verslag 2009 - Seneca Congres

Samenwerking is de sleutel tot een toegankelijke, kwalitatief hoogwaardige zorgverlening. “Maar samenwerken
is ontzettend moeilijk en voor bestuurders niet vanzelfsprekend. Toezichthouders moeten dit
begrijpen en doorvragen”, aldus Wilfrid Opheij, partner bij Twynstra Gudde.
Spelregels
Maar schaal kun je op verschillende manieren bereiken.
Niet alleen door te fuseren, ook door samenwerken. De
samenwerkingsvorm wordt mede bepaald door het belang
en de scope van een organisatie. Is die scope breed, dan ligt
een fusie voor de hand of deelname in een netwerk. Maar
heb je als organisatie een smallere scope, dan volstaat een
joint venture of een contractuele samenwerking. Met de
“Besturen in de
zorg is geen erebaantje”
marktwerking doet ook concurrentie haar intrede en dat is
volgens het mantra van de mededinging een goede zaak.
“Concurrentie bevordert de efficiency, maximeert consumentenwelvaart
wat betreft prijzen en keuze. Het beoogde
gevolg is betere kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid
van de zorg.” Concurrentie is het gevolg van marktwerking
en daaraan kleven wel spelregels, zoals een verbod op overeenkomsten
en gedragingen die de mededinging kunnen
belemmeren, een verbod op misbruik van machtspositie,
en toezicht op fusies en overnames om te voorkomen dat
machtsposities ontstaan.
Erebaantjes
En ten slotte vraagt het ook om goed bestuur en goed
toezicht. “Als er goed en professioneel intern toezicht is,”
zo stelt Opheij, “heb je als overheid minder externe regels
en externe toetsing nodig. Maar dan moet wel de attitude
veranderen dat besturen in de zorg een erebaantje is.
Voor toezichthouders geldt dat kennis en kunde een voorwaarde
is, en lef een van de belangrijkste competenties.
Bestuurders moeten ook visie hebben op wat nodig is om
kwaliteit te leveren en continuïteit te borgen.” Maar boven
al is samenwerking volgens Opheij niet: praten over standpunten,
maar wel: de gemeenschappelijke belangen zoeken,
waarden en normen vertalen naar gezamenlijke belangen.
Coreferent: Eelco Damen
Functie: Voorzitter Raad van Bestuur Cordaan
Eelco Damen lichtte het verhaal over samenwerking toe vanuit zijn
eigen situatie: de veelbesproken fusie tussen Cordaan en Amsterdam
Thuiszorg. Bij deze laatste instelling bestonden grote financiële problemen,
zeker toen bekend werd dat de organisatie niet op financiële
steun van de NZa hoefde te rekenen. Damen: “Wat was het alternatief?
Faillissement? We hebben negatieve adviezen gekregen van de cliëntenraad
en financiële adviseurs. Maar ik ben daar toch tegen ingegaan,
omdat ons vertrekpunt is dat continuïteit van zorg en werkgelegenheid
voorop staan.” Gemeente Amsterdam en het Zorgkantoor benadrukten
voortdurend dit belang en onze betrokkenheid. Thuiszorg Amsterdam
was zeker geen lekker hapje, zoals Damen het noemt. “Er werken
4.500 mensen, je praat dus over het overeind houden van werkgelegenheid,
het imago van de zorgsector en aan de continuïteit van zorg voor
cliënten. En de bal lag bij mij, mijn beslissing zou cruciaal zijn. Bij een
negatieve beslissing zou de organisatie ploffen, bij een positief besluit
moesten we een enorm financieel probleem oplossen.” Maar daarmee
bespaarden we de samenleving ook een financiële strop van minimaal
15 miljoen euro al in 2008. Damen citeerde ook Seneca: ‘doe het juiste,
het goede’. En hij koos voor fusie. “Financieel hebben we de zaken nu
op orde; nu moeten we aan de kwaliteit van de zorg verder werken, en
die kwaliteit zullen we in de nabije toekomst zeker bieden.”
Als bestuurder het vermogen hebben tot verbinden. “Extern,
omdat geen enkele organisatie alleen goede zorg kan bieden.
Maar ook intern, omdat management van professionals
niet hiërarchisch kan.”
Seneca wordt gefaciliteerd door PGGM, IZZ, PinkRoccade Healthcare, Univé-VGZ-IZA-Trias, Ernst & Young en Springer Uitgeverij seneca verslag 2009 19