd:<br />
voor <strong>of</strong> na de Eerste<br />
Wereldoorlog? Bonusvraag:<br />
traditioneel hebben<br />
de kranen van de verschillende<br />
stuwadoorsbedrijven<br />
een eigen kleur. Welke<br />
bedrijfsnamen horen bij de<br />
groene, gele en rode kraan<br />
op de foto? Win een <strong>haven</strong>tas.<br />
Stuur je oplossing o.v.v.<br />
‘Kiekje’ naar:<br />
<strong>haven</strong>krant@port<strong>of</strong>rotterdam.<br />
com<br />
Werk in de <strong>haven</strong><br />
Ingrid vond haar droombaan via de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />
Ingrid Burger ontdekte<br />
het Havenbedrijf op de<br />
Wereld<strong>haven</strong>dagen. Nu<br />
werkt ze er.<br />
klein meisje kwam<br />
ik al op de Wereld<strong>haven</strong>dagen.<br />
’s<br />
‘als<br />
Ochtends om 8 uur<br />
waren wij dan al onderweg, met<br />
broodjes en drinken in de tas.<br />
Later ging ik met vrienden en<br />
vriendinnen. Het water, de beweging,<br />
de schepen. Er gebeurt altijd<br />
iets in de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong>. Je<br />
zier er schepen van over de hele<br />
wereld. Dat internationale zag ik<br />
ook terug in de presentatie van<br />
het Havenbedrijf dat zorgt voor de<br />
begeleiding van de scheepvaart.<br />
Prachtige geel-blauwe patrouillevaartuigen<br />
en uniformen. Dat ziet<br />
zo doen we dat nu Blokken stapelen tot een zeewering<br />
AnnO 1969 Storten vanaf zee<br />
er lekker uit’, lacht Ingrid.<br />
Al snel kwam ze erachter dat het<br />
Havenbedrijf veel meer doet dan<br />
scheepsbegeleiding alleen. Zoals<br />
zoveel mogelijk lading naar <strong>Rotterdam</strong><br />
halen. En <strong>haven</strong>s aanleggen.<br />
Na de afronding van haar<br />
studie als directiesecretaresse<br />
solliciteerde ze meteen bij het<br />
Havenbedrijf. Daar kon ze in de<br />
huisdrukkerij aan de slag. Een<br />
geweldige baan, vindt Ingrid.<br />
‘Elke dag is anders, het is hier<br />
nooit saai. En dan zitten we ook<br />
nog eens in een prachtig gebouw.<br />
Ik vind het echt nooit vervelend<br />
om naar mijn werk te gaan.’ Zeker<br />
niet omdat Ingrid ook haar vriend<br />
bij het Havenbedrijf leerde kennen.<br />
En de Wereld<strong>haven</strong>dagen?<br />
Die bezoekt Ingrid nog altijd. ‘Met<br />
mijn vader proberen we op zoveel<br />
mogelijk schepen te komen.’<br />
20.000 blokken uit de huidige zeewering op de Maasvlakte<br />
verhuizen naar de nieuwe wering van Maasvlakte 2. <strong>De</strong><br />
Blockbuster plaatst de blokken heel nauwkeurig op elkaar.<br />
In 1969 ging dat minder precies. ‘Dit gebeurde vanaf zee<br />
met een kraan die hiervoor speciaal op een schip was<br />
gemonteerd. Twee waren er in de vaart: de Norma en de<br />
Libra’, zegt ‘Hoekenees’ Dirk Hamer (57) die in 1972 meevoer<br />
als stagiair. Die ervaring kwam goed van pas bij de<br />
ontwikkeling van de nieuwe kraan. Als plaatsvervangend<br />
projectdirecteur bij aannemer PUMA stond hij mede aan<br />
de wieg van de Blockbuster. Onderstaande foto uit 1969<br />
toont de zuidzijde van de Maasvlakte-wering.<br />
AnnO 2010 Precisie vanaf de wal<br />
Klaas Smits (59) is eerste kraanmachinist op de Blockbuster<br />
met grijparmen die wel 50 meter uit de kust reiken. Hij<br />
is al ruim veertig jaar machinist, maar zo’n kraan als deze<br />
heeft hij nog nooit bestuurd: ‘Dit geeft een kick! Die kraan<br />
is zó groot. Met mooi weer zie ik Scheveningen liggen en<br />
de hele dag varen de mooiste schepen aan je voorbij.’ Klaas<br />
en zijn collega werken samen in de cabine, 18 meter hoog<br />
op de kraan. Ze wisselen elkaar regelmatig af, want de precisieklus<br />
met betonblokken is intensief werk: ‘<strong>De</strong> cabine<br />
staat vol met schermen, waar we op moeten kijken.’ <strong>De</strong><br />
grootste uitdaging is dat alle 20.000 blokken goed op hun<br />
plek komen. En als de sleur toeslaat? ‘Dan heb je nog altijd<br />
het mooie uitzicht.’<br />
foto: GEMEENtEaRcHiEf RottERDaM<br />
foto: BEN WiND<br />
vind jOuw HAvenbAAn<br />
tijdens wereldHAvendAgen<br />
Werk je graag met je handen <strong>of</strong> denk je liever<br />
