16.09.2013 Views

De haven 24/7 - Port of Rotterdam

De haven 24/7 - Port of Rotterdam

De haven 24/7 - Port of Rotterdam

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

de krant voor alle omwonenden van de rotterdamse <strong>haven</strong> – nr. 7 jaar 2 –september 2010<br />

doen<br />

Pagina 2<br />

Wereld<strong>haven</strong>dagen-foto-<br />

Wedstrijd<br />

Win een exclusieve<br />

<strong>haven</strong>rondvaart<br />

Pagina 10<br />

Ja, ik wil!<br />

Vier keer per jaar verschijnt deze uitgave van het Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>. <strong>De</strong> krant laat zien hoe bewoners, bedrijven,<br />

gemeenten en het Havenbedrijf samen aan een mooie en veilige <strong>haven</strong> werken. Zo brengen we de <strong>haven</strong> dichterbij.<br />

Met FutureLand<br />

Express over<br />

Maasvlakte 2<br />

weten<br />

Zo gluur<br />

je op<br />

de bodem<br />

Pagina 5<br />

Beleven<br />

Alles over<br />

de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />

Pagina 6 en 7<br />

huwelijksBootje<br />

Étrimara en Jouke Dijkstra stappen voor de<br />

tweede keer in het huwelijksbootje. Niet omdat<br />

ze de scheidingspapieren al eens ondertekenden,<br />

gelukkig! Maar omdat ze tijdens de<br />

Wereld<strong>haven</strong>dagen hun bruil<strong>of</strong>t nog eens<br />

dunnetjes overdoen. Samen met 99 andere stellen<br />

vormen ze de varende openingsact van de<br />

Wereld<strong>haven</strong>dagen op vrijdag 3 september om<br />

14 uur. In deze krant volop aandacht voor deze<br />

drie dagen <strong>haven</strong>spektakel. Blader dus snel<br />

door. Ook om erachter te komen waar Jouke<br />

zijn geliefde ten huwelijk vroeg…<br />

Pagina 6&7<br />

…en dit kun je winnen<br />

15 <strong>haven</strong>pakketten<br />

20 keer een rondvaart<br />

10 kinderboeken & meer<br />

Pagina 2, 10 en 12<br />

verder in dit nummer: top-5 <strong>haven</strong>liederen, alles over de nieuwe verkeerscentrale, de BlockBuster etc.<br />

fotografie: erik buis / assistentie: Martine jacobs


2<br />

<strong>De</strong> <strong>haven</strong> <strong>24</strong>/7<br />

<strong>De</strong> <strong>haven</strong>spot van zangeres Shirma Rouse<br />

<strong>De</strong> <strong>Rotterdam</strong>se zangeres Shirma<br />

Rouse geeft op vrijdag 3 september<br />

de aftrap voor de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />

2010 met een spetterend<br />

optreden.<br />

Eerder was Rouse achtergrondzangeres<br />

voor onder anderen<br />

Extince en Candy Dulfer. Nu treedt<br />

ze solo op, met nummers van haar<br />

eigen cd. Ze verheugt zich op haar<br />

optreden tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen.<br />

‘Ik kom uit een <strong>haven</strong>gezin.<br />

Op de Antillen was mijn opa visser.<br />

En mijn oom had een <strong>haven</strong>bedrijf.<br />

hoe staat het met Maasvlakte 2?<br />

Beste lezers,<br />

In elke Havenkrant<br />

vertelt<br />

Hans Smits, algemeen<br />

directeur<br />

Havenbedrijf,<br />

wat er speelt in<br />

de <strong>Rotterdam</strong>se<br />

<strong>haven</strong>. Dit keer<br />

blikt hij terug op<br />

de laatste,<br />

hoopgevende<br />

halfjaarcijfers.<br />

Hij handelde met allerlei schepen<br />

die aanmeerden. Ik heb dus veel<br />

met de zee, met schepen en met de<br />

<strong>haven</strong>. Ik woon nu zes jaar in <strong>Rotterdam</strong>,<br />

en ik vind het heerlijk om<br />

langs de Maas te wandelen. Mijn<br />

favoriete <strong>haven</strong>spot? Ter hoogte van<br />

de cruiseterminal, bij Hotel New<br />

York. Een mooie plek, met heel<br />

veel mogelijkheden om gezellig uit<br />

te gaan. Ja, daar hou ik ook heel<br />

erg van!’ Meer horen van Shirma’s<br />

muziek? Kijk op:<br />

www.shirmarouse.com<br />

Pak de FutureLand Express<br />

» » Vanuit»informatiecentrum»FutureLand»is»<br />

de»aanleg»van»Maasvlakte»2»op»de»voet»<br />

te»volgen<br />

» » Met»de»FutureLand»Express»zijn»de»sleep-<br />

hopperzuigers»en»andere»bijzondere»<br />

schepen»nog»beter»te»zien<br />

Maasvlakte 2 bestaat inmiddels uit enkele<br />

enorme zandvlaktes, nu bijna al het zeezand<br />

is aangevoerd dat nodig is voor de <strong>haven</strong>­<br />

terreinen. Toch is geen dag hetzelfde bij de<br />

aanleg van het nieuwe land. <strong>De</strong> sleephopperzuigers<br />

die het zand opspuiten, werken<br />

voornamelijk nog aan de zeewering, het verbreden<br />

ervan en de aanleg van duinen. Drie<br />

hoppers maken dat werk af. Hiermee is nog<br />

altijd zo’n 60 miljoen kubieke meter zand uit<br />

zandwingebieden in de Noordzee gemoeid.<br />

Bij een bezoek aan FutureLand zie je de grote<br />

sleephopperzuigers dus niet langer zo spectaculair<br />

dichtbij als voorheen. Toch blijven er<br />

Terwijl de afgelopen weken voor<br />

veel Nederlanders in het teken van<br />

een welverdiende vakantie stonden,<br />

gingen de activiteiten in de<br />

<strong>haven</strong> gewoon door. En dat is terug<br />

te zien in de halfjaarcijfers. <strong>De</strong><br />

eerste zes maanden van 2010 werd<br />

er in de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong> 213<br />

miljoen ton goederen overgeslagen.<br />

Dat is 14,8% meer dan in de<br />

eerste helft van 2009. <strong>De</strong> groeisectoren<br />

van het afgelopen halfjaar<br />

waren containers en ijzererts en in<br />

het eerste kwartaal ook minerale<br />

olieproducten.<br />

<strong>Rotterdam</strong> pr<strong>of</strong>iteert sterk van de<br />

oplevende wereldhandel, vooral<br />

die verbonden met China en<br />

Duitsland. <strong>De</strong> totale overslag bevindt<br />

zich nu nagenoeg op het niveau<br />

van 2008. <strong>De</strong> verwachting is<br />

dat de groei in de tweede helft van<br />

Kan de <strong>haven</strong> het verlies van<br />

2009 in één jaar goedmaken?<br />

foto: ben wind<br />

‘Ik kom uit een <strong>haven</strong>gezin en ik vind het heerlijk om langs de Maas te wandelen.’<br />

