04.5 Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch.pdf - Hunze en Aa's

Toelichting Ontwerp Peilbesluit
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch
Waterschap Hunze en Aa’s
December 2012
Ter Wisch

Inhoudsopgave
1 Inleiding ................................................................................................................................................ 4
1.1 Wat is een peilbesluit ..................................................................................................................... 4
1.2 Waarom een peilbesluit ................................................................................................................. 4
1.3 Procedure ...................................................................................................................................... 4
1.4 Samenvatting ................................................................................................................................. 6
2 Beleid .................................................................................................................................................... 8
2.1 Inleiding .......................................................................................................................................... 8
2.2 Nationaal beleid ............................................................................................................................. 8
2.3 Provinciaal beleid ........................................................................................................................... 9
2.4 Beleid Hunze en Aa’s ................................................................................................................... 10
3 Werkwijze en uitgangspunten............................................................................................................. 11
3.1 Werkwijze ..................................................................................................................................... 11
3.2 Gehanteerde droogleggingsnormen ............................................................................................ 11
3.3 Beoordelingscriteria ..................................................................................................................... 12
3.4 Samengevatte uitgangspunten .................................................................................................... 14
4. Gebiedsbeschrijving .......................................................................................................................... 15
4.1 Inleiding ........................................................................................................................................ 15
4.2 Ligging.......................................................................................................................................... 15
4.3 Waterbeheersing .......................................................................................................................... 15
4.4 Bodem .......................................................................................................................................... 16
4.5 Functies en grondgebruik ............................................................................................................ 16
4.6 Hoogteligging ............................................................................................................................... 16
4.7 Grondwater, kwel en infiltratie...................................................................................................... 17
4.8. Waterkwaliteit .............................................................................................................................. 17
5. Uitgevoerde berekeningen en resultaten .......................................................................................... 18
5.1. Resultaten per peilgebied ........................................................................................................... 18
5.1.1 Peilgebied GPG-W-10284 Noodstuw Roelage ..................................................................... 18
5.1.2 Peilgebied GPG-W-10290 Stuw Heyne ................................................................................ 21
5.1.3 Peilgebied GPG-W-10300 Stuw Hogeweg ........................................................................... 23
5.1.4 Peilgebied GPG-W-10320 Stuw Ter Haar ............................................................................ 25
5.1.5 Peilgebied GPG-W-10330 Stuw Trenning ............................................................................ 28
5.1.6 Peilgebied GPG-W-10340 Stuw Sellingerstraat ................................................................... 30
5.1.7 Peilgebied GPG-W-10410 Stuwput Lut ................................................................................ 32
5.1.8 Peilgebied GPG-W-10420 Stuw Borgertangerweg ............................................................... 34
5.1.9 Peilgebied GPG-W-10430 Borgerweg .................................................................................. 36
5.2 Methodiek peilbeheer ................................................................................................................... 38
6. Schade en compensatie .................................................................................................................... 39
7. Literatuurlijst ...................................................................................................................................... 40
Bijlage 1, Hydrologische begrippen ....................................................................................................... 41
Bijlage 2: Verslag informatie avond peilbesluit Ter Wisch .................................................................... 42
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 2 December 2012

Kaarten:
Kaart 1: overzichtskaart
Kaart 2: waterhuishoudkundige situatie
Kaart 3: bodemkaart
Kaart 4: functiekaart
Kaart 5: grondgebruik
Kaart 6: hoogtekaart
Kaart 7: 5%, 10%, 20% laagst gelegen maaiveldhoogte
Kaart 8: gemiddelde hoogste grondwaterstand (ghg)
Kaart 9: gemiddelde laagste grondwaterstand (glg)
Kaart 10: kwel en infiltratie
Kaart 11: drooglegging bij huidige winterpeilen
Kaart 12: drooglegging bij huidige zomerpeilen
Kaart 13: drooglegging bij gewenste winterpeilen
Kaart 14: drooglegging bij gewenste zomerpeilen
Kaart 15: wijzigingen winterpeil
Kaart 16: wijzigingen zomerpeil
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 3 December 2012

1 Inleiding
1.1 Wat is een peilbesluit
Een peilbesluit is een besluit van het waterschap, na een inspraak- en beroepsprocedure, waarin de
na te streven oppervlaktewaterstanden in een peilgebied formeel worden vastgelegd. Een peilbesluit
is voor het waterschap een inspanningsverplichting.
Bij een peilbesluit hoort een toelichting met daarin de belangenafweging die ten grondslag ligt aan het
peilbesluit. Mogelijke voorkomende belangen zijn bijvoorbeeld landbouw, natuur, bebouwing, wegen,
bossen of scheepvaart.
1.2 Waarom een peilbesluit
Het waterschap is op grond van art. 3.21 van de Omgevingsverordening provincie Groningen 2009
verplicht om een peilbesluit te nemen voor de onder het beheer van het waterschap staande:
• boezem
• waterstaatkundige eenheden met:
1. de functie natuur als hoofdfunctie, of
2. de functie landbouw grenzend aan gebieden met de functie natuur
• andere waterstaatkundige eenheden, indien Gedeputeerde Staten daartoe besluiten.
Het waterschap is op grond van artikel 10.30 van de Provinciale omgevingsverordening Drenthe
verplicht om een peilbesluit vast te stellen voor de oppervlaktewateren in de gebieden die:
3. deel uitmaken van provinciegrens overschrijdende peilvakken waarvoor een door de
provincie Groningen, Overijssel of Friesland opgelegde verplichting geldt om een
peilbesluit vast te stellen
4. zijn aangewezen op een als zodanig aangeduide kaart bij het beheerplan van het
waterschap.
Afgezien van de verplichting om in sommige gevallen een peilbesluit vast te stellen biedt een
peilbesluit belanghebbenden ook duidelijkheid en rechtszekerheid. Het streven van het Waterschap
Hunze en Aa’s is daarom om ook in de gebieden waar het formeel niet verplicht is een peilbesluit op te
stellen. Dit peilbesluit voor het gebied Ter Wisch is een verplicht peilbesluit. Op kaart 1
Overzichtskaart is de ligging van het gebied Ter Wisch weergegeven.
1.3 Procedure
Voorafgaand aan de formele procedure wordt in het kader van de ambtelijke voorbereiding,
voorlichting gegeven over het voorgenomen peilbesluit en wordt overleg gevoerd met direct
betrokkenen.
De Omgevingsverordening provincie Groningen 2009 schrijft in artikel 3.23 voor dat het dagelijks
bestuur een voorontwerp van een verplicht peilbesluit niet vaststelt dan na advies van Gedeputeerde
Staten. Vervolgens zendt het Dagelijks Bestuur Gedeputeerde Staten het voorontwerp van een
verplicht peilbesluit ter advisering toe. In de Omgevingsverordening van Drenthe ontbreken
soortgelijke bepalingen.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 4 December 2012

Het ontwerp peilbesluit wordt ter besluitvorming voorgelegd aan het dagelijks bestuur en volgt de
formele inspraakprocedure volgens afdeling 3.4. van de Algemene wet bestuursrecht. Er wordt
gepubliceerd wanneer en waar het ontwerp ter inzage ligt. Het ontwerp peilbesluit ligt gedurende een
periode van 6 weken ter inzage. In deze periode wordt belanghebbenden de mogelijkheid geboden
om hun zienswijze over het ontwerp peilbesluit kenbaar te maken.
Het dagelijks bestuur beoordeelt of de ingediende zienswijzen aanleiding zijn om het algemeen
bestuur te adviseren het oorspronkelijke ontwerp gewijzigd vast te stellen.
Het algemeen bestuur krijgt een overzicht van alle zienswijzen en het commentaar daarop van het
dagelijks bestuur. De stukken gaan voor de AB-vergadering ook naar degenen, die een zienswijze
over het ontwerp besluit hebben ingediend. Zij kunnen desgewenst inspreken in de vergadering van
het algemeen bestuur.
Het Dagelijks Bestuur zendt gedeputeerde staten volgens artikel 3.23, 3 e lid van de
Omgevingsverordening provincie Groningen 2009 het vastgestelde verplichte peilbesluit ter
kennisname. Drenthe kent dat voorschrift niet voor peilbesluiten op Drents grondgebied.
Het vastgestelde peilbesluit wordt bekendgemaakt in de krant en daarbij wordt gewezen op de
mogelijkheid om beroep in te stellen bij de rechtbank voor belanghebbenden, die eerder een
zienswijze hebben ingediend, tenzij een belanghebbende geen verwijt kan worden gemaakt, dat hij
geen zienswijze heeft ingediend. Dat is bijvoorbeeld het geval als het ontwerp peilbesluit geen reden
vormt om een zienswijze in te dienen, maar een daarvan afwijkend vastgesteld peilbesluit wel
aanleiding is om beroep in te stellen. Degene die een zienswijze heeft ingediend ontvangt persoonlijk
bericht van het vaststellingsbesluit en de beroepsmogelijkheid op de rechtbank.
Verplichte peilbesluiten hoeven, sinds de inwerkingtreding van de Waterwet, niet meer te worden
goedgekeurd door Gedeputeerde Staten. Het zogenaamde administratief beroep bij dat college tegen
niet verplichte peilbesluiten is eveneens vervallen.
Tegen de uitspraak van de rechtbank kunnen belanghebbenden, die beroep hebben ingesteld in
hoger beroep gaan bij de Raad van State. De rechtbank en de Raad van State besluiten of het
vastgestelde peilbesluit in stand kan blijven of eventueel moet worden aangepast.
Het peilbesluit treedt in werking op de dag na bekendmaking ervan in de krant of op een nader in het
peilbesluit te bepalen datum. Beroep en hoger beroep schorten de inwerkingtreding van het peilbesluit
niet op. Wel kan de rechtbank of de Raad van State vooruitlopend op de uitspraak in (hoger) beroep
bepalen dat de inwerkingtreding van het peilbesluit wordt opgeschort. Een belanghebbende kan
daartoe een verzoek doen bij rechtbank of Raad van State.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 5 December 2012

1.4 Samenvatting
Een peilbesluit is een besluit van het waterschap, na een inspraak- en beroepsprocedure, waarin de
na te streven oppervlaktewaterstanden in een peilgebied formeel worden vastgelegd. Een peilbesluit
is voor het waterschap een inspanningsverplichting.
Het waterschap is voor een aantal gebieden verplicht een peilbesluit op te stellen. In de Verordening
op de Waterhuishouding in de provincie Groningen staat aangegeven dat het waterschap verplicht is
peilbesluiten op te stellen voor de boezem, peilgebieden met natuur als hoofdfunctie en peilgebieden
met de hoofdfunctie landbouw grenzend aan gebieden met de functie natuur.
In het peilbesluit Ter Wisch vallen 8 van de 9 peilgebieden conform de Verordening op de
Waterhuishouding in de provincie Groningen onder de verplichting van het opstellen van een
peilbesluit. Hierdoor wordt het peilbesluit Ter Wisch een verplicht peilbesluit.
Het waterschap wil voor het gehele beheersgebied peilbesluiten opstellen om reden van duidelijkheid
en rechtszekerheid richting ingelanden.
Het waterschap wil in peilbesluiten en in het dagelijks peilbeheer zoveel mogelijk uitwerking geven aan
het beleid van het realiseren van het gewenste grond- en oppervlaktewaterregime (GGOR). Dit
gebeurt op basis van droogleggingsnormen.
In het algemeen geldt dat de huidige peilen vaak gebaseerd zijn op jarenlange praktijkervaringen. Als
gevolg van specifiek lokale omstandigheden kunnen de praktijkpeilen lager of hoger liggen dan de
theoretisch gewenste peilen die bepaald worden met algemene normen. Er wordt zeer veel belang
gehecht aan de praktijkervaringen en daarom geldt in het algemeen dat wanneer er geen klachten zijn
over de huidige peilen deze peilen worden gehandhaafd, tenzij de berekeningen aantonen dat de
huidige peilen sterk afwijken van de theoretisch gewenste peilen. Bij grote verschillen vindt nader
onderzoek en overleg met de belanghebbenden plaats.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 6 December 2012

