Dossier Lokaal Ouderenbeleid Interview met Esther de Lange ... - CDA

ten slotte
Taal
Taal is het instrument van de politiek. Modern bestuur draait om communicatie met de burger. We
communiceren steeds meer in beelden maar het voornaamste gereedschap van elke bestuurder en
politicus blijft taal: schriftelijk en verbaal. Toch realiseren we ons te weinig hoe bepalend woorden zijn
bij het overbrengen van boodschappen. Als raadslid ervaar ik regelmatig de behoefte aan duidelijke
verwoording van standpunten. En hoe lastig dat is vanuit de complexiteit van een onderwerp en de
inhoudelijke bijdrage die we als christendemocraten graag leveren.
Onlangs was een groep scholieren op
bezoek bij de raad. Na een aantal
gedegen bijdragen schoot een oppositioneel
raadslid uit zijn slof met een
minutenlange tirade die meerdere keren
door de burgemeester werd onderbroken.
Na afloop bleken de scholieren het debat
tot dan toe saai te vinden maar vanaf dit
moment attractief. Niet alleen illustreert
dit de behoefte aan vermaak in de
politieke arena, ook geeft het aan dat we
met taalgebruik verschil kunnen maken.
Woorden zijn niet neutraal maar kunnen
wapens zijn waarmee je het politieke
gevecht aangaat. Je kunt ermee aanvallen
en politieke tegenstanders beschadigen.
Tegelijkertijd kun je woorden ook
ontwapenend en verbindend inzetten.
Rond 30 april en 4­5 mei was dat dit jaar
gelukkig goed merkbaar.
Storytelling
Het begint ermee dat in de politiek veel
moeilijke woorden gebruikt worden, die
in deze tijd veel mensen niet bereiken.
Op Twitter stelt @Bobotaal die terecht
aan de kaak. In 2002 pleitte Bas
Eenhoorn – toen vvd­voorzitter en
huidig burgemeester van Alphen a/d Rijn
– voor meer Jip en Janneke­taal. Het ging
toen om onduidelijke taal van zijn
partijleider Hans Dijkstal. Maar de
aanduiding is een eigen leven gaan leiden
en van toepassing op meer situaties. Ook
veel gemeenten vinden het moeilijk in
‘gewone mensentaal’ te vertellen waar een
besluit om draait en hoe het democratisch
proces is verlopen. Zo blijkt een meerjarig
project stadsontwikkeling moeilijk
uit te leggen, net als veel technische
milieukwesties. Ik bepleit naast feiten en
cijfers het gebruik van storytelling. Door
het verhaal achter een project of besluit
neem je burgers mee in de beweegredenen
waarom je iets doet.
Geen ontkenningen
Ook communiceren we soms onhandig.
In haar artikel ‘De onbedoelde kracht
van de ontkenning: laat niet zien wat je
niet wilt’ (zie www.tekstblad.nl) laat
tekstschrijver Jeanine Mies zien dat we
vaak met negatieve woorden communiceren
terwijl we positief gedrag willen.
‘Hier niet parkeren’ geeft aan welk gedrag
verboden is maar niet waar mensen
mogen parkeren. Denk ook aan de
Ook in de politieke
arena is het beter te
zeggen waarom je
ergens voor bent
boodschap in bus of tram: ‘vergeet niet
uit te checken met je ov­chipkaart’. Mies
laat zien dat het gebruik van ontkenningen
hardnekkig is maar niet altijd even
effectief. Beter is het mensen te zeggen
wat je wel wilt, welk gedrag je wil
bevorderen. Ook in de politieke arena is
het beter te zeggen waarom je ergens
voor bent. Dat past ook bij ons cdaprofiel.
Framing
Een derde element van taal betreft de
drs. R. Vrugt is fractievoorzitter van het
CDA in Alphen aan den Rijn.
kracht van framing. In de oppositie gaat
het naast een inhoudelijk alternatief
erom dat je de bedoelingen van je
tegenstander van een ander frame
voorziet. Denk aan de sp die het
zorgakkoord afdoet als afbraakakkoord.
Denk ook aan woorden als aanrechtsubsidie
of staatscrèche. In Alphen zijn
we al jaren bezig met de ontwikkeling
van het stadshart met een nieuw
cultuurgebouw waarin bibliotheek,
streekmuziekschool, streekarchief en
stadsatelier komen. Jarenlang is dit door
tegenstanders succesvol negatief
neergezet als een megalomaan cultuurpaleis.
Zo werd de term beladen.
Uiteindelijk hebben we, vooral door de
recessie, de plannen bijgesteld en bij
motie uitgesproken voortaan te spreken
van een ‘bieb­plus’. Maar of dat helpt?
Over de macht van de taal in politiek
heeft hoogleraar Hans de Bruijn een leuk
boekje geschreven. Aan de hand van
voorbeelden (‘dit is geen regeer­ maar
een stagneerakkoord’) beschrijft hij de
kracht van framen en de mogelijkheid
een debat naar je hand te zetten. In die
geest reageerde de cda­Tweede Kamerfractie
ook op het advies om kleine
scholen te sluiten: ‘geen Haags mes in
onze les’. Het is goed dat we als cda’ers
met de raadsverkiezingen in aantocht het
belang van taal beseffen. Met als motto:
‘wie de vorm beheerst, is de inhoud
meester!’ •
Reageren? rvrugt@planet.nl
door René Vrugt
Bestuursforum • juni/juli 2013
| 31