slimme dingen uit achter een bureau? <strong>De</strong> <strong>haven</strong><br />
biedt volop carrièrekansen aan iedereen die<br />
van aanpakken houdt. Wist je dat de <strong>haven</strong><br />
en de bijbehorende industrie banen oplevert<br />
voor meer dan 75.000 mensen in <strong>Rotterdam</strong> en<br />
omgeving? Wie zich wil oriënteren op een <strong>haven</strong>baan,<br />
bezoekt tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />
het slimme-mensen-werken-in-de-<strong>haven</strong>plein<br />
op de Wilhelminapier. Daar presenteren<br />
diverse bedrijven uit het <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong>- en<br />
industriegebied zich, waaronder het Havenbedrijf<br />
<strong>Rotterdam</strong>. als je er dan toch bent, kun<br />
je meteen een kijkje nemen aan boord van een<br />
peilboot <strong>of</strong> een patrouillevaartuig, de paradepaardjes<br />
van het Havenbedrijf.<br />
www.wereld<strong>haven</strong>dagen.nl<br />
Klaas: ‘Met<br />
mooi weer zie ik<br />
vanuit de kraancabine<br />
Scheveningen<br />
liggen’<br />
9<br />
Havenbanen<br />
Het Havenbedrijf is actief voor heel de<br />
<strong>haven</strong>. Dit levert spannende banen op.<br />
Kijk op www.port<strong>of</strong>rotterdam.com/<br />
vacatures. Wij zoeken nog:<br />
Projectleider/adviseur planontwikkeling<br />
Met een oppervlakte van 10.000 hectare vraagt<br />
de inrichting van het <strong>haven</strong>terrein om strategisch<br />
inzicht en toekomstvisie. Laat jij je niet afschrikken<br />
door deze ruimtelijke ‘puzzel’, weet je<br />
het nodige van bestemmingsplannen<br />
en heb je minimaal vijf jaar relevante<br />
werkervaring? Dan ben jij misschien de<br />
planontwikkelaar die we zoeken.<br />
foto: DaViD RoZiNG<br />
foto: puMa
10 Uit & Thuis in de <strong>haven</strong><br />
Agenda<br />
<strong>De</strong> Havenkrant selecteert<br />
uitstapjes in het <strong>haven</strong>gebied.<br />
Film, muziek, exposities,<br />
evenementen. Zolang<br />
ze maar een maritiem bijsmaakje<br />
hebben.<br />
Kijken<br />
Permanent<br />
Vernieuwde website<br />
Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong><br />
Alles weten over de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong>?<br />
Surf dan snel naar de spiksplinternieuwe<br />
website van het Havenbedrijf<br />
<strong>Rotterdam</strong>, de enige echte ‘portal’ voor<br />
wie geïnteresseerd is in alles dat met<br />
de <strong>haven</strong> te maken heeft. Nu nog overzichtelijker<br />
en informatiever. Surf dus<br />
snel naar:<br />
www.port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />
Doen<br />
Woensdag 22 september,<br />
Wandelen door maritiem<br />
<strong>Rotterdam</strong><br />
Op sleeptouw genomen worden door<br />
een spannend stuk <strong>Rotterdam</strong> waar<br />
maritieme geschiedenis en gedurfde architectuur<br />
hand in hand gaan. Ontdek<br />
de restanten van de oude stadspoort bij<br />
station Blaak en vergaap je aan de gerestaureerde<br />
koopmanswoningen in de<br />
Oude Haven. Dankzij de ervaren gids<br />
van Gilde-<strong>Rotterdam</strong> zal geen enkel detail<br />
je ontgaan. Vertrektijd: 14 uur. Geef<br />
je wel van te voren op voor de wandeling<br />
(kosten: 3,50 euro per persoon) via:<br />
www.gilderotterdam.nl<br />
Kijken<br />
Tot en met 1 oktober<br />
Fototentoonstelling<br />
Rob Cloosterman<br />
Bij de helikoptercrash op de Maasvlakte,<br />
op zondag 27 juni, kwam fotograaf Rob<br />
Cloosterman om het leven. Jarenlang<br />
maakte hij foto’s in de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong>,<br />
onder meer in opdracht van het Algemeen<br />
Dagblad. Een overzicht van zijn<br />
indrukwekkende werk is te zien in Hotel<br />
de Beer, Europaweg 210, <strong>Rotterdam</strong><br />
www.hoteldebeer.nl<br />
Kijken en luisteren<br />
3-5 september<br />
Shantyfestival in de<br />
Oude Haven<br />
‘Shanty’s’ zijn oude werkliederen die<br />
vroeger door zeelieden op schepen werden<br />
gezongen. Tijdens dit festival komen<br />
de liederen tot leven als ze ten gehore<br />
