sbm-januari-2009 - CBO Zeist

juriDiScHe KweSTie
26
Zonder gedragsverklaring
geen baan in onderwijs
in deze rubriek komt
maandelijks een juridische
kwestie uit de onderwijspraktijk
aan de orde.
Tekst: Emmanuel Naaijkens
In het najaar van 2006 veroorzaakte een tv-uitzending
over (veroordeelde) pedofielen ophef in de media, omdat
daaruit bleek dat deze in een enkel geval, ondanks hun
verleden van seksueel misbruik, werkzaam waren in het
onderwijs. Er volgden schriftelijke vragen van Tweede
Kamerleden en de minister van Justitie zag zich genoodzaakt
om een brief aan de Kamer te schrijven en daarin
aan te kondigen het beleid ten aanzien van de verstrekking
van de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) voor het
onderwijs aan te scherpen. De criteria op grond waarvan
een VOG voor een aanstelling in het onderwijs zou
kunnen worden geweigerd, werden door de minister
aanzienlijk opgerekt.
Deze verklaring – die in de volksmond een verklaring van
goed gedrag wordt genoemd – komt voort uit artikel 28
van de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens (Wjsg)
en dient een sollicitant te overleggen als hij reageert op
een vacature in het onderwijs. Dat geldt niet alleen voor
de eerste baan, maar ook als hij of zij naar een baan bij een
andere werkgever in het onderwijs wil overstappen.
De achterliggende gedachte is dat mensen die strafbare
feiten hebben gepleegd in bepaalde omstandigheden een
risico kunnen vormen voor de specifieke omgeving waarin
zij werken. Voor het onderwijs geldt dat het personeel
werkt met leerlingen, die in mindere of meerdere mate
afhankelijk kunnen zijn van docenten of assistenten en
dat misbruik op de loer kan liggen.
Om te beoordelen of een aanvraag voor een verklaring
gehonoreerd kan worden, doet het Centraal Orgaan VOG
namens de minister van Justitie onderzoek in een landelijke
database van Justitie, waarin is vastgelegd of en op
welke wijze een burger met de politie of de rechter in
aanraking is geweest en of er strafbare feiten bekend zijn.
Daarbij kan het ook gaan om vermoedens van betrokkenheid
bij zedenzaken. Het Centraal Orgaan behandelde
tussen april 2004 en november 2006 ruim honderdduizend
aanvragen, waarvan er enkele tientallen op grond van het
onderzoek in de justitiële dossiers, werden afgewezen.
Als een sollicitant geen verklaring (die niet ouder dan zes
maanden mag zijn) kan overleggen, dan mag een schoolbestuur
de betrokkene niet in dienst nemen. De inspectie
van het Onderwijs controleert tegenwoordig op dat punt
de administratie van de school.
Het strafrechtelijk verleden hoeft niet alleen betrekking
te hebben op een kwestie die zich in het onderwijs heeft
afgespeeld. Dat merkte een docent die eerder veroordeeld
was voor verkrachting van een volwassen vrouw. Toen hij
een aanvraag voor een VOG indiende, kreeg hij nul op het
rekest. Zijn veroordeling zat immers in de databank van
Justitie. De docent pikte dat niet en stapte naar bestuursrechter,
die hem zowel in eerste aanleg, als in hoger beroep
in het ongelijk stelde.
De leraar voerde onder meer als verweer aan dat de
verkrachting in de privé-sfeer had plaatsgevonden en dat
hij in zijn lange loopbaan in het onderwijs nimmer strafbare
feiten had gepleegd ten aanzien van leerlingen. Maar
de Raad van State bleek niet gevoelig voor dit argument.
"Het gaat erom of de strafbare feiten, indien herhaald, een
behoorlijke uitoefening van de functie zouden verhinderen,
omdat daarbij een risico voor de samenleving bestaat."
In zijn uitspraak wees het hoogste rechtscollege erop dat
het doel van wet- en regelgeving, die ten grondslag ligt aan
het beleid voor de gedragsverklaring, nou eenmaal is om
kwetsbare groepen, zoals leerlingen, te beschermen tegen
misbruik van macht of gezag.
Dat de leraar door het weigeren van een VOG persoonlijk
ernstig nadeel ondervond, zoals hij aanvoerde, legde voor
de Raad van State onvoldoende gewicht in de schaal om
hem in het gelijk te stellen.