‘ rotterdam<br />

genoeg opzienbarende vaartuigen te zien. Zo<br />

komen snijkopzuigers in actie die de <strong>haven</strong>s<br />

op diepte brengen en de <strong>haven</strong>terreinen verder<br />

ophogen. Snijkopzuigers zuigen zand op<br />

dat een draaiende kop aan een verlengstuk<br />

loswoelt. Ook te spotten vanuit FutureLand<br />

is een enorme drijvende kraan, een backhoe<br />

genaamd. <strong>De</strong> backhoe pakt de enorme betonblokken<br />

uit de bestaande blokkendam op,<br />

voor hergebruik in de harde zeewering van<br />

Maasvlakte 2.<br />

pr<strong>of</strong>iteert van<br />

oplevende<br />

wereldhandel<br />

’<br />

het jaar zal afvlakken, leidend<br />

tot een groeicijfer van ongeveer<br />

10 procent over heel 2010. Het<br />

wordt spannend <strong>of</strong> de <strong>haven</strong> in<br />

één jaar het verlies van 2009<br />

weet goed te maken.<br />

WereLd<strong>haven</strong>dagen<br />

<strong>De</strong> Wereld<strong>haven</strong>dagen staan<br />

weer voor de deur. Ieder jaar<br />

weer het grootste evenement<br />

voor iedereen die de <strong>haven</strong> een<br />

warm hart toedraagt. Vrijdag 3<br />

september heb ik de eer om aan<br />

boord van de kartonnen sleepboot<br />

‘<strong>De</strong> Furie’ het <strong>haven</strong>festijn<br />

te openen (zie ook pagina 6­7).<br />

Waar ik me ook op verheug? Het<br />

optreden op zaterdag van niemand<br />

minder dan Alain Clark,<br />

een succesvolle singer­songwriter<br />

van Nederlandse bodem. Na­<br />

Zo rijdt de Future-<br />

Land express<br />

Hiernaast zie je de route van de rondrit<br />

over het werkterrein van Maasvlakte<br />

2. tijdens de excursie kun je met eigen<br />

ogen nederland zien groeien. een<br />

voorlichter legt onderweg uit waar<br />

aannemer PUMa mee bezig is. Met een<br />

beetje geluk zijn de sleephopperzuigers<br />

van dichtbij in actie te zien.<br />

futureland express rijdt van dinsdag<br />

t/m vrijdag en op zondagen om 13:30<br />

uur. afhankelijk van de situatie op<br />

het werkterrein duurt de rit tussen<br />

45 en 90 minuten. een rit kost 5 euro<br />

per persoon. Het aantal plaatsen<br />

is beperkt, dus reserveren verdient<br />

aanbeveling. om veilig aan boord te<br />

mogen, moeten kinderen een minimale<br />

lengte hebben van 1,35 meter. voor<br />

meer informatie, overige voorwaarden<br />

en reserveren:<br />

www.futureland.nl<br />

Win een mv2-<br />

<strong>haven</strong>pakket<br />

Maak kans op een van de 15<br />

<strong>haven</strong>pakketten van Maasvlakte 2<br />

met een zonneklep, slippers, een<br />

vlieger en een 3d-toekomstkijker door<br />

deze vraag te beantwoorden: hoeveel<br />

vierkante meter land is nederland<br />

gegroeid als Maasvlakte 2 klaar is?<br />

stuur uw antwoord naar:<br />

<strong>haven</strong>krant@<br />

port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />

tuurlijk ontbreekt het vuurwerk<br />

als traditionele afsluiter niet.<br />

ongeLuk<br />

In de aanloop naar de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />

denk ik ook terug aan<br />

ons laatste evenement: de Tour<br />

du <strong>Port</strong>. Een fietstocht die abrupt<br />

en dramatisch eindigde met de<br />

helikoptercrash op de Maasvlakte<br />

waarbij vier mensen verongelukten<br />

en één fotograaf zwaar gewond<br />

raakte. <strong>De</strong> <strong>haven</strong> draait verder,<br />

maar zij zijn niet uit onze gedachten.<br />

Als klein eerbetoon plaatsten<br />

wij in deze krant enkele foto’s die<br />

de verongelukte fotografen Ben<br />

Wind (zoals de foto links), Rob<br />

Cloosterman en Havenbedrijf­collega<br />

Martijn Hessing maakten van<br />

de plek waar ze zo gek op waren:<br />

de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong>.<br />

foto: david rozing<br />

foto’s: freek van arkel / aeroview


Gespot Containerreus<br />

foto: Martijn Hessing<br />

een flatgebouw van 18 verdiepingen<br />

zou er moeiteloos inpassen.<br />

Met hun 55 meter behoren de<br />

drie LNG­tanks in aanbouw tot<br />

de hoogste bouwwerken in het <strong>haven</strong>gebied.<br />

Het betonnen dak biedt een indrukwekkend<br />

panoramisch uitzicht over<br />

de Maasvlakte. Op de containerkranen<br />

van directe buur Euromax bijvoorbeeld<br />

en het nieuwe land van Maasvlakte 2.<br />

Maar ook op de Maasmond, waar de<br />

LNG­schepen uit landen als Algerije en<br />

Qatar straks twee keer per week binnenvaren<br />

om daarna via het nieuwe kanaal<br />

in de Papegaaiebek aan te leggen bij de<br />

speciale LNG­pier. ‘Het is een vrij ondiep<br />

kanaal vergeleken met andere <strong>haven</strong>bekkens,<br />

maar vijftien meter. Dat is expres<br />

gedaan’, zegt Christophe Gabriels, verantwoordelijk<br />

voor de veiligheid tijdens<br />

de aanleg van de terminal. ‘Die diepgang<br />

is genoeg voor een LNG­schip, maar een<br />

containerreus zou meteen op de bodem<br />

lopen.’<br />

Ligt het LNG­schip eenmaal aan de steiger,<br />

dan wordt het vloeibare gas via een<br />

pijpleiding naar de tanks gepompt. Al<br />

die tijd blijft de temperatuur een ijzige<br />

min 162 graden Celsius. Ook in de tanks,<br />

aan de binnenzijde bekleed met onverwoestbaar<br />

nikkelstaal, aan de buitenkant<br />

met een laag koolst<strong>of</strong>staal en beton.<br />

Daartussen een halve meter isolatiemateriaal,<br />

als<strong>of</strong> het reusachtige thermosflessen<br />

zijn. Daarin blijft de ijskoude<br />

vloeist<strong>of</strong> rustig staan totdat een van de<br />

klanten van de terminal gas nodig heeft.<br />

Pas dan wordt een deel van het LNG<br />

via een pijpleiding naar een ‘verdamper’<br />

gepompt die het opwarmt. Tijdens dit<br />

proces verandert de vloeist<strong>of</strong> weer in gas,<br />

klaar voor het gasnet.<br />

Witte heLm<br />

‘Bijzonder is dat voor dit omzettingsproces<br />

geen extra energie nodig is’, zegt Jan<br />

Woltjer, <strong>De</strong>puty Operations Manager<br />

van de toekomstige terminal. Vanaf het<br />

dak van één van de tanks wijst hij op de<br />

E.ON­centrale aan de andere kant van<br />

het <strong>haven</strong>bekken. ‘Voor de opwarming<br />

van het vloeibare gas gebruiken we de<br />

restwarmte van die energiecentrale.’ Met<br />

zijn wijsvinger tekent Woltjer een lijn<br />

van het E.ON­gebouw, dwars door de<br />

Yangtze<strong>haven</strong>, naar een 25 meter diepe<br />

schacht op het Gate­terrein. ‘Normaliter<br />

wordt het opgewarmde koelwater in<br />

emo leert lezen<br />

Niet kunnen lezen en schrijven: het is iets wat de<br />

meeste mensen liever verborgen houden. Daarom leren<br />

leidinggevenden en begeleiders van op­ en overslagbedrijf<br />

EMO hoe zij ‘laaggeletterdheid’ bij medewerkers<br />

kunnen signaleren en bespreekbaar maken. Personeelsleden<br />

die willen, kunnen een cursus volgen om<br />

hun lees­ en schrijfvaardigheid te verbeteren. EMO is<br />

daarmee het eerste bedrijf in de <strong>haven</strong> dat zich heeft<br />

aangesloten bij het <strong>Rotterdam</strong>s Bondgenootschap tegen<br />

Laaggeletterdheid. Het bedrijf vindt het belangrijk<br />

dat medewerkers zich ontwikkelen. Maar ook voor de<br />

bedrijfsvoering heeft deze aanpak een voordeel: geletterde<br />

medewerkers zijn breder inzetbaar.<br />

www.emo.nl<br />

Gate-terminal voor vloeiBaar Gas klaar in 2011<br />

erop dat je verplicht stil moet staan tijdens<br />

het telefoneren om arbeidsongevallen<br />

door onoplettendheid te vermijden.<br />

kathedraaL van staaL<br />

‘Voor ons is deze industrie nieuw’, zegt<br />

Jan Woltjer. ‘Maar in Amerika werken ze<br />

al sinds de jaren vijftig met LNG. Ook in<br />

Japan en Korea wordt veel met vloeibaar<br />

gas gewerkt. In al die decennia zijn er<br />

nauwelijks incidenten geweest.’<br />

<strong>De</strong> Gate­terminal heeft straks voldoende<br />

capaciteit om in principe alle 7 miljoen<br />

huishoudens in Nederland van gas te<br />

voorzien. <strong>De</strong> tanks zijn dan ook fenomenaal<br />

groot. Wie door de laatste opening<br />

in de wand naar binnen stapt, betreedt<br />

een kathedraal van staal, zo diep als een<br />

voetbalveld, hoog genoeg om tot de helft<br />

van het <strong>Rotterdam</strong>se Eramus MC te<br />

reiken. Na een laatste controle op fouten<br />

in het laswerk gaat ook dit ‘deurtje’<br />

dicht, waarschijnlijk wel voor 50 jaar,<br />

de levensduur van deze installatie. Eén<br />

ding is dus zeker: deze Gate­tanks vormen<br />

nog heel lang een herkenningspunt<br />

op de Maasvlakte.<br />

www.gateterminal.com<br />

<strong>De</strong> <strong>haven</strong> <strong>24</strong>/7 3<br />

Grotere tanks heb je niet<br />

» » <strong>De</strong>»eerste,»Nederlandse»terminal»voor»<br />

vloeibaar»aardgas»(LNG)»wordt»in»het»<br />

najaar»van»2011»in»bedrijf»genomen<br />

» » <strong>De</strong>»bouw»van»de»drie»gigantische»<br />

tanks»op»de»Maasvlakte»ligt»op»<br />

schema<br />

<strong>De</strong>ze foto van een containerschip<br />

van Maersk maakte Havenbedrijfcollega<br />

Martijn Hessing tijdens<br />

een rondtour door de <strong>haven</strong> met<br />

zijn afdeling. Aan boord van de<br />

Fast Ferry Prins Hendrik (Maasvlakte­Hoek<br />

van Holland) schoot<br />

hij enthousiast dit mooie plaatje.<br />

Hij was trots op het resultaat. Onze<br />

opmerking – ‘Niet slecht voor een<br />

amateur, Hessing!’ – ontving hij<br />

dan ook met een grote glimlach.<br />

Martijn verongelukte tijdens de<br />

helikoptercrash op de Maasvlakte.<br />

800 miljoen<br />

euro<br />

Kosten van<br />

Gate-terminal,<br />

een initiatief van<br />

Vopak en Gasunie<br />

86 meter<br />

Diameter van één<br />

tank, vergelijkbaar<br />

met de lengte van<br />

een voetbalveld.<br />

Hoogte: 55 meter<br />

-162˚C<br />

<strong>De</strong> temperatuur<br />

waarbij LNG wordt<br />

bewaard<br />

600<br />

Zoveel keer zet<br />

LNG uit als het<br />

gasvormig wordt<br />

de <strong>haven</strong> geloosd. Nu gaat het via<br />

een ondergrondse leiding naar onze<br />

verdampers, waar het wordt gebruikt<br />

om de LNG op te warmen. Daardoor<br />

is onze deze terminal compleet emissie­<br />

en dus ook CO 2 ­vrij.’<br />

<strong>De</strong> ingebruikname staat gepland<br />

voor het derde kwartaal van 2011.<br />

Tot die tijd bevolken honderden<br />

arbeiders dagelijks het bouwterrein.<br />

‘Afhankelijk van de bouwfase loopt<br />

hier al snel duizend man personeel<br />

rond’, vertelt Gabriels. Wie zijn oor te<br />

luister legt, hoort Spaans, Frans, Italiaans,<br />

wel meer dan tien talen door<br />

elkaar. ‘Dit maakt het extra bijzonder<br />

dat er, sinds de start van de bouw<br />

in 2008, geen enkel incident heeft<br />

plaatsgehad dat tot verzuim heeft<br />

geleid’, zegt Gabriels.<br />

Op de bouwplaats gelden strikte<br />

veiligheidsregels. Zo telt elk groepje<br />

werknemers verplicht één iemand<br />

die Engels spreekt, herkenbaar aan<br />

zijn witte helm. En als de verslaggever<br />

met zijn mobiel aan zijn oor<br />

rondstapt, wijst een werknemer hem<br />

Aan de bouw<br />

werken wel<br />

duizend man mee<br />

HET CIJFER<br />

33.352<br />

Zoveel zeeschepen bezochten de <strong>Rotterdam</strong>se<br />

<strong>haven</strong> in 2009. Samen waren zij<br />

goed voor 82.354 scheepsbewegingen<br />

in de <strong>haven</strong>wateren. Met zoveel in- en<br />

uitvarende schepen gaat er soms iets<br />

mis. Vorig jaar waren er 1<strong>24</strong> nautische<br />

ongevallen, waarvan 70 aanvaringen<br />

met een object en 28 aanvaringen tussen<br />

vaartuigen. Meer weten? Lees ons<br />

jaarverslag 2009 op:<br />

www.port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />

lnG nader verklaard<br />

lng staat voor<br />

liquefied natural gas,<br />

vrij vertaald: ‘vloeibaar<br />

gemaakt aardgas’. dit<br />

gebeurt door het gas<br />

af te koelen tot een<br />

temperatuur van -162<br />

graden Celsius. tijdens<br />

dit proces wordt het<br />

volume zeshonderd<br />

keer kleiner, waardoor<br />

lng efficiënt per schip<br />

kan worden vervoerd.<br />

vervoer van lng over<br />

water gebeurt al sinds<br />

de jaren zestig, maar<br />

was voor nederland tot<br />

nu toe niet zo interessant<br />

vanwege de gasbel<br />

bij slochteren. Maar nu<br />

onze eigen gasvoorraad<br />

opraakt, wordt de zekerheid<br />

van de toevoer van<br />

gas steeds belangrijker.<br />

gate-terminal speelt<br />

daarom een belangrijke<br />

rol in de ‘gasrotonde’<br />

voor noord-europa.<br />

bezoek de Gate-terminal<br />

tijdens de<br />

Wereld<strong>haven</strong>daGen<br />

de terminal is te bezoeken op zondag<br />

5 september om 9.00 <strong>of</strong> 11.00 uur. kijk en<br />

reserveer op:<br />

www.wereld<strong>haven</strong>dagen.nl<br />

foto: david rozing


4 Verhalen van overzee<br />