worden gebracht door koren uit Nederland,<br />
Engeland en Frankrijk. In totaal<br />
zijn er ongeveer 160 optredens. En wil je<br />
zelf eens proberen om zo’n lied te zingen,<br />
dan zijn er ook workshops waar je dat<br />
kunt leren. Om helemaal in de stemming<br />
te komen kun je op de Nautische Markt<br />
kijken naar de beoefening van ouderwets<br />
zeemanswerk.<br />
www.shantyfestivalrotterdam.nl<br />
Gezocht: Jong Haventalent (20-30 jaar)<br />
Ben jij hét talent van de <strong>Rotterdam</strong>se<br />
<strong>haven</strong> en tussen de twintig en dertig jaar<br />
oud? Of kén jij een innovatieve denker <strong>of</strong><br />
doener uit de <strong>haven</strong> met de x-factor? Geef<br />
jouw kandidaat dan op via www.jong<strong>haven</strong>talent.nl.<br />
Genomineerden worden<br />
geportretteerd op internet, in het dagblad<br />
Metro en op de radio. In december volgt<br />
de zinderende ontknoping en wordt het<br />
Sjorren (sjorde, gesjord) 1 (oorspr.<br />
aan boord van een schip) stevig<br />
vastbinden: bij hooggaande zee<br />
werd alles stevig gesjord. 2 ergens<br />
aan trekken, peuteren: hij stond te<br />
sjorren aan het touw, de knoop.<br />
aldus de Dikke van Dale. sjorders<br />
zetten de containers op de schepen<br />
muurvast met stalen kabels,<br />
HaventaaL<br />
stangen en spanschroeven; hulpmiddelen<br />
die vaak met engelse<br />
termen worden aangeduid, zoals<br />
twistlocks, stackers en lashing<br />
rods. In de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong><br />
werken meer dan 500 sjorders,<br />
verspreid over verschillende bedrijven.<br />
om sjorder te worden, volg je<br />
vaak een opleiding tot assistent<br />
logistiek medewerker (mbo),<br />
nieuwe <strong>haven</strong>talent uitgekozen. Hij <strong>of</strong> zij<br />
krijgt – naast eeuwige roem – een coachingstraject<br />
van de ‘<strong>haven</strong>man van het<br />
jaar’ én een jaar lang gratis rijden in een<br />
Ford Fiesta.<br />
Meer weten over de selectiecriteria <strong>of</strong> de<br />
genomineerden van vorig jaar? Surf snel<br />
naar:<br />
www.jong<strong>haven</strong>talent.nl<br />
<strong>De</strong> <strong>haven</strong>wereld kent veel bijzondere woorden. In deze rubriek<br />
lichten we er telkens eentje uit. Dit keer: sjorren.<br />
veelal aangevuld met een interne<br />
opleiding bij een sjorbedrijf, zoals<br />
bijvoorbeeld matrans.<br />
Weet je ook een bijzonder <strong>haven</strong>woord?<br />
Laat het ons weten via<br />
<strong>haven</strong>krant@<br />
port<strong>of</strong>rotterdam.nl<br />
o.v.v. ‘<strong>haven</strong>taal’.<br />
KijKen en doen<br />
tot eind oktober<br />
FutureLand beLeven<br />
In FutureLand, het informatiecentrum over de aanleg van Maasvlakte 2, kun je niet alleen<br />
terecht voor de vaste tentoonstelling, maar is ook bijna elke week wel een expositie <strong>of</strong> activiteit.<br />
Wat dacht je van:<br />
- Tentoonstelling XXLArt (tot eind oktober). Gigantische panoramaschilderijen laten zien hoe de kust van Zuid-<br />
Holland er vanaf zee uitziet.<br />
- Oktober Kennismaand (17-23 oktober). Hoe maak je nieuw land? Hoe bouw je een <strong>haven</strong>? aan de hand van proefjes<br />
komen kinderen van alles te weten. tijdens de herfstvakantie.<br />
- Themadag Techniek in Beeld (23 oktober). <strong>De</strong>ze zaterdag kom je alles aan de weet over de techniek rondom<br />
maasvlakte 2. Waarom spoelt het zand niet weg? Hoe bouw je een harde zeewering? en nog veel meer.<br />
- Pas op voor de storm! (27 november). Het stormseizoen breekt weer in alle hevigheid los. Hoe beïnvloedt dat het<br />
werk aan maasvlakte 2? alles en meer hierover tijdens deze themadag.<br />
kijk voor het actuele en complete programma op www.futureland.nl<br />
Kijken<br />
Permanent<br />
Zo overleeft een<br />
marinier<br />
Opgericht in 1665 is het Nederlandse<br />
Korps Mariniers een van de oudste ter<br />
wereld. In het Mariniersmuseum (Wijn<strong>haven</strong>,<br />
naast het ‘Witte Huis’) leer je alles<br />
over deze veelzijdige infanteristen die van<br />
oudsher dienst deden op oorlogsschepen,<br />
