Kijkwijzer HAVO Rijkdom en weelde.pdf - Gemeentemuseum Den ...
Kijkwijzer HAVO Rijkdom en weelde.pdf - Gemeentemuseum Den ...
Kijkwijzer HAVO Rijkdom en weelde.pdf - Gemeentemuseum Den ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
t<strong>en</strong>toonstelling mauritsHuis zaal 48, 1 e verdieping<br />
kunst<strong>en</strong>aar / uitvoerder<br />
Quint<strong>en</strong> massys<br />
titel<br />
madonna <strong>en</strong> kind<br />
datering<br />
voor 1530<br />
materiaal<br />
olieverf op paneel<br />
afmeting<strong>en</strong><br />
75 x 63 cm<br />
objectnummer<br />
842 langdurig bruikle<strong>en</strong> van<br />
het rijksmuseum aan het<br />
mauritshuis<br />
4<br />
van icoon naar ezelscHilderij<br />
QUINTEN MASSYS<br />
Je hoeft niet met onderstaande tekst<br />
te beginn<strong>en</strong>.<br />
Ga rustig zitt<strong>en</strong>, bekijk het werk, <strong>en</strong><br />
begin met de vrag<strong>en</strong>. Pas wanneer je<br />
aan meer informatie toe b<strong>en</strong>t, kun je<br />
deze introductie raadpleg<strong>en</strong>.<br />
Wandel<strong>en</strong>d door musea voor westerse<br />
kunstgeschied<strong>en</strong>is kan het niemand<br />
ontgaan dat schilderij<strong>en</strong> van ruwweg<br />
1450 er heel anders uitzi<strong>en</strong> dan die<br />
van daarna. De belangrijkste red<strong>en</strong><br />
daarvoor is bladgoud. De meeste<br />
schilderij<strong>en</strong> van voor 1450 zijn letterlijk<br />
vergulde panel<strong>en</strong> met gekleurde<br />
figur<strong>en</strong>, terwijl die van daarna op zijn<br />
hoogst zijn gevat in e<strong>en</strong> omvangrijke<br />
vergulde lijst.<br />
Oorspronkelijk werd het overvloedige<br />
gebruik van bladgoud in de schilderkunst<br />
overg<strong>en</strong>om<strong>en</strong> van de Byzantijnse<br />
schilderkunst. In Byzantium vervuld<strong>en</strong> icon<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />
duidelijk afgebak<strong>en</strong>de functie binn<strong>en</strong> de eredi<strong>en</strong>st,<br />
vergulding was liturgisch voorschrift. In West-Europa<br />
ontbrak<strong>en</strong> dergelijke richtlijn<strong>en</strong>. Als gevolg daarvan<br />
wedijverd<strong>en</strong> religieuze instelling<strong>en</strong> <strong>en</strong> privéperson<strong>en</strong><br />
om het mooiste <strong>en</strong> rijkste altaarstuk.<br />
Beschilderde altaarstukk<strong>en</strong> war<strong>en</strong> vanaf de tweede<br />
helft van de 13e eeuw vooral in gebruik onder burgers<br />
in de sted<strong>en</strong>, terwijl prins<strong>en</strong> <strong>en</strong> edellied<strong>en</strong> vasthield<strong>en</strong><br />
aan de veel kostbaarder goudsmeedkunst: tabernakels<br />
<strong>en</strong> schrijn<strong>en</strong> van goud, verguld met zilver. Schilderij<strong>en</strong><br />
met bladgoud imiteerd<strong>en</strong> de vorm<strong>en</strong>taal van zulk<br />
edelsmeedwerk. De hoeveelheid bladgoud in de<br />
geschilderde voorstelling nam geleidelijk af gedur<strong>en</strong>de<br />
de 15e eeuw <strong>en</strong> leidde uiteindelijk tot het zog<strong>en</strong>aamde<br />
ezelschilderij, zonder goud.<br />
Quint<strong>en</strong> Massys (I) (1466-1530) was e<strong>en</strong> Zuid-<br />
Nederlands schilder, <strong>en</strong> wordt beschouwd als<br />
de laatste belangrijke verteg<strong>en</strong>woordiger van de<br />
Vlaamse Primitiev<strong>en</strong>. Vlaamse Primitiev<strong>en</strong> is de<br />
b<strong>en</strong>aming van e<strong>en</strong> groep<br />
kunstschilders uit de lage<br />
land<strong>en</strong> van de 15e <strong>en</strong><br />
begin 16e eeuw, voornamelijk<br />
werkzaam rond<br />
de bloei<strong>en</strong>de sted<strong>en</strong><br />
Brugge <strong>en</strong> G<strong>en</strong>t.<br />
De werk<strong>en</strong> van de Vlaamse<br />
primitiev<strong>en</strong> word<strong>en</strong><br />
gek<strong>en</strong>merkt door hun<br />
lev<strong>en</strong>dige <strong>en</strong> gedetailleerde<br />
schildertechniek<br />
waarin op e<strong>en</strong> naturalistische<br />
wijze de zichtbare<br />
wereld wordt afgebeeld.<br />
In de regel zijn hun<br />
werk<strong>en</strong> uitgevoerd op<br />
duurzame eik<strong>en</strong>hout<strong>en</strong><br />
panel<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> verfijnde<br />
olieverftechniek. Hoewel<br />
Jan van Eyck van oudsher<br />
werd aanzi<strong>en</strong> als de<br />
‘uitvinder’ van de olieverftechniek,<br />
heeft hij de<br />
techniek slechts verfijnd.<br />
Hij voerde de zog<strong>en</strong>aamde<br />
‘glaceertechniek’ tot e<strong>en</strong><br />
ongezi<strong>en</strong> meesterschap.<br />
Hierbij word<strong>en</strong> dunne <strong>en</strong><br />
doorzichtige lag<strong>en</strong><br />
olieverf op e<strong>en</strong> gladde<br />
witte ondergrond over<br />
elkaar aangebracht. Doordat het licht door de<br />
verschill<strong>en</strong>de kleurlag<strong>en</strong> kan dring<strong>en</strong> <strong>en</strong> door<br />
de witte ondergrond wordt weerkaatst, ontstaan<br />
bijzonder diepe kleur<strong>en</strong> in oneindig veel nuances.<br />
Bronn<strong>en</strong><br />
Eindexam<strong>en</strong> tehatex havo 2013: <strong>Rijkdom</strong> <strong>en</strong><br />
Weelde (digischool) http://moodle.digischool.nl/<br />
mod/resource/view.php?id=10867<br />
www.wikipedia.com<br />
Duccio, rucellai Madonna, 1285<br />
5
Change language