Iedere ambtenaar zijn eigen milieubeleid - Vno Ncw

More documents

Recommendations

Info

Hoe groot kan een klein land zijn? Vraag dat maar eens aan ondernemers die hun brood verdienen met het verwerken van afval en met recycling. Zij hebben de laatste jaren ontdekt dat het voor de toepassing van landelijke milieuregels veel uitmaakt in welk deel van het land je gevestigd bent. Voor de winstgevendheid scheelt het een slok op een borrel of je toevallig onder Gelderland of onder Flevoland valt. Deze verschillen zijn het gevolg van het Besluit Financiële Zekerheid, of beter gezegd van de ambtelijke en politieke willekeur bij de toepassing daarvan. Heb je een onderneming in Gelderland dan is de kans reëel dat het provinciebestuur, die de milieuvergunning voor zo’n bedrijf moet afgeven, daarbij een financiële zekerheid eist. Zo’n zekerheid (bijvoorbeeld in de vorm van een bankgarantie) is bedoeld om risico’s af te dekken als het bedrijf failliet gaat en niet meer kan voldoen aan zijn milieuverplichtingen. Met dat geld kan de overheid dan bijvoorbeeld de ingezamelde afvalstoffen of eventuele bodemverontreiniging opruimen. Rechtlijnig Voor een recyclingbedrijf loopt zo’n zekerheidsstelling al gauw in de miljoenen euro’s en dat gaat direct ten koste van het vermogen om investeringen te kunnen doen. Gerd Gerdes, directeur Bedrijven bij Rouwmaat in het Gelderse Groenlo, kan ervan meepraten. Rouwmaat verwerkt onder andere bouw- en sloopafval tot materiaal dat opnieuw gebruikt kan worden. Hij is al een paar jaar in onderhandeling met de provincie Gelderland (van wie hij de milieuvergunning krijgt) over de financiële zekerheid die de provincie verlangt. “De provincie redeneert heel rechtlijnig”, zegt Gerdes. “Volgens onze vergunning mogen wij maximaal 280.000 ton afvalstoffen opslaan, een hoeveelheid die hier overigens in de praktijk nooit zal liggen. De kosten van het afvoeren van die maximale hoeveelheid worden becijferd op 3 tot 3,5 miljoen euro. Voor dat bedrag wil men een bankgarantie. Het staat nu eenmaal in de vergunning en zo moet het gebeuren. Of we het bedrag maar even willen reserveren. Wat dat betreft kunnen we beter verhuizen naar Overijssel, daar verlangt de Ambtelijke willekeur, bestaat het nog in Nederland? Wel bij de uitvoering van het milieubeleid, zeggen ondernemers. De ene provincie hanteert voor afvalverwerkers namelijk heel andere regels dan de andere, terwijl gemeenten ook weer hun eigen koers varen. Binnenkort moet milieuminister Jacqueline Cramer de knoop doorhakken: gaan we zo door? provincie van een collega-concurrent in een situatie als deze géén financiële zekerheid. In Gelderland kiezen ambtenaren voor de supervoorzichtige koers, zodat het eigen straatje in elk geval schoon blijft.“ In Overijssel is het dus blijkbaar anders, maar bijvoorbeeld ook in Noord-Brabant, Flevoland en Drenthe. Daar doen de provinciebesturen net alsof er geen Besluit Financiële Zekerheid bestaat. En ondernemingen die (vanwege hun beperkte omvang) bij gemeenten aankloppen voor een milieuvergunning, hebben in de praktijk ook geen last van gedoe met financiële zekerheden. Dat kán allemaal omdat provincies en gemeenten die milieuvergunningen verlenen het Besluit Financiële Zekerheid, dat in 2003 werd ingevoerd, mógen toepassen, maar ze zijn daar niet toe verplicht. De één doet het wel, de ander niet. En wie het wel doet, hanteert zo zijn eigen criteria om te beslissen of van een bedrijf een financiële zekerheid wordt gevraagd en hoe hoog deze moet zijn. Het vragen van financiële zekerheid door vergunningverleners is dan ook zeer omstreden. Het bedrijfsleven is er vanaf het begin fel tegen geweest. Ondernemers vinden het onzin dat de overheid naast het instrument van vergunningverlening en controle op de naleving daarvan óók nog eens een zekerheid vraagt. Het is volkomen dubbelop. Wie financiële zekerheid vraagt, hoeft eigenlijk niet meer te controleren én omgekeerd. Miljoenenschade Een paar jaar geleden was er nogal wat te doen rond het afvalbedrijf Oldenburger in Leeuwarden. Dat bedrijf liet de aanvoer van afvalstoffen doorgaan, zonder deze af te voeren. Bij controle bleek vijftig (!) maal zoveel afval op het terrein te liggen als volgens de vergunning was toegestaan. Toen Oldenburger in 2000 failliet ging, kwamen de kosten van verwijdering (2,3 miljoen euro) op het bord van de provincie te liggen. Zie je wel, zei het provinciebestuur, juist voor dit soort gevallen moet je als vergunningverlener een bankgarantie kunnen eisen. Onzin, zei het bedrijfsleven, als je goed controleert, kun je zulke incidenten gemakkelijk voorkomen. De e FORUM 6 SEPTEMBER 2007 29