maar tegenwoordig ook worden ingezet<br />
bij crisisbeheersingsmissies op het land.<br />
Ontdek hoe mariniers overleven onder de<br />
meest extreme omstandigheden.<br />
www.defensie.nl/marine<br />
Kijken<br />
Tot en met oktober, zaterdag<br />
tussen 10 en 12 uur<br />
Het ‘vergeten’ eiland<br />
Rozenburg<br />
Wereld<strong>haven</strong>dagen-fotowedstrijd<br />
Win een exclusieve rondvaart<br />
Wie heeft zijn fototoestel<br />
niet paraat tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />
op 3, 4 en<br />
5 september? Een mooiere<br />
kans om zoveel verschillende<br />
schepen op één dag<br />
vast te leggen, krijg je niet.<br />
Stuur je mooiste kiek naar<br />
<strong>haven</strong>bedrijfrotterdam@hotmail.com<br />
o.v.v. ‘fotowedstrijd’ en maak<br />
kans op één van de twintig<br />
plekken tijdens een exclusieve<br />
tocht met de Nieuwe<br />
Maze, het ‘representatievaartuig’<br />
van het Havenbedrijf<br />
<strong>Rotterdam</strong>. Daarmee<br />
stap je in de voetsporen van<br />
vele staatsho<strong>of</strong>den, regeringsleiders<br />
en leden van<br />
het Koninklijk Huis die al<br />
eerder meevoeren op deze<br />
catamaran. Maar, dan moet<br />
je dus ook wel een bijzonde-<br />
Midden in het Havengebied, tussen de Nieuwe<br />
Waterweg en de Oude Maas, ontstond door indijking<br />
in de zestiende eeuw een klein eilandje, het<br />
huidige Rozenburg. Daar vestigde zich een paar<br />
honderd inwoners. Dit agrarisch verleden komt<br />
tot leven in de ‘stijlkamer’ met historische voorwerpen<br />
aan de Molenweg 28, Rozenburg. Ook<br />
de nabijgelegen stellingmolen is te bezichtigen.<br />
Meer weten, bel 0181-215797 <strong>of</strong> 212300.<br />
Kijken en doen<br />
30 september t/m 1 oktober<br />
Furiade Maassluis<br />
Nog niet genoeg gehad van de Wereld<strong>haven</strong>dagen?<br />
Tijdens dit driedaagse festival van de<br />
Stichting Maassluis Maritiem kun je je hart<br />
ophalen aan schepen, dans, kunst, toneel en muziek.<br />
Maar ook: suikerspinnen, draaimolens en<br />
botsauto’s. Bezoek de optocht van sleepboten en<br />
bestuur een echt marineschip tijdens een demonstratie<br />
van de Koninklijke Marine!<br />
www.furieade.nl<br />
Ter inspiratie: deze foto maakte Marco Breen tijdens een<br />
vorige editie van de Wereld<strong>haven</strong>dagen.<br />
re foto insturen. Zoek naar<br />
een sprekend detail, een<br />
onverwachte hoek, een bijzondere<br />
belichting… <strong>of</strong>, een<br />
combinatie van al deze factoren.<br />
Ter inspiratie: deze<br />
foto maakte Marco Breen<br />
foto: jan-kees steenman<br />
tijdens een eerdere editie<br />
van de Wereld<strong>haven</strong>dagen.<br />
We zien hier kustsleepboot<br />
Rotte (A877) van de Koninklijke<br />
Marine. <strong>De</strong>nk je<br />
het beter te kunnen? Verras<br />
ons met je foto-inzending!<br />
foto: maRco bReen
foto: meRLIjn DoomeRnIk<br />
Haven<br />
vrienden<br />
Knopen meten deel II<br />
In de vorige Havenkrant maakten<br />
we al melding van een ingezonden<br />
brief naar aanleiding van een<br />
artikeltje over snelheidsmeting<br />
bij schepen met behulp van een<br />
touw met knopen. Dit bracht een<br />
jeugdherinnering boven bij de heer<br />
H. Schellevis uit ’s Gravenzande die<br />
we te mooi vinden om niet te plaatsen.<br />
Hij schrijft: ‘In oktober 1946<br />
werd ik als soldaat uitgezonden<br />
naar voormalig Nederlands-Indië<br />
met het troepenschip Tegelberg. Het<br />
is wel lang geleden, maar ik weet<br />
me nog goed te herinneren dat er in<br />
de Indische oceaan dagelijks achter<br />
het schip een touw werd meegetrok-<br />
Top 5<br />
Havenliederen<br />
ken van ongeveer 80 meter lang<br />
met aan het einde een draaiend<br />
apparaat. Bij de vraag naar het<br />
waarom hiervan vertelde een matroos<br />
mij dat hiermee de snelheid<br />
werd gemeten.’<br />
prIjsvraag<br />
In Havenkrant 6 schreven wij de<br />
volgende prijsvraag uit: naar welk<br />
dier werd de serie onderzeeboten<br />
genoemd die in de jaren tachtig<br />
op het terrein van de <strong>Rotterdam</strong>sche<br />
Droogdok Maatschappij<br />