‘Wij nemen een vliegtuig<br />

zoals een ander een auto’<br />

<strong>De</strong> grootste rederijen van Nederland zijn<br />

Splieth<strong>of</strong>f en Wagenborg, maar ze bezitten aanzienlijk<br />

minder schepen dan Boskalis. Lodewijk<br />

Wijngaard zorgt voor de juiste mensen op<br />

de voornaamste schepen en reist daarvoor de<br />

hele wereld over.<br />

van maasvlakte 2 tot het skarv-veld<br />

enkele projecten waarbij boskalis betrokken is:<br />

– PuMA, Projectorganisatie uitbreiding Maasvlakte – een<br />

samenwerkingsverband tussen boskalis en Van oord –<br />

realiseert in opdracht van Havenbedrijf rotterdam tussen<br />

2008 en 2013 het eerste gedeelte van Maasvlakte 2.<br />

– boskalis was betrokken bij de bouw van een reusachtige<br />

staalfabriek in Sepetiba Bay bij rio de Janeiro. stringente<br />

milieueisen en een strak tijdschema vroegen om innovatie<br />

Lodewijk wijngaard is personeeLsmanager bij boskaLis<br />

en expertise in milieuvriendelijke baggertechnieken.<br />

– boskalis <strong>of</strong>fshore werkt samen met tideway aan<br />

steen interventie voor het Skarv-veld, in diep water voor<br />

Midden-Noorwegen. er wordt steen gestort op de zeebodem<br />

om kabels te beschermen tegen vistuig<br />

– boskalis verdiept het toegangskanaal naar de <strong>haven</strong><br />

van Melbourne; een project van vitaal belang voor de<br />

aansluiting van Australië met de wereldhandel. Ursa, een rotssnijkopzuiger<br />

Zeg je Boskalis, dan denk je aan Hollands<br />

Glorie, aan stoere mannen in gevecht<br />

met het water. Met een vloot van<br />

300 schepen en werktuigen – die luisteren<br />

naar illustere namen als hoppers,<br />

cutterzuigers en valpijpschepen – is<br />

het bedrijf uit Papendrecht in alle uithoeken van<br />

de wereld actief. <strong>De</strong> central vloot bestaat uit zo’n<br />

40 tot 60 units en 1200 medewerkers. Daarvan is<br />

Lodewijk Wijngaard ‘human resource manager’.<br />

Problemen thuis<br />

Lodewijk geeft daartoe leiding aan ‘crew coördinatoren’<br />

die elk een aantal schepen onder zich hebben.<br />

‘Zij zijn het eerste aanspreekpunt en zorgen<br />

dat er voldoende mensen op de schepen zitten’,<br />

vertelt Lodewijk. Daarnaast verrichten deze crew<br />

coördinatoren ook werk als personeelsfunctionaris.<br />

‘Problemen thuis <strong>of</strong> niet goed functioneren; het<br />

werk op schepen is wat dat betreft niet anders dan<br />

in de fabriek, alleen doen we het op afstand. Met<br />

moderne middelen is dat goed mogelijk. Je bent<br />

continu met de hele wereld aan het netwerken en<br />

moet <strong>24</strong> uur per dag beschikbaar zijn, want overal<br />

kan iets gebeuren. Verder hebben we een goed contact<br />

met de bemanning aan boord en bezoeken we<br />

de schepen regelmatig.’<br />

Twee medewerkers zorgen ervoor dat het personeel<br />

over de juiste papieren beschikt om over de wereld<br />

te kunnen reizen. ‘Dat is geen kleinigheid, want<br />

naast reisdocumenten, moeten ze ook beschikken<br />

over visa, bewijzen van medische keuring en een<br />

geldige vaarbevoegdheid, zeg maar het rijbewijs<br />

aan boord van schepen.’<br />

Globaal zijn de vaste bemanningsleden afkomstig<br />

uit Nederland, de Baltische staten en de Filippijnen.<br />

Vandaar dat medewerkers van Lodewijk ook<br />

kantoor houden in de Litouwse <strong>haven</strong>stad Klaipeda<br />

en in de Filippijnse ho<strong>of</strong>dstad Manilla.<br />

sPot market<br />

Bij de bemensing van schepen moet Boskalis rekening<br />

houden met de regels van het land. ‘Gaat een<br />

unit bijvoorbeeld naar Australië, dan moeten we<br />

ook verplicht een Australische bemanning hebben.<br />

In zo’n land houd je in ieder geval de eigen <strong>of</strong>ficieren<br />

aan, maar rekruteren we het overige personeel<br />

wel ter plekke. Dat doen we dan op de ‘spot market’<br />

– voor snelle transacties – via ons kantoor in<br />

Australië <strong>of</strong> een uitzendbureau. Je vaart dan met<br />

een grotere bezetting dan normaal. Wel moet je<br />

beschikken over voldoende voorzieningen, want<br />

de veiligheid staat natuurlijk voorop. Hebben we<br />

bijvoorbeeld te weinig bedden, dan moeten we hier<br />

creatief mee omgaan.’<br />

Met 25 tot 30 man aan boord – allerlei culturen<br />

door elkaar – is de samenstelling van het team<br />

belangrijk. ‘In het Midden-Oosten houden we bijvoorbeeld<br />

rekening met religie. Maar we weten ook<br />

dat je Pakistani niet Indisch moet laten eten. We<br />

geven ruimte om het eigen ding te doen, maar dan<br />

wel binnen de Boskalis-cultuur. Aan boord heerst<br />

de typische ‘can do’-mentaliteit. Praktisch, niet vanuit<br />

problemen, maar vanuit oplossingen denken.<br />

Onze mensen behoren tot de beste in de industrie.<br />

Het zijn ondernemers in klein en groot.’<br />

Boskalis: 100 jaar ervaring<br />

koninklijke boskalis Westminster NV is internationaal een toonaangevende<br />

maritieme dienstverlener op het gebied van baggeren,<br />

maritieme infrastructuur en andere diensten. Precies<br />

honderd jaar geleden opgericht als nv baggermaatschappij bos<br />

& kalis, beschikt het bedrijf thans over 14.000 pr<strong>of</strong>essionals in<br />

65 verschillende landen. Zij kunnen voor de baggeractiviteiten<br />

een beroep doen op een omvangrijke vloot van 300 schepen en<br />

werktuigen. www.boskalis.nl<br />

foto: erik buis


Hypermoderne, splinternieuwe<br />

Verkeerscentrale in de Botlek<br />

» » Eind»oktober»wordt»de»nieuwe»<br />

Verkeerscentrale»(VC)»<strong>Rotterdam</strong>»in»gebruik»genomen»voor»<br />

de»scheepsbegeleiding<br />

» » Een»oude»verkeerscentrale»is»<br />

verbouwd»en»van»de»meest»»<br />

moderne»snufjes»voorzien<br />

Een mooiere werkplek voor<br />

een verkeersbegeleider<br />

dan de nieuwe Verkeerscentrale<br />

<strong>Rotterdam</strong> aan<br />

de Geul<strong>haven</strong> is haast ondenkbaar.<br />

Als je op de werkvloer staat, waan je<br />

je op het water. Het is net <strong>of</strong> je een<br />

Rijnreisje maakt, maar niet verder<br />

vaart. <strong>De</strong> VTS-operator – zo heet<br />

de verkeersbegeleider – die de Botlek<br />

tot werkgebied heeft, kan zelfs<br />

kiezen tussen zijn hypermoderne<br />

console <strong>of</strong> het uitzicht. Hij beschikt<br />

over de laatste technische snufjes<br />

als overzichtschermen van alle radarbeelden,<br />

camerabeelden en veel<br />

andere nautische informatie. Het is<br />

als<strong>of</strong> hij tegelijkertijd beschikt over<br />

Apple en Windows.<br />

Niet alleen de binnenkant is indrukwekkend,<br />

ook de buitenzijde<br />

van het gebouw is heel anders<br />

geworden. <strong>De</strong> glazen gevel van het<br />

in het water staande gebouw toont<br />

perfect aan hoe een oude radarpost<br />

kan worden hergebruikt. Dit is helemaal<br />

in lijn met wat het Haven-<br />

Surveyor: gluren op de <strong>haven</strong>bodem<br />

1<br />

2<br />

Zo werkt de Surveyor<br />

<strong>De</strong> Surveyor kan tijdens het scannen<br />

van de bodem gewoon doorvaren met<br />

zo’n 14 kilometer per uur, de snelheid<br />

van een getrainde hardloper.<br />

Een ‘multibeam echolood’, een soort<br />

sonar, scant de zeebodem. Met<br />

deze gegevens wordt aan boord<br />

een digitale 3D-voorstelling<br />

van de bodem gemaakt.<br />

Op deze driedimensionale voorstelling<br />

geven kleuren de diepteverschillen aan.<br />

bedrijf graag wil: een aantrekkelijk<br />

<strong>haven</strong>gebied. Het oog wil tenslotte<br />

ook wat.<br />

eurogeul<br />

Maar de nieuwe Verkeerscentrale<br />

is natuurlijk niet alleen gebouwd<br />

vanwege de goede looks. <strong>De</strong> ‘VC<br />

<strong>Rotterdam</strong>’ vormt het begin van een<br />

nieuwe verkeersbegeleidende organisatie<br />

met één <strong>haven</strong>coördinatiecentrum,<br />

slechts twee verkeerscentrales<br />

en zo’n 36 radars (zie ook<br />

het kader). Navigatietechnieken<br />

vanaf satellieten – zoals gebruikt in<br />

de TomTom – maken in de scheepvaart<br />

opgang. Toch zijn radars nog<br />

steeds dominant voor de verkeersbegeleiding<br />

van de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong><br />

omdat ze nauwkeuriger werken<br />

en geen hulp van de bemanning van<br />

het schip nodig hebben. Dat is wel<br />

zo veilig.<br />

Moderne techniek stelt de verkeersbegeleider<br />

in staat op afstand<br />

de schepen te begeleiden. Dat is<br />

maar goed ook, want de <strong>haven</strong><br />

begint al op 57 kilometer voor de<br />

‘36 radars<br />

houden straks<br />

de hele <strong>haven</strong><br />

in de gaten’<br />

<strong>De</strong> <strong>haven</strong> moet overal diep genoeg zijn zonder<br />

obstakels op de bodem. Daarom heeft het<br />

Havenbedrijf twee meetvaartuigen – Surveyor<br />

1 en 2 – die dagelijks de aanslibbing op de<br />

bodem in kaart brengen.<br />

Hoog<br />

Laag<br />

3<br />

<strong>De</strong> nieuwe Verkeerscentrale in de Geul<strong>haven</strong>, bezien vanaf een patrouilleboot<br />

van het Havenbedrijf<br />

kust van Hoek van Holland met de<br />

Eurogeul, een kanaal in de Noordzee.<br />

Toch kiest het Havenbedrijf<br />

ervoor – ondanks de files en het<br />

gebrek aan ruimte – om de nieuwe<br />

verkeerscentrales in de <strong>haven</strong> te<br />

plaatsen. Het is wenselijk dat de<br />

verkeersbegeleiders voeling houden<br />

met de schepen en de weersomstandigheden.<br />

Dat lukt beter in een<br />

kantoor met een uitzicht op golven<br />

met witte kopjes dan op konijnen in<br />

de bossen. Daarom staan de nieuwe<br />

<strong>De</strong> metingen worden<br />

draadloos doorgestuurd<br />

naar het Havenbedrijf.<br />

Onder een hoek<br />

van 120 graden<br />

kan in één keer<br />

de bodem<br />

worden gescand.<br />

Als er te veel slib op de bodem ligt,<br />

wordt dat stukje <strong>haven</strong> uitgebaggerd,<br />

zodat de <strong>haven</strong>bekkens en doorvaarroutes<br />

goed toegankelijk blijven.<br />

4<br />

verkeerscentrales niet alleen in<br />

de <strong>haven</strong> maar tevens op plaatsen<br />

met toegevoegde waarde voor de<br />

verkeersbegeleiding. Dus naast de<br />

entree van de <strong>haven</strong> (Hoek van Holland)<br />

en op het drukke kruispunt<br />

waar de Botlek, Oude Maas en<br />

Nieuwe Maas bij elkaar komen.<br />

metamorfose<br />

In augustus zijn alle honderd<br />

verkeersbegeleiders gaan trainen<br />

op de VC <strong>Rotterdam</strong>. Voor veel<br />

Op basis van deze scan besluit<br />

het Havenbedrijf welke plekken<br />

moeten worden uitgebaggerd.<br />

Eens per jaar wordt van elk<br />

<strong>haven</strong>bekken de kwaliteit van het<br />

slib gemeten.<br />

5<br />

<strong>De</strong> <strong>haven</strong> <strong>24</strong>/7<br />

foto: beN WiND<br />

<strong>De</strong> Surveyors inspecteren<br />

ook regelmatig <strong>of</strong> de<br />

kades nog in orde zijn.<br />

geschiedenislesje<br />

scheepsBegeleiding<br />

<strong>De</strong> baggerschepen mogen het<br />

vervuilde slib soms niet op zee<br />

storten. In dat geval moeten ze<br />

het opslaan in het speciaal depot<br />

‘de Slufter’ op de Maasvlakte.<br />

Infographic: Loek Weijts<br />

5<br />

op 30 november 1956 stelde wijlen Prins<br />

bernhard een keten van zeven radarstations<br />

in gebruik. <strong>De</strong> radars brachten<br />

de scheepvaart in beeld en stelden de<br />

rotterdamse verkeersbegeleiders in<br />

staat het verkeer op het water vanaf de<br />

kant te begeleiden. <strong>De</strong>rtig jaar later –<br />

midden jaren tachtig – werd een geheel<br />

nieuw verkeersbegeleidend systeem<br />

in gebruik genomen. Daarbij ging het<br />

om een ho<strong>of</strong>dverkeerscentrale (het<br />

<strong>haven</strong>coördinatiecentrum), vijf bemande<br />

verkeerscentrales en verkeersposten<br />

en een keten van radars. <strong>De</strong> nieuwe VC<br />

rotterdam is het begin van een nieuwe<br />

verkeersbegeleidende organisatie met<br />

één <strong>haven</strong>coördinatiecentrum, slechts<br />

twee verkeerscentrales en zo’n 36 radars.<br />

medewerkers vergen de nieuwe<br />

technieken en werkwijze de nodige<br />

aanpassing. Eind oktober neemt<br />

het Havenbedrijf de VC <strong>Rotterdam</strong><br />

in gebruik. Dan wordt het tijd voor<br />

de projectleiders om het kamp in<br />

de Botlek naar Hoek van Holland<br />

te verhuizen. Daar vindt dan de<br />

volgende klus plaats; de metamorfose<br />

van de verkeerscentrale Hoek<br />

van Holland. In 2012 hebben alle<br />

verkeersbegeleiders van het Havenbedrijf<br />

een nieuwe behuizing.<br />

prijsvraag: win een excursie<br />

Win kaarten voor een exclusieve excursie met de surveyor op vrijdag 3<br />

september om 13 uur, tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen. stuur voor woensdag<br />