De huidige peilen in het gebied Ter Wisch blijken licht af te wijken van de de theoretisch gewenste
peilen. Onderstaande een overzicht van de huidige peilen en de gewenste peilen.
Peilgebiednummer Naam peilgebied huidig huidig gewenst gewenst
zomerpeil winterpeil zomerpeil winterpeil
(m NAP) (m NAP) (m NAP) (m NAP)
GPG-W-10284 Noodstuw Roelage 8,40 7,90 8,40 8,00
GPG-W-10290 Stuw Heyne 9,25 8,75 9,25 8,75
GPG-W-10300 Stuw Hogeweg 8,55 8,05 8,55 8,05
GPG-W-10320 Stuw Ter Haar 8,00 7,70 8,00 7,50
GPG-W-10330 Wischluiweg (boerderij Trenning) 7,50 7,00 7,60 7,10
GPG-W-10340 Stuw Sellingerstraat 7,20 6,70 7,20 6,70
GPG-W-10410 Putstuw Lut 8,05 7,55 8,05 7,55
GPG-W-10420 Borgertangerweg 7,70 7,35 7,70 7,30
GPG-W-10430 Borgerweg 7,00 6,50 7,00 6,50
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 7 December 2012

2 Beleid
2.1 Inleiding
Het beleid ten aanzien van de ruimtelijke ordening, het waterbeheer en andere aangrenzende
beleidsvelden wordt op verschillende niveaus vormgegeven. Voor een integrale invulling van het
peilbeheer dient expliciet rekening te worden gehouden met het vigerende beleid op deze terreinen. In
dit hoofdstuk is het beleid met betrekking tot de ruimtelijke ordening, waterbeheer en het milieubeheer
samengevat, voor zover dit beleid betrekking heeft op en relevant is voor het peilbeheer binnen
peilbesluit Veendam.
2.2 Nationaal beleid
Het beleid op nationaal niveau is beschreven in de Nationaal Waterplan (NWP, 2009).
Nationaal Waterplan (NWP) 2009-2015
Het nationaal beleid ten aanzien van water is vastgelegd in het Nationaal Waterplan. Er worden in dit
plan geen concrete richtlijnen gegeven voor het peilbeheer. Meer algemeen wordt benadrukt dat
samenwerking tussen partijen van groot belang is om het waterbeleid tot stand te brengen.
In het hoofdstuk ruimtelijke aspecten waterbeleid wordt ingezet op een klimaatbestendige inrichting
van Nederland waarbij water een meer bepalende factor is bij ruimtelijke afwegingen. Er moet meer
ruimte komen voor herstel van natuurlijke processen (bodem, water en natuur). Voor het gebied Noord
Nederland is aangegeven dat om wateroverlast tegen te gaan de regio maatregelen uitvoert als
bijvoorbeeld extra berging in de boezem en de aanleg van retentiepolders.
In het hoofdstuk watertekort en zoetwatervoorziening staat dat de kansen op verzilting en de toename
van verdroging vereisen dat per gebied de afweging wordt gemaakt in hoeverre functies in
overeenstemming kunnen worden gebracht met bijbehorend peilbeheer. Via het Gewenst Grond en
oppervlaktewaterregime (GGOR) wordt bezien welke waterpeilen het best passen bij de gestelde
functies. Lokale perceelmaatregelen als slootpeil verhoging en kwelreductie kunnen worden ingezet
om verzilting tegen te gaan. Voor het gebied Noord Nederland is aangegeven dat de wateraanvoer uit
het IJsselmeer, die nodig is voor verziltingsbestrijding en peilhandhaving om bodemdaling door
veenoxidatie te voorkomen en het tegengaan van het verzwakken van veenkaden, speciale aandacht
krijgt. Tevens zal een strategie uitgewerkt worden om bodemdaling door veenoxidatie terug te dringen
door een aangepast peilbeheer.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 8 December 2012

2.3 Provinciaal beleid
Provinciaal Omgevings Plan Groningen 2009 - 2013
In het Provinciaal Omgevingsplan (POP) zijn de hoofdlijnen van het Provinciaal omgevingsbeleid voor
de komende jaren beknopt en overzichtelijk aangegeven.
In het provinciale omgevingsplan zijn op de functiekaart water functies toegekend aan het gebied.
Op basis van deze kaart wordt beoordeeld welke gebieden als verplichte peilbesluiten worden
aangemerkt. Op kaart 2. Functiekaart water POP Groningen zijn de toegekende functies aangegeven.
In de nota Normdoelstellingen Water zijn de normdoelstellingen van de waterfuncties uit het
omgevingsplan beschreven. Het POP en de normdoelstellingen zijn gebruikt bij het opstellen van het
peilbesluit.
Omgevingsverordening Provincie Groningen 2009
De provinciale omgevingsverordening (POV) 2009 bevat regels voor de fysieke leefomgeving in de
provincie Groningen en is nauw verbonden met het Provinciaal Omgevingsplan 2009-2013 (POP). In
de omgevingsverordening zijn hoofdstukken opgenomen over milieu, water en ruimtelijke ordening. De
bepalingen over milieu en water zijn voor het grootste deel ontleend aan bestaande verordeningen.
In deze omgevingsverordening is tevens aangeven, voor welke gebieden verplicht een peilbesluit
opgesteld moet worden, wat de inhoud van het peilbesluit moet zijn en welke procedure dient te
worden doorlopen om het peilbesluit vast te stellen. Het peilbesluit Veendam is een verplicht
peilbesluit.
Afgezien van de verplichting om in sommige gevallen een peilbesluit vast te stellen biedt een
peilbesluit belanghebbenden ook duidelijkheid en rechtszekerheid. Het streven van het Waterschap
Hunze en Aa’s is daarom om ook in de gebieden waar het formeel niet verplicht is een peilbesluit op te
stellen.
Leidraad voor het opstellen en beoordelen van peilbesluiten 2007
Het huidige provinciale beleid is erop gericht peilbesluiten zodanig op te stellen dat daarbij
de belangen transparant en evenwichtig worden afgewogen. Het waterschap volgt bij het opstellen
van peilbesluiten de Leidraad peilbesluiten 2007. Deze leidraad is van toepassing voor het gehele
beheersgebied van het Waterschap Hunze en Aa’s.
Kernpunten van de leidraad zijn:
• Diverse belangen worden zorgvuldig afgewogen en zo goed mogelijk behartigd;
• In landbouwgebieden wordt bodemdaling door veenoxidatie gecompenseerd door
peilaanpassing, tenzij het een onevenredige bodemdaling betreft. In geval van onevenredige
bodemdaling dient gemotiveerd te worden waarom het oppervlaktewaterpeil de
maaivelddaling niet volgt.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 9 December 2012

2.4 Beleid Hunze en Aa’s
Het waterbeleid op regionaal en lokaal niveau wordt weergegeven in het Waterbeheerplan
en diverse nota’s van Waterschap Hunze en Aa’s.
Waterbeheerplan 2010 – 2015
Het beleid van het Waterschap Hunze en Aa’s is neergelegd in het Beheersplan 2010-2015.
In het beheersplan staat aangegeven dat voor alle peilgebieden een peilbesluit wordt vastgesteld
waarbij, op basis van de toegekende functies en de kaders die door de provincie zijn vastgesteld, de
gewenste peilen worden vastgelegd.
Wanneer bij het opstellen van het peilbesluit blijkt dat de betreffende functie niet optimaal bediend kan
worden zal het waterschap de provincie voorstellen met een niet-optimale situatie genoegen te
nemen. In de landbouwgebieden betreft dit met name de gebieden waar veenoxidatie speelt. In deze
gevallen kan voorgesteld worden om peilverlagingen niet door te voeren in het kader van een
duurzaam waterbeheer, om verdere oxidatie van het veen en een daarbij behorende daling van het
maaiveld zoveel mogelijk te voorkomen. In de planperiode zal een strategie worden uitgewerkt waarin
de aanpak van de veenoxidatieproblematiek wordt uitgewerkt.
Door de klimaatverandering kunnen er in de toekomst langere perioden van droogte ontstaan, waarin
de beschikbaarheid van water uit het IJsselmeer afneemt terwijl de watervraag toeneemt. In de
komende planperiode zal het waterschap de wateraanvoer verder optimaliseren middels
automatisering en BOS systemen (Beslissings Ondersteunings Systemen). Bij een watertekort wordt
de verdringingsreeks gehanteerd die is in de provinciale verordening is vastgelegd.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 10 December 2012

3 Werkwijze en uitgangspunten
3.1 Werkwijze
Voor dit peilbesluit is het waterschap conform de Verordening op de Waterhuishouding in de provincie
Groningen verplicht een peilbesluit op te stellen. Het waterschap wil in peilbesluiten en in het dagelijks
peilbeheer zoveel mogelijk uitwerking geven aan het beleid van het realiseren van de gewenste
grond- en oppervlaktewaterregime (GGOR). Dit gebeurt voor de niet verplichte peilbesluiten op basis
van droogleggingsnormen waarbij de uitkomsten van de droogleggingsberekeningen worden getoetst
aan het grondwaterregime, potentiële bodemdaling (aardgaswinning, zoutwinning, veenoxidatie),
potentiële drainage en potentiële inundatieknelpunten.
Onder drooglegging wordt verstaan het hoogteverschil tussen het maaiveld en de waterstand in de
watergang bij een peil in rust. De te gebruiken droogleggingsnormen zijn afhankelijk van de
grondsoort en van het grondgebruik. De droogleggingsnormen zijn vastgelegd in de “Leidraad voor
het opstellen en beoordelen van peilbesluiten” (Provincie Groningen 2007).
3.2 Gehanteerde droogleggingsnormen
De theoretisch gewenste peilen voor de landbouw zijn bepaald met behulp van onderstaande
droogleggingsnormen. De getallen in de tabel geven de afstand weer tussen de referentiehoogte van
het maaiveld en de waterstand in rust (Nota Normdoelstellingen Water 2002).
Droogleggingsnormen voor bouwland
Bodemtype Drooglegging bij winterpeil in m Drooglegging bij zomerpeil in m
te nat profiterend te droog te nat profiterend te droog
Groep A; leemarme zandgronden 1.50 1.00
Groep B; moerige-, veen- en lemige
zandgronden 1.60 1.10
Groep C; kleigronden op zand of veen 1.40 1.20
Groep D; homogene kleigronden
(kleilaag > 1.20 m -mv) 1.70 1.40
Droogleggingsnormen voor grasland
Bodemtype Drooglegging bij winterpeil in m Drooglegging bij zomerpeil in m
te nat profiterend te droog te nat profiterend te droog
Groep A; leemarme zandgronden 1.35 0.90
Groep B; moerige-, veen- en lemige
zandgronden 1.40 0.90
Groep C; kleigronden op zand of veen 1.25 1.05
Groep D; homogene kleigronden
(kleilaag > 1.20 m -mv) 1.30 1.00
Normen voor optimale drooglegging per grondsoort en gebruiksfunctie (bouwland en grasland)
Bij het bepalen van het gewenst peil wordt gebruik gemaakt van de peilgebiedsgrenzen, de bodem-,
de grondgebruik- en de maaiveldhoogtekaart. In een Geografisch Informatie Systeem (GIS) worden
de gegevens (peilgebieden, bodemkaart, grondgebruik-, maaiveldhoogtekaart) en de bovenstaande
normentabel over elkaar geprojecteerd en gecombineerd, als basis voor een berekening. Voor elk
peilgebied worden vlakken vervolgens de drooglegging berekend en afhankelijk van de norm
geclassificeerd als “te nat”, “profiterend” of “te droog”.
Aanvullend zijn de peilen getoetst aan de normen volgens “Leidraad voor het opstellen en beoordelen
van peilbesluiten (Provincie Groningen 2007). In deze leidraad worden voor landbouw richtwaarden
gegeven voor de gewenste drooglegging in de winter, waarbij gebruik word gemaakt van een
zogenaamde referentiehoogte. De referentiehoogte is gedefinieerd als de hoogte waar beneden 20 %
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 11 December 2012