(RDM) werd gebouwd? Het goede<br />
antwoord: walrus. Uit de zestig<br />
juiste inzendingen trokken we één<br />
winnaar: Suzanne Overvoorde<br />
uit <strong>Rotterdam</strong>. Zij heeft twee<br />
combitickets gewonnen voor een<br />
dagje cultureel <strong>Rotterdam</strong> met<br />
onder andere gratis toegang tot de<br />
Onderzeebootloods van de RDM.<br />
Daar is tot 26 september nog een<br />
Harry-Jan Bus is de drijvende kracht achter<br />
de Nacht van de Kaap, een avond vol internationale<br />
levens- en <strong>haven</strong>liederen tijdens<br />
de Wereld<strong>haven</strong>dagen. Zelf treedt de directeur<br />
en oprichter van het <strong>Rotterdam</strong>se Theater<br />
Walhalla ook op met accordeon. Zijn<br />
top 5 van <strong>haven</strong>liederen.<br />
1. Ik zie de <strong>haven</strong> al<br />
‘Soms heb je van die liedjes<br />
die helemaal kloppen, zowel<br />
qua tekst als melodie. Dit is<br />
er zo eentje. Het is ook een<br />
herkenbaar beeld: je komt<br />
terug van een lange vaart<br />
en ziet dan de <strong>Rotterdam</strong>se<br />
<strong>haven</strong> weer. Niet dat ik zelf<br />
vaar. Maar als ik met de auto<br />
van vakantie terugkom en ik<br />
zie de stad vanaf de Van Brienenoordbrug<br />
liggen, dan heb<br />
ik hetzelfde gevoel.’<br />
2. Stijn de Matroos<br />
‘Een heel oud liedje uit 1902.<br />
Het gaat over een matroos<br />
die niet kan schrijven en aan<br />
de kapitein vraagt <strong>of</strong> die een<br />
brief voor zijn geliefde wil<br />
maken. Als de kapitein aan<br />
de matroos vraagt wat hij dan<br />
moet schrijven, kan de matroos<br />
alleen maar bedenken:<br />
ik hou van je. Prachtig.’<br />
3. Schuit van<br />
Blonde Arie<br />
‘Het mooiste lied over Ka-<br />
<strong>De</strong> Nacht van de<br />
Kaap vindt plaats op<br />
zaterdag 4 september<br />
en is gratis toegan-<br />
kelijk. er komt onder<br />
meer een ode aan jaap<br />
Valkh<strong>of</strong>f, schrijver van<br />
de nummer 1 en num-<br />
tendrecht, waar ook mijn<br />
theater staat. Ik hou van<br />
zeemansliedjes die niet over<br />
het werk op zee gaan, maar<br />
over het leven daar omheen.<br />
Sowieso zijn de beste <strong>haven</strong>liederen<br />
niet door zeemannen<br />
zelf geschreven. <strong>De</strong> beste<br />
liedjesschrijvers staan toch<br />
aan wal.’<br />
4. Lied van de Zee<br />
‘Een eenvoudig walsje, maar<br />
o zo mooi, over een jongen<br />
die ervan droomt om later<br />
kapitein te worden. Ik heb<br />
het zelf een keertje gezongen,<br />
samen met een kinderkoor.’<br />
5. Morgen zal ik<br />
moeder weer zien<br />
‘Het zeemanshuwelijk is<br />
eigenlijk maar een half huwelijk,<br />
want de helft van de<br />
tijd zit de man op het water.<br />
Het is een thema dat vaak<br />
terugkomt in <strong>haven</strong>liederen,<br />
maar in dit lied wordt het<br />
knap neergezet, verraderlijk<br />
eenvoudig weer.’<br />
mer 5 uit deze lijst.<br />
meer weten? Ga naar<br />
www.denachtvandekaap.nl<br />
tentoonstelling te zien van kunstenaar<br />
Joep van Lieshout.<br />
marconIstenpraat<br />
<strong>De</strong> 77-jarige meneer Hoebe uit<br />
Schiedam attendeerde ons op een<br />
fout in Havenkrant nummer 6,<br />
in de rubriek ‘Zo doen we dat nu’.<br />
<strong>De</strong> gebruikte archieffoto kan volgens<br />
de ex-marconist onmogelijk<br />
stammen uit 1928: ‘<strong>De</strong> marconist<br />
zit achter een Marconi CR-101<br />
ontvanger uit de vijftiger jaren.<br />
Rechts is een Siemens telexmachine<br />
te herkennen; een onbekend<br />
begrip in 1928. En er staat inderdaad<br />
een scheepsradar op de foto,<br />
volgens mij een Rathyon 1600.<br />
Maar radar bestond destijds niet.’<br />
<strong>De</strong> 53-jarige in het artikel geïnterviewde<br />
Martin Riedijk heeft geprobeerd<br />
de foto te duiden: ‘Maar<br />
bij zoveel kennis van die tijd moet<br />
ik simpelweg afhaken. Dit is de<br />
Uit & Thuis in de <strong>haven</strong><br />
man die ik destijds zocht om het<br />
artikel nog een keer na te lopen en<br />
bij te sc<strong>haven</strong>.’ Dus meneer Hoebe,<br />