1 september 10 uur het goede antwoord op de volgende vraag naar<br />

info@wereld<strong>haven</strong>dagen.nl: hoe snel kan het meetvaartuig varen tijdens<br />

het scannen van de bodem? kijk voor alle excursies op:<br />

www.wErEldhavEndagEn.nl


6 <strong>De</strong> <strong>haven</strong> <strong>24</strong>/7<br />

Jouke en Étrimara Ja-woord op de Maasvlakte<br />

Het bekende spreekwoord ‘in het<br />

huwelijksbootje stappen’ wordt op<br />

de Wereld<strong>haven</strong>dagen wel heel letterlijk<br />

genomen. Bruidsparen varen<br />

per schip door de <strong>haven</strong> bij wijze van<br />

feestelijke opening van drie dagen<br />

<strong>haven</strong>vertier. Ook de tortelduifjes op<br />

de voorkant van deze krant, Étrimara<br />

en Jouke Dijkstra, zijn van de partij.<br />

Étrimara en Jouke werken allebei bij<br />

het Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>. In voor-<br />

gaande jaren kwamen ze elkaar daar<br />

wel eens tegen op de gang. Maar toen<br />

ze werden uitgezonden voor een project<br />

in de <strong>haven</strong> van Sohar in Oman<br />

sloeg de vonk over. ‘Dat mochten<br />

we toen niet laten zien’, lacht Jouke.<br />

‘Want de Omaanse cultuur staat het<br />

niet toe dat een ongetrouwde vrouw<br />

in het gezelschap verblijft van een<br />

man waarmee ze geen familiebanden<br />

heeft. Toen Étrimara en ik na een<br />

Van de cover<br />

kort verl<strong>of</strong> weer terugkwamen uit<br />

Nederland vroegen Omaanse collega’s<br />

dan ook angstig <strong>of</strong> we inmiddels wel<br />

écht man en vrouw waren.’ Maar dat<br />

gebeurde pas twee jaar later, toen<br />

Jouke in de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong>, op de<br />

scheidslijn van Maasvlakten 1 en 2 op<br />

Kerstavond, om de hand van Étrimara<br />

vroeg. Ze trouwden in oktober 2008.<br />

En die feestelijke dag doen ze dus nu<br />

nog een keertje dunnetjes over!<br />

Prachtschepen<br />

van de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />

Welke bijzondere vaartuigen zijn er dit jaar te zien tijdens de<br />

Wereld<strong>haven</strong>dagen? Een selectie met kijktips van meester-scheepsspotter<br />

Cees de Keijzer.<br />

Ms anda<br />

Bemanning: 5 (vader, moeder, zoon,<br />

schoondochter en leerling)<br />

Bouwjaar: 2009<br />

Afmetingen: 135 meter lang, 11,45 meter<br />

breed<br />

Waar te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen:<br />

Westerkade<br />

Dit ‘groenste’ binnenvaartschip van europa<br />

stoot dankzij speciale roetfilters maar<br />

heel weinig Nox (stikst<strong>of</strong>oxide) uit en 97%<br />

minder fijnst<strong>of</strong> dan ‘gewone’ schepen. Dat<br />

is gunstig voor de luchtkwaliteit. <strong>De</strong> anda<br />

heeft een groot laadruim,105 meter lang,<br />

iets groter dan een voetbalveld, waar wel<br />

vier lagen aan grote containers inpassen.<br />

Laadvermogen: 3878 ton. ter vergelijking:<br />

er zijn 132 vrachtauto’s nodig om zoveel<br />

containers te kunnen vervoeren, terwijl<br />

de anda de Nox-uitstoot heeft van slechts<br />

een halve vrachtwagen. ander leuk detail:<br />

de anda is afgetimmerd met houtsoorten<br />

die je normaliter associeert met luxe<br />

hotelschepen. Zo is het achterschip<br />

afgewerkt met notenhout en de stuurhut<br />

– die voor het publiek wordt opgesteld<br />

tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen – is voorzien<br />

van rozenhout. <strong>De</strong> naam van het schip, tot<br />

slot, is samengesteld uit de namen van<br />

de eigenaar en zijn vrouw, Jan en ada.<br />

www.mcs-anda.com<br />

Kijktip van Cees: ‘Let even op de uitlaat:<br />

daar zitten die hypermoderne roetfilters<br />

die zorgen dat dit schip zo schoon kan<br />

varen.’<br />

L801 Hr. Ms. JoHan de Witt<br />

Bemanning: 402 bemanningsleden maximaal<br />

In dienst genomen: 30 november 2007<br />

Afmetingen: 176 meter lang, 29 meter breed<br />

Waar te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen: Parkkade<br />

Dit amfibisch transportvaartuig gebruikt de koninklijke Marine voor landingsoperaties<br />

van mensen en materiaal. Het schip is een vliegveld(je), <strong>haven</strong>, parkeergarage,<br />

hospitaal en communicatiecentrum ineen. Dit soort vaartuigen wordt ook<br />

wel LPD’s genoemd: Landing Platform Docks. er is plaats voor zes Lynx helikopters<br />

op het dek en vier tot zes landingsvaartuigen in het ruim.<br />

Kijktip van Cees: ‘Let op de enorme achterklep. Daar moeten al die mensen en<br />

voertuigen overheen rijden bij een landing aan wal.’<br />

stC Prinses CHristina<br />

Bemanning: 5 vast, maximaal 20<br />

leerlingen<br />

Bouwjaar: 1963<br />

Afmetingen: 54 meter lang, 7 meter<br />

breed<br />

Waar te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen:<br />

Parkkade<br />

<strong>De</strong> Prinses beatrix en de Prinses Christina<br />

zijn de opleidingsschepen voor de<br />

binnenvaart van het scheepvaart en<br />

transport College uit rotterdam. onder<br />

leiding van ervaren bemanningsleden<br />

leren de jongens en meiden met<br />

schepen van ruim 50 meter lengte omgaan:<br />

aanleggen, ankeren, navigeren,<br />

sturen. Het lesprogramma bestaat uit<br />

dagtochten en weektochten op het<br />

schip naar belgië en Duitsland. beide<br />

schepen zijn te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen.<br />

<strong>De</strong> beatrix begeleidt<br />

de Maasrace, de Christina kunt u ook<br />

bezichtigen.<br />

Kijktip van Cees: ‘Neem eens een<br />

kijkje in de kombuis waar het eten<br />

wordt bereid.’<br />

fotografie: erik buis


Cartoonfestival schetst <strong>haven</strong>toekomst WereldreCordpoging<br />

Wil je de wereld van de <strong>haven</strong> eens<br />

door een heel andere bril zien?<br />

Bezoek dan het Cartoon Festival<br />

<strong>Rotterdam</strong> tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen.<br />

Hier kun je de inzendingen<br />

bekijken van meer dan zestig<br />

cartoonisten uit de hele wereld,<br />

die een prent maakten over het<br />

thema ‘Werken in de <strong>haven</strong> van de<br />

toekomst’. <strong>De</strong> beste inzendingen<br />

krijgen tijdens het festival een prijs<br />

uitgereikt. Bovendien kunnen bezoekers<br />

ook zelf cartoons tekenen<br />

op zeecontainers. Of les krijgen<br />

van studenten van de Willem de<br />

Kooning-academie. Ook mogelijk:<br />

met je familie <strong>of</strong> vrienden<br />

hilarisch op de foto terwijl er een<br />

zelfgeschreven tekstballon boven<br />

je ho<strong>of</strong>d hangt. Ook zwerft er een<br />

karikaturist rond die gevraagd<br />

en ongevraagd spotprenten van<br />

bezoekers tekent. Het festival wil<br />

op een originele manier aandacht<br />

besteden aan werken in het <strong>Rotterdam</strong>se<br />

<strong>haven</strong>gebied.<br />

Het Cartoonfestival vindt plaats<br />

tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />

tussen het Maritiem Museum<br />

en het Havenmuseum. Kijk voor<br />

meer informatie op<br />

www.cartoonfestivalrotterdam.com<br />

Cees spot vanuit zijn voortuin<br />

Dat Cees de Keijzer iets heeft met<br />

schepen, mag je rustig zeggen. Als<br />

kleine jongen bouwde hij vlotten<br />

met zijn vriendjes aan de Nieuwe<br />

Maas in Vlaardingen. Het logische<br />

vervolg was een opleiding op de<br />

zeevaartschool. Hij voer elf jaar<br />

over alle wereldzeeën, werd daarna<br />

walkapitein en ging toen werken bij<br />

het Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>, onder<br />

meer als <strong>haven</strong>meester. Ondertussen<br />

maakte hij foto’s van bijzondere<br />

vaartuigen die hij voorbij zag komen<br />

in de <strong>haven</strong>. Daar heeft hij dan ook<br />

een ideale plek voor: zijn voortuin in<br />

Maassluis die uitkijkt op de Nieuwe<br />

Matador<br />

Bemanning: 5<br />

Bouwjaar: 1969<br />

Afmetingen: 45,08 meter lang, 20,10 meter breed<br />

Waar te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen: Hollandamerikakade<br />

grote hijswerktuigen zijn regelmatig te zien in de <strong>haven</strong>.<br />

<strong>De</strong>nk aan de drie Matadors van bonn & Mees, de oudste<br />

exploitant van drijvende bokken (een ponton met daarop<br />

een vaste kraan) in rotterdam. Het bedrijf bestaat 123<br />

jaar en heeft drie drijvende bokken. bonn & Mees is<br />

meester in het laden en lossen van zware stukken, het<br />

(ver)plaatsen van (container)kranen, tunnelstukken,<br />

brugdelen, <strong>of</strong>fshore constructies, scheepssecties <strong>of</strong><br />

complete opslagtanks. <strong>De</strong>ze Matador, de oudste van de<br />

drie, heeft een hijsvermogen van 400 ton.<br />

Kijktip van Cees: ‘<strong>De</strong>ze Matador is onlangs helemaal<br />

gerenoveerd, met nieuwe verf, nieuwe motoren en lieren.<br />

gaat dat zien!’<br />

Waterweg en de Europoort. Cees is<br />

voorzitter van de World Ship Society<br />

<strong>Rotterdam</strong> Branch, een vereniging<br />

van shipaholics die onder meer<br />

schepen spotten.<br />

‘Wat er zo mooi is aan schepen, da’s<br />

voor iedereen weer anders’, vertelt<br />

Cees. ‘Ikzelf hou van bijzondere dingen<br />

aan schepen: een aparte vorm,<br />

<strong>of</strong> een mooi schilderwerk op de zijkant.<br />

Een kennis van me is weer heel<br />

erg geïnteresseerd in Griekse tankers.<br />

Geen idee waarom. Dat soort<br />

schepen zul je niet zien tijdens de<br />

Wereld<strong>haven</strong>dagen. Dat neemt niet<br />

weg dat het mooi is om de calami-<br />

teitenschepen aan het werk te zien,<br />

dat geeft altijd veel spektakel. Mijn<br />

tip? Ga ook op de schepen kijken die<br />

werk verrichten voor de <strong>haven</strong> zelf,<br />

zoals het peilvaartuig. Dit schip van<br />

het Havenbedrijf peilt de <strong>haven</strong>bodem<br />

om te weten te komen waar er<br />

moet worden gebaggerd.’<br />

<strong>De</strong> World Ship Society <strong>Rotterdam</strong><br />

Branch is een afdeling van de WSS,<br />

een in Engeland gevestigde, wereldwijd<br />

actieve vereniging van geïnteresseerden<br />

in scheepvaart en <strong>haven</strong>s.<br />

www.worldshipsocietyrotterdam.nl<br />

sleep- en duwboten<br />

<strong>De</strong> <strong>haven</strong> <strong>24</strong>/7 7<br />

Het gaat erom spannen op zaterdag 4 september. Die dag doet de Stichting<br />

Sint Jobs<strong>haven</strong> een gooi naar het Guinness-wereldrecord voor grootste<br />

vloot van sleep- en duwboten. Het doel: tweehonderd schepen die minimaal<br />

een kilometer gezamenlijk varen. Met deze actie wil de Stichting Sint<br />

Jobs<strong>haven</strong> het honderdjarig bestaan van de gelijknamige <strong>haven</strong> vieren. <strong>De</strong><br />

parade passeert zaterdag om 16.30 uur Katendrecht. Bij de Erasmusbrug<br />

wordt een boei gerond, waarna de vloot het parcours in tegengestelde richting<br />

aflegt. Rond 19.00 uur is de recordpoging afgerond. Op de Wilhelminapier<br />

staat een publiekstribune klaar. www.st-jobs<strong>haven</strong>.nl<br />

rWs ZirFaea<br />

Bemanning: standaard 9 man aan<br />

boord, gemiddeld 4 man meetpersoneel<br />

Bouwjaar: 1993<br />

Afmetingen: 63 meter lang,<br />

11, 50 meter breed<br />

Waar te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen:<br />

Westerkade<br />

Dit onderzoekvaartuig gebruikt<br />

rijkswaterstaat voor dieptemetingen,<br />

het nemen van bodem- en<br />

watermonsters, het opsporen van<br />

scheepswrakken en overboord<br />

geslagen lading en zelfs het inspecteren<br />

van pijpleidingen op zee. <strong>De</strong><br />

grote onderwaterrobot aan boord<br />

kan dalen tot 300 meter diepte.<br />

Kijktip van Cees: ‘Je moet écht de<br />

brug zien, daar staan veel navigatieinstrumenten<br />

en onderzoeksapparatuur’<br />

de Furie: kartonnen sLeePboot<br />

Bemanning: 6 (inclusief 2 honden)<br />

Bouwjaar: 2010<br />

Afmetingen: 7,10 meter lang, 2,60 meter breed<br />

Waar te zien tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen: veer<strong>haven</strong><br />

