sbm-januari-2009 - CBO Zeist

Doekle Terpstra, voorzitter van de HBO-raad
Emancipatiefunctie van het
onderwijs nog altijd actueel
Drie jaar geleden maakte Doekle Terpstra de overstap van de
christelijke vakbeweging naar de neutrale HBo-raad, de werkgevers
in het hoger beroepsonderwijs. Maar zijn levens beschouwelijke
veren heeft hij allerminst afgeschud. Terpstra over artikel 23 van de
Grondwet en de cruciale rol van onderwijs voor de emancipatie van
allochtone én vergeten autochtone jongeren.
Tekst: Emmanuel Naaijkens, Fotografie: HBO-raad
In het najaar bracht Doekle Terpstra (1956)
als voorzitter van de HBO-raad, samen met
de vaste kamercommissie voor onderwijs
een werkbezoek aan de Verenigde Staten.
Het werd een onthutsende ervaring.
“Je denkt in het walhalla van het onderwijs te
komen, maar niets bleek minder waar. Je hebt
daar de bekende fantastische topinstituten,
maar nog veel meer scholen die in de verste
verte niet voldoen aan onze instellingen.
En dan praten wij in Nederland over ons
onderwijs in beelden van varkensstallen,
schandelijk! We moeten ons af en toe diep
schamen over de wijze waarop wij onszelf
diskwalificeren.”
‘Generiek beleid
voor hogescholen
is uit de tijd’
Doekle Terpstra is zelf nooit te beroerd om af
en toe de knuppel stevig in het hoenderhok te
gooien, maar hij ergert zich groen en geel aan
de minachting en het cynisme die vaak in het
debat over de staat van het onderwijs de
boventoon voeren. De man die ooit namens
het CNV op het Museumplein driehonderd-
12
duizend betogers mocht toespreken, is van
het optimistische soort, met een sterk geloof
in vooruitgang. De samenleving is wel
degelijk te verbeteren, is zijn rotsvaste,
christelijk geïnspireerde overtuiging,
en goed onderwijs is daarvoor cruciaal.
Zijn overstap, drie jaar geleden, van de
christelijke vakbond naar de wereld van het
hoger (beroeps)onderwijs heeft hem daarin
gesterkt. Aangenaam verrast was hij door wat
hij aantrof. Een innovatieve en vooral dynamische
sector, met veel deskundige en
betrokken mensen en gericht op de 21e eeuw.
Een sector die zijn tekortkomingen heeft,
maar zeker niet aan het infuus ligt. In zijn
klassieke werkkamer in het kantoor van de
HBO-raad, van waaruit hij uitkijkt over het
Malieveld – demonstratieplek bij uitstek –,
geeft hij zijn visie op actuele thema’s in het
onderwijs. Zoals artikel 23 van de Grondwet,
dat de vrijheid van onderwijs regelt en dat
van Terpstra in een nieuw jasje mag
worden gestoken.
Hoe BelaNGrijK iS HeT BeSTaaN vaN HeT BijzoNDer
oNDerwijS?
“Ik vind dat een heel spannende vraag.
Want de vrijheid van organisatie, de vrijheid
van onderwijs, de pluriformiteit, is een groot
goed in de Nederlandse traditie. In de diversiteit
zit heel veel kracht opgesloten, zolang het
maar geen isolement betekent. Ik geloof niets
van het ‘in ons isolement ligt onze kracht’,
zoals je dat nog wel aantreft bij de orthodoxe
christenen. Dat was en is in een ongelooflijk
snel ontwikkelende samenleving geen houdbaar
concept.”
iS HeT ooK oNweNSelijK?
“Het is wel heel Nederlands, het past goed
bij wie wij zijn. Artikel 23 is altijd een
buitengewoon gevoelig onderwerp, maar we
moeten het wel dynamisch houden. Op het
moment dat artikel 23 door iemand ter
discussie wordt gesteld, trek dat dan niet
meteen in een taboesfeer. Je moet er met een
open mind naar kijken. De samenleving van
vandaag is niet de samenleving van een eeuw
geleden. Toen hadden we geen 900.000
moslims en 1,7 miljoen mensen die een
andere etniciteit hebben dan de Fries en
de Drent honderd jaar geleden.”
iS HeT NieT HeT puNT DaT HeT vooral De SaMeNleviNG
iN De raNDSTaD iS Die zo veraNDerT, eN NieT Die
DaarBuiTeN?
“Ik heb in de afgelopen jaren gedacht dat de
Nederlandse identiteit er niet meer zo toe
deed in een globaliserende wereld, dat we
deel uitmaken van een Europese gemeenschap.
Dat laatste geloof ik nog steeds, maar
ik raak er in toenemende mate van overtuigd