mochten we nog eens twijfelen over<br />
een archieffoto, dan weten we u te<br />
vinden!<br />
vaKantIe op een schIp<br />
Naar aanleiding van het artikel<br />
over meevaren op een vrachtschip<br />
in Havenkrant 6 schrijft Fred<br />
Molenaar dat hij ook driemaal<br />
met veel plezier zo’n maritieme<br />
vakantie heeft gevierd. Bij dit artikel<br />
noemden wij drie websites<br />
van buitenlandse organisaties die<br />
‘<strong>De</strong> beste<br />
schrijvers<br />
van <strong>haven</strong>liederen<br />
staan aan<br />
wal’<br />
BezOeKAdreS<br />
Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong><br />
World <strong>Port</strong> center (WPc)<br />
Wilhelminakade 909<br />
3072 aP <strong>Rotterdam</strong><br />
Havennummer 1<strong>24</strong>7<br />
POSTAdreS<br />
Postbus 6622<br />
3002 aP <strong>Rotterdam</strong><br />
010-2521010<br />
<strong>haven</strong>krant@port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />
COLOfOn<br />
<strong>De</strong> Havenkrant is een uitgave van het<br />
Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>. <strong>De</strong> krant wordt<br />
vier keer per jaar verspreid onder inwoners<br />
van de regio Rijnmond in een oplage van<br />
475.000 exemplaren.<br />
overname van artikelen en beeld uit de<br />
Havenkrant is alleen toegestaan na goedkeuring<br />
van het Havenbedrijf. <strong>De</strong> inhoud is<br />
met zorg gemaakt. ondanks de zorgvuldigheid<br />
kunnen er onjuistheden in staan.<br />
aan de inhoud van de krant kunnen geen<br />
rechten worden ontleend. meningen in deze<br />
krant zijn niet noodzakelijkerwijs de mening<br />
van de directie van het Havenbedrijf.<br />
SuggeSTieS<br />
Heeft u opmerkingen over de inhoud <strong>of</strong><br />
heeft u suggesties voor onderwerpen?<br />
mail <strong>haven</strong>krant@port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />
<strong>of</strong> schrijf naar Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>,<br />
redactie Havenkrant, Postbus 6622,<br />
3002 aP <strong>Rotterdam</strong>.<br />
KernredACTie<br />
Irene Dijkstra (ho<strong>of</strong>dredacteur),<br />
Gijs Warmenhoven, bart jacobs,<br />
Wouter Lokker en tie schellekens (Havenbedrijf),<br />
Heino van benthum en Rody van der<br />
Pols (maters & Hermsen journalistiek)<br />
eindredACTie<br />
Irene Dijkstra (Havenbedrijf), Heino<br />
van benthum en Rody van der Pols<br />
(maters & Hermsen)<br />
TeKSTen<br />
Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>, maters & Hermsen<br />
fOTOgrAfie<br />
archief Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>, freek van<br />
arkel, erik buis, merlijn Doomernik, martijn<br />
Hessing, istock, PUma, David Rozing, nout<br />
steenkamp en ben Wind<br />
iLLuSTrATieS<br />
Loek Weijts<br />
COnCePT<br />
Heino van benthum en jeroen maters<br />
(maters & Hermsen)<br />
BASiSOnTwerP<br />
jelle Hoogendam (maters & Hermsen)<br />
en Luis mendo (GooD Inc.)<br />
ArT direCTiOn en vOrmgeving<br />
stephan van den burg, jan Peter Hemminga<br />
(maters & Hermsen)<br />
LiThOgrAfie mark boon<br />
druK janssen/Pers Gennep<br />
verSPreiding tnt Post<br />
11<br />
dit soort reizen organiseren. Fred<br />
wijst ons erop dat ook een Nederlands<br />
bureau op dit gebied actief<br />
is. Wel zo makkelijk. Ga naar:<br />
www.cargoshipcruises.nl<br />
<strong>haven</strong>hyve<br />
Andere <strong>haven</strong>liefhebbers ontmoeten?<br />
Dat kan op de ‘hyve’ van het<br />
Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>, waar<br />
<strong>haven</strong>fans samenkomen om filmpjes,<br />
foto’s en leuke informatie met<br />
elkaar uit te wisselen. Ga naar:<br />
<strong>haven</strong>bedrijfrdam.hyves.nl<br />
schrIjf <strong>of</strong> maIl<br />
Heeft u een fout ontdekt in de<br />
krant <strong>of</strong> kent u mensen met een<br />
bijzonder <strong>haven</strong>verhaal? Mail<br />
<strong>haven</strong>krant@port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />
<strong>of</strong> schrijf naar Havenbedrijf<br />
<strong>Rotterdam</strong>, redactie Havenkrant,<br />
Postbus 6622, 3002 AP,<br />
<strong>Rotterdam</strong>.
