Klik hier om het boek gratis te downloaden (28 MB) - Instituut voor ...

146
40 jaar Instituut voor Bouwrecht
oorzakende planologische wijziging voorzienbaar was ten tijde van de aankoop van de betrokken
onroerende zaak of de vergoeding van de schade anderszins is verzekerd, aldus de Afdeling. 264 Onder
de werking van artikel 6.1 Wro is een zodanig beroep op de ‘wil van de wetgever’ minder voor
de hand liggend. De bedoeling van de wetgever is immers met de inwerkingtreding van de Wro
zonder enige twijfel gewijzigd. Aan artikel 6.1 Wro ligt – anders dan aan artikel 49 WRO – veeleer
de gedachte ten grondslag dat een individu dat nadeel ondervindt als gevolg van een rechtmatige
planologische maatregel, dit nadeel in beginsel zelf behoort te dragen. Slechts in uitzonderingsgevallen
kan een afwijking van dit uitgangspunt worden aanvaard. Ik zou menen dat onder de
werking van artikel 6.1 Wro het beslissende bestuursorgaan de conclusie dat de schade binnen het
normale maatschappelijke risico valt, niet zonder meer mag baseren op het – op zichzelf genomen
juiste – argument, dat de wijziging van een planologisch regime een normale maatschappelijke
ontwikkeling is. Wellicht legt dit argument wel een iets zwaardere motiveringslast op de aanvrager
om te motiveren, dat zich een uitzonderlijke situatie voordoet. Argumenten ter ondersteuning
daarvan kunnen, naar ik meen, onder meer worden ontleend aan de aard van de planologische
wijziging, de voorzienbaarheid daarvan en de aard en omvang van de eventuele schade.
Voorzienbaarheid: aard en inhoud van de wijziging van het planologische
regimes
Zoals gezegd blijft voorzienbaarheid in verband met risicoaanvaarding een belangrijke rol spelen
in het planschaderecht. Voorzienbaarheid gaat, naar ik aanneem, daarenboven – in de gevallen
waarin geen risicoaanvaarding aan de aanvrager kan worden tegengeworpen – een rol spelen bij
de invulling van het normaal maatschappelijk risico. Daarbij is van belang dat bij de invulling van
het begrip normaal maatschappelijk risico niet zelden meer abstracte, globale aanknopingspunten
voor voorzienbaarheid een rol spelen dan bij risicoaanvaarding. De voorzienbaarheid wordt
bij de invulling van het normaal maatschappelijk risico mede beoordeeld aan de hand van wat
wel wordt genoemd het ‘normale verwachtingspatroon’, het ‘normale patroon van verwachtingen
en risico’s’. 265 Het gebruikelijke verwachtingspatroon in dit verband wordt mede bepaald door
normale maatschappelijke ontwikkelingen en de dienaangaande van de overheid redelijkerwijs
te verwachten maatregelen. Aan dit verwachtingspatroon kan ook bijdragen de omstandigheid
dat de getroffen ondernemersactiviteit reeds onderwerp was van regulering van overheidswege.
In de (oudere) rechtspraak en in de literatuur wordt er van uitgegaan dat ook de aard en inhoud
van een planologische wijziging bij kan dragen aan het oordeel dat de schade binnen het
normaal maatschappelijk risico valt. Impliciet of expliciet wordt daarbij niet zelden als maatstaf
gehanteerd, of het nieuwe planologische regime in het algemeen, gelet op de aard van de nieuwe
bestemming, al dan niet als uitzonderlijk kan worden aangemerkt. Tevens wordt, in samenhang
daarmee, als maatstaf gehanteerd of de planologische wijziging, in aanmerking genomen onder
meer de bestaande structuur en het bestaande karakter van de omgeving en de feitelijke inrich-
264 ABRvS 10 augustus 2000, BR 2001, p. 692 m.nt. P.C.E. van Wijmen (Bankfiliaal Liemeer). ABRvS
17 augustus 2005, LJN: AU1131, No. 200406899/1 en 200406900/1 (Leeuwarden); ABRvS 6 mei
2004, BR 2004, 1046, Gst. 7222, 12; ABRvS 19 april 2006, LJN: AW2291, No. 200506094/1;
ABRvS 6 juni 2007, AB 2008,44 m.nt. G.M. van den Broek.
265 B.P.M. Ravels, Grenzen van voorzienbaarheid. De betekenis van het begrip voorzienbaarheid voor
verplichtingen tot schadevergoeding wegens rechtmatige overheidsdaad, (oratie Nijmegen 2005) p.
24 e.v.; T. Barkhuysen en M.K.G. Tjepkema, Aansprakelijkheid uit rechtmatige overheidsdaad: het
samenspel tussen de nationale égalité en het Europese eigendomsrecht, Themis 2006-5, p. 179 e.v., in
het bijzonder p. 188.