Samenvatting Geschiedenis Dynamiek en Stagnatie
Samenvatting Geschiedenis Dynamiek en Stagnatie
Samenvatting Geschiedenis Dynamiek en Stagnatie
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
http://www.schoolsam<strong>en</strong>vatting.nl/ - De site voor sam<strong>en</strong>vatting<strong>en</strong><br />
gewest<strong>en</strong> <strong>en</strong> niet de c<strong>en</strong>trale overheid. Gewest<strong>en</strong> dwong<strong>en</strong> af dat ze zelf de belasting<strong>en</strong><br />
mocht<strong>en</strong> inn<strong>en</strong> <strong>en</strong> de besteding mocht<strong>en</strong> controler<strong>en</strong>.<br />
Filips probeerde de Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>ning op te legg<strong>en</strong>, e<strong>en</strong> heffing van 10% op alle<br />
handelstransacties. Gewest<strong>en</strong> verzett<strong>en</strong> zich, Ti<strong>en</strong>de P<strong>en</strong>ning was olie op vuur van NO.<br />
Ook Republiek kreeg ge<strong>en</strong> c<strong>en</strong>traal bestuur, provincies war<strong>en</strong> soeverein. Eig<strong>en</strong> economisch<br />
beleid, soms zelf teg<strong>en</strong> belang<strong>en</strong> van rest in. Republiek bestond uit groot aantal stedelijke <strong>en</strong><br />
regionale economieën, met barrières voor de binn<strong>en</strong>landse handel: eig<strong>en</strong> munt<strong>en</strong>,<br />
gewestelijke in- <strong>en</strong> uitvoerrecht<strong>en</strong>, stedelijke stapelrecht<strong>en</strong> <strong>en</strong> toll<strong>en</strong>.<br />
Sted<strong>en</strong> bewaakt<strong>en</strong> hun privileges (bijzondere recht<strong>en</strong>). Gild<strong>en</strong>: sam<strong>en</strong>werkingsverband van<br />
ambachtslied<strong>en</strong> in e<strong>en</strong> stad, de led<strong>en</strong> hadd<strong>en</strong> het alle<strong>en</strong>recht op productie of verkoop.<br />
Nijverheid bloeide toch vaak het meest in strek<strong>en</strong> waar de concurr<strong>en</strong>tie het minst beperkt<br />
werd.<br />
Landprovincies liep<strong>en</strong> veel achter op de kustprovincies. In de landprovincies:<br />
Commerciële landbouw nauwelijks of niet tot ontwikkeling gekom<strong>en</strong><br />
Veel minder sted<strong>en</strong> (Hanzested<strong>en</strong> war<strong>en</strong> door teruggang van rivierhandel <strong>en</strong> opkomst<br />
zeehandel nietszegg<strong>en</strong>de provincieplaatjes geword<strong>en</strong>)<br />
Feodale traditie, adel veel invloed<br />
Del<strong>en</strong> van Republiek war<strong>en</strong> wel degelijk economisch verbond<strong>en</strong>, Republiek kwam op voor<br />
geme<strong>en</strong>schappelijke belang<strong>en</strong>. Handelsbelang<strong>en</strong> hoofdrol, omdat het bestuur in sted<strong>en</strong><br />
gedomineerd werd door e<strong>en</strong> bov<strong>en</strong>laag van kooplied<strong>en</strong>-reg<strong>en</strong>t<strong>en</strong> (handelar<strong>en</strong> die tev<strong>en</strong>s<br />
bestuurder bij de overheid war<strong>en</strong>). In alle sted<strong>en</strong> bestond het vroedschap (stadsbestuur) uit<br />
welgestelde burgers die actief war<strong>en</strong> in handel/nijverheid of die uit families in<br />
handel/nijverheid kwam<strong>en</strong>. Volg<strong>en</strong>s hun was bezit e<strong>en</strong> onmisbare voorwaarde voor het<br />
di<strong>en</strong><strong>en</strong> van algeme<strong>en</strong> belang. Alle<strong>en</strong> welgestelde her<strong>en</strong> zoud<strong>en</strong> de verleiding kunn<strong>en</strong><br />
weerstaan om zichzelf bov<strong>en</strong> het volk te kiez<strong>en</strong>.<br />
Hollandse bestuurders ontwikkeld<strong>en</strong> e<strong>en</strong> overlegcultuur (compromiss<strong>en</strong>). Belangrijke<br />
leerschool war<strong>en</strong> de waterschapp<strong>en</strong>, deelnemers war<strong>en</strong> wel gedwong<strong>en</strong> het eig<strong>en</strong> belang<br />
ondergeschikt te mak<strong>en</strong> aan de noodzaak het water in bedwang te houd<strong>en</strong>.<br />
Hoofdstuk 2<br />
Moedernegotie: de Oostzeehandel voor de Hollanders: de oorsprong van hun internationale<br />
handel <strong>en</strong> de belangrijkste handel, waarvan alle andere handel afhankelijk is <strong>en</strong> uit<br />
voortkomt.<br />
Graanhandel op hoogtepunt door Twaalfjarig Bestand (1609-1621): onbeperkt graan<br />
lever<strong>en</strong> aan Spanje. Groei<strong>en</strong>de behoefte aan andere bulkgoeder<strong>en</strong> die uit Oostzee kwam<strong>en</strong>.<br />
NL bleef toch handel<strong>en</strong> met Spanje, want Spaans-Habsburgse rijk kampte met<br />
voedseltekort<strong>en</strong> <strong>en</strong> had NL nodig als leveranciers van hout <strong>en</strong> scheepsmateriaal. Spanje<br />
zorgde voor NL voor zilver uit Z-Amerika, dat overal als betaalmiddel werd gebruikt.<br />
Nederlandse koopvaardijvloot was de grootste van Europa in 16 e <strong>en</strong> 17 e eeuw.<br />
Rusland, Archangelsk Huid<strong>en</strong>, bont, graan (1585)<br />
Noorweg<strong>en</strong> Hout<br />
Zwed<strong>en</strong>, Göteborg IJzer, koper, wap<strong>en</strong>s<br />
Nova Zembla & Gro<strong>en</strong>land Walviss<strong>en</strong>, traanolie (1612)<br />
Italië Marmer, olijfolie, kr<strong>en</strong>t<strong>en</strong>, citrusvrucht<strong>en</strong> (1590)<br />
De Levant Aziatisch koopwaar<br />
Turkse <strong>en</strong> Syrische hav<strong>en</strong>s Zijde, kato<strong>en</strong>, angorawol, zuidvrucht<strong>en</strong><br />
1595: Nederlanders zoek<strong>en</strong> zelf e<strong>en</strong> weg naar Indië<br />
http://www.schoolsam<strong>en</strong>vatting.nl/ - De site voor sam<strong>en</strong>vatting<strong>en</strong>
Change language