de krant voor alle kinderen uit de omgeving van de rotterdamse <strong>haven</strong> nr. 7 jaar 2 – augustus 2010<br />
Op safari<br />
in de <strong>haven</strong><br />
Prachtige paarden, wollige schapen en Schotse<br />
hooglanders: deze dieren leven allemaal in de<br />
<strong>haven</strong> en je kunt ze met eigen ogen zien tijdens<br />
de speciale <strong>haven</strong>safari op zondag 5 september<br />
om 9.30 uur tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen. Er<br />
wordt ook een sprookje verteld! Kijk op: www.<br />
wereld<strong>haven</strong>dagen.nl<br />
stuurman<br />
Xander<br />
Xander Nome is 9. Hij kan kanoën als de beste en heeft al vijf insignes op zijn blauwe blouse. Hij is een<br />
Dolfijn en binnenkort wordt ’ie een Orka. Uiteindelijk wil hij Zeeverkenner worden en daarna bij de<br />
Wilde Vaart. Tegen die tijd is hij 16, kan hij zeilen en alle knopen leggen die er bestaan.<br />
Je raadt het al, Xander is<br />
lid van de waterscouting.<br />
Hij zit bij Fridtj<strong>of</strong> Nansen<br />
Groep 12 aan de Gaatkensplas,<br />
vlak boven de Oude<br />
Maas in Barendrecht.<br />
Wat is het leukste? ‘Alles is er<br />
leuk’, zegt Xander zelf. Elke zaterdagochtend<br />
gaat hij erheen.<br />
Zomers is hij met zijn vrienden<br />
veel op het water te vinden, in de<br />
kano. Met zijn vieren midden op<br />
het meertje. Zijn favoriete plekje<br />
is achterin de boot, als stuurman.<br />
Hij heeft eerst ‘op het droge’<br />
geleerd hoe je moet peddelen.<br />
Vrij belangrijk om dat goed te<br />
kunnen. Is het ook moeilijk?<br />
Xander: ‘Nee het valt mee, het is<br />
vrij snel te leren. Maar je moet<br />
wel weten wat je moet doen<br />
als je omslaat. Onder de boot<br />
doorzwemmen, dan omhoog. En<br />
daarna zo snel mogelijk koppen<br />
tellen. Je moet goed op elkaar<br />
passen.’<br />
Samenwerken is belangrijk als<br />
je wilt leren varen. En knopen<br />
leggen. Dat leer je onder andere<br />
in de winter. Xander kan inmiddels<br />
al de platte knoop en de<br />
achtknoop. ‘s Zomers is er het<br />
kamp, echt cool. Dan ga je een<br />
kleine week weg van huis. Je<br />
doet speurtochten en speelt heel<br />
veel spelletjes. Zoals viervak,<br />
een soort landje veroveren, het<br />
favoriete spel van Xander. ‘Vorig<br />
jaar ben ik op kamp gedoopt.<br />
Ik moest met een blinddoek om<br />
over een zeepglijbaan lopen en<br />
daarna was ik Dolfijn.’<br />
Hogere Zeekunde<br />
Benieuwd hoe VOC-schepen zonder TomTom naar<br />
India voeren? Of wie eigenlijk de baas van de <strong>haven</strong><br />
is? Nieuwsgierige wijsneuzen tussen de 8 en 12 jaar<br />
komen erachter tijdens de colleges (‘college’ is een<br />
moeilijk woord voor ‘les’) van de Museum Jeugd<br />
Universiteit. Laat je hersens kraken op zondag 12<br />
september en zondag 3 oktober in het Maritiem<br />
Museum <strong>Rotterdam</strong>. Kijk op:<br />
www.museumjeugduniversiteit.nl<br />
Vraag het<br />
de <strong>haven</strong>meester<br />
Hoe zit een olieplatform<br />
vast op zee?<br />
Sommige olieplatformen zitten vast, andere<br />
helemaal niet. Staat het platform in ondiep<br />
water, dan zit het vast in de zeebodem. Met<br />
ondiep bedoelen we dan niet 1,40 meter, zoals<br />
in het zwembad, maar 50 tot 100 meter<br />
diep. Als je bedenkt dat oceanen wel kilometers<br />
diep kunnen zijn, is dat het ‘kinderbadje’<br />
van de zee. <strong>De</strong>ze platforms staan op<br />
stalen <strong>of</strong> betonnen bouwwerken die soms<br />
met behulp van heipalen aan de zeebodem<br />
worden vastgezet. Op sommige plekken<br />
langs de kust zie je ze als kleine knopjes aan<br />
de horizon.<br />
Als het platform in water ligt van 800 tot<br />
1000 meter diep, dan liggen de platforms<br />
vast met zes <strong>of</strong> acht lange kettingen met aan<br />
het uiteinde een groot anker dat zich in de<br />
zeebodem ingraaft. Is het water nóg dieper,<br />
dan wordt het platform uitgerust met een<br />
aantal scheepsschroeven – soms wel acht –<br />
