12 ● Op Lowlands gel<strong>de</strong>n an<strong>de</strong>re normen en waar<strong>de</strong>n dan in het dagelijks leven. Cultureel socioloog Simone Knaapen on<strong>de</strong>rzocht welke. Door Simone Knaapen Met ruim hon<strong>de</strong>rdvijftig optre<strong>de</strong>ns in drie dagen, ver<strong>de</strong>eld over negen verschillen<strong>de</strong> podia, is Lowlands een muzikaal avontuur. Maar voor <strong>de</strong> mees<strong>te</strong> bezoekers is dat niet <strong>de</strong> belangrijks<strong>te</strong> re<strong>de</strong>n <strong>om</strong> naar Biddinghuizen af <strong>te</strong> reizen. Bijna twee<strong>de</strong>r<strong>de</strong> van <strong>de</strong> bezoekers k<strong>om</strong>t vooral vanwege <strong>de</strong> sfeer en <strong>om</strong>dat ze er „weg zijn uit <strong>de</strong> gewone wereld”. Op Lowlands heerst dan ook een an<strong>de</strong>re sociale or<strong>de</strong>; het festival is een tij<strong>de</strong>lijke minisamenleving, met eigen normen en waar<strong>de</strong>n. Maar welke sfeer heerst er? En welke regels gel<strong>de</strong>n er? In <strong>de</strong> eers<strong>te</strong> plaats zet<strong>te</strong>n <strong>de</strong> bezoekers geduren<strong>de</strong> drie dagen alledaagse gewoon<strong>te</strong>s en regels overboord. Op Lowlands geldt het gedragsi<strong>de</strong>aal ‘doen waar je zin in hebt’. Bezoekers staan zichzelf en elkaar toe <strong>om</strong> zich op uitbundige wijze <strong>te</strong> ui<strong>te</strong>n. Gedrag waar mensen zich gewoonlijk voor schamen, of gedrag dat an<strong>de</strong>ren zou<strong>de</strong>n afkeuren, is op Lowlands <strong>de</strong> gewoons<strong>te</strong> zaak van <strong>de</strong> wereld. „Het maakt niet uit wat je doet, niemand kijkt je gek aan. Hoe gek je zelf ook doet, er zijn altijd wel mensen die nog gekker doen.” (Sanne, 21 jaar, Lowlands twee keer bezocht) Dat bezoekers zich bijna helemaal kunnen la<strong>te</strong>n gaan, is „toch wel het ultieme geluksgevoel op dat m<strong>om</strong>ent. Dat je helemaal vrij kunt zijn.” (Gerard, 26 jaar, Lowlands zeven keer b e z o ch t ) Dagansicht is een ‘beeldcolumn’, die c<strong>om</strong>mentaar geeft op <strong>de</strong> actuali<strong>te</strong>it. Ik schreef ‘t in <strong>de</strong> win<strong>te</strong>r, ik zong ‘t in <strong>de</strong> z<strong>om</strong>er. Het publiek was altijd hetzelf<strong>de</strong>: ‘n barbaar, ‘n meisje, ‘n dr<strong>om</strong>er. Ie<strong>de</strong>reen <strong>de</strong>ed mee. Ook die laats<strong>te</strong> twee. Lucky Fonz III Ams<strong>te</strong>rdam Het festival be<strong>te</strong>kent dan ook een collectieve viering van individuele vrijheid. Bezoekers ervaren er een gevoel van grenzeloosheid: alles mag en alles kan. Verplichtingen bestaan niet op Lowlands. Het enige wat <strong>te</strong>lt is <strong>de</strong> vraag: ‘heb ik het <strong>hier</strong> en nu leuk?’ Lowlands kan daar<strong>om</strong> wor<strong>de</strong>n gezien als <strong>te</strong>genhanger van het georganiseer<strong>de</strong> dagelijkse leven – dat wél bol staat van <strong>de</strong> verplichtingen. „Op Lowlands staat niets vast. Dat is het heerlijke aan het festival. Mijn weekein<strong>de</strong> hangt er niet van afspraken aan elkaar. Bij thuisk<strong>om</strong>st merk je hoe geregeld het leven bui<strong>te</strong>n <strong>de</strong> hekken is.” (Susan, 24 jaar, Lowlands vier keer bez o ch t ) Een an<strong>de</strong>r sociaal verschil is dat het nergens an<strong>de</strong>rs zó makkelijk is <strong>om</strong> onbeken<strong>de</strong>n aan <strong>te</strong> spreken. „Je maakt een geintje of drinkt een biertje met hen. Dat is allemaal vrij b r o e d e r l ij k . ” (Susan) De aanwezigen hebben namelijk veel festivalgerela<strong>te</strong>er<strong>de</strong> raakvlakken. Zij leven volgens hetzelf<strong>de</strong> ritme, voorgeschreven door het programmaboekje. Er bestaat bij bezoekers dan ook een gro<strong>te</strong> zekerheid dat het aanspreken van onbeken<strong>de</strong>n leidt tot een succesvol contact. Lowlands geeft bezoekers een uniek gevoel van collectieve verbon<strong>de</strong>nheid en individuele vrijheid. Het festival is een uitbundige viering van een groot ‘niets hoeven’. Bezoekers staan zichzelf en an<strong>de</strong>ren toe <strong>om</strong> hun direc<strong>te</strong> impulsen <strong>te</strong> volgen, zon<strong>de</strong>r dat men daarover oor<strong>de</strong>elt. Lowlan<strong>de</strong>rs leven in het m<strong>om</strong>ent, waarbij plezier het enige is wat <strong>te</strong>lt. Simone Knaapen (31) is cultureel socioloog. Dit artikel is ontleend aan haar scriptie ‘Vrijheid?! Blijheid?! Een analyse van <strong>de</strong> sociale or<strong>de</strong> op popfestivals’ (2006). Sinds 2005 verzorgt ze voor Lowlands het publiekson<strong>de</strong>rzoek. © Daniel Disselkoen / Elkoen.nl Dagansicht is een project van Bo<strong>om</strong>erang Media en nrc.next. Zelf een dagansicht insturen? b o o m e r a n g . n l / o p d r a ch t e n De Ne<strong>de</strong>rlandse singer/songwri<strong>te</strong>r Lucky Fonz III speelt zondag 17 augustus, India, 12.15 - 12.45 uur Meisjes <strong>de</strong>nken vaak dat hij over an<strong>de</strong>re vrouwen zingt. Dat is vet, vindt Willie Wartaal, dan kan hij extreme dingen blijven zeggen. Door Ron Rijghard „Wi l l i e ”, s<strong>te</strong>lt hij zich voor, en dan: „Ollie”. Willie Wartaal is het pseudoniem van Ollie Locadia, een van <strong>de</strong> drie rappers van viermansformatie De Jeugd van Tegenwoordig. „Wi l l i e is een uitvergroting van alles wat ik ben”, legt hij la<strong>te</strong>r in het gesprek uit. „Willie is Ollie op za<strong>te</strong>rdagavond. Ollie is an<strong>de</strong>rs. Willie kent geen maand a g o ch t e n d . ” De Jeugd van Tegenwoordig, die in 2005 een enorme hit scoor<strong>de</strong> met Wa t s k e b u r t , bracht dit voorjaar <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> cd uit, De Machine. Vlak daarvoor had Willie zelf een top-10-hit met Ko n ij n t j e , als zanger van het gelegenheidsduo Aka The Junkies. Het nummer typeert fraai <strong>de</strong> gesple<strong>te</strong>nheid van Willie/Ollie. Het is bijna een kin<strong>de</strong>rliedje, want er klinkt geen onvertogen woord in regels als ‘K<strong>om</strong> op konijntje doe maar wiebelen, wiebelen’. Tegelijk