Ja, je leest het goed. <strong>De</strong> furie is een kleine sleepboot, gemaakt van<br />

karton door kunstenaar filip de Jong. Hij wil het bijzondere karakter<br />

van materialen laten zien door ze op een ongebruikelijke manier in te<br />

zetten, bijvoorbeeld karton als frame voor een boot. omdat karton niet<br />

waterdicht is, liet hij de boot inspuiten met een waterdichtend materiaal.<br />

op <strong>24</strong> augustus werd de boot te water gelaten (op de foto zie je de boot<br />

tijdens de bouw). Na zijn optreden op de Wereld<strong>haven</strong>dagen vaart hij door<br />

naar engeland.<br />

Kijktip van Cees: ‘een kartonnen schip? Het zal mij benieuwen…’<br />

fotografie: DaviD roZiNg/Pr


8 Werk in de <strong>haven</strong><br />

hans dijkstRa (55),<br />

<strong>haven</strong>aRts<br />

Woonplaats: <strong>Rotterdam</strong><br />

Favoriete <strong>haven</strong>spot: ‘Europoort en Maasvlakte,<br />

vanwege de weidsheid.’<br />

‘Je moet voor dit vak erg scherp zijn.<br />

<strong>De</strong>nk je maar in: die mannen zijn lang<br />

van het vasteland weg, ze kunnen niet<br />

snel terugkomen voor nóg een controle.<br />

Dus als je ze behandelt, moet je zorgen<br />

dat je bedreigende ziektes – zoals<br />

malaria – echt niet mist. Met van alles<br />

komen ze langs. Meestal zijn het klachten<br />

als gevolg van overbelasting door<br />

het zware werk. Het is vaak nog steeds<br />

een vieze bende hoor, op zo’n schip.<br />

Maar ook maag-, huid- en geslachtsziektes<br />

komen regelmatig voorbij.<br />

Meestal komen de bemanningsleden<br />

naar het <strong>Port</strong> Health Centre, op onze<br />

locatie in de Botlek <strong>of</strong> aan de Parklaan<br />

in <strong>Rotterdam</strong>. Maar ik ga ook een paar<br />

keer per week zelf langs op een schip.<br />

Veel onderzoek, zoals het maken van<br />

hartfilmpjes kunnen we zelf doen. Als<br />

meerdere bemanningsleden ziek zijn,<br />

probeer ik de oorsprong van de ziekte<br />

aan boord op te sporen. Eén keer had<br />

ik een Frans schip dat vlak na kerst<br />

buiten Hoek van Holland voor anker<br />

lag. Ze konden niet verder varen,<br />

want iedereen bleef maar overgeven.<br />

Het beruchte Norro-virus waarde<br />

rond: dat moet je dan dus ter plekke<br />

oplossen. Nee, ik vind zeelieden<br />

geen moeilijke patiënten. Wel spreken<br />

ze soms zo slecht Engels dat ik in<br />

het wilde weg in hun lijf moet knijpen<br />

om erachter te komen wat er mis is.<br />

Anderzijds zijn ze altijd erg dankbaar<br />

als ze goed onderzocht worden. Ze<br />

hebben de hele wereld gezien, waardoor<br />

je vaak goede gesprekken met ze<br />

kunt hebben. Wat het extra bijzonder<br />

maakt, is dat ik veel van hen maar één<br />

keertje spreek. Daarna verdwijnen ze<br />

weer, naar zee.’<br />

niels de ZwaRte (33), <strong>haven</strong>ecoloog<br />

Woonplaats: Gouda<br />

Favoriete <strong>haven</strong>spot: ‘Het einde van de D’arcyweg, met uitzicht op de Maasvlakte en<br />

de grote schepen daarachter.’<br />

‘Meestal heeft een ecoloog een natuurgebied als biotoop. Maar ik kies<br />

de <strong>haven</strong>. Waarom? Vanwege de bijzondere plant- en diersoorten,<br />

maar ook omdat ik als stadsecoloog van Bureau Stadsnatuur <strong>Rotterdam</strong><br />

omwonenden en politici wil overtuigen van de waarde van de<br />

<strong>haven</strong>natuur. Leuk aan dit beroep is dat ik op elk tijdstip in de <strong>haven</strong><br />

kom: ’s ochtends om vogels waar te nemen, ’s middags voor de orchideeën<br />

en ’s avonds om vleermuizen te tellen.<br />

Geen natuur in de <strong>haven</strong>? <strong>De</strong> groenknolorchis groeit er! En die is<br />

zwáár Europees beschermd. Ook bijzonder zijn de blaasvaren en de<br />

spindotter, een echte getijdenbloem. Of de enorme hoeveelheid waarin<br />

de moeraswespenorchis en de vleeskleurige orchis voorkomen. Dieren?<br />

Je hebt het hooibeestje – een vlinder – en natuurlijk de 25.000<br />

mantelmeeuwen aan de Markweg.<br />

In de <strong>haven</strong> is veel ‘nomadennatuur’: een poel op een sloopplek vol<br />

insecten en planten die later weer moeten wijken voor nieuwbouw.<br />

Geen gebied is als natuur beschermd, behalve het Geuzenbos en de<br />

‘tijdelijke natuur’ op het eilandje bij de Papegaaienbek. Er zijn zeker<br />

mooie gebieden, zoals de groenstrook langs de D’Arcyweg, met die<br />

hoge kranen en grote schepen op de achtergrond. Maar ook de Maasvlakte,<br />

met de zeehonden, en het Krabbeterrein.<br />

Tien jaar geleden bestond natuur in de <strong>haven</strong> <strong>of</strong>ficieel niet. Nu verspreidt<br />

het Havenbedrijf onder bedrijven zelfs posters met alle bijzondere<br />

soorten. Boeiend is om de overheid te overtuigen van de natuurwaarde.<br />

Zonder vleermuizen in de stad zouden we een muggenplaag<br />

hebben. Het oppervlak aan natuurlijk gebied in de <strong>haven</strong> neemt af,<br />

wat economisch gunstig is. Liefst zie ik, net zoals je in de stad kantoortuinen<br />

hebt, dat ook in de <strong>haven</strong> permanente groengebieden komen.’<br />

Niet-alledaagse <strong>haven</strong>beroepen<br />

Bij de <strong>haven</strong> denk je waarschijnlijk vooral aan <strong>haven</strong>werkers:<br />

de mannen en vrouwen in de kranen, op de schepen, achter<br />

de radarschermen. Maar er zijn ook minder bekende <strong>haven</strong>beroepen.<br />

We stellen er drie voor.<br />

RichaRd van deR<br />

donk (48), schippeR<br />

op een dRinkwateRboot<br />

Woonplaats: <strong>Rotterdam</strong><br />

Favoriete <strong>haven</strong>spot: ‘Heb ik niet. Nee,<br />

echt niet.’<br />

‘Ik ben schipper op een van de<br />

vier drinkwaterboten van Evides<br />

Waterbedrijf. Wij bevoorraden<br />

de schepen in de <strong>haven</strong> met vers<br />

drinkwater. Voor dit werk moet<br />

je een heel behendig schipper<br />

zijn. Soms moet je aanleggen op<br />

de boeg van een schip, dan weer<br />

op het achterschip. Regelmatig<br />

komen we langszij als een schip<br />

varende is. Dan ‘bunkeren’ we<br />

al varend door de <strong>haven</strong>, zoals<br />

de bevoorrading in vaktaal heet.<br />

Het water brengen we dan met<br />

brandslangen aan boord.<br />

Het is mooi werk. Ik breng<br />

een eerste levensbehoefte en<br />

daar zijn mensen toch dankbaar<br />

voor. Hoe onze dag eruit<br />

ziet? We beginnen ’s ochtends<br />

om kwart over zeven met de<br />

planning. Dan maken we een<br />

rondgang over de schepen om<br />

te kijken <strong>of</strong> alles in orde is. Als<br />

dat zo is, starten we de boel op<br />

en gaan naar onze eerste klanten.<br />

<strong>De</strong> klanten die het vroegst<br />

vertrekken, proberen we ook het<br />

eerst te bedienen.<br />

Schippers kunnen ons bereiken<br />

met de telefoon, de marifoon<br />

op kanaal 82 <strong>of</strong> door een witte<br />

vlag te hijsen. Dat laatste gebeurt<br />

niet vaak meer, hoewel<br />

het voor schippers natuurlijk<br />

wel handig is. Je hijst de vlag in<br />

top en je hoeft verder niets meer<br />

te doen. Zien we een witte vlag,<br />

dan komen we langszij. Vaak<br />

bellen klanten ons ook als ze<br />

de drinkwaterboot voorbij zien<br />

varen. We moeten dus voortdurend<br />

onze planning aanpassen.<br />

Die verandert met het uur. Met<br />

17.000 klanten per jaar is dat<br />

een hele klus. Naast het bunkeren<br />

van drinkwater doen we<br />

namelijk ook het onderhoud aan<br />

onze schepen, plannen we de<br />

reparaties en verzorgen we de<br />

administratie.’<br />

foto’s: fMax/ Nout stEENkaMp


Kiekje wat zien we hier?<br />

foto: J.J. oVERWatER<br />

Oplossing vorige Havenkrant<br />

Hier is een verdedigingspost<br />

te zien op de <strong>Rotterdam</strong>se<br />

Willemsbrug. Vanuit deze<br />

‘schuttersnesten’ beschoten<br />

Duitse soldaten laagvliegende<br />

toestellen tijdens de tweede<br />

Wereldoorlog. uit de tientallen<br />

juiste inzendingen trokken we<br />

vijf winnaars. Zij ontvangen het<br />

boek ‘<strong>Rotterdam</strong> oorlogs<strong>haven</strong>’<br />

van Jac. Baart.<br />

Hoe heet dit type kraan en<br />

wanneer zijn ze in de <strong>Rotterdam</strong>se<br />

<strong>haven</strong> geïntroduceerd:<br />

voor <strong>of</strong> na de Eerste<br />

Wereldoorlog? Bonusvraag:<br />

traditioneel hebben<br />

de kranen van de verschillende<br />

stuwadoorsbedrijven<br />

een eigen kleur. Welke<br />

bedrijfsnamen horen bij de<br />

groene, gele en rode kraan<br />

op de foto? Win een <strong>haven</strong>tas.<br />

Stuur je oplossing o.v.v.<br />

‘Kiekje’ naar:<br />

<strong>haven</strong>krant@port<strong>of</strong>rotterdam.<br />

com<br />

Werk in de <strong>haven</strong><br />

Ingrid vond haar droombaan via de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />

Ingrid Burger ontdekte<br />

het Havenbedrijf op de<br />

Wereld<strong>haven</strong>dagen. Nu<br />

werkt ze er.<br />

klein meisje kwam<br />

ik al op de Wereld<strong>haven</strong>dagen.<br />

’s<br />

‘als<br />

Ochtends om 8 uur<br />

waren wij dan al onderweg, met<br />

broodjes en drinken in de tas.<br />

Later ging ik met vrienden en<br />

vriendinnen. Het water, de beweging,<br />

de schepen. Er gebeurt altijd<br />

iets in de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong>. Je<br />

zier er schepen van over de hele<br />

wereld. Dat internationale zag ik<br />

ook terug in de presentatie van<br />

het Havenbedrijf dat zorgt voor de<br />

begeleiding van de scheepvaart.<br />

Prachtige geel-blauwe patrouillevaartuigen<br />

en uniformen. Dat ziet<br />

zo doen we dat nu Blokken stapelen tot een zeewering<br />

AnnO 1969 Storten vanaf zee<br />

er lekker uit’, lacht Ingrid.<br />

Al snel kwam ze erachter dat het<br />

Havenbedrijf veel meer doet dan<br />

scheepsbegeleiding alleen. Zoals<br />

zoveel mogelijk lading naar <strong>Rotterdam</strong><br />

halen. En <strong>haven</strong>s aanleggen.<br />

Na de afronding van haar<br />

studie als directiesecretaresse<br />

solliciteerde ze meteen bij het<br />

Havenbedrijf. Daar kon ze in de<br />

huisdrukkerij aan de slag. Een<br />

geweldige baan, vindt Ingrid.<br />

‘Elke dag is anders, het is hier<br />

nooit saai. En dan zitten we ook<br />

nog eens in een prachtig gebouw.<br />

Ik vind het echt nooit vervelend<br />

om naar mijn werk te gaan.’ Zeker<br />

niet omdat Ingrid ook haar vriend<br />

bij het Havenbedrijf leerde kennen.<br />

En de Wereld<strong>haven</strong>dagen?<br />

Die bezoekt Ingrid nog altijd. ‘Met<br />

mijn vader proberen we op zoveel<br />

mogelijk schepen te komen.’<br />

20.000 blokken uit de huidige zeewering op de Maasvlakte<br />

verhuizen naar de nieuwe wering van Maasvlakte 2. <strong>De</strong><br />

Blockbuster plaatst de blokken heel nauwkeurig op elkaar.<br />

In 1969 ging dat minder precies. ‘Dit gebeurde vanaf zee<br />

met een kraan die hiervoor speciaal op een schip was<br />

gemonteerd. Twee waren er in de vaart: de Norma en de<br />

Libra’, zegt ‘Hoekenees’ Dirk Hamer (57) die in 1972 meevoer<br />

als stagiair. Die ervaring kwam goed van pas bij de<br />

ontwikkeling van de nieuwe kraan. Als plaatsvervangend<br />

projectdirecteur bij aannemer PUMA stond hij mede aan<br />

de wieg van de Blockbuster. Onderstaande foto uit 1969<br />

toont de zuidzijde van de Maasvlakte-wering.<br />

AnnO 2010 Precisie vanaf de wal<br />

Klaas Smits (59) is eerste kraanmachinist op de Blockbuster<br />

met grijparmen die wel 50 meter uit de kust reiken. Hij<br />

is al ruim veertig jaar machinist, maar zo’n kraan als deze<br />

heeft hij nog nooit bestuurd: ‘Dit geeft een kick! Die kraan<br />

is zó groot. Met mooi weer zie ik Scheveningen liggen en<br />

de hele dag varen de mooiste schepen aan je voorbij.’ Klaas<br />

en zijn collega werken samen in de cabine, 18 meter hoog<br />

op de kraan. Ze wisselen elkaar regelmatig af, want de precisieklus<br />

met betonblokken is intensief werk: ‘<strong>De</strong> cabine<br />

staat vol met schermen, waar we op moeten kijken.’ <strong>De</strong><br />

grootste uitdaging is dat alle 20.000 blokken goed op hun<br />

plek komen. En als de sleur toeslaat? ‘Dan heb je nog altijd<br />

het mooie uitzicht.’<br />

foto: GEMEENtEaRcHiEf RottERDaM<br />

foto: BEN WiND<br />

vind jOuw HAvenbAAn<br />

tijdens wereldHAvendAgen<br />

Werk je graag met je handen <strong>of</strong> denk je liever<br />

slimme dingen uit achter een bureau? <strong>De</strong> <strong>haven</strong><br />

biedt volop carrièrekansen aan iedereen die<br />

van aanpakken houdt. Wist je dat de <strong>haven</strong><br />

en de bijbehorende industrie banen oplevert<br />

voor meer dan 75.000 mensen in <strong>Rotterdam</strong> en<br />

omgeving? Wie zich wil oriënteren op een <strong>haven</strong>baan,<br />

bezoekt tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />

het slimme-mensen-werken-in-de-<strong>haven</strong>plein<br />

op de Wilhelminapier. Daar presenteren<br />

diverse bedrijven uit het <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong>- en<br />

industriegebied zich, waaronder het Havenbedrijf<br />

<strong>Rotterdam</strong>. als je er dan toch bent, kun<br />

je meteen een kijkje nemen aan boord van een<br />

peilboot <strong>of</strong> een patrouillevaartuig, de paradepaardjes<br />

van het Havenbedrijf.<br />

www.wereld<strong>haven</strong>dagen.nl<br />

Klaas: ‘Met<br />

mooi weer zie ik<br />

vanuit de kraancabine<br />

Scheveningen<br />

liggen’<br />

9<br />

Havenbanen<br />

Het Havenbedrijf is actief voor heel de<br />

<strong>haven</strong>. Dit levert spannende banen op.<br />

Kijk op www.port<strong>of</strong>rotterdam.com/<br />

vacatures. Wij zoeken nog:<br />

Projectleider/adviseur planontwikkeling<br />

Met een oppervlakte van 10.000 hectare vraagt<br />

de inrichting van het <strong>haven</strong>terrein om strategisch<br />

inzicht en toekomstvisie. Laat jij je niet afschrikken<br />

door deze ruimtelijke ‘puzzel’, weet je<br />

het nodige van bestemmingsplannen<br />

en heb je minimaal vijf jaar relevante<br />

werkervaring? Dan ben jij misschien de<br />

planontwikkelaar die we zoeken.<br />

foto: DaViD RoZiNG<br />

foto: puMa


10 Uit & Thuis in de <strong>haven</strong><br />

Agenda<br />

<strong>De</strong> Havenkrant selecteert<br />

uitstapjes in het <strong>haven</strong>gebied.<br />

Film, muziek, exposities,<br />

evenementen. Zolang<br />

ze maar een maritiem bijsmaakje<br />

hebben.<br />

Kijken<br />

Permanent<br />

Vernieuwde website<br />

Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong><br />

Alles weten over de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong>?<br />

Surf dan snel naar de spiksplinternieuwe<br />

website van het Havenbedrijf<br />

<strong>Rotterdam</strong>, de enige echte ‘portal’ voor<br />

wie geïnteresseerd is in alles dat met<br />

de <strong>haven</strong> te maken heeft. Nu nog overzichtelijker<br />

en informatiever. Surf dus<br />

snel naar:<br />

www.port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />

Doen<br />

Woensdag 22 september,<br />

Wandelen door maritiem<br />

<strong>Rotterdam</strong><br />

Op sleeptouw genomen worden door<br />

een spannend stuk <strong>Rotterdam</strong> waar<br />

maritieme geschiedenis en gedurfde architectuur<br />

hand in hand gaan. Ontdek<br />

de restanten van de oude stadspoort bij<br />

station Blaak en vergaap je aan de gerestaureerde<br />

koopmanswoningen in de<br />

Oude Haven. Dankzij de ervaren gids<br />

van Gilde-<strong>Rotterdam</strong> zal geen enkel detail<br />

je ontgaan. Vertrektijd: 14 uur. Geef<br />

je wel van te voren op voor de wandeling<br />

(kosten: 3,50 euro per persoon) via:<br />

www.gilderotterdam.nl<br />

Kijken<br />

Tot en met 1 oktober<br />

Fototentoonstelling<br />

Rob Cloosterman<br />

Bij de helikoptercrash op de Maasvlakte,<br />

op zondag 27 juni, kwam fotograaf Rob<br />

Cloosterman om het leven. Jarenlang<br />

maakte hij foto’s in de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong>,<br />

onder meer in opdracht van het Algemeen<br />

Dagblad. Een overzicht van zijn<br />

indrukwekkende werk is te zien in Hotel<br />

de Beer, Europaweg 210, <strong>Rotterdam</strong><br />

www.hoteldebeer.nl<br />

Kijken en luisteren<br />

3-5 september<br />

Shantyfestival in de<br />

Oude Haven<br />

‘Shanty’s’ zijn oude werkliederen die<br />

vroeger door zeelieden op schepen werden<br />

gezongen. Tijdens dit festival komen<br />

de liederen tot leven als ze ten gehore<br />

worden gebracht door koren uit Nederland,<br />

Engeland en Frankrijk. In totaal<br />

zijn er ongeveer 160 optredens. En wil je<br />

zelf eens proberen om zo’n lied te zingen,<br />

dan zijn er ook workshops waar je dat<br />

kunt leren. Om helemaal in de stemming<br />

te komen kun je op de Nautische Markt<br />

kijken naar de beoefening van ouderwets<br />

zeemanswerk.<br />

www.shantyfestivalrotterdam.nl<br />

Gezocht: Jong Haventalent (20-30 jaar)<br />

Ben jij hét talent van de <strong>Rotterdam</strong>se<br />

<strong>haven</strong> en tussen de twintig en dertig jaar<br />

oud? Of kén jij een innovatieve denker <strong>of</strong><br />

doener uit de <strong>haven</strong> met de x-factor? Geef<br />

jouw kandidaat dan op via www.jong<strong>haven</strong>talent.nl.<br />

Genomineerden worden<br />

geportretteerd op internet, in het dagblad<br />

Metro en op de radio. In december volgt<br />

de zinderende ontknoping en wordt het<br />

Sjorren (sjorde, gesjord) 1 (oorspr.<br />

aan boord van een schip) stevig<br />

vastbinden: bij hooggaande zee<br />

werd alles stevig gesjord. 2 ergens<br />

aan trekken, peuteren: hij stond te<br />

sjorren aan het touw, de knoop.<br />

aldus de Dikke van Dale. sjorders<br />

zetten de containers op de schepen<br />

muurvast met stalen kabels,<br />

HaventaaL<br />

stangen en spanschroeven; hulpmiddelen<br />

die vaak met engelse<br />

termen worden aangeduid, zoals<br />

twistlocks, stackers en lashing<br />

rods. In de <strong>Rotterdam</strong>se <strong>haven</strong><br />

werken meer dan 500 sjorders,<br />

verspreid over verschillende bedrijven.<br />

om sjorder te worden, volg je<br />

vaak een opleiding tot assistent<br />

logistiek medewerker (mbo),<br />

nieuwe <strong>haven</strong>talent uitgekozen. Hij <strong>of</strong> zij<br />

krijgt – naast eeuwige roem – een coachingstraject<br />

van de ‘<strong>haven</strong>man van het<br />

jaar’ én een jaar lang gratis rijden in een<br />

Ford Fiesta.<br />

Meer weten over de selectiecriteria <strong>of</strong> de<br />

genomineerden van vorig jaar? Surf snel<br />

naar:<br />

www.jong<strong>haven</strong>talent.nl<br />

<strong>De</strong> <strong>haven</strong>wereld kent veel bijzondere woorden. In deze rubriek<br />

lichten we er telkens eentje uit. Dit keer: sjorren.<br />

veelal aangevuld met een interne<br />

opleiding bij een sjorbedrijf, zoals<br />

bijvoorbeeld matrans.<br />

Weet je ook een bijzonder <strong>haven</strong>woord?<br />

Laat het ons weten via<br />

<strong>haven</strong>krant@<br />

port<strong>of</strong>rotterdam.nl<br />

o.v.v. ‘<strong>haven</strong>taal’.<br />

KijKen en doen<br />

tot eind oktober<br />

FutureLand beLeven<br />

In FutureLand, het informatiecentrum over de aanleg van Maasvlakte 2, kun je niet alleen<br />

terecht voor de vaste tentoonstelling, maar is ook bijna elke week wel een expositie <strong>of</strong> activiteit.<br />

Wat dacht je van:<br />

- Tentoonstelling XXLArt (tot eind oktober). Gigantische panoramaschilderijen laten zien hoe de kust van Zuid-<br />

Holland er vanaf zee uitziet.<br />

- Oktober Kennismaand (17-23 oktober). Hoe maak je nieuw land? Hoe bouw je een <strong>haven</strong>? aan de hand van proefjes<br />

komen kinderen van alles te weten. tijdens de herfstvakantie.<br />

- Themadag Techniek in Beeld (23 oktober). <strong>De</strong>ze zaterdag kom je alles aan de weet over de techniek rondom<br />

maasvlakte 2. Waarom spoelt het zand niet weg? Hoe bouw je een harde zeewering? en nog veel meer.<br />