die in alle richtingen kunnen draaien. <strong>De</strong>ze<br />
houden het platform (dat meestal lijkt op<br />
een groot schip) op zijn plek. <strong>De</strong>ze platforms<br />
moeten bij erg slecht weer, zoals een<br />
orkaan, wel gaan schuilen…<br />
Heb jij een vraag voor<br />
de Havenmeester?<br />
Op de pc door de <strong>haven</strong> varen<br />
Met het gratis internetspel<br />
Ships kun je zelf door de <strong>haven</strong><br />
van <strong>Rotterdam</strong> varen. Zet die<br />
kapiteinspet maar op je ho<strong>of</strong>d!<br />
<strong>De</strong> eerste keer ram je met je Maersk-containerschip<br />
een olieraffinaderij, de tweede keer<br />
scheert je ‘rijnaker’ rakelings langs de kade,<br />
maar de derde keer weet je met jouw cruiseschip<br />
Queen Mary II – zigzaggend – open<br />
zee te bereiken.<br />
<strong>De</strong> kunst van het online real life spel<br />
‘Ships’ is natuurlijk je schip in een vloeiende<br />
beweging door de <strong>haven</strong> te leiden.<br />
Dankzij Google Earth lijkt het als<strong>of</strong> je door<br />
de echte <strong>haven</strong> vaart: je ziet alle gebouwen<br />
Win een ‘Fred’<br />
Fred is een hond, uit Honderloo. Maar hij weet<br />
de weg niet meer terug en zwerft daarom rond en<br />
beleeft zo avonturen. Die lees je in het boek ‘Fred<br />
in de <strong>haven</strong>’. Zo’n boek met cd én de handtekeningen<br />
van de schrijvers erin, kun je winnen. We geven<br />
tien boeken weg. Mail naar <strong>haven</strong>krant@port<strong>of</strong>rotterdam.com je naam, je<br />
adres én het antwoord op de vraag: hoe heten de schrijvers van ‘Fred in<br />
de <strong>haven</strong>’? Op www.fredpark.nl lees je over het boek en ontdek <strong>of</strong> op<br />
jouw school een optreden van één van de schrijvers is.<br />
die er in het echt ook staan. Ook kun je je<br />
schip vanuit verschillende standpunten<br />
bekijken: vanaf de stuurhut, vanuit vogelvlucht,<br />
vanaf een vast punt aan de kade <strong>of</strong><br />
vanuit de lucht.<br />
Je ontdekt wat het is om zo’n enorm zwaar<br />
schip te besturen. Met een fiets <strong>of</strong> auto<br />
trek je zo op, maar met een containerschip<br />
duurt het even<br />
voor je op gang komt.<br />
Gaat het je niet snel<br />
genoeg en besluit je<br />
full speed te gaan?<br />
Pas op, voor je het<br />
weet is je schip<br />
onbeheersbaar<br />
geworden en<br />
kun je een bot-<br />
de fridtj<strong>of</strong> Nansengroep is een van<br />
de vele groepen zeeverkenners<br />
in <strong>Rotterdam</strong> en omgeving.<br />
Ze hebben een eigen vloot met<br />
optimisten, Canadese kano’s en vletten.<br />
daar leer je in varen en zeilen.<br />
er is ook een hele oude motorboot,<br />
de ms fram. die is te zien op de<br />
Wereld<strong>haven</strong>dagen. Meer weten over<br />
zeeverkenners:<br />
zeeverkenners.<br />
startkabel.nl<br />
foto’s: fridtj<strong>of</strong> NaNseNgroep<br />
sing niet meer voorkomen. Behendigheid,<br />
inzicht, vooruit kijken, je moet het allemaal<br />
kunnen om geen brokken te maken.<br />
Bij dit alles word je geholpen door een<br />
klein overzichtskaartje van het <strong>Rotterdam</strong>se<br />
<strong>haven</strong>gebied. Ter waarschuwing kun<br />
je de hoorn aanzetten, en je hoort<br />
daadwerkelijk een scheepshoorn<br />
door je boxen. Of,<br />
als je goed hebt aangemeerd,<br />
kun je<br />
het anker uitwerpen;<br />
je hoort de<br />
ketting rollen.<br />
Je kunt varen<br />
met een containerschip,<br />
een cruise-<br />
Mail de redactie en wie weet staat jouw<br />
vraag de volgende keer in het Havenkrantje.<br />
<strong>haven</strong>krant@port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />
Queen Mary II, ook speelbaar<br />
schip, drie verschillende akers en een refuel<br />
ship. Ben je het varen zat? Dan maak<br />
je toch even een luchtreisje per zeppelin?<br />
Misschien kun je je eigen huis wel zien!<br />
Kijk voor het spel op de internetsite:<br />
www.ships1.planetinaction.com