van het oppervlak van het peilvak ligt. In de leidraad worden geen richtwaarden gegeven voor de
gewenste drooglegging in de zomer.
De normen geven richtwaarden voor de vast te stellen peilbesluiten. Afhankelijk van specifieke
omstandigheden in een gebied kan een peilbesluit vastgesteld worden, de afwijkt van de normwaarde
(Nota Normdoelstellingen Water 2002).
3.3 Beoordelingscriteria
De uitkomsten van de droogleggingsberekeningen worden beoordeeld op basis van onderstaande
criteria.
• bodemdaling
In de beheergebied van de Waterschap Hunze en Aa’s komt bodemdaling voor door
aardgaswinning, zoutwinning en door veenoxidatie.
o aardgaswinning
Als gevolg van de aardgaswinning is een deel van de bodem in de provincies Groningen en
Drenthe gedaald. De bodemdaling door aardgaswinning strekt zich uit over een groot gebied.
Op peilgebiedsniveau is de bodemdaling gelijkmatige daling. De gevolgen van deze
gelijkmatige bodemdaling zijn veelal te corrigeren door het peil hier op aan te passen. De
opgetreden bodemdaling die is opgetreden na 1998 (hoogtecijfers AHN) en de
bodemdalingsprognoses worden meegenomen in de afweging die resulteert in de voor te
stellen streefpeilen.
o zoutwinning
Door zoutwinning daalt de bodem in de provincie Groningen. Bodemdaling door zoutwinning
volstrekt zich op lokale schaal en kan op peilgebiedsniveau meer dan 10 cm verschillen. De
gevolgen van bodemdaling door zoutwinning worden gecompenseerd door het peil aan te
passen en indien nodig wordt ook de waterhuishoudkundige infrastructuur aangepast.
o veenoxidatie
Voor de verspreiding van de verschillende bodemtypen wordt gebruik gemaakt van de
Bodemkaart van Nederland uit 1980. Uit deze bodemkaart blijkt dat er in veel peilgebieden
moerige gronden en veengronden voorkomen. De dikte van de oorspronkelijke veenlaag
varieert per locatie en kan meer dan 200 cm bedragen. Ook de diepte van het veen verschilt
per gebied. De veenlaag kan dicht onder het maaiveld voorkomen maar een veenlaag kan
ook diep liggen en bedekt zijn met zand of klei.
Vanaf de zestiger jaren is het waterbeheer geoptimaliseerd voor de landbouw en is
overgegaan op een diepe ontwatering. Door de diepe ontwatering zakt het grondwater dieper
weg waardoor de lucht dieper in de grond komt. Het aan zuurstof blootgestelde organisch
materiaal (veen) wordt hierdoor afgebroken en verdwijnt als CO2 de lucht in, zogenaamde
oxidatie van het veen. Veen kan met een snelheid van 1 cm per jaar oxideren bij een diepe
ontwatering. De oorspronkelijke veenlaag is hierdoor geheel of gedeeltelijk verdwenen.
Onderzoeken hebben aangetoond dat het areaal veengronden op de bodemkaart van
Nederland met 40% tot 50% is afgenomen en het areaal moerige gronden met 70% tot 75% is
afgenomen (Vries, F. de 2003; Pleiter, M. 2004).
De maaiveldhoogten die gebruikt zijn voor het berekenen van de gewenste peilen zijn de
hoogtecijfers uit 2009, de AHN (Actueel Hoogtebestand Nederland). Door gebruik te maken
van recente hoogtecijfers is een correctie op de hoogtecijfers omwille van bodemdaling niet
nodig.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 12 December 2012

• grondwater
Het gehanteerde grondwaterregime is van invloed op de opbrengst. Te hoge grondwaterstanden
resulteren in natschade en te lage grondwaterstanden resulteren in droogteschade. De provincie
Groningen heeft samen met de inliggende waterschappen voor de voorkomende bodemtypen
voor representatieve gewassen (gras, aardappelen, granen en populieren) de boven- en
ondergrens van het Optimale Grondwater Regime (OGR) vastgesteld (Werkgroep Gewenst
Grondwater Regiem Groningen 1999). Deze bandbreedte geeft aan waarbinnen het grondwater
kan fluctueren voor een optimaal gebruik (Nota Normdoelstelling Water 2002).
In het MIPWA project (Methodiekontwikkeling Interactieve Planvorming ten behoeve van het
Waterbeheer 2007) is met een grondwatermodel op basis van de huidige peilen de Actuele
Grondwaterstand Regime (AGR) voor Noord-Nederland berekend. Het Actuele Grondwater
Regime wordt vergeleken met het Optimale Grondwater Regime. Desgewenst kan dit resulteren in
het aanpassen of juist handhaven van het huidige peil.
Geringe peilveranderingen hebben op peilgebiedsniveau per saldo echter nauwelijks effect op het
verbeteren van de productieomstandigheden. Natschade door vernatting op een klein oppervlak
wordt gecompenseerd door een afname van de droogteschade over een groter oppervlak en
omgekeerd. Dit is dan ook reden dat als het gewenste peil 0.05 m of minder afwijkt van het
bestaande peil het huidige peil gehandhaafd wordt, tenzij er op perceelsniveau redenen zijn dit
wel te doen. Bepaalde bodemtypen in Groningen laten weinig fluctuatie toe en daarom zijn de
boven- en ondergrens niet haalbaar. Deze gronden zijn niet optimaal te ontwateren voor het
betreffende gewas, schade door wateroverlast en of droogte zal hier geaccepteerd moeten
worden (Nota Normdoelstelling Water 2002).
• Overige functies
De droogleggingsberekeningen worden uitgevoerd voor de gronden met de functie landbouw.
Gronden met de functie natuur of bebouwing worden niet meegenomen in de
droogleggingsberekening. De uitkomsten van de berekening worden wel getoetst op de
ontwateringsnormen die van toepassing zijn op woningen en wegen. Wanneer er natuurgebieden
zijn gelegen binnen het peilgebied kan overwogen worden het streefpeil hoger in te stellen
omwille van het gewenste grondwatersituatie voor de natuurgebieden.
• drainage
Veel landbouwpercelen zijn gedraineerd om de detailwaterhuishouding te verbeteren. Op welke
percelen drainage is aangelegd en wat de hoogteligging van de drainage is, is bij het waterschap
niet bekend. Op voorhand wordt er bij de voorstellen van de peilen geen rekening gehouden met
drainage. Op basis van inbreng van gebiedskennis van belanghebbenden kan indien nodig de
werking van drainage meegenomen worden in de afwegingen.
• inundatieknelpunten
Voor het beheersgebied van het waterschap Hunze en Aa’s is, op basis van de landelijke
werknormen voor regionale wateroverlast, bepaald in welke gebieden er, als gevolg van een te
geringe dimensionering van de waterhuishoudkundige infrastructuur, knelpunten optreden. Indien
er binnen het peilbesluitgebied sprake is van een inundatieknelpunt zal hier bij de voor te stellen
peilen rekening mee worden gehouden.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 13 December 2012

3.4 Samengevatte uitgangspunten
Voor de bepaling van het theoretisch gewenste landbouwkundige peil worden de volgende
uitgangspunten gehanteerd;
• 5% tot 10% van het oppervlak van het peilgebied mag een drooglegging krijgen met de
classificatie “te nat”;
• het aaneengesloten oppervlak te nat mag niet groter zijn dan 5 ha in geval van dezelfde
eigenaar;
• er wordt naar gestreefd dat minimaal 50% van het oppervlak van het peilgebied profiteert van
het peil;
• als het gewenste peil 0.05 m of minder afwijkt van het bestaande peil kan overwogen worden
het huidige peil te handhaven indien het effect van de peilaanpassing gering is en de lokale
situatie geen aanleiding geeft het peil aan te passen.
• Modelmatig berekende grondwaterstanden uit het project MIPWA (Methodiekontwikkeling
Interactieve Planvorming ten behoeve van het Waterbeheer) worden beoordeelt en
meegewogen in de belangenafweging.
• peilveranderingen worden getoetst op ontwatering aanwezige bebouwing, wateraan- en
afvoermogelijkheden, waterdiepte, aan- en afvoerdimensies. Indien een peilverandering ten
koste gaat van de duurzaamheid van het watersysteem of resulteert in onrendabele
investeringen kan worden afgezien van een peilaanpassing;
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 14 December 2012

4. Gebiedsbeschrijving
4.1 Inleiding
In dit hoofdstuk zijn de peil gerelateerde en waterhuishoudkundige aandachtspunten opgesomd, zoals
deze zich in de huidige situatie manifesteren en relevant zijn voor de te maken afwegingen bij de
totstandkoming van het peilbesluit. Aan de orde komen ligging, functies en grondgebruik,
waterbeheersing, bodemopbouw en geohydrologie, hoogteligging en maaivelddaling, grondwater,
kwel en infiltratie en waterkwaliteit.
4.2 Ligging
Het gebied van peilbesluit Ter Wisch maakt onderdeel uit van het watersysteem Westerwolde en heeft
een oppervlak van 1.560 ha. Het gebied ligt ten zuiden van Laude, ten oosten van Jipsingboermussel
en ten Noorden van Ter Apel. Aan de oostzijde wordt het gebied begrenst door het Ruiten Aa kanaal.
Op kaart 1 is de ligging van het gebied aangegeven.
4.3 Waterbeheersing
Het gebied watert af in noordelijke/noordoostelijke richting en volgt daarbij de maaiveldhoogte. Het
overtollige water wordt uiteindelijk afgevoerd via Ter Walslage en de Ruiten Aa. De waterafvoer is
geregeld door middel van stuwen en gebeurd onder vrij verval. Voor een groot deel van het gebied is
wateraanvoer mogelijk. Dit gebeurd vanuit twee punten, namelijk in het zuiden vanuit het Ruiten Aa
kanaal en via het westen door middel van opvoergemaal Ter Wisch. Overigens is het de bedoeling om
de runde aan te koppelen, waardoor de wateraanvoer vanuit de Runde gerealiseerd zal worden.
Peilbesluitgebied Ter Wisch bestaat uit 9 peilgebieden. In onderstaande tabel staan de huidige
gehanteerde zomer en -winterpeilen.
Huidige gehanteerde zomer en –winterpeilen in gebied ‘Ter Wisch ‘
Peilgebiednummer Naam peilgebied huidig huidig
zomerpeil winterpeil
(m NAP) (m NAP)
GPG-W-10284 Noodstuw Roelage 8,40 7,90
GPG-W-10290 Stuw Heyne 9,25 8,75
GPG-W-10300 Stuw Hogeweg 8,55 8,05
GPG-W-10320 Stuw Ter Haar 8,00 7,70
GPG-W-10330 Wischluiweg (boerderij Trenning) 7,50 7,00
GPG-W-10340 Stuw Sellingerstraat 7,20 6,70
GPG-W-10410 Putstuw Lut 8,05 7,55
GPG-W-10420 Borgertangerweg 7,70 7,35
GPG-W-10430 Borgerweg 7,00 6,50
Het peilbeheer is afgestemd op de landbouwkundige functie, dat wil zeggen een laag winterpeil en
een hoog zomerpeil. Op kaart 4 is de waterhuishoudkundige situatie weergegeven.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 15 December 2012