- Pas op voor de storm! (27 november). Het stormseizoen breekt weer in alle hevigheid los. Hoe beïnvloedt dat het<br />

werk aan maasvlakte 2? alles en meer hierover tijdens deze themadag.<br />

kijk voor het actuele en complete programma op www.futureland.nl<br />

Kijken<br />

Permanent<br />

Zo overleeft een<br />

marinier<br />

Opgericht in 1665 is het Nederlandse<br />

Korps Mariniers een van de oudste ter<br />

wereld. In het Mariniersmuseum (Wijn<strong>haven</strong>,<br />

naast het ‘Witte Huis’) leer je alles<br />

over deze veelzijdige infanteristen die van<br />

oudsher dienst deden op oorlogsschepen,<br />

maar tegenwoordig ook worden ingezet<br />

bij crisisbeheersingsmissies op het land.<br />

Ontdek hoe mariniers overleven onder de<br />

meest extreme omstandigheden.<br />

www.defensie.nl/marine<br />

Kijken<br />

Tot en met oktober, zaterdag<br />

tussen 10 en 12 uur<br />

Het ‘vergeten’ eiland<br />

Rozenburg<br />

Wereld<strong>haven</strong>dagen-fotowedstrijd<br />

Win een exclusieve rondvaart<br />

Wie heeft zijn fototoestel<br />

niet paraat tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen<br />

op 3, 4 en<br />

5 september? Een mooiere<br />

kans om zoveel verschillende<br />

schepen op één dag<br />

vast te leggen, krijg je niet.<br />

Stuur je mooiste kiek naar<br />

<strong>haven</strong>bedrijfrotterdam@hotmail.com<br />

o.v.v. ‘fotowedstrijd’ en maak<br />

kans op één van de twintig<br />

plekken tijdens een exclusieve<br />

tocht met de Nieuwe<br />

Maze, het ‘representatievaartuig’<br />

van het Havenbedrijf<br />

<strong>Rotterdam</strong>. Daarmee<br />

stap je in de voetsporen van<br />

vele staatsho<strong>of</strong>den, regeringsleiders<br />

en leden van<br />

het Koninklijk Huis die al<br />

eerder meevoeren op deze<br />

catamaran. Maar, dan moet<br />

je dus ook wel een bijzonde-<br />

Midden in het Havengebied, tussen de Nieuwe<br />

Waterweg en de Oude Maas, ontstond door indijking<br />

in de zestiende eeuw een klein eilandje, het<br />

huidige Rozenburg. Daar vestigde zich een paar<br />

honderd inwoners. Dit agrarisch verleden komt<br />

tot leven in de ‘stijlkamer’ met historische voorwerpen<br />

aan de Molenweg 28, Rozenburg. Ook<br />

de nabijgelegen stellingmolen is te bezichtigen.<br />

Meer weten, bel 0181-215797 <strong>of</strong> 212300.<br />

Kijken en doen<br />

30 september t/m 1 oktober<br />

Furiade Maassluis<br />

Nog niet genoeg gehad van de Wereld<strong>haven</strong>dagen?<br />

Tijdens dit driedaagse festival van de<br />

Stichting Maassluis Maritiem kun je je hart<br />

ophalen aan schepen, dans, kunst, toneel en muziek.<br />

Maar ook: suikerspinnen, draaimolens en<br />

botsauto’s. Bezoek de optocht van sleepboten en<br />

bestuur een echt marineschip tijdens een demonstratie<br />

van de Koninklijke Marine!<br />

www.furieade.nl<br />

Ter inspiratie: deze foto maakte Marco Breen tijdens een<br />

vorige editie van de Wereld<strong>haven</strong>dagen.<br />

re foto insturen. Zoek naar<br />

een sprekend detail, een<br />

onverwachte hoek, een bijzondere<br />

belichting… <strong>of</strong>, een<br />

combinatie van al deze factoren.<br />

Ter inspiratie: deze<br />

foto maakte Marco Breen<br />

foto: jan-kees steenman<br />

tijdens een eerdere editie<br />

van de Wereld<strong>haven</strong>dagen.<br />

We zien hier kustsleepboot<br />

Rotte (A877) van de Koninklijke<br />

Marine. <strong>De</strong>nk je<br />

het beter te kunnen? Verras<br />

ons met je foto-inzending!<br />

foto: maRco bReen


foto: meRLIjn DoomeRnIk<br />

Haven<br />

vrienden<br />

Knopen meten deel II<br />

In de vorige Havenkrant maakten<br />

we al melding van een ingezonden<br />

brief naar aanleiding van een<br />

artikeltje over snelheidsmeting<br />

bij schepen met behulp van een<br />

touw met knopen. Dit bracht een<br />

jeugdherinnering boven bij de heer<br />

H. Schellevis uit ’s Gravenzande die<br />

we te mooi vinden om niet te plaatsen.<br />

Hij schrijft: ‘In oktober 1946<br />

werd ik als soldaat uitgezonden<br />

naar voormalig Nederlands-Indië<br />

met het troepenschip Tegelberg. Het<br />

is wel lang geleden, maar ik weet<br />

me nog goed te herinneren dat er in<br />

de Indische oceaan dagelijks achter<br />

het schip een touw werd meegetrok-<br />

Top 5<br />

Havenliederen<br />

ken van ongeveer 80 meter lang<br />

met aan het einde een draaiend<br />

apparaat. Bij de vraag naar het<br />

waarom hiervan vertelde een matroos<br />

mij dat hiermee de snelheid<br />

werd gemeten.’<br />

prIjsvraag<br />

In Havenkrant 6 schreven wij de<br />

volgende prijsvraag uit: naar welk<br />

dier werd de serie onderzeeboten<br />

genoemd die in de jaren tachtig<br />

op het terrein van de <strong>Rotterdam</strong>sche<br />

Droogdok Maatschappij<br />

(RDM) werd gebouwd? Het goede<br />

antwoord: walrus. Uit de zestig<br />

juiste inzendingen trokken we één<br />

winnaar: Suzanne Overvoorde<br />

uit <strong>Rotterdam</strong>. Zij heeft twee<br />

combitickets gewonnen voor een<br />

dagje cultureel <strong>Rotterdam</strong> met<br />

onder andere gratis toegang tot de<br />

Onderzeebootloods van de RDM.<br />

Daar is tot 26 september nog een<br />

Harry-Jan Bus is de drijvende kracht achter<br />

de Nacht van de Kaap, een avond vol internationale<br />

levens- en <strong>haven</strong>liederen tijdens<br />

de Wereld<strong>haven</strong>dagen. Zelf treedt de directeur<br />

en oprichter van het <strong>Rotterdam</strong>se Theater<br />

Walhalla ook op met accordeon. Zijn<br />

top 5 van <strong>haven</strong>liederen.<br />

1. Ik zie de <strong>haven</strong> al<br />

‘Soms heb je van die liedjes<br />

die helemaal kloppen, zowel<br />

qua tekst als melodie. Dit is<br />

er zo eentje. Het is ook een<br />

herkenbaar beeld: je komt<br />

terug van een lange vaart<br />

en ziet dan de <strong>Rotterdam</strong>se<br />

<strong>haven</strong> weer. Niet dat ik zelf<br />

vaar. Maar als ik met de auto<br />

van vakantie terugkom en ik<br />

zie de stad vanaf de Van Brienenoordbrug<br />

liggen, dan heb<br />

ik hetzelfde gevoel.’<br />

2. Stijn de Matroos<br />

‘Een heel oud liedje uit 1902.<br />

Het gaat over een matroos<br />

die niet kan schrijven en aan<br />

de kapitein vraagt <strong>of</strong> die een<br />

brief voor zijn geliefde wil<br />

maken. Als de kapitein aan<br />

de matroos vraagt wat hij dan<br />

moet schrijven, kan de matroos<br />

alleen maar bedenken:<br />

ik hou van je. Prachtig.’<br />

3. Schuit van<br />

Blonde Arie<br />

‘Het mooiste lied over Ka-<br />

<strong>De</strong> Nacht van de<br />

Kaap vindt plaats op<br />

zaterdag 4 september<br />

en is gratis toegan-<br />

kelijk. er komt onder<br />

meer een ode aan jaap<br />

Valkh<strong>of</strong>f, schrijver van<br />

de nummer 1 en num-<br />

tendrecht, waar ook mijn<br />

theater staat. Ik hou van<br />

zeemansliedjes die niet over<br />

het werk op zee gaan, maar<br />

over het leven daar omheen.<br />

Sowieso zijn de beste <strong>haven</strong>liederen<br />

niet door zeemannen<br />

zelf geschreven. <strong>De</strong> beste<br />

liedjesschrijvers staan toch<br />

aan wal.’<br />

4. Lied van de Zee<br />

‘Een eenvoudig walsje, maar<br />

o zo mooi, over een jongen<br />

die ervan droomt om later<br />

kapitein te worden. Ik heb<br />

het zelf een keertje gezongen,<br />

samen met een kinderkoor.’<br />

5. Morgen zal ik<br />

moeder weer zien<br />

‘Het zeemanshuwelijk is<br />

eigenlijk maar een half huwelijk,<br />

want de helft van de<br />

tijd zit de man op het water.<br />

Het is een thema dat vaak<br />

terugkomt in <strong>haven</strong>liederen,<br />

maar in dit lied wordt het<br />

knap neergezet, verraderlijk<br />

eenvoudig weer.’<br />

mer 5 uit deze lijst.<br />

meer weten? Ga naar<br />

www.denachtvandekaap.nl<br />

tentoonstelling te zien van kunstenaar<br />

Joep van Lieshout.<br />

marconIstenpraat<br />

<strong>De</strong> 77-jarige meneer Hoebe uit<br />

Schiedam attendeerde ons op een<br />

fout in Havenkrant nummer 6,<br />

in de rubriek ‘Zo doen we dat nu’.<br />

<strong>De</strong> gebruikte archieffoto kan volgens<br />

de ex-marconist onmogelijk<br />

stammen uit 1928: ‘<strong>De</strong> marconist<br />

zit achter een Marconi CR-101<br />

ontvanger uit de vijftiger jaren.<br />

Rechts is een Siemens telexmachine<br />

te herkennen; een onbekend<br />

begrip in 1928. En er staat inderdaad<br />

een scheepsradar op de foto,<br />

volgens mij een Rathyon 1600.<br />

Maar radar bestond destijds niet.’<br />

<strong>De</strong> 53-jarige in het artikel geïnterviewde<br />

Martin Riedijk heeft geprobeerd<br />

de foto te duiden: ‘Maar<br />

bij zoveel kennis van die tijd moet<br />

ik simpelweg afhaken. Dit is de<br />

Uit & Thuis in de <strong>haven</strong><br />

man die ik destijds zocht om het<br />

artikel nog een keer na te lopen en<br />

bij te sc<strong>haven</strong>.’ Dus meneer Hoebe,<br />

mochten we nog eens twijfelen over<br />

een archieffoto, dan weten we u te<br />

vinden!<br />

vaKantIe op een schIp<br />

Naar aanleiding van het artikel<br />

over meevaren op een vrachtschip<br />

in Havenkrant 6 schrijft Fred<br />

Molenaar dat hij ook driemaal<br />

met veel plezier zo’n maritieme<br />

vakantie heeft gevierd. Bij dit artikel<br />

noemden wij drie websites<br />

van buitenlandse organisaties die<br />

‘<strong>De</strong> beste<br />

schrijvers<br />

van <strong>haven</strong>liederen<br />

staan aan<br />

wal’<br />

BezOeKAdreS<br />

Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong><br />

World <strong>Port</strong> center (WPc)<br />

Wilhelminakade 909<br />

3072 aP <strong>Rotterdam</strong><br />

Havennummer 1<strong>24</strong>7<br />

POSTAdreS<br />

Postbus 6622<br />

3002 aP <strong>Rotterdam</strong><br />

010-2521010<br />

<strong>haven</strong>krant@port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />

COLOfOn<br />

<strong>De</strong> Havenkrant is een uitgave van het<br />

Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>. <strong>De</strong> krant wordt<br />

vier keer per jaar verspreid onder inwoners<br />

van de regio Rijnmond in een oplage van<br />

475.000 exemplaren.<br />

overname van artikelen en beeld uit de<br />

Havenkrant is alleen toegestaan na goedkeuring<br />

van het Havenbedrijf. <strong>De</strong> inhoud is<br />

met zorg gemaakt. ondanks de zorgvuldigheid<br />

kunnen er onjuistheden in staan.<br />

aan de inhoud van de krant kunnen geen<br />

rechten worden ontleend. meningen in deze<br />

krant zijn niet noodzakelijkerwijs de mening<br />

van de directie van het Havenbedrijf.<br />

SuggeSTieS<br />

Heeft u opmerkingen over de inhoud <strong>of</strong><br />

heeft u suggesties voor onderwerpen?<br />

mail <strong>haven</strong>krant@port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />

<strong>of</strong> schrijf naar Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>,<br />

redactie Havenkrant, Postbus 6622,<br />

3002 aP <strong>Rotterdam</strong>.<br />

KernredACTie<br />

Irene Dijkstra (ho<strong>of</strong>dredacteur),<br />

Gijs Warmenhoven, bart jacobs,<br />

Wouter Lokker en tie schellekens (Havenbedrijf),<br />

Heino van benthum en Rody van der<br />

Pols (maters & Hermsen journalistiek)<br />

eindredACTie<br />

Irene Dijkstra (Havenbedrijf), Heino<br />

van benthum en Rody van der Pols<br />

(maters & Hermsen)<br />

TeKSTen<br />

Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>, maters & Hermsen<br />

fOTOgrAfie<br />

archief Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>, freek van<br />

arkel, erik buis, merlijn Doomernik, martijn<br />

Hessing, istock, PUma, David Rozing, nout<br />

steenkamp en ben Wind<br />

iLLuSTrATieS<br />

Loek Weijts<br />

COnCePT<br />

Heino van benthum en jeroen maters<br />

(maters & Hermsen)<br />

BASiSOnTwerP<br />

jelle Hoogendam (maters & Hermsen)<br />

en Luis mendo (GooD Inc.)<br />

ArT direCTiOn en vOrmgeving<br />

stephan van den burg, jan Peter Hemminga<br />

(maters & Hermsen)<br />

LiThOgrAfie mark boon<br />

druK janssen/Pers Gennep<br />

verSPreiding tnt Post<br />

11<br />

dit soort reizen organiseren. Fred<br />

wijst ons erop dat ook een Nederlands<br />

bureau op dit gebied actief<br />

is. Wel zo makkelijk. Ga naar:<br />

www.cargoshipcruises.nl<br />

<strong>haven</strong>hyve<br />

Andere <strong>haven</strong>liefhebbers ontmoeten?<br />

Dat kan op de ‘hyve’ van het<br />

Havenbedrijf <strong>Rotterdam</strong>, waar<br />

<strong>haven</strong>fans samenkomen om filmpjes,<br />

foto’s en leuke informatie met<br />

elkaar uit te wisselen. Ga naar:<br />

<strong>haven</strong>bedrijfrdam.hyves.nl<br />

schrIjf <strong>of</strong> maIl<br />

Heeft u een fout ontdekt in de<br />

krant <strong>of</strong> kent u mensen met een<br />

bijzonder <strong>haven</strong>verhaal? Mail<br />

<strong>haven</strong>krant@port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />

<strong>of</strong> schrijf naar Havenbedrijf<br />

<strong>Rotterdam</strong>, redactie Havenkrant,<br />

Postbus 6622, 3002 AP,<br />

<strong>Rotterdam</strong>.


de krant voor alle kinderen uit de omgeving van de rotterdamse <strong>haven</strong> nr. 7 jaar 2 – augustus 2010<br />

Op safari<br />

in de <strong>haven</strong><br />

Prachtige paarden, wollige schapen en Schotse<br />

hooglanders: deze dieren leven allemaal in de<br />

<strong>haven</strong> en je kunt ze met eigen ogen zien tijdens<br />

de speciale <strong>haven</strong>safari op zondag 5 september<br />

om 9.30 uur tijdens de Wereld<strong>haven</strong>dagen. Er<br />

wordt ook een sprookje verteld! Kijk op: www.<br />

wereld<strong>haven</strong>dagen.nl<br />

stuurman<br />

Xander<br />

Xander Nome is 9. Hij kan kanoën als de beste en heeft al vijf insignes op zijn blauwe blouse. Hij is een<br />

Dolfijn en binnenkort wordt ’ie een Orka. Uiteindelijk wil hij Zeeverkenner worden en daarna bij de<br />

Wilde Vaart. Tegen die tijd is hij 16, kan hij zeilen en alle knopen leggen die er bestaan.<br />

Je raadt het al, Xander is<br />

lid van de waterscouting.<br />

Hij zit bij Fridtj<strong>of</strong> Nansen<br />

Groep 12 aan de Gaatkensplas,<br />

vlak boven de Oude<br />

Maas in Barendrecht.<br />

Wat is het leukste? ‘Alles is er<br />

leuk’, zegt Xander zelf. Elke zaterdagochtend<br />

gaat hij erheen.<br />

Zomers is hij met zijn vrienden<br />

veel op het water te vinden, in de<br />

kano. Met zijn vieren midden op<br />

het meertje. Zijn favoriete plekje<br />

is achterin de boot, als stuurman.<br />

Hij heeft eerst ‘op het droge’<br />

geleerd hoe je moet peddelen.<br />

Vrij belangrijk om dat goed te<br />

kunnen. Is het ook moeilijk?<br />

Xander: ‘Nee het valt mee, het is<br />

vrij snel te leren. Maar je moet<br />

wel weten wat je moet doen<br />

als je omslaat. Onder de boot<br />

doorzwemmen, dan omhoog. En<br />

daarna zo snel mogelijk koppen<br />

tellen. Je moet goed op elkaar<br />

passen.’<br />

Samenwerken is belangrijk als<br />

je wilt leren varen. En knopen<br />

leggen. Dat leer je onder andere<br />

in de winter. Xander kan inmiddels<br />

al de platte knoop en de<br />

achtknoop. ‘s Zomers is er het<br />

kamp, echt cool. Dan ga je een<br />

kleine week weg van huis. Je<br />

doet speurtochten en speelt heel<br />

veel spelletjes. Zoals viervak,<br />

een soort landje veroveren, het<br />

favoriete spel van Xander. ‘Vorig<br />

jaar ben ik op kamp gedoopt.<br />

Ik moest met een blinddoek om<br />

over een zeepglijbaan lopen en<br />

daarna was ik Dolfijn.’<br />

Hogere Zeekunde<br />

Benieuwd hoe VOC-schepen zonder TomTom naar<br />

India voeren? Of wie eigenlijk de baas van de <strong>haven</strong><br />

is? Nieuwsgierige wijsneuzen tussen de 8 en 12 jaar<br />

komen erachter tijdens de colleges (‘college’ is een<br />

moeilijk woord voor ‘les’) van de Museum Jeugd<br />

Universiteit. Laat je hersens kraken op zondag 12<br />

september en zondag 3 oktober in het Maritiem<br />

Museum <strong>Rotterdam</strong>. Kijk op:<br />

www.museumjeugduniversiteit.nl<br />

Vraag het<br />

de <strong>haven</strong>meester<br />

Hoe zit een olieplatform<br />

vast op zee?<br />

Sommige olieplatformen zitten vast, andere<br />

helemaal niet. Staat het platform in ondiep<br />

water, dan zit het vast in de zeebodem. Met<br />

ondiep bedoelen we dan niet 1,40 meter, zoals<br />

in het zwembad, maar 50 tot 100 meter<br />

diep. Als je bedenkt dat oceanen wel kilometers<br />

diep kunnen zijn, is dat het ‘kinderbadje’<br />

van de zee. <strong>De</strong>ze platforms staan op<br />

stalen <strong>of</strong> betonnen bouwwerken die soms<br />

met behulp van heipalen aan de zeebodem<br />

worden vastgezet. Op sommige plekken<br />

langs de kust zie je ze als kleine knopjes aan<br />

de horizon.<br />

Als het platform in water ligt van 800 tot<br />

1000 meter diep, dan liggen de platforms<br />

vast met zes <strong>of</strong> acht lange kettingen met aan<br />

het uiteinde een groot anker dat zich in de<br />

zeebodem ingraaft. Is het water nóg dieper,<br />

dan wordt het platform uitgerust met een<br />

aantal scheepsschroeven – soms wel acht –<br />

die in alle richtingen kunnen draaien. <strong>De</strong>ze<br />

houden het platform (dat meestal lijkt op<br />

een groot schip) op zijn plek. <strong>De</strong>ze platforms<br />

moeten bij erg slecht weer, zoals een<br />

orkaan, wel gaan schuilen…<br />

Heb jij een vraag voor<br />

de Havenmeester?<br />

Op de pc door de <strong>haven</strong> varen<br />

Met het gratis internetspel<br />

Ships kun je zelf door de <strong>haven</strong><br />

van <strong>Rotterdam</strong> varen. Zet die<br />

kapiteinspet maar op je ho<strong>of</strong>d!<br />

<strong>De</strong> eerste keer ram je met je Maersk-containerschip<br />

een olieraffinaderij, de tweede keer<br />

scheert je ‘rijnaker’ rakelings langs de kade,<br />

maar de derde keer weet je met jouw cruiseschip<br />

Queen Mary II – zigzaggend – open<br />

zee te bereiken.<br />

<strong>De</strong> kunst van het online real life spel<br />

‘Ships’ is natuurlijk je schip in een vloeiende<br />

beweging door de <strong>haven</strong> te leiden.<br />

Dankzij Google Earth lijkt het als<strong>of</strong> je door<br />

de echte <strong>haven</strong> vaart: je ziet alle gebouwen<br />

Win een ‘Fred’<br />

Fred is een hond, uit Honderloo. Maar hij weet<br />

de weg niet meer terug en zwerft daarom rond en<br />

beleeft zo avonturen. Die lees je in het boek ‘Fred<br />

in de <strong>haven</strong>’. Zo’n boek met cd én de handtekeningen<br />

van de schrijvers erin, kun je winnen. We geven<br />

tien boeken weg. Mail naar <strong>haven</strong>krant@port<strong>of</strong>rotterdam.com je naam, je<br />

adres én het antwoord op de vraag: hoe heten de schrijvers van ‘Fred in<br />

de <strong>haven</strong>’? Op www.fredpark.nl lees je over het boek en ontdek <strong>of</strong> op<br />

jouw school een optreden van één van de schrijvers is.<br />

die er in het echt ook staan. Ook kun je je<br />

schip vanuit verschillende standpunten<br />

bekijken: vanaf de stuurhut, vanuit vogelvlucht,<br />

vanaf een vast punt aan de kade <strong>of</strong><br />

vanuit de lucht.<br />

Je ontdekt wat het is om zo’n enorm zwaar<br />

schip te besturen. Met een fiets <strong>of</strong> auto<br />

trek je zo op, maar met een containerschip<br />

duurt het even<br />

voor je op gang komt.<br />

Gaat het je niet snel<br />

genoeg en besluit je<br />

full speed te gaan?<br />

Pas op, voor je het<br />

weet is je schip<br />

onbeheersbaar<br />

geworden en<br />

kun je een bot-<br />

de fridtj<strong>of</strong> Nansengroep is een van<br />

de vele groepen zeeverkenners<br />

in <strong>Rotterdam</strong> en omgeving.<br />

Ze hebben een eigen vloot met<br />

optimisten, Canadese kano’s en vletten.<br />

daar leer je in varen en zeilen.<br />

er is ook een hele oude motorboot,<br />

de ms fram. die is te zien op de<br />

Wereld<strong>haven</strong>dagen. Meer weten over<br />

zeeverkenners:<br />

zeeverkenners.<br />

startkabel.nl<br />

foto’s: fridtj<strong>of</strong> NaNseNgroep<br />

sing niet meer voorkomen. Behendigheid,<br />

inzicht, vooruit kijken, je moet het allemaal<br />

kunnen om geen brokken te maken.<br />

Bij dit alles word je geholpen door een<br />

klein overzichtskaartje van het <strong>Rotterdam</strong>se<br />

<strong>haven</strong>gebied. Ter waarschuwing kun<br />

je de hoorn aanzetten, en je hoort<br />

daadwerkelijk een scheepshoorn<br />

door je boxen. Of,<br />

als je goed hebt aangemeerd,<br />

kun je<br />

het anker uitwerpen;<br />

je hoort de<br />

ketting rollen.<br />

Je kunt varen<br />

met een containerschip,<br />

een cruise-<br />

Mail de redactie en wie weet staat jouw<br />

vraag de volgende keer in het Havenkrantje.<br />

<strong>haven</strong>krant@port<strong>of</strong>rotterdam.com<br />

Queen Mary II, ook speelbaar<br />

schip, drie verschillende akers en een refuel<br />

ship. Ben je het varen zat? Dan maak<br />

je toch even een luchtreisje per zeppelin?<br />

Misschien kun je je eigen huis wel zien!<br />

Kijk voor het spel op de internetsite:<br />

www.ships1.planetinaction.com

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!