hoort ie<strong>de</strong>reen hoe hitsig en dubbelzinnigheid het is. Wat is je rol bij De Jeugd? „Pepijn, Fur en ik hebben een even groot aan<strong>de</strong>el. We be<strong>de</strong>nken samen een refrein en daarna gaan we aan onze eigen <strong>te</strong>ks<strong>te</strong>n werken. Dan help je <strong>de</strong> an<strong>de</strong>r waar nodig.” Keur je weleens wat af van elkaar? „Is weleens gebeurd, maar bijna nooit. We zijn ook fan van elkaar.” Jay-Z schrijft zijn <strong>te</strong>ks<strong>te</strong>n in zijn hoofd. Hoe werk j ij ? „Als ik niks opschrijf, vergeet ik dingen, merk<strong>te</strong> ik. Ik vind het leuk <strong>om</strong> <strong>te</strong> schrijven. Eerst levert Bas Bron een beat, en daarbij be<strong>de</strong>nk ik <strong>de</strong> klank. Die moet in <strong>de</strong> flow passen: euh-ah, euh-euh-ah. Als dat vet klinkt, plaats ik daar <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n bij.” Waar k<strong>om</strong>en <strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n vandaan? „Overal vandaan. Ik weet het niet man. Ik ben <strong>de</strong>nk ik gewoon geniaal. Het kan iets zijn wat ik dro<strong>om</strong>, wat ik hoor, lees of heb gezien. Ik ben er sowieso altijd mee bezig.” Het gaat vaak over seks, uitgaan, drinken. „Dat is wat ik meemaak. Dat is wat we zien.” In <strong>te</strong>ks<strong>te</strong>n valt dan <strong>de</strong> naam van <strong>de</strong> Ams<strong>te</strong>rdamse club Jimmy Woo. „De Jimmy Woo is <strong>de</strong> wes<strong>te</strong>rse wereld <strong>te</strong>n top: slet<strong>te</strong>n en rijke gas<strong>te</strong>n die op zoek zijn naar elkaar zon<strong>de</strong>r gedoe er<strong>om</strong>heen. Het is echt <strong>de</strong> plek <strong>om</strong> <strong>te</strong> zien hoe dat gaat.” Waar<strong>om</strong> is dat <strong>de</strong> wes<strong>te</strong>rse wereld <strong>te</strong>n top en niet, la<strong>te</strong>n we zeggen, het parlement? „Zo is het in het Wes<strong>te</strong>n: ie<strong>de</strong>reen is rijk. Zelfs als je <strong>de</strong>nkt dat je niet rijk bent, ben je rijk. Mensen k<strong>om</strong>en op die rijkd<strong>om</strong> af: zie daar <strong>de</strong> Jimmy Wo o. ” Wel opvallend dat in <strong>de</strong> Jimmy Woo <strong>de</strong> geldbezit<strong>te</strong>rs mannen zijn en <strong>de</strong> geldzoekers vrouwen. „Vrouwen plaatsen zichzelf in die rol. Moe<strong>te</strong>n ze maar niet op billboards en in clips zichzelf <strong>te</strong>ntoonsprei<strong>de</strong>n. Ik <strong>de</strong>nk dat vrouwen <strong>de</strong>nken dat het hun taak is. Het is ook een kwestie van gewenning. Als je voor een vi<strong>de</strong>oclip een schaars gekleed meisje zoekt, dan hoef je maar één <strong>te</strong>lefoontje <strong>te</strong> plegen. Dat is misschien wel d<strong>om</strong> van vrouwen.” En De Jeugd is er niet <strong>om</strong> vrouwen uit <strong>de</strong> dro<strong>om</strong> <strong>te</strong> helpen? „Nou, weet ik niet. We kaar<strong>te</strong>n dat soort zaken wel aan. Maar wij zijn niet <strong>de</strong> gas<strong>te</strong>n die <strong>de</strong> wereld gaan