Klik hier om het boek gratis te downloaden (28 MB) - Instituut voor ...

Planschade
Van vergoeden naar tegemoetkomen
door prof. mr. drs. B.P.M. van Ravels 1
1. Inleiding
Bestemmingsplannen en andere planologische maatregelen kunnen schade veroorzaken. Een bestemmingsplan
kan er toe leiden dat een woning minder waard wordt, bijvoorbeeld omdat het
bestaande uitzicht wordt aangetast, of de geluidhinder toeneemt. Planschade kan ook ontstaan als
een voorheen bestaande bebouwingsmogelijkheid wordt ‘weggepoetst’. Een planologische maatregel
kan ook leiden tot inkomensschade, bijvoorbeeld omdat dientengevolge de omvang van
verkeersstromen langs een benzinestation minder wordt. Evenals de oude Wet op de Ruimtelijke
Ordening bevat de nieuwe Wet ruimtelijke ordening een regeling die voorziet in compensatie
van door rechtmatige planologische maatregelen veroorzaakte schade. Tot 1 juli 2008 werd de
vergoeding van planschade geregeld in artikel 49 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening (hierna:
WRO). Ingevolge deze bepaling kende burgemeester en wethouders, voor zover blijkt dat een
belanghebbende ten gevolge van planologische maatregelen die in artikel 49 WRO genoemd
worden schade lijdt of zal lijden welke redelijkerwijs niet of niet geheel te zijnen laste behoort te
blijven en waarvan de vergoeding niet of niet voldoende door aankoop, onteigening of anderszins
is verzekerd, hem op zijn verzoek een naar billijkheid te bepalen schadevergoeding toe. Sinds 1 juli
2008 voorziet afdeling 6.1. van de Wet ruimtelijke ordening (hierna: Wro) in een tegemoetkoming
in planschade. De wijziging in terminologie kan niet worden afgedaan als een woordenspel.
Integendeel. Het is veelbetekenend dat de wetgever niet langer spreekt van ‘vergoeding’, maar van
‘tegemoetkoming’. De nadruk bij compenseren van planschade ligt immers niet langer op het
gezichtspunt ‘berokken een ander geen schade’. Het accent komt te liggen bij het gezichtspunt
‘ieder draagt zijn eigen planschade’. In mijn bijdrage aan deze bundel geef ik een analyse van de
factoren die onder de oude WRO bepalend waren, en onder de nieuwe Wro bepalend zullen zijn
voor het antwoord op de vraag, of en zo ja in hoeverre een aanvrager aanspraak kan maken op
compensatie van planschade. Ik doe dit deels aan de hand van een analyse van de uitspraken die
de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State de laatste jaren omtrent toepassing van
artikel 49 WRO heeft gedaan. 2 Ik beperk mij daarbij grotendeels tot de materiële aspecten van
planschadevergoeding. Procedurele aspecten, zoals de eisen die aan de aanvraag worden gesteld,
de voorbereidingsprocedure (inclusief advisering), de bezwaarprocedure en (hoger) beroepsprocedure,
en de afwenteling van planschadekosten, laat ik goeddeels buiten beschouwing. Overgangsrechtelijke
aspecten worden eveneens buiten beschouwing gelaten.
1 Bruno van Ravels is advocaat te Breda (AKD Prinsen Van Wijmen). Daarnaast is hij als hoogleraar
verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen en is hij voorzitter van een bestuursorgaan, de
Besliscommissie van het Schadeschap Luchthaven Schiphol.
2 Daarbij bouw ik ten dele voort op B.P.M. van Ravels, Vergoeding van planschade omstreeks 2005,
Gst. 2006/7251, nr. 70; p. 255-270.
91