30 FORUM 6 SEPTEMBER 2007 ‘ Het verlangen van een bankgarantie brengt goedwillende afvalbedrijven in diskrediet’ provincie heeft alle instrumenten in handen: ze kan precies weten welke afvalstoffen op een bedrijf aanwezig zijn (dat wordt namelijk allemaal netjes geregistreerd), ze kan het bedrijf bij overtredingen een dwangsom opleggen, ze kan het desnoods laten sluiten of aangifte doen van strafbare feiten. “Het verlangen van een bankgarantie brengt goedwillende afvalbedrijven alleen maar in diskrediet en beknot hun financiële ruimte”, zo luidde het verweer van de branchevereniging van afvalbedrijven. Gerd Gerdes van reclyclingsbedrijf Rouwmaat denkt er ook zo over. Hij vindt dat ambtenaren vaak een verkeerd beeld hebben van de werkelijke kosten van zekerstelling. Men zegt dan bijvoorbeeld dat de kosten van een bankgarantie niet hoger zijn dan een paar duizend euro per jaar. “Dat zijn alleen de administratieve kosten. Wat echt geld kost, is dat wij een bedrag van 3 miljoen euro aan onze bedrijfsvoering FoTo: SHuT TeRSTock moeten onttrekken. Gewoon opzijzetten, dood geld dat niet rendeert. Dat kost per jaar al gauw een procent of tien, zeg maar drie ton. Het vreemde is bovendien dat de provincie hier alleen wil kijken naar de schade die een bedrijf bij faillissement kan veroorzaken. Dat er ook nog opbrengst kan zijn, bijvoorbeeld in de vorm van verwerkt afval, dat we hier ook op het terrein hebben staan, wordt niet meegenomen. En dan de káns dat er iets met ons gebeurt… dit bedrijf bestaat al sinds 1948. Ze kunnen uit onze boekhouding afleiden dat ons financiële situatie kerngezond is.” Illegaliteit Nog even terug naar de veel aangehaalde zaak- Oldenburger, het bedrijf dat de provincie Friesland miljoenen heeft gekost. Die zaak toont nog iets anders aan. Het echte probleem zit bij de malafide bedrijven en dan schiet het Besluit Financiële Zekerheid tekort. “Illegaliteit kan alleen met goede handhaving worden aangepakt”, schrijft ook het ministerie van vrom op zijn eigen website. Immers, als een afvalbedrijf toestemming heeft voor de opslag van 20 ton aan autobanden en het heeft 40 ton staan, dan kan de zekerheid alleen gebruikt worden om die 20 ton op te ruimen. Gevestigde, gezonde bedrijven die zich keurig aan de regels houden, kunnen te maken krijgen met de eis van financiële zekerheid, terwijl het illegale circuit de dans ontspringt. Het Besluit Financiële Zekerheid is vanaf het begin omstreden geweest. Bij de invoering ervan zette de Raad van State al vraagtekens bij de rechtvaardiging van het middel. Met uitzondering dan van de zaak-Oldenburger doet zich jaarlijks maar een beperkt aantal incidenten voor. Destijds ging het om een schadepost voor de overheid als geheel van nog geen 200.000 euro per jaar. De uitvoering van het besluit leidt echter voor het bedrijfsleven alleen al tot administratieve lasten die een veelvoud zijn van dit bedrag. De Raad van State vond het besluit slecht beargumenteerd. Vanuit de Tweede Kamer kwam soortgelijke kritiek. Veel van de gevallen waar de overheid in het verleden voor de milieukosten heeft moeten opdraaien, waren illegale situaties, waarvoor financiële zekerheid géén oplossing geboden zou hebben. Rian de Waaij, een juriste die in 2006 onderzoek deed naar de totstandkoming van het Besluit Financiële Zekerheid, zet “dikke vraagtekens bij het bestaansrecht van het besluit in zijn huidige vorm”. Wie heeft het besluit dan toch doorgedrukt? En waarom schaffen we het niet af? Het antwoord is simpel: het ministerie van vrom wil het graag. Terwijl een groot deel van de uitvoerende overheden zegt helemaal geen behoefte te hebben aan financiële zekerheden, houdt dit departement vast aan de eenmaal gekozen lijn. Ze vinden daar op het ministerie dat het instrument voor de overheid een belangrijke “vangnetfunctie” kan vervullen. Onder het motto je kunt niet voorzichtig genoeg zijn. Zo kun je het natuurlijk zien, maar nota bene de Vereniging van Nederlandse Gemeenten zegt glashard dat vergunningverlening en handhaving toereikend zijn en dat gemeenten daarom géén gebruik zullen maken van het instrument financiële zekerheid. Van de twaalf provincies zeggen er zeven het instrument wél te hanteren (maar vaak elk op hun eigen manier), de rest is er nog niet aan toegekomen of lijkt er niets voor te voelen. Een poging van de provincies om een soort van gezamenlijk beleid te formuleren, heeft nog weinig resultaten opgeleverd. Dat zegt ook iets. Blijkbaar was de echte behoefte aan dit instrument minder groot dan vrom
Page 1: 28 XXXXXX Achtergrond Tekst: Roel S

Iedere ambtenaar zijn eigen milieubeleid - Vno Ncw

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?