4.4 Bodem
De bodem ter plaatse van het peilbesluitgebied bestaat uit kalkloze zandgronden, podzolgronden en
moerige gronden. Podzol- en kalkloze zandgronden bestaan uit zand, moerige gronden bevatten nog
veenlagen van maximaal 0,40 m dikte.
Door diverse oorzaken is de bodemkaart van Nederland echter verouderd. Met name de verspreiding
van veengronden en moerige gronden is veranderd. Door de diepe ontwatering en grondbewerkingen
in landbouwgebieden is het resterende veen deels geoxideerd. Uit onderzoek is naar voren gekomen
dat in een perioden van 25 jaar de veengronden voor circa 50% zijn afgenomen en zijn overgegaan in
moerige gronden. De moerige gronden zijn voor 75% afgenomen en overgegaan in zandgronden
(bron: Pleiter, 2003).
Op kaart 5 is de verspreiding van de verschillende bodemtypen weergegeven, waarbij is aangegeven
welke veengronden waarschijnlijk volledig zijn geoxideerd.
4.5 Functies en grondgebruik
In het provinciaal omgevingsplan (POP) van de Provincie Groningen 2009-2013 heeft het gebied de
functie landbouw toegekend. De bebouwing van Ter Apel heeft de functie “bebouwd gebied”
gekregen. Daarnaast zijn een aantal gebieden aangewezen als natuur.
De gebieden met de functie landbouw zijn in dit gebied voornamelijk in gebruik als bouwland, lokaal
worden ook graslandpercelen aangetroffen. Op kaart 3 is het huidige grondgebruik weergegeven.
4.6 Hoogteligging
Volgens de hoogtegegevens van het AHN 2009 (Algemeen Hoogtebestand Nederland) loopt het
maaiveld af vanaf het zuiden naar het noorden. De maximale maaiveldhoogte die binnen het
peilbesluitgebied is aangetroffen bedraagt circa N.A.P. +12,00 m en de laagste maaiveldhoogte
bedraagt circa N.A.P. +7,90 m.
Op kaart 6 wordt de hoogte van het maaiveld van het plangebied weergegeven ten opzichte van NAP.
Op kaart 7 is de verspreiding van de laagst gelegen gronden per peilgebied aangegeven.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 16 December 2012

4.7 Grondwater, kwel en infiltratie
Grondwater
Het huidige peilbeheer in combinatie met de hoogte van het maaiveld resulteert in de huidige
grondwaterstanden. Op kaart 8 en kaart 9 zijn respectievelijk de GHG (Gemiddeld Hoogste
Grondwaterstand) en de GLG (Gemiddeld Laagste Grondwaterstand) in m – maaiveld te zien (bron:
grondwatermodel Noord Nederland, MIPWA). De GHG is de grondwaterstand die in het voor- en
najaar verwacht mag worden. De GLG is representatief voor de droge zomerse perioden.
Kwel en infiltratie
De hoogteligging van gebieden en de waterhuishoudkundige inrichting ervan zijn in belangrijke mate
bepalend voor het optreden van kwel of infiltratie Op kaart 10 is aangegeven waar kwel en infiltratie
voorkomt. Bij kwel stroomt grondwater richting het maaiveld of naar de aanwezige watergangen. Bij
infiltratie treedt het omgekeerde op: water zijgt vanuit het gebied of de aanwezige watergangen weg
naar de omgeving. Kwel treedt meestal op in de laaggelegen gebieden en infiltratie komt meestal voor
op de hooggelegen gebieden.
4.8. Waterkwaliteit
Binnen het peilbesluitgebied zijn twee locaties aanwezig waar de waterkwaliteit regelmatig beoordeeld
wordt. Beide meetpunten zijn gelegen in de Ruiten Aa, waarvan meetpunt 1208 de meest zuidelijke is.
De gegevens zijn getoetst aan de gebiedsgerichte normen voor de waterlichamen die voor de
Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) zijn benoemd (zie tabel). Voor de parameters fosfaat, stikstof,
chloride en doorzicht zijn door het waterschap Hunze en Aa’s regionale normen opgesteld. Voor de
parameters zuurstof en chloride zijn geen regionale normen opgesteld en zijn de landelijke normen
aangehouden. De beoordeling staat aangegeven in onderstaande tabel.
Gebiedsgerichte normen KRW-waterlichnamen voor de Ruiten Aa
Fosfaat
(mg/ l)
Stikstof
(mg/ l)
Zuurstof
(%)
Doorzicht
(cm)
Chloride
(mg/ l)
Zuurgraad
(pH)
goed 0,10 3,0 70-120 - 60 5,5-8,5
matig 0,13 6 60-130 - 110
ontoereikend 0,30 9 50-140 - 160
Beoordeling situatie 2011
Punt Naam watergang Fosfaat
(mg/ l)
1208 Ruiten Aa
Brug Ter Apel -
Sellingen
1275 Ruiten Aa
Brug
Sellingerstraat
Stikstof
(mg/ l)
Zuurstof
(mg/ l)
Doorzicht
(cm)
Chloride
(mg/ l)
Zuurgraad
(pH)
Goed Goed Goed Goed Goed Goed
Goed Goed Goed Goed Goed Goed
Uit de bovenstaande resultaten blijkt dat de waterkwaliteit overal aan de normen voldoet.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 17 December 2012

5. Uitgevoerde berekeningen en resultaten
5.1. Resultaten per peilgebied
In de onderstaande paragrafen wordt van elk peilgebied het resultaat van de droogleggingsberekening
gepresenteerd en is uitgewerkt welke argumenten meegenomen zijn in de afweging die hebben
geresulteerd in het voorgestelde streefpeil. Kaart 11 geeft de drooglegging weer per peilgebied van
het huidige winterpeil. Kaart 12 geeft de drooglegging weer van het huidige zomerpeil. Kaart 13 geeft
de drooglegging weer van het gewenste winterpeil en kaart 14 geeft de drooglegging weer van het
gewenste zomerpeil. Op kaart 15 is een overzicht weergegeven van de huidige en gewenste
winterpeilen en op kaart 16 de huidige en gewenste zomerpeilen.
5.1.1 Peilgebied GPG-W-10284 Noodstuw Roelage
Algemeen
Totale oppervlakte: 77 ha
Bediening: Handbediende klepstuw
Hoogteligging: NAP +8,95m tot NAP +12,00m.
Grondsoorten: Kalkloze zandgronden en podzolgronden
Functie: Natuur en landbouw
Waterinlaat: Geen wateraanvoer mogelijk
Huidig peilen: winterpeil NAP +7,90m
zomerpeil NAP +8,40m
Het gebied bestaat voornamelijk uit natuur, de landbouwgronden in dit peilgebied zijn voornamelijk in
gebruik als bouwland. Uitgaande van bouwland met de bijbehorende droogleggingsnormen per
bodemtype zijn onderstaande percentages nat, profiterend en droog berekend bij de verschillende
peilen.
Resultaten berekening:
Winter
Peil % nat % profiterend % te droog
7,80 2 13 85
7,85 3 15 82
Huidig 7,90 4 18 79
7,95 5 22 73
8,00 6 28 66
Uit bovenstaande tabel met de winterpeilen blijkt dat bij het huidige winterpeil van m NAP 4% te nat is
en 18% profiterend.
Zomer
Peil % nat % profiterend % te droog
8,30 2 13 85
8,35 3 15 82
Huidig 8,40 4 18 78
8,45 5 23 73
8,50 6 29 65
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 18 December 2012

Uit bovenstaande tabel met de zomerpeilen blijkt dat bij het huidige zomerpeil van m NAP 4% te nat is
en 18% profiterend.
Leidraad
In de leidraad peilbesluiten zijn voor bouwland en grasland droogleggingsnormen opgenomen per
bodemtype. De hoogte van het maaiveld waarvan 20 % van het oppervlak van het peilgebied lager is
gelegen is de referentiehoogte. De referentiehoogte minus de droogleggingsnorm is het winterpeil in
rust met een toegestane marge.
20 % maaiveldhoogte 9,40
Droogleggingsnorm volgens de leidraad 1,00 (bouwland)
Gewenst peil volgens de leidraad 8,40
Marge 0,40
GHG GLG
0 - 0.2 3 0
0.2 - 0.4 6 0
0.4 - 0.6 7 1
0.6 - 0.8 13 6
0.8 - 1.0 20 6
1.0 - 1.2 13 8
1.2 - 2.0 28 50
>2.0 10 29
Afweging
De berekeningen tonen aan dat bij de huidige winter- en zomerpeilen 4% van de landbouwgronden te
nat is, 18% profiterend is en 78% te droog is. Conform de algemene ervaringsregel, waarbij van het
oppervlak 5% te nat mag zijn, zou het winter- en zomerpeil met 0,05 m verhoogd kunnen worden. Het
verhogen van de streefpeilen met 0,05 m levert een toename van het areaal te nat op van 1%. Het
areaal profiterend neemt toe met 4% en het areaal te droog neemt af met 5%.
De GHG is in nagenoeg het gehele gebied groter dan 0,6 m – maaiveld, de GLG is in nagenoeg het
gehele gebied groter dan 1,0 m – maaiveld. De hoogste grondwaterstanden worden aangetroffen
achterin het gebied. Nabij de stuw zijn de grondwaterstanden lager geven deze een droge situatie
weer. De laagste gronden worden aangetroffen in het noordelijk deel van het peilgebied, maar komen
niet overeen met de hoogste grondwaterstanden. In de omgeving van de RWZI kan kwel aangetroffen
worden.
Er wordt op dit moment in de winter gestuurd op NAP +8,00m. Bij dit peil is 6% van het areaal te nat
en is het areaal profiterend met 28% groter dan bij het formele winterpeil. Voor het noordelijk deel
waar de grondwaterstanden laag zijn is dit geen probleem. In het zuidelijk deel van peilgebied zijn de
grondwaterstanden hoger, maar hier kan niet lager gestuurd worden dan NAP +8,00m vanwege
hoogliggende duikers. Het gebied met de hogere grondwaterstanden is niet in gebruik als
landbouwgrond en heeft de functie natuur. Het hoger sturen in de zomer is ongewenst vanwege de
geringe drooglegging van de laagste gronden, op dit moment bedraagt deze 0,55m.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 19 December 2012

Gezien de grondwaterstanden, praktijkervaring en het areaal profiterend wordt voorgesteld het
winterpeil met 0,10 m te verhogen. Dit komt overeen met het in de praktijk reeds gehanteerd
streefpeil. Gezien de drooglegging van de laagste gronden wordt voorgesteld het zomerpeil te
handhaven.
Voorstel peilen
Peilgebied GPG-W-10284 Noodstuw Roelage
Huidig winterpeil NAP +7,90m Gewenst winterpeil NAP +8,00m
Huidig zomerpeil NAP +8,40m Gewenst zomerpeil NAP +8,40m 1
1 Peil kan bij droge omstandigheden uitzakken
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 20 December 2012

5.1.2 Peilgebied GPG-W-10290 Stuw Heyne
Algemeen
Totale oppervlakte: 152 ha
Bediening: Lokaal geautomatiseerde klepstuw
Hoogteligging: NAP +9,80m tot NAP +11,25m.
Grondsoorten: Moerige gronden en podzolgronden
Functie: Landbouw en bebouwd gebied
Waterinlaat: Het peilgebied ontvang water via inlaat 10288
Huidig peilen: winterpeil NAP +8,75m
zomerpeil NAP +9,25m
In het gebied wordt naast landbouw een groot deel gebruikt als bebouwd gebied. De
landbouwgronden in dit peilgebied zijn in gebruik als bouwland. Uitgaande van bouwland met de
bijbehorende droogleggingsnormen per bodemtype zijn onderstaande percentages nat, profiterend en
droog berekend bij de verschillende peilen.
Resultaten berekening:
Winter
Peil % nat % profiterend % te droog
8,65 4 40 57
8,70 6 43 51
Huidig 8,75 9 46 45
8,80 12 49 39
8,85 16 51 33
Uit bovenstaande tabel met de winterpeilen blijkt dat bij het huidige winterpeil van 8,75m NAP 9% te
nat is en 46% profiterend.
Zomer
Peil % nat % profiterend % te droog
9,15 4 40 57
9,20 6 44 51
Huidig 9,25 9 46 45
9,30 12 49 39
9,35 16 51 33
Uit bovenstaande tabel met de zomerpeilen blijkt dat bij het huidige zomerpeil van 9,25 m NAP 9% te
nat is en 46% profiterend.
Leidraad
In de leidraad peilbesluiten zijn voor bouwland en grasland droogleggingsnormen opgenomen per
bodemtype. De hoogte van het maaiveld waarvan 20 % van het oppervlak van het peilgebied lager is
gelegen is de referentiehoogte. De referentiehoogte minus de droogleggingsnorm is het winterpeil in
rust met een toegestane marge.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 21 December 2012

