HET MEISJE VAN YDE - Drents Museum

VONDSTEN
De veenarbeiders vonden bij het turfsteken de meest opvallende dingen. Al vanaf het begin van de
turfwinning kwamen er vondsten uit het veen tevoorschijn. Zo horen we al in 1658 over ‘munten
van alle soorten (…), ongewone en oude stenen, ook sieraden met bepaalde inscripties, stukken
van wapens’, enzovoorts. In de 18 e eeuw wordt er in een boek geschreven over ‘lederen kolders,
ruige mutzen, schoenen, potten, geplaveide vuursteden, heggen, sloten, wegen, hoorns van ossen
en herten, tanden van dieren en andere zaaken, welke men onder de veenen vind.’ Wat er met al
deze vondsten gebeurd is, weten we niet. Er bestonden toen nog geen musea die deze dingen
konden bewaren. Wel waren er rijke mensen die allerlei spulletjes verzamelden, waaronder ook
archeologische vondsten. Maar zij gooiden nogal eens dingen weg. Pas in de 19 e eeuw kwamen er
musea die de archeologische vondsten wilden bewaren. Zij wilden ook wel wat geld geven voor de
gevonden spullen. Toen dat bekend werd kwamen de veenarbeiders met van alles en nog wat naar
de musea en ook naar het Drents Museum in Assen. Ze brachten onder andere bijlen van
vuursteen en brons, speerpunten en armbanden van brons, aardewerk, houten schalen, zilveren
munten, kralensnoeren van barnsteen en haarvlechten.
Heel lang hebben de mensen zich niet eens afgevraagd hoe deze vondsten in het veen
terechtgekomen zijn en wat ze zouden betekenen. Zo bedachten ze dat een bronzen bijl of speer
wel verloren was. Schoenen en kledingstukken moesten ook wel per ongeluk achtergelaten zijn. Bij
vondsten van muntschatten werd gedacht dat de eigenaar wat spaargeld had willen verstoppen. Zo
was er voor elke vondst wel een verklaring.
Pas vanaf het midden van de 20 e eeuw kwamen de onderzoekers erachter dat er iets meer aan de
hand moest zijn met deze vondsten. Het aantal gevonden spullen was veel te veel om zomaar
‘toevallig verloren’ te zijn. Soms werd een grote hoeveelheid voorwerpen op één plek gevonden.
Vooral als die voorwerpen uit verschillende tijden kwamen, kon het dus geen toeval zijn. Ook
konden alle voorwerpen op het moment dat ze in het veen terechtkwamen nog gebruikt worden.
Ze hadden dus nog waarde en waren kostbaar.
Niet alleen in het veen werden deze kostbare
voorwerpen gelegd, maar ook in rivierdalen, beken,
bronnen en meertjes. Dat zijn dus allemaal vochtige
plaatsen. Het was vaak moeilijk om op die plekken te
komen en het was er gevaarlijk. Ook hadden die
vochtige plaatsen nogal eens last van laaghangende
mist. Dat maakte deze plekken geheimzinnig en
onheilspellend. Daarom geloofden de mensen vroeger
ook in witte wieven en andere wezens. Je moet ook
niet vergeten dat de mensen in het verleden te maken
hadden met natuurverschijnselen, ziektes en ander
onheil dat niet verklaard kon worden. Ze dachten dan
dat het te maken had met slechte personen of met
boze goden. Afb. 6) Mist in het veen
Het is dus niet gek dat de mensen de goden gunstig wilden stemmen. Een offer, een cadeau voor
een god, was daarvoor heel geschikt. Het leggen van waardevolle spullen in venen, rivieren of
andere vochtige plaatsen was dus een manier van de mensen om in contact te komen met de
goden. We kunnen alleen nooit zeggen waarom een bepaald voorwerp in het veen is gelegd. Daar
kunnen verschillende redenen voor zijn. Misschien was het een dankoffer voor het beter worden
van een zieke of voor een goede oogst. Misschien was het een offer om hulp te vragen tegen de
vijand of omdat iemand gewoon iets heel graag wilde hebben. Maar dat zullen we nooit weten.
9