verbe<strong>te</strong>ren. We la<strong>te</strong>n zien dat het er is. En dan kan ie<strong>de</strong>reen er het zijne van <strong>de</strong>nken.” Waar<strong>om</strong> zit<strong>te</strong>n er in jullie clips geen schaars gekle<strong>de</strong> vrouwen? „We we<strong>te</strong>n dat <strong>de</strong> muziek heel goed is en we hebben geen naak<strong>te</strong> vrouwen nodig <strong>om</strong> ons <strong>te</strong> verkopen. Ik hou er ook gewoon niet van. Het is d<strong>om</strong>.” Jullie <strong>te</strong>ks<strong>te</strong>n gaan wel veelal over het seksueel gebruik maken van vrouwen. Waar<strong>om</strong> niet in clips en er wel over zingen? „Het is leuk <strong>om</strong> zulke dingen <strong>te</strong> zeg- Een week als <strong>de</strong>ze maandag: muziek maken, in studio aan huis met vrien<strong>de</strong>n dinsdag: in<strong>te</strong>rview en op <strong>de</strong> foto woensdag: muziek maken, in studio aan huis met vrien<strong>de</strong>n don<strong>de</strong>rdag: optre<strong>de</strong>n, vertrekken <strong>om</strong> 16.00 of 18.00 uur, thuis rond 5 uur vrijdag: optre<strong>de</strong>n, vertrekken <strong>om</strong> 16.00 of 18.00 uur, thuis rond 5 uur za<strong>te</strong>rdag: optre<strong>de</strong>n, vertrekken <strong>om</strong> 16.00 of 18.00 uur, thuis rond 5 uur zondag: niets gen. Het kan ook eigenlijk niet. Het is niet iets waar je stoer over zou moe<strong>te</strong>n doen. Daar<strong>om</strong> is het vet <strong>om</strong> het juist wel <strong>te</strong> doen. Maar ik wil niet met zulke vrouwen <strong>te</strong> maken hebben. Dan moet ik op <strong>de</strong> set aardig <strong>te</strong>gen iemand gaan doen die naakt in een vi<strong>de</strong>oclip wil. Ik kan er ook niet goed <strong>te</strong>gen als vrouwen zich profileren als lekker of sexy. Ik zou me schamen als ik een vrouw wa s. Als Beyoncé en Britney Spears in vi<strong>de</strong>oclips gekleed zou<strong>de</strong>n gaan, gaat die muziek echt niet min<strong>de</strong>r verkopen <strong>de</strong>nk ik. Je hoeft toch niet zo op tv? Heb je doch<strong>te</strong>rs? Wat zou je ervan vin<strong>de</strong>n als je doch<strong>te</strong>r op haar zestien<strong>de</strong> zo gekleed in vi<strong>de</strong>oclips ging?” Het gaat <strong>om</strong> het gedrag, niet <strong>om</strong> <strong>de</strong> kled i n g. „Maar s<strong>om</strong>mige mensen re<strong>de</strong>neren dat als je je zo kleedt je waarschijnlijk ook een hoer of een slet bent.” Dat is hoe verkrach<strong>te</strong>rs pra<strong>te</strong>n: ze vroeg er<strong>om</strong>. Dat is toch geen houdbare opvatting? „Het is ook d<strong>om</strong>. Gelukkig heb ik geen kin<strong>de</strong>ren. Als ik een doch<strong>te</strong>r zou hebben, zou ik niet willen dat wie dan ook zou kunnen <strong>de</strong>nken dat het een slet is.” Als je niet <strong>te</strong>gen schaars gekle<strong>de</strong> vrou- nrc ·next Don<strong>de</strong>rdag 24 juli 2008 wen kunt, dan zijn hiphop- en r&b-vi<strong>de</strong>o’s niks voor jou. „Al sinds ik veertien ben, kijk ik met Fur alleen maar vi<strong>de</strong>oclips. Die vrouwen zien we niet eens meer. We kijken naar het shot en hoe het gefilmd i s. Maar goed, ik ben er wel dubbel in. Het zijn ook mooie plaatjes. Net als een vrouw in bikini bij een auto. Het slaat nergens op, maar dat is toch wel vet.” In je solonummer ‘Deze donkere jongen k<strong>om</strong>t zo hard’ op ‘De Machine’, zing je: ‘Geef me je nummer. Geef het snel. Laat je tie<strong>te</strong>n zien. Dan weet je zeker dat ik bel.’ Hoe is het <strong>om</strong> dat vier per week <strong>te</strong> zingen? „Ik wil eigenlijk gewoon popmuziek maken. Mijn nummer ligt makkelijk in het gehoor. Het arrangement is echt pop: couplet-refrein-bruggetjerefrein. En alles rijmt. Dat maakt het heel toegankelijk. En het gaat over seks. Dat willen mensen graag horen. Het is wel gemaakt met een knipoog .” Waar zit <strong>de</strong> knipoog in? „In <strong>de</strong> overdrijving, in <strong>de</strong> verheerlijking van Willie Wartaal. Dat is grappig. Je moet het niet doodanalyseren. Het is muziek.” Krijg je nooit op je kop van een vrouw? „Ik vroeg het laatst aan een vriendinnetje. Ik zeg een heleboel vrouwonvrien<strong>de</strong>lijke dingen, die s<strong>om</strong>s best extreem zijn. Waar<strong>om</strong> krijg ik daar nooit c<strong>om</strong>mentaar op? Zij zei: meisjes <strong>de</strong>nken: het gaat niet over mij, hij zingt over an<strong>de</strong>re vrouwen. Toen dacht ik: ah, vet, ik kan het gewoon blijven zeggen.” Dit jaar was je me<strong>de</strong>presentator van het kin<strong>de</strong>rprogramma ‘Villa Life’. Waar<strong>om</strong> <strong>de</strong>ed je dat? „Ik vind kin<strong>de</strong>ren leuk. Leuker dan volwassenen. Als ze een ijsje e<strong>te</strong>n, dan zijn ze alleen bezig met dat ijsje. Als een volwassenen een ijsje eet, <strong>de</strong>nkt-ie aan het aantal calorieën, en of-ie ijs op zijn kin heeft zit<strong>te</strong>n. Een kind is puur<strong>de</strong>r.” Kuis<strong>te</strong> je je taalgebruik bij kin<strong>de</strong>ren? „Dat gaat vanzelf. Ik heb meer als ik met volwassenen ben: o ja, nog een keertje kanker zeggen.” Stukjes uit ‘Ko n ij n t j e ’, zoals ‘Doe maar dansen’ en ‘Huppelhuppel’ zit<strong>te</strong>n ook in nummers van De Jeugd. „Dat is hoe ik praat. Dat is wie wij zijn. We namen het nummer op na een avond vol drugs en dit was het enige wat nog uit mijn mond kwam. Ik kon niet schrijven, maar ik wist wel dat ik iets met een konijntje wil<strong>de</strong>, want die hebben veel seks. Ik dacht: ik freestyle wel wat, ik praat gewoon. ‘Ko n ij n t j e ’ is een lekker woord <strong>om</strong> <strong>te</strong> zeggen.” Had je net als Fur een nummer over lief<strong>de</strong>sverdriet kunnen schrijven? „Nee, dat zou ik niet durven. Voor <strong>de</strong> balans op het album, tussen <strong>de</strong> feestnummers, is het goed dat hij het wel <strong>de</strong>ed. Maar nu gaat hij er mee geconfron<strong>te</strong>erd wor<strong>de</strong>n in in<strong>te</strong>rviews. Dat zou ik niet willen.” Het past niet bij Willie Wartaal? „Nou, dat vindt Ollie niet leuk. Willie heeft er schijt aan.” De Jeugd van Tegenwoordig staat za<strong>te</strong>rdag 16 augustus op Lowlands, Bravo, 15.00 - 15.35 uur
nrc ·next Don<strong>de</strong>rdag 24 juli 2008 Foto Daniëlle van Ark ●13