HET MEISJE VAN YDE - Drents Museum

WAS HET MEISJE VAN YDE EEN OFFER?
Behalve voorwerpen werden er ook mensenoffers gebracht en vaak in venen neergelegd.
Mensenoffers waren de grootste offers die de mensen konden brengen. Ze waren bedoeld om de
goden te bedanken of om hulp te vragen. Het kon zijn dat er een mensenoffer werd gebracht
omdat er een erge noodsituatie was zoals droogte, ziekte of oorlog. Maar ook de dood van een
belangrijk persoon, een zwaar misdrijf of de vraag om een goede oogst kon een reden daarvoor
zijn.
Omdat veen vroeger een heel belangrijke betekenis heeft gehad, mag je aannemen dat de meeste
spullen en mensen die in het veen zijn gevonden, offers zijn geweest. Het meisje van Yde hoort
daar ook bij. Dat zorgt natuurlijk wel voor heel veel vragen: wie waren erbij, hoe was de ceremonie
gegaan, wie trok de schuifknoop aan en is dit bij het veentje gebeurd of ergens anders? We
kunnen hierbij alleen maar bedenken hoe het moet zijn gebeurd. Omdat het een belangrijke sociale
gebeurtenis geweest zou zijn, zullen er best veel mensen aanwezig zijn geweest. De ceremonie zou
geleid zijn door één van de oudste mannen van de familiegroep van het meisje. Het is mogelijk dat
hij bepaalde waarnemingen heeft gedaan, bijvoorbeeld het ‘lezen’ van houtspanen op een wit doek.
Hiermee kon hij het meest geschikte tijdstip bepalen. Het was misschien dezelfde man die later de
knoop van het bandje heeft aangetrokken waardoor het meisje stierf. Misschien bleef het niet
alleen bij wurgen, maar stak hij ook een mes in haar keel. Net boven het linker sleutelbeen is
namelijk een groef te zien. Deze kan door een messteek ontstaan zijn, het kan ook zo zijn dat de
snee pas na haar dood is ontstaan. Het ritueel kan op verschillende plekken uitgevoerd zijn. De
plaats waar het meisje gewurgd is zou ergens anders gebeurd kunnen zijn dan waar ze in het veen
is gelegd.
Wat wilden de mensen eigenlijk met dit offer? Sommige archeologen denken dat dit soort
mensenoffers – het meisje van Yde is niet de enige – iets met vruchtbaarheid te maken hebben.
Een Deense onderzoeker dacht dat deze offers met het voorjaar te maken hadden. We weten
alleen niet in welk seizoen het meisje is geofferd. Een andere reden kon de onrustige tijd zijn
waarin het meisje leefde. In de eerste eeuw na Christus waren er namelijk veel oorlogen met
bijvoorbeeld de Romeinen, en ruzies met andere groepen en families. Deze tijd van stress kon dus
een reden zijn om mensenoffers te brengen om bijvoorbeeld de goden te vragen voor vrede.
En waarom werd juist het meisje van Yde uitgekozen? Het antwoord is niet zeker. Had het iets te
maken met de bochel in haar rug dat alleen maar erger zou worden? Dat kan, maar er zijn ook
andere mogelijkheden. Daarvoor kijken we naar het haar.
Burgemeester Aalfs van Yde had al gezien dat er iets met het haar aan de hand was. De
rechterkant van de schedel was geschoren terwijl de linkerhelft het normale haar nog had. Als je
nu naar de schedel kijkt zie je op de rechterhelft stoppels en op de andere helft hier en daar wat
langere plukken. Het haar van het meisje was dus kort voor haar dood, misschien wel op de dag
zelf, kortgeknipt. Tacitus, een Romeinse schrijver, heeft geschreven over de Nederlanders uit de
eerste eeuw na Christus. Hij schrijft ook over het afknippen van vrouwenhaar. Daar vertelt hij bij
dat het afknippen van het haar een bestraffing is. Misschien is het meisje van Yde dus wel als offer
uitgekozen omdat ze iets gedaan had dat heel erg fout was. Maar misschien betekende het
afknippen van het haar wel wat anders, iets dat Tacitus niet heeft opgeschreven.
Veel over de laatste dag van het meisje van Yde is onzeker. Eigenlijk kan iedereen de details zelf
invullen. Wat zeker is, is dat ze te vroeg is overleden. Maar in het Drents Museum heef ze eigenlijk
een tweede leven gekregen. Ze heeft zelfs haar gezicht teruggekregen. Daarover gaat het in het
volgende hoofdstuk.
10