Factoren die van invloed zijn op de ontwikkeling - Altenburg ...

perceel, maar waarbij greppels, (half-)verharde
rijpaden en dammen vermeden werden. In de
analyses werd uitsluitend de gemiddelde waarde
van de 20 metingen gebruikt.
Vochtgehalte van de bovenste 10 cm van de grond
werd bepaald door het nemen van grondmonsters
met behulp van een bodemguts met diameter 4 cm.
Per proefvlak en bemonsteringsronde werden tien
monsters genomen op willekeurige locaties. Deze
monsters werden samengevoegd en bewaard in een
afgesloten plastic zak. In het lab werd vervolgens het
vochtgehalte bepaald na droging van de monsters
gedurende minimaal 48 uur bij 70°C.
De dichtheid van prooidieren werd bepaald door
het nemen van bodemmonsters tot een diepte van
20 cm. Per proefvlak en per bemonsteringsronde
werden vijf monsters genomen op willekeurige
locaties. Tot 9 april werd gebruik gemaakt van
een grondboor met een diameter van 20 cm (314.6
cm 2 , totaal bemonsterd oppervlak per proefvlak per
ronde: 1571 cm 2 ), daarna werd de grond te hard om
hiermee efficiënt te kunnen bemonsteren en werd
gebruik gemaakt van een spade van 18 cm breed.
Hiermee werden vierkante monsters van 18 x 18 cm
uitgestoken (324 cm 2 , totaal bemonsterd oppervlak
per proefvlak per ronde: 1620 cm 2 ). Alle aantallen
werden omgerekend naar gemiddelde dichtheden
per m 2 per proefvlak per bemonsteringsronde. Bij
het bepalen van de dichtheid prooidieren werd
onderscheid gemaakt tussen regenwormen, emelten
(larven van langpootmuggen, Tipula spp.) en overige
prooidieren (vooral larven van kortschildkevers,
Staphylinidae). Vanwege logistieke beperkingen
werd uitsluitend het drooggewicht bepaald voor het
totaal aan prooidieren, na minimaal 48 uur drogen
bij een temperatuur van 70°C. In alle gevallen werd
onderscheid gemaakt tussen de bovenste en onderste
10 cm van de monsters. Door omstandigheden
kon tijdens ronde 6 uitsluitend twee monsters per
proefvlak genomen worden van de bovenste 10 cm.
In de analyses werd gewerkt met gemiddelde aantal
of biomassa prooidieren per m 2 per proefvlak, per
ronde en per diepteklasse