Samenvatting Geschiedenis Dynamiek en Stagnatie
Samenvatting Geschiedenis Dynamiek en Stagnatie
Samenvatting Geschiedenis Dynamiek en Stagnatie
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
http://www.schoolsam<strong>en</strong>vatting.nl/ - De site voor sam<strong>en</strong>vatting<strong>en</strong><br />
Zeehandel liep achteruit, waarde goeder<strong>en</strong> uit Oostzee halveerde, graanprijs daalde<br />
(Europese landbouw herstelde zich weer).<br />
Houthandel viel terug: einde hectische bouwactiviteit<strong>en</strong>, andere land<strong>en</strong> beschermde<br />
houtindustrie met mercantilisme<br />
Zeevisserij ging achteruit, leed onder oorlog<strong>en</strong> <strong>en</strong> opkom<strong>en</strong>de concurr<strong>en</strong>tie (Schotland <strong>en</strong><br />
Scandinavië), haringconsumptie daalde.<br />
Walvisvaart: erg onzeker bedrijf. 1 e helft 18 e eeuw nog winstgev<strong>en</strong>d. Steeds meer gevolg<strong>en</strong><br />
overbevissing, concurr<strong>en</strong>tie Engeland groeide, Engeland hief <strong>en</strong>orme importtariev<strong>en</strong> op<br />
Nederlands traan, Engelse markt voor NL ging verlor<strong>en</strong>. Na 1750 zeld<strong>en</strong> winstgev<strong>en</strong>d.<br />
Totale achteruitgang bleef beperkt: handel bleef bron van welvaart <strong>en</strong> werkgeleg<strong>en</strong>heid, na<br />
1750 nog opleving. Engeland <strong>en</strong> Frankrijk groeide sterker, dus NL bleef toch achter.<br />
In E+F+D war<strong>en</strong> verharde weg<strong>en</strong> over land aangelegd, in NL war<strong>en</strong> investering<strong>en</strong> in<br />
weg<strong>en</strong>net uitgeblev<strong>en</strong>.<br />
Groei rivierhandel met Duitse achterland, Nederlandse schippers nam<strong>en</strong> voor buit<strong>en</strong>landse<br />
opdrachtgevers deel aan voorbijlandvaart, NL ging door internationale contact<strong>en</strong> hun<br />
activiteit<strong>en</strong> aanpass<strong>en</strong>: bankier<strong>en</strong> <strong>en</strong> commissiehandel (handel waarbij e<strong>en</strong> handelsag<strong>en</strong>t in<br />
opdracht van e<strong>en</strong> koopman goeder<strong>en</strong> verkoopt). Groei koloniale handel hield zeehandel<br />
Republiek op peil: aandeel in koloniale war<strong>en</strong> was verdrievoudigd.<br />
Tot 1680 verscheepte VOC vooral peper <strong>en</strong> fijne specerij<strong>en</strong>. Na 1680 ook meer textiel,<br />
porselein, suiker, koffie <strong>en</strong> thee: inspel<strong>en</strong> op verander<strong>en</strong>de smaak. Koffie, thee <strong>en</strong> suiker<br />
werd<strong>en</strong> massaproduct<strong>en</strong>.<br />
Koffie <strong>en</strong> suiker ook motor achter driehoekshandel: mercantilisme sloot F, E <strong>en</strong> vanaf 1713 S<br />
uit, maar NL richtte zich op eig<strong>en</strong> kolonie Suriname: koloniale export verti<strong>en</strong>voudigde. Vraag<br />
naar suiker was zo groot, dat NL in Franse hav<strong>en</strong>s suiker kocht.<br />
Groei koloniale handel leidde niet tot meer winst: steeds hogere bestuurlijke <strong>en</strong> militaire<br />
kost<strong>en</strong>, corruptie eig<strong>en</strong> personeel (verrijkte zichzelf door met VOC-product<strong>en</strong> privéhandel te<br />
drijv<strong>en</strong>). WIC was nooit winstgev<strong>en</strong>d geweest: planters in Suriname klaagde over haar<br />
monopolie op slav<strong>en</strong>handel. In 1634 werd WIC-monopolie opgehev<strong>en</strong>, maar door<br />
concurr<strong>en</strong>tie Engeland <strong>en</strong> Frankrijk niet meer winst.<br />
Kapitaalmarkt: plaats waar vraag naar geld <strong>en</strong> aanbod van geld (krediet) bij elkaar kom<strong>en</strong>.<br />
Hollandse bank- <strong>en</strong> effect<strong>en</strong>wez<strong>en</strong> kwam tot bloei: kooplied<strong>en</strong> gebruikt<strong>en</strong> hun geld <strong>en</strong><br />
internationale contact<strong>en</strong> om zich bezig te houd<strong>en</strong> met financiële di<strong>en</strong>stverl<strong>en</strong>ing. Hope & Co.<br />
A’dam werd na 1750 c<strong>en</strong>trum voor verzekering<strong>en</strong>, commissiehandel, internationale<br />
betaling<strong>en</strong> <strong>en</strong> kredietverl<strong>en</strong>ing. Dit was mogelijk omdat rijkdom was blijv<strong>en</strong> groei<strong>en</strong>, maar er<br />
minder mogelijkhed<strong>en</strong> war<strong>en</strong> gekom<strong>en</strong> om geld binn<strong>en</strong> NL te bested<strong>en</strong>.<br />
1 e helft 17 e eeuw stak<strong>en</strong> rijke investeerders vooral geld in grote project<strong>en</strong> (droogmakerij<strong>en</strong>),<br />
overheidsl<strong>en</strong>ing<strong>en</strong> <strong>en</strong> obligaties. Overig geld werd weer in nieuwe obligaties gestopt.<br />
Na 1750 nog meer geld: investering<strong>en</strong> in VOC, WIC, Surinaamse plantages, buit<strong>en</strong>landse<br />
bedrijv<strong>en</strong> <strong>en</strong> buit<strong>en</strong>landse handelsactiviteit<strong>en</strong>. Belangrijkste: buit<strong>en</strong>landse staatsobligaties.<br />
Nijverheid leed onder buit<strong>en</strong>landse concurr<strong>en</strong>tie <strong>en</strong> mercantilisme. Concurr<strong>en</strong>tie verdreef NL<br />
van hun thuismarkt. Overheid gaf subsidies <strong>en</strong> maatregel<strong>en</strong> teg<strong>en</strong> ongew<strong>en</strong>ste concurr<strong>en</strong>tie<br />
(gild<strong>en</strong>). NL had welvaart vooral aan export te dank<strong>en</strong>: nu verval. Nadeel door hoge loonpeil<br />
(nu was er ge<strong>en</strong> technologische voorsprong die comp<strong>en</strong>seerde).<br />
Voordel<strong>en</strong> voor Nederlandse nijverheid: g<strong>en</strong>oeg hout <strong>en</strong> grondstoff<strong>en</strong>, ruime beschikking van<br />
water, turf <strong>en</strong> wind<strong>en</strong>ergie, VOC liet steeds meer schep<strong>en</strong> bouw<strong>en</strong>.<br />
http://www.schoolsam<strong>en</strong>vatting.nl/ - De site voor sam<strong>en</strong>vatting<strong>en</strong>
Change language