20 % maaiveldhoogte 10,05
Droogleggingsnorm volgens de leidraad 0,95 – 1,05 (bouwland)
Gewenst peil volgens de leidraad 9,00 – 9,10
Marge 0,20
GHG GLG
0 - 0.2 0 0
0.2 - 0.4 0 0
0.4 - 0.6 1 0
0.6 - 0.8 7 0
0.8 - 1.0 15 0
1.0 - 1.2 23 2
1.2 - 2.0 53 79
>2.0 1 18
Afweging
De berekeningen tonen aan dat bij de huidige winter- en zomerpeilen 9% van de landbouwgronden te
nat is, 46% profiterend is en 45% te droog is. Conform de algemene ervaringsregel, waarbij van het
oppervlak 5% te nat mag zijn, zouden de streefpeilen met 0,05m verlaagd kunnen worden.
Het verlagen van het winter- en zomerpeil met 0,05 m geeft een afname van het areaal te natte
gronden van 3%, het areaal profiterende gronden neemt af van 46% naar 44% en het percentage
droge gronden neemt toe van 45% naar 51%.
De GHG is in nagenoeg het gehele gebied groter dan 0,6 m – maaiveld. De GLG is in nagenoeg het
gehele gebied groter dan 1,2 m – maaiveld. De grondwaterstanden voldoen hiermee aan de normen.
De laagste gronden liggen centraal in het gebied en komen overeen met de ligging van de laagste
gronden. Op dit moment zijn er geen klachten uit het gebied bekend. De drooglegging van de
bebouwing van Ter Apel is niet in het geding.
De droogleggingsberekening geeft aanleiding om de streefpeilen met 0,05 m te verlagen. De
grondwaterstanden geven echter een droge situatie weer, daarom wordt voorgesteld om zowel het
winter- als het zomerpeil te handhaven.
Voorstel peilen
Peilgebied GPG-W-10290 Stuw Heyne
Huidig winterpeil NAP +8,75m Gewenst winterpeil NAP +8,75m
Huidig zomerpeil NAP +9,25m Gewenst zomerpeil NAP +9,25m
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 22 December 2012

5.1.3 Peilgebied GPG-W-10300 Stuw Hogeweg
Algemeen
Totale oppervlakte: 149 ha
Bediening: Lokaal geautomatiseerde klepstuw
Hoogteligging: NAP +9,05m tot NAP +11,00m.
Grondsoorten: moerige gronden, kalkloze zandgronden en podzolgronden
Functie: Landbouw, bebouwd gebied en natuur
Waterinlaat: Wateraanvoer via stuw 10290
Huidig peilen: winterpeil NAP +8,05m
zomerpeil NAP +8,55m
De landbouwgronden in dit peilgebied zijn in gebruik als bouwland. Uitgaande van bouwland met de
bijbehorende droogleggingsnormen per bodemtype zijn onderstaande percentages nat, profiterend en
droog berekend bij de verschillende peilen.
Resultaten berekening:
Winter
Peil % nat % profiterend % te droog
7,95 2 19 79
8,00 3 22 75
Huidig 8,05 4 24 72
8,10 6 25 69
8,15 8 27 65
Uit bovenstaande tabel met de winterpeilen blijkt dat bij het huidige winterpeil van +8,05 m NAP 4% te
nat is en 24% profiterend.
Zomer
Peil % nat % profiterend % te droog
8,45 2 19 79
8,50 3 22 75
Huidig 8,55 4 24 72
8,60 6 25 69
8,65 8 27 65
Uit bovenstaande tabel met de zomerpeilen blijkt dat bij het huidige zomerpeil van +8,55 m NAP 4% te
nat is en 24% profiterend.
Leidraad
In de leidraad peilbesluiten zijn voor bouwland en grasland droogleggingsnormen opgenomen per
bodemtype. De hoogte van het maaiveld waarvan 20 % van het oppervlak van het peilgebied lager is
gelegen is de referentiehoogte. De referentiehoogte minus de droogleggingsnorm is het winterpeil in
rust met een toegestane marge.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 23 December 2012

20 % maaiveldhoogte 9,45
Droogleggingsnorm volgens de leidraad 1,00 (bouwland)
Gewenst peil volgens de leidraad 8,45
Marge 0,40
GHG GLG
0 - 0.2 0 0
0.2 - 0.4 2 0
0.4 - 0.6 10 0
0.6 - 0.8 16 0
0.8 - 1.0 13 5
1.0 - 1.2 15 10
1.2 - 2.0 35 51
>2.0 8 33
Afweging
De berekeningen tonen aan dat bij de huidige winter- en zomerpeilen 4% van de landbouwgronden te
nat is, 24% profiterend en 72% te droog is. Conform de algemene ervaringsregel, waarbij van het
oppervlak 5% te nat mag zijn, zouden de huidige streefpeilen gehandhaafd kunnen blijven.
De GHG is in nagenoeg het gehele gebied groter dan 0,4 m – maaiveld. De GLG is in nagenoeg het
gehele gebied groter dan 0,8 m – maaiveld. De grondwaterstanden voldoen hiermee aan de normen.
De laagste gronden worden centraal in peilgebied aangetroffen en liggen in de omgeving van de
hoofdwatergang. De ligging van de laagste gronden corresponderen met de gebieden met de hoogste
grondwaterstanden.
In de winter wordt in de praktijk 0,10m boven het formele winterpeil gestuurd. Gezien het areaal te nat,
de lokaal hoge grondwaterstanden en de geringe toename van het areaal profiterend dat deze
peilverhoging oplevert, wordt voorgesteld de huidige streefpeilen te handhaven. Dit betekend in de
praktijk een verlaging van het winterpeil van 0,10m.
Voorstel peilen
Peilgebied GPG-W-10300 Stuw Hogeweg
Huidig winterpeil NAP +8,05m Gewenst winterpeil NAP +8,05m
Huidig zomerpeil NAP +8,55m Gewenst zomerpeil NAP +8,55m
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 24 December 2012

5.1.4 Peilgebied GPG-W-10320 Stuw Ter Haar
Algemeen
Totale oppervlakte: 479 ha
Bediening: Handbediende klepstuw
Hoogteligging: NAP +8,40m tot NAP +11,00m.
Grondsoorten: moerige gronden kalkloze zandgronden en podzolgronden
Functie: Landbouw en natuur
Waterinlaat: Wateraanvoer via stuw 10280, 10284 en 10300
Huidig peilen: winterpeil NAP +7,70m
zomerpeil NAP +8,00m
De landbouwgronden in dit peilgebied zijn voornamelijk in gebruik als bouwland. Uitgaande van
bouwland met de bijbehorende droogleggingsnormen per bodemtype zijn onderstaande percentages
nat, profiterend en droog berekend bij de verschillende peilen.
Resultaten berekening:
Winter
Peil % nat % profiterend % te droog
7,45 5 34 61
7,50 7 37 56
7,55 10 40 50
7,60 13 42 45
7,65 17 43 40
Huidig 7,70 22 43 35
Uit bovenstaande tabel met de winterpeilen blijkt dat bij het huidige winterpeil van +7,70m NAP 22% te
nat is en 43% profiterend.
Zomer
Peil % nat % profiterend % te droog
7,90 3 31 66
7,95 5 35 61
Huidig 8,00 7 37 56
8,05 10 40 50
8,10 13 42 45
Uit bovenstaande tabel met de zomerpeilen blijkt dat bij het huidige zomerpeil van +8,00m NAP 7% te
nat is en 37% profiterend.
Leidraad
In de leidraad peilbesluiten zijn voor bouwland en grasland droogleggingsnormen opgenomen per
bodemtype. De hoogte van het maaiveld waarvan 20 % van het oppervlak van het peilgebied lager is
gelegen is de referentiehoogte. De referentiehoogte minus de droogleggingsnorm is het winterpeil in
rust met een toegestane marge.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 25 December 2012

20 % maaiveldhoogte 8,80
Droogleggingsnorm volgens de leidraad 1,00 (bouwland)
Gewenst peil volgens de leidraad 7,80
Marge 0,40
GHG GLG
0 - 0.2 1 0
0.2 - 0.4 8 0
0.4 - 0.6 28 0
0.6 - 0.8 29 1
0.8 - 1.0 16 12
1.0 - 1.2 8 31
1.2 - 2.0 9 49
>2.0 2 6
Afweging
De berekeningen tonen aan dat bij het huidige winterpeil 22% van de landbouwgronden te nat is, 43%
profiterend is en 35% te droog is. Voor de huidige zomerpeilen geldt dat 7% van de landbouwgronden
te nat is, 37% profiterend is en 56% te droog is. Conform de algemene ervaringsregel, waarbij van het
oppervlak 5% te nat mag zijn, zou het winterpeil 0,25 m verlaagd kunnen worden en het zomerpeil
0,05 m verlaagd kunnen worden.
Het verlagen van het winterpeil met 0,25 m geeft een afname van het areaal te natte gronden van
17%, het areaal profiterende gronden neemt af van 43% naar 34% en het percentage droge gronden
neemt toe van 35% naar 61 %. Het verlagen van het zomerpeil met 0,05 m geeft een afname van het
areaal te natte gronden van 2%, het areaal profiterende gronden neemt af van 37% naar 35% en het
percentage droge gronden neemt toe van 56% naar 61%.
De GHG is in nagenoeg het gehele gebied groter dan 0,4 m – maaiveld, lokaal kunnen hoge
grondwaterstanden aangetroffen worden. De GLG is in nagenoeg het gehele gebied groter dan 0,8 m
– maaiveld. De hoogste grondwaterstanden worden aangetroffen ter plaatse van de laagste gronden
en de moerige gronden. De laagste gronden liggen verspreid over het gebied. Op dit moment is er
nog sprake van een handbediende klepstuw, maar het plan is om een vispassage aan te leggen en de
stuw te automatiseren. Dit zorgt ervoor dat bij plotselinge hoge afvoeren de stuw automatisch reageert
en de waterstanden niet te ver oplopen.
Het traject van de Ruiten Aa gelegen tussen stuw manege en stuw Sellingerstraat vormt geen
onderdeel van de ecologische hoofdstructuur Westerwolde. Bij de planuitwerking van de EHS zoals
uitgevoerd binnen de herinrichting Westerwolde, bleek het niet mogelijk deze gronden te verwerven.
Om toch een verbinding te krijgen tussen de EHS ten noorden van Ter Apel en de EHS ten zuiden
van Jipsinghuizen, is dit deel van de Ruiten Aa door de provincie Groningen als Ecologische
verbindingszone aangewezen. Dit houdt in dat er alleen wordt ingezet op een inrichting direct langs de
beek ten behoeve van de passage van gidssoorten. Bij de uitwerking van de EVZ in 2010 is dan ook
gekozen voor het model “Otter”. Concreet is er een strook van 20 meter aan de oostzijde van de beek
ingericht ten behoeve van dit model. Doordat geen gronden zijn aangekocht buiten deze zone geldt
hier nog steeds de functie landbouw. Daarmee kan in deze zone geen natuurlijk peilverloop worden
gerealiseerd en is het huidige peilbeheer uitgangspunt. Bij de recent uitgevoerde herijking EHS
hebben partijen (provincie Groningen, gemeente Vlagtwedde, Staatsbosbeheer, Nauurmonumenten
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 26 December 2012

en het waterschap Hunze en Aa’s) geen aanleiding gezien de begrenzing, noch de inrichting van deze
EVZ aan te passen. Wel wordt nog gezocht naar mogelijkheden om een aangelegen laag perceel te
verwerven en in te richten als stapsteen.
In het traject Roelageweg en stuw Manege bevinden zich enkele hooilanden van Staatsbosbeheer. Bij
een winterpeilverlaging van stuw Ter Haar zal het peil hier in een wintersituatie met 0,20 m dalen. De
huidige drooglegging is zodanig dat er op deze gronden sprake is van een duidelijk onverzadigde
zone. Daarbij is de aanwezige vegetatie niet of beperkt afhankelijk van de grondwaterstanden ter
plaatse. Daarnaast zal de peilverlaging met name in de winter optreden, maar veranderd eer vanaf
mei/juni tot september/oktober weinig aan het huidige peilbeheer. Het lage peil zal vooral ingesteld
worden in natte winterperioden, waarbij de grondwaterstand in de hooilanden hoog zal zijn. Ondanks
dat een peilverlaging een ongewenst effect is, zal dit geen grote invloed hebben op de bestaande
natuurwaarden. Verder geldt dat bij inrichting van de EHS in dit traject de peilen worden afgestemd op
de natuurfunctie. De verwachting is dat de peilverlaging dus van korte duur is.
Gezien de sterk vertegenwoordigde landbouwkundig functie, de grondwaterstanden en de
droogleggingsberekening wordt voorgesteld het winterpeil te verlagen met 0,20 m naar NAP +7,50m.
Gezien de grondwaterstanden wordt voorgesteld om het huidige zomerpeil te handhaven. De laagste
gronden zijn in gebruik als grasland en men gebruikt dit perceel eigenlijk niet.
Voorstel peilen
Peilgebied GPG-W-10320 Stuw Ter Haar
Huidig winterpeil NAP +7,70m Gewenst winterpeil NAP +7,50m
Huidig zomerpeil NAP +8,00m Gewenst zomerpeil NAP +8,00m
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 27 December 2012

5.1.5 Peilgebied GPG-W-10330 Stuw Trenning
Algemeen
Totale oppervlakte: 155 ha
Bediening: Handbediende klepstuw
Hoogteligging: NAP +8,15m tot NAP +11,00m.
Grondsoorten: kalkloze zandgronden en podzolgronden
Functie: Landbouw
Waterinlaat: Wateraanvoer via stuw 10320
Huidig peilen: winterpeil NAP +7,00m
zomerpeil NAP +7,50m
De landbouwgronden in dit peilgebied zijn in gebruik als bouw- en grasland. Uitgaande van bouw- en
grasland met de bijbehorende droogleggingsnormen per bodemtype zijn onderstaande percentages
nat, profiterend en droog berekend bij de verschillende peilen.
Resultaten berekening:
Winter
Peil % nat % profiterend % te droog
6,95 1 35 64
Huidig 7,00 1 43 56
7,05 2 50 48
7,10 4 56 40
7,15 6 61 32
Uit bovenstaande tabel met de winterpeilen blijkt dat bij het huidige winterpeil van +7,00m NAP 1% te
nat is en 43% profiterend.
Zomer
Peil % nat % profiterend % te droog
7,45 1 35 64
Huidig 7,50 1 43 56
7,55 2 51 47
7,60 4 57 39
7,65 7 62 31
Uit bovenstaande tabel met de zomerpeilen blijkt dat bij het huidige zomerpeil van +7,50m NAP 1% te
nat is en 43% profiterend.
Leidraad
In de leidraad peilbesluiten zijn voor bouwland en grasland droogleggingsnormen opgenomen per
bodemtype. De hoogte van het maaiveld waarvan 20 % van het oppervlak van het peilgebied lager is
gelegen is de referentiehoogte. De referentiehoogte minus de droogleggingsnorm is het winterpeil in
rust met een toegestane marge.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 28 December 2012

20 % maaiveldhoogte 8,40
Droogleggingsnorm volgens de leidraad 1,00 (bouwland)
Gewenst peil volgens de leidraad 7,40
Marge 0,40
GHG GLG
0 - 0.2 0 0
0.2 - 0.4 1 0
0.4 - 0.6 23 0
0.6 - 0.8 37 3
0.8 - 1.0 27 14
1.0 - 1.2 8 41
1.2 - 2.0 5 41
>2.0 0 2
Afweging
De berekeningen tonen aan dat bij de huidige winter- en zomerpeilen 1% van de landbouwgronden te
nat is, 43% profiterend is en 56% te droog is. Conform de algemene ervaringsregel, waarbij van het
oppervlak 5% te nat mag zijn, zou zowel het winter- als het zomerpeil met 0,10 m verhoogd kunnen
worden
Het verhogen van het winter- en zomerpeil met 0,10 m geeft een toename van het areaal te natte
gronden van 3%, het areaal profiterende gronden neemt toe van 43% naar 57% en het percentage
droge gronden neemt af van 56% naar 39%.
De GHG is in nagenoeg het gehele gebied groter dan 0,4 m – maaiveld. De GLG is in nagenoeg het
gehele gebied groter dan 0,8 m – maaiveld. De grondwaterstanden geven voor zowel de zomer als de
winter een redelijk droge situatie weer. De laagste gronden liggen verspreid over het peilgebied en
corresponderen met de hoogste grondwaterstanden. Op dit moment zijn geen klachten bekend uit het
gebied. In de winter wordt reeds gestuurd op een streefpeil van NAP +7,10m, dit komt overeen met de
drooglegginsberekening. Gezien de grondwaterstanden en de droogleggingsberekening is het
eveneens wenselijk om in de zomer een hoger streefpeil te hanteren. De drooglegging van de laagste
gronden is reden terughoudend te zijn met een peilverhoging. Bij een streefpeil van NAP +7,60m is de
drooglegging van de laagste gronden 0,55m.
Gezien de grondwaterstanden en de droogleggingsberekening wordt voorgesteld de streefpeilen met
0,10 m te verhogen. Dit komt in de winter neer op handhaving van het in de praktijk gehanteerde
winterpeil.
Voorstel peilen
Peilgebied GPG-W-10330 Stuw Trenning
Huidig winterpeil NAP +7,00m Gewenst winterpeil NAP +7,10m
Huidig zomerpeil NAP +7,50m Gewenst zomerpeil NAP +7,60m
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 29 December 2012

5.1.6 Peilgebied GPG-W-10340 Stuw Sellingerstraat
Algemeen
Totale oppervlakte: 68 ha
Bediening: handbediende klepstuw
Hoogteligging: NAP +7,80 m tot NAP +9,50 m.
Grondsoorten: Kalkloze zandronden en podzolgronden
Functie: Landbouw
Waterinlaat: Wateraanvoer via stuw 10330
Huidig peilen: winterpeil NAP +6,70m
zomerpeil NAP +7,20m
De landbouwgronden in dit peilgebied zijn in gebruik als bouwland. Uitgaande van bouwland met de
bijbehorende droogleggingsnormen per bodemtype zijn onderstaande percentages nat, profiterend en
droog berekend bij de verschillende peilen.
Resultaten berekening:
Winter
Peil % nat % profiterend % te droog
6,60 1 31 68
6,65 2 34 63
Huidig 6,70 4 38 58
6,75 7 41 52
6,80 11 44 45
Uit bovenstaande tabel met de winterpeilen blijkt dat bij het huidige winterpeil van +6,70m NAP 4% te
nat is en 38% profiterend.
Zomer
Peil % nat % profiterend % te droog
7,10 1 31 68
7,15 2 34 63
Huidig 7,20 4 38 58
7,25 7 41 52
7,30 11 44 45
Uit bovenstaande tabel met de zomerpeilen blijkt dat bij het huidige winterpeil van +7,20m NAP 4% te
nat is en 38% profiterend.
Leidraad
In de leidraad peilbesluiten zijn voor bouwland en grasland droogleggingsnormen opgenomen per
bodemtype. De hoogte van het maaiveld waarvan 20 % van het oppervlak van het peilgebied lager is
gelegen is de referentiehoogte. De referentiehoogte minus de droogleggingsnorm is het winterpeil in
rust met een toegestane marge.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 30 December 2012

20 % maaiveldhoogte 8,05
Droogleggingsnorm volgens de leidraad 1,00 (bouwland)
Gewenst peil volgens de leidraad 7,05
Marge 0,40
GHG GLG
0 - 0.2 0 0
0.2 - 0.4 1 0
0.4 - 0.6 22 0
0.6 - 0.8 38 3
0.8 - 1.0 20 25
1.0 - 1.2 8 33
1.2 - 2.0 11 37
>2.0 0 2
Afweging
De berekeningen tonen aan dat bij de huidige winter- en zomerpeilen 4% van de landbouwgronden te
nat is, 38% profiterend is en 58% te droog is. Conform de algemene ervaringsregel, waarbij van het
oppervlak 5% te nat mag zijn, zou zowel het winter- als het zomerpeil 0,05 m gehandhaafd kunnen
worden.
De GHG is in nagenoeg het gehele gebied groter dan 0,4 m – maaiveld. De GLG is in nagenoeg het
gehele gebied groter dan 0,8 m – maaiveld. De hoogste grondwaterstanden komen overeen met de
ligging van de laagste gronden, deze liggen voornamelijk ten noordwesten van de hoofdwatergang en
concentreren zich nabij de stuw. Gezien de droogleggingsberekening is een verandering van de
streefpeilen niet nodig, ook de grondwaterstanden in de winter geven geen aanleiding tot het
aanpassen van de peilen. Een eventuele verhoging in de zomer is gezien de drooglegging van de
laagste gronden eveneens niet wenselijk.
De droogleggingsberekening en de grondwaterstanden geven geen aanleiding tot het aanpassen van
de streefpeilen, daarom wordt voorgesteld de huidige streefpeilen te handhaven.
Voorstel peilen
Peilgebied GPG-W-10340 Stuw Sellingerstraat
Huidig winterpeil NAP +6,70m Gewenst winterpeil NAP +6,70m
Huidig zomerpeil NAP +7,20m Gewenst zomerpeil NAP +7,20m
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 31 December 2012

5.1.7 Peilgebied GPG-W-10410 Stuwput Lut
Algemeen
Totale oppervlakte: 86 ha
Bediening: Geautomatiseerde klepstuw op telemetrie
Hoogteligging: NAP +8,45m tot NAP +10,00m.
Grondsoorten: Podzol- en veengronden
Functie: Landbouw
Waterinlaat: Het peilgebied ontvang water via gemaal 10408
Huidig peilen: winterpeil NAP +7,55m
zomerpeil NAP +8,05m
De landbouwgronden in dit peilgebied zijn in gebruik als bouw- en grasland. Uitgaande van bouw- en
grasland met de bijbehorende droogleggingsnormen per bodemtype zijn onderstaande percentages
nat, profiterend en droog berekend bij de verschillende peilen.
Resultaten berekening:
Winter
Peil % nat % profiterend % te droog
7,45 2 61 37
7,50 4 62 34
Huidig 7,55 7 61 32
7,60 11 59 30
7,65 17 56 27
Uit bovenstaande tabel met de winterpeilen blijkt dat bij het huidige winterpeil van +7,55 m NAP 7% te
nat is en 61% profiterend.
Zomer
Peil % nat % profiterend % te droog
7,95 2 62 36
8,00 4 63 33
Huidig 8,05 7 62 31
8,10 11 61 28
8,15 17 58 24
Uit bovenstaande tabel met de zomerpeilen blijkt dat bij het huidige zomerpeil van +8,05 m NAP 7% te
nat is en 62% profiterend.
Leidraad
In de leidraad peilbesluiten zijn voor bouwland en grasland droogleggingsnormen opgenomen per
bodemtype. De hoogte van het maaiveld waarvan 20 % van het oppervlak van het peilgebied lager is
gelegen is de referentiehoogte. De referentiehoogte minus de droogleggingsnorm is het winterpeil in
rust met een toegestane marge.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 32 December 2012

20 % maaiveldhoogte 8,65
Droogleggingsnorm volgens de leidraad 1,00 (bouwland)
Gewenst peil volgens de leidraad 7,65
Marge 0,40
GHG GLG
0 - 0.2 0 0
0.2 - 0.4 3 0
0.4 - 0.6 23 0
0.6 - 0.8 29 0
0.8 - 1.0 18 2
1.0 - 1.2 9 13
1.2 - 2.0 16 72
>2.0 1 13
Afweging
De berekeningen tonen aan dat bij de huidige winter- en zomerpeilen 7% van de landbouwgronden te
nat is, 61% profiterend is en 32% te droog is. Conform de algemene ervaringsregel, waarbij van het
oppervlak 5% te nat mag zijn, zou het winter- en zomerpeil 0,05 m verlaagd kunnen worden.
Het verlagen van het winter- en zomerpeil met 0,05 m geeft een afname van het areaal te natte
gronden van 3%, het areaal profiterende gronden neemt toe van 61% naar 62% en het percentage
droge gronden neemt toe van 32% naar 43.
De GHG is in nagenoeg het gehele gebied groter dan 0,4 m – maaiveld. De GLG is in nagenoeg het
gehele gebied groter dan 1,0 m – maaiveld. De grondwaterstanden voldoen nagenoeg overal aan de
norm. De hoogste grondwaterstanden komen overeen met de ligging van de laagste gronden. De
laagste gronden liggen verspreid in het peilgebied, maar concentreren zich centraal in het peilgebied.
In de praktijk wordt een streefpeil gehanteerd van NAP +7,65m, bij dit peil is 17% van de
landbouwgronden te nat. Gezien de droogleggingsberekening is het wenselijk het formele streefpeil te
hanteren. In de zomer wordt het formele streefpeil wel gehanteerd, de drooglegging is dan echter
gering. De peilbeheerder geeft echter aan dat in droge perioden dit wel acceptabel is. Daarnaast is er
sprake van een stuw op telemetrie. Dit houdt in dat het peil bij hogere afvoeren niet oploopt, maar
stabiel blijf. Voor de lage gronden is het belangrijk dat de peilen niet oplopen vanwege de geringe
drooglegging.
Gezien de droogleggingsberekening en de praktijkervaring van de peilbeheerder wordt voorgesteld de
huidige streefpeilen te handhaven. Dit houdt in de praktijk in dat het zomerstreefpeil gelijk blijft, maar
dat het winterpeil verlaagd wordt met 0,10m.
Voorstel peilen
Peilgebied GPG-W-10410 Stuwput Lut
Huidig winterpeil NAP +7,55m Gewenst winterpeil NAP +7,55m
Huidig zomerpeil NAP +8,05m Gewenst zomerpeil NAP +8,05m
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 33 December 2012

5.1.8 Peilgebied GPG-W-10420 Stuw Borgertangerweg
Algemeen
Totale oppervlakte: 273 ha
Bediening: Van afstand bedienbare stuw
Hoogteligging: NAP +8,20m tot NAP +9,50m.
Grondsoorten: Podzolgronden en moerige gronden
Functie: Landbouw, kleine delen natuur en bebouwd gebied
Waterinlaat: Wateraanvoer via stuw 10410
Huidig peilen: winterpeil NAP +7,35m
zomerpeil NAP +7,70m
De landbouwgronden in dit peilgebied zijn in gebruik als bouwland. Uitgaande van bouwland met de
bijbehorende droogleggingsnormen per bodemtype zijn onderstaande percentages nat, profiterend en
droog berekend bij de verschillende peilen.
Resultaten berekening:
Winter
Peil % nat % profiterend % te droog
7,25 3 72 26
7,30 5 74 21
Huidig 7,35 8 75 18
7,40 12 73 15
7,45 19 68 13
Uit bovenstaande tabel met de winterpeilen blijkt dat bij het huidige winterpeil van +7,35m NAP 8% te
nat is en 75% profiterend.
Zomer
Peil % nat % profiterend % te droog
7,65 1 60 39
Huidig 7,70 2 68 31
7,75 3 72 25
7,80 5 75 21
7,85 8 75 17
Uit bovenstaande tabel met de zomerpeilen blijkt dat bij het huidige zomerpeil van 7.70m NAP 2% te
nat is en 68% profiterend.
Leidraad
In de leidraad peilbesluiten zijn voor bouwland en grasland droogleggingsnormen opgenomen per
bodemtype. De hoogte van het maaiveld waarvan 20 % van het oppervlak van het peilgebied lager is
gelegen is de referentiehoogte. De referentiehoogte minus de droogleggingsnorm is het winterpeil in
rust met een toegestane marge.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 34 December 2012

20 % maaiveldhoogte 8,45
Droogleggingsnorm volgens de leidraad 1,00 (bouwland)
Gewenst peil volgens de leidraad 7,45
Marge 0,40
GHG GLG
0 - 0.2 0 0
0.2 - 0.4 6 0
0.4 - 0.6 28 0
0.6 - 0.8 25 0
0.8 - 1.0 14 1
1.0 - 1.2 9 15
1.2 - 2.0 12 70
>2.0 5 15
Afweging
De berekeningen tonen aan dat bij de huidige winterpeilen 8% van de landbouwgronden te nat is,
75% profiterend is en 18% te droog is. Voor de huidige zomerpeilen geldt dat 2% van de
landbouwgronden te nat is, 68% profiterend is en 30% te droog is. Conform de algemene
ervaringsregel, waarbij van het oppervlak 5% te nat mag zijn, zou het winterpeil 0,05 m verlaagd
kunnen worden en het zomerpeil 0,10 m verhoogd kunnen worden.
Het verlagen van het winterpeil met 0,05 m geeft een afname van het areaal te natte gronden van 3%,
het areaal profiterende gronden neemt af van 75% naar 74% en het percentage droge gronden neemt
toe van 18% naar 21 %. Het verhogen van het zomerpeil met 0,10 m geeft een toename van het
areaal te natte gronden van 3%, het areaal profiterende gronden neemt toe van 68% naar 75% en het
percentage droge gronden neemt af van 31% naar 21%.
De GHG is in nagenoeg het gehele gebied groter dan 0,4 m – maaiveld. De GLG is in nagenoeg het
gehele gebied groter dan 1,0 m – maaiveld. De hoogste grondwaterstanden komen overeen met de
ligging van de laagste gronden in het peilgebied. De laagste gronden liggen redelijk verspreid over het
peilgebied, maar liggen vooral centraal en achterin in het gebied. De drooglegginsberekening geeft
aan dat het winterpeil verlaagd kan worden met 0,05m, gezien de grondwaterstanden is dit wenselijk.
Daarnaast heeft dit nauwelijks effect op het areaal profiterend. Het verhogen van het zomerpeil is wat
betreft de droogleggingsberekening wenselijk, maar is in de praktijk niet haalbaar. De drooglegging
van de laagste gronden is op dit moment slechts 0,5m, bij een verhoging van het streefpeil zal dit
verder afnemen.
Gezien de droogleggingsberekening en de grondwaterstanden wordt voorgesteld het winterpeil met
0,05m te verlagen. De drooglegging van de laagste gronden is reden om het huidige zomerpeil te
handhaven.
Voorstel peilen
Peilgebied GPG-W-10420 Stuw Borgertangerweg
Huidig winterpeil NAP +7,35m Gewenst winterpeil NAP +7,30m
Huidig zomerpeil NAP +7,70m Gewenst zomerpeil NAP +7,70m
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 35 December 2012

5.1.9 Peilgebied GPG-W-10430 Borgerweg
Algemeen
Totale oppervlakte: 121 ha
Bediening: Lokaal geautomatiseerde stuw met schuif
Hoogteligging: NAP +7,40m tot NAP +10,25m.
Grondsoorten: Podzolgronden en moerige gronden
Functie: Landbouw en natuur
Waterinlaat: Wateraanvoer via stuw 10420
Huidig peilen: winterpeil: NAP +6,50m
zomerpeil: NAP +7,00m
De landbouwgronden in het gebied zijn voornamelijk in gebruik als bouwland. Uitgaande van
bouwland met de bijbehorende droogleggingsnormen per bodemtype zijn onderstaande percentages
nat, profiterend en droog berekend bij de verschillende peilen.
Resultaten berekening:
Winter
Peil % nat % profiterend % te droog
6,40 2 24 74
6,45 3 27 70
Huidig 6,50 4 30 66
6,55 6 32 62
6,60 9 33 58
Uit bovenstaande tabel met de winterpeilen blijkt dat bij het huidige winterpeil van 6,50 m NAP 4% te
nat is en 30% profiterend.
Zomer
Peil % nat % profiterend % te droog
6,90 2 24 74
6,95 3 27 70
Huidig 7,00 4 30 65
7,05 6 32 62
7,10 9 33 58
Uit bovenstaande tabel met de zomerpeilen blijkt dat bij het huidige zomerpeil van 7,00 m NAP 4% te
nat is en 30% profiterend.
GHG GLG
0 - 0.2 0 0
0.2 - 0.4 4 0
0.4 - 0.6 15 0
0.6 - 0.8 14 2
0.8 - 1.0 11 4
1.0 - 1.2 10 15
1.2 - 2.0 30 42
>2.0 16 37
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 36 December 2012

Leidraad
In de leidraad peilbesluiten zijn voor bouwland en grasland droogleggingsnormen opgenomen per
bodemtype. De hoogte van het maaiveld waarvan 20 % van het oppervlak van het peilgebied lager is
gelegen is de referentiehoogte. De referentiehoogte minus de droogleggingsnorm is het winterpeil in
rust met een toegestane marge.
20 % maaiveldhoogte 7,85
Droogleggingsnorm volgens de leidraad 1,00 – 1,10 (bouwland)
Gewenst peil volgens de leidraad 6,75 – 6,85
Marge 0,40
Afweging
De berekeningen tonen aan dat bij het huidige winter- en zomerpeil 4% van de landbouwgronden te
nat is, 30% profiterend is en 66% te droog is. Conform de norm dat 5% van het areaal als te nat
geclassificeerd mag worden, kan het winter- en zomerpeil gehandhaafd blijven.
De GHG is in nagenoeg het gehele gebied groter dan 0,4 m – maaiveld. De GLG is in nagenoeg het
gehele gebied groter dan 1,0 m – maaiveld. De grondwaterstanden geven aan dat er zeer lokaal hoge
grondwaterstanden zijn, deze gebieden komen overeen met de ligging van de laagste gronden. De
drooglegging van de laagste gronden is in de zomer slechts 0,40 m, een verdere verhoging is
derhalve niet gewenst. Het verhogen van het winterpeil is gezien de grondwaterstanden en het
percentage profiterend niet noodzakelijk.
Gezien de droogleggingsberekening, de grondwaterstanden en de drooglegging van de laagste
gronden wordt voorgesteld de huidige streefpeilen te handhaven.
Voorstel peilen
Peilgebied GPG-W-10430 Borgerweg
Huidig winterpeil NAP +6,50m Gewenst winterpeil NAP +6,50m
Huidig zomerpeil NAP +7,00m Gewenst zomerpeil NAP +7,00m
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 37 December 2012

5.2 Methodiek peilbeheer
Het waterschap onderscheidt binnen haar beheersgebied drie deelgebieden met elk een eigen
methode van peilbeheer. De keuze voor de methode van peilbeheer wordt bepaald door de
gebiedseigenschappen. In onderstaande tabel zijn de deelgebieden opgesomd met daarbij de meest
kenmerkende gebiedseigenschappen.
Kenmerkende gebiedseigenschappen met methodiek peilbeheer
Gebied Eigenschappen
Kleigebied Wateraanvoer
Zeer trage interactie tussen grond- en oppervlaktewater
Weinig reliëf
Hondsrug en Drentse Aa gebied Geen wateraanvoer
Overwegend trage interactie tussen grond- en
oppervlaktewater
Veel reliëf
Overig gebied Overwegend wateraanvoer
Overwegend snelle interactie tussen grond- en
oppervlaktewater
Overwegend weinig reliëf
Met flexibel peilbeheer wordt bedoeld dat het oppervlaktewaterpeil variabel wordt ingesteld afhankelijk
van het gemeten grondwaterstandsverloop. De grens tussen het westelijk en het overig gebied wordt
gevormd door de wateraanvoergrens. Omdat het westelijk gebied niet van wateraanvoer kan worden
voorzien, wordt in dit gebied veel aandacht besteed aan het vasthouden van water (conserveren). Het
accent ligt hierbij op het voorjaar. In deze periode dalen de grondwaterstanden en door op het juiste
moment de stuwen op te zetten kan zoveel mogelijk water in het gebied worden vastgehouden zonder
natschade te veroorzaken. De keuze van dit moment wordt gebaseerd op het gemeten
grondwaterstandsverloop en de weersverwachtingen.
In het gebied wordt uitgegaan van flexibel peilbeheer waarbij gedurende het gehele groeiseizoen een
optimaal peil wordt ingesteld op basis van het gemeten grondwaterstandsverloop. Er zijn goede
mogelijkheden om middels het peilbeheer een gewenst grondwaterregiem te realiseren. Dit komt door
de wateraanvoermogelijkheden, het beperkte reliëf, de overwegend gunstige bodemopbouw en de
overwegend hoge slootdichtheid. Ook in dit gebied wordt ruime aandacht besteed aan het
conserveren van water, zodat de wateraanvoer kan worden beperkt.
De winter- en zomerpeilen zijn streefpeilen bij normale weersomstandigheden. Afhankelijk van de
weersomstandigheden zal flexibel met het peil worden omgegaan. Het is bijvoorbeeld goed mogelijk
dat in natte perioden de zomerpeilen niet worden gehaald.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 38 December 2012

6. Schade en compensatie
Peilaanpassingen kunnen resulteren in veranderingen in de grondwaterstand in en rond het
peilgebied. Dergelijke verandering kunnen gewenst dan wel ongewenst zijn. Om ongewenste
veranderingen in de grondwaterstanden op te vangen als gevolg van de voorgestelde
peilaanpassingen in dit peilbesluit worden compenserende maatregelen uitgevoerd.
Mocht er onverhoopt schade ontstaan door de nieuwe peilen dan kan een beroep gedaan worden op
artikel 7.14 van de Waterwet, waarvan het eerste lid luidt:
Aan degene die als gevolg van de rechtmatige uitoefening van een taak of bevoegdheid in het kader
van het waterbeheer schade lijdt of zal lijden, wordt op zijn verzoek door het betrokken
bestuursorgaan een vergoeding toegekend, voor zover de schade redelijkerwijze niet of niet geheel te
zijnen laste behoort te blijven en voor zover de vergoeding niet of niet voldoende anderszins is
verzekerd.
De procedure van behandeling van verzoeken om schadevergoeding is geregeld in de
Procedureverordening schadevergoeding Hunze en Aa’s 2010. Verzoeken om schadevergoeding
moeten voldoen aan de voorschriften die zijn gesteld in genoemde procedureverordening.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 39 December 2012

7. Literatuurlijst
Pleitjer, M. (2004): Veengronden en moerige gronden op de Bodemkaart van Nederland anno 2003;
Onderzoek naar de afname van de areaal veengronden rondom Schonebeeck. Wageningen, Alterrarapport
1029.
Provincie Drenthe (2004): Provinciaal Omgevingsplan (POP) 2004-2009 Drenthe
Provincie Groningen (2007): Leidraad peilbesluiten; Leidraad voor het beoordelen van peilbesluiten in
Groningen en Drenthe, 27 p.
Provincie Groningen (2009): Provinciaal Omgevingsplan (POP) 2009-2013 Groningen
TNO (2007): Methodiekontwikkeling Interactieve Planvorming ten behoeve van het Waterbeheer
(MIPWA) , 60 p.
Vries, F. de (2003): Bodemkundige basisinformatie provincies Groningen, Drenthe en Overijssel.
Wageningen, Alterra-rapport 696.
Waterschap Hunze en Aa’s (2009): Ontwerp-Beheerplan 2010 t/m 2015. Veendam
Waterschap Hunze en Aa’s (2009): Jaarrapportage waterkwaliteit 2008. Veendam
Werkgroep Gewenst Grondwater Regiem Groningen (1999): Gewenst Grondwater Regiem
Groningen. Van optimaal Grondwater Regiem per functie naar Gewenst Grondwater Regiem op
gebiedsniveau.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 40 December 2012

Bijlage 1, Hydrologische begrippen
Peilbesluit Besluit van het waterschap waarin de na te streven
oppervlaktewaterpeilen in peilgebieden worden vastgelegd
Aan- afvoergebied Een aan- afvoergebied bestaat uit meerdere peilgebieden, en watert
in het watersysteem Westerwolde veelal af op het kanalenstelsel.
Drooglegging Het hoogteverschil tussen de waterspiegel in een waterloop en het
grondoppervlak.
Ontwateringsdiepte De afstand tussen het grondoppervlak en de hoogste
grondwaterstand tussen de ontwateringsmiddelen.
Peilgebied Een gebied, begrenst door een stuw of gemaal, waarin één en
hetzelfde peil wordt nagestreefd.
Winterpeil Streefpeil tussen circa 1 augustus en 1 mei.
Zomerpeil Streefpeil tussen circa 1 mei en 1 augustus.
GHG Gemiddeld Hoge Grondwaterstand
GLG Gemiddeld Lage Grondwaterstand
EHS Ecologische Hoofdstructuur
GGOR Gewenst Grond- en Oppervlaktewater Regime
KRW Kaderrichtlijn water
NAP Nieuw Amsterdams Peil
NW4 Vierde Nota Waterhuishouding
POP Provinciaal Omgevingsplan van de Provincie Groningen
Vaardiepte Het hoogteverschil tussen de waterspiegel en de bodem van de
vaarweg
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 41 December 2012

Bijlage 2: Verslag informatie avond peilbesluit Ter Wisch
7 november ’12 (Forellenvisserij De Slegge, Schaalbergerweg 9a, Ter Apelkanaal)
Aanwezig:
Naam Woonplaats
G. H. Plater Ter Apel
R. Ellerman Emmer Compacuum
J. Hofstetter Ter Apel
N. Schuring Sellingen
H. Jansen Sellingen
J. Schutte Ter Apelkanaal
J. Greving Ter Apelkanaal
H. J. Bos Sellingen
T. Meijer Sellingen
Van het Waterschap Hunze en Aa’s waren aanwezig:
Paul Hendriks gebiedshydroloog
Ronald Leeraar hydrologisch medewerker
Sjouke Krol peilbeheerder
Fabian Vredenborg stagiair
In dit verslag wordt een samenvatting gegeven van de presentatie en wordt ingegaan op de gestelde
vragen en genoemde opmerkingen. Het doel van de avond is het informeren van de
belanghebbenden over de voorgestelde peilen en het verzamelen van opmerkingen over de huidige
en voorgestelde peilen, zodat bij de definitief voorgestelde peilen hiermee rekening kan worden
gehouden.
Presentatie
Wat is een peilbesluit:
- per peilgebied worden de gewenste peilen vastgesteld na een belangenafweging. Dit geeft
een bandbreedte weer, waartussen de peilen fluctueren.
- Het waterschap heeft in het beheersplan vastgelegd om voor alle gebieden een peilbesluit op
te stellen, om (i) de gehanteerde peilen te optimaliseren, rekening houdend met de
verschillende functies, (ii) duidelijkheid over de peilen te geven en (iii) rechtszekerheid door
inspanningsverplichting van waterschap
Gebiedsbeschrijving:
- Het gebied van peilbesluit Ter Wisch maakt deel uit van de watersystemen Westerwolde.
- Functie: het gebied heeft de hoofdfunctie landbouw
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 42 December 2012

Berekeningen
- Bij de berekening wordt gebruik gemaakt van verschillende kaarten, waaronder een recente
hoogtekaart, een bodemkaart en een grondgebruikskaart. Door gebruik te maken van
droogleggingsnormen kan bepaald worden welke gronden te nat, te droog en profiterend zijn.
Verdere gebiedsbeschrijving:
- grondgebruik: landbouw (zowel bouw- als grasland)
- bodemtypen: podzolgronden, kalkloze zandgronden en moerige gronden.
- Hoogteligging
- In totaal beslaat het peilbesluit 9 peilgebieden
Werkwijze:
- Droogleggingsnormen: De provincies hebben een leidraad opgesteld waarin wordt
aangegeven hoe het waterschap een peilbesluit moet opstellen en welke normen en
uitgangspunten het waterschap moet hanteren
- Drooglegging: Het hoogteverschil tussen de waterspiegel in een waterloop en het maaiveld
Afweging:
- ongeveer 5% tot 10% te natte gronden (op basis van droogleggingsnormen) per peilgebied (in
principe gestuurd op 5%)
- Drooglegging laagste gronden
- maximaal 5 ha aaneengesloten te nat van één eigenaar
- grondwatersituatie
- praktijkervaring van ingelanden en onze peilbeheerder
- Bodemdaling
Op basis van de uitgevoerde berekeningen, beschikbare gegevens en praktijkervaring zijn de
gewenste peilen bepaald, welke samen met het verschil ten opzichte van de huidige streefpeilen in
een kaart weergegeven zijn. Deze kaarten zijn met de uitnodiging voor de informatieavond
meegestuurd.
Voorbeeld gebieden:
- Stuw Ter Haar
- Stuw Lut
Pauze:
Tijdens de pauze was er de mogelijkheid om gerichte vragen te stellen over de peilgebieden.
De opmerkingen over het peilbesluit zijn genoteerd en worden meegenomen in de afwegingen
voor het peilbesluit.
Procedure:
- vaststelling door het dagelijks bestuur (DB) van het Waterschap Hunze en Aa’s (27-11-2012)
- ter inzage periode (6 weken), mogelijkheid om zienswijze schriftelijk in te dienen
(januari 2013 – februari 2013)
- zienswijze en beoordeling voorleggen in het DB
- commentaar voor het algemeen bestuur (AB) van het Waterschap Hunze en Aa’s
- vaststelling door het AB
- daartegen beroep mogelijk bij de rechtbank
- daartegen beroep mogelijk bij de Raad van State
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 43 December 2012

Ter inzage:
- peilbesluit te vinden onder: www.hunzeenaas.nl/actueel/Bekendmakingen/peilbesluiten/
Sluiting van de presentatie
Vragen en opmerkingen:
Aan het begin van de pauze kwam de vraag wat nou de oorzaak voor deze avond is, aangezien het
peil al 30jaar hetzelfde is.
Antwoord: Het bestuur heeft bepaald dat voor elk peilgebied binnen waterschap Hunze en Aa’s een
peilbesluit moet worden opgesteld, daarnaast is het een optimalisatieslag voor de streefpeilen.
De opmerking werd gemaakt dat het winterpeil aanzienlijk omlaag kan worden gezet, waarbij er dan
nog voldoende water in de sloot is, en dat het ook meer buffer zou geven. De vraag was waarom dat
niet gedaan werd.
Antwoord: Het is een kostenafweging. Als er een 30cm lager winterpeil zou worden gehanteerd
zouden er grotere watergangen moeten worden gegraven, waardoor boeren land zouden moeten
afstaan. Daarnaast moet men duikers in de hoofwatergangen aanpassen doordat deze veelal te hoog
liggen.
Na het tonen van de het kaartmateriaal kwam de vraag wat de ingelanden aan het nieuwe peilbesluit
hebben, aangezien er ook in de praktijk anders gestuurd wordt. Antwoord: Door voor alle peilgebieden
een peilbesluit te nemen wordt er gekeken naar de nieuwe optimale peilen op basis van nieuwe
gegevens. Hieruit kan blijken dat het lager sturen van de peilbeheerder in de praktijk juist gewenst is.
Ook kunnen praktijkpeilen gecorrigeerd worden naar de formele peilen, aangezien deze als beter
worden beoordeeld in het peilbesluit.
Toelichting ontwerp peilbesluit Ter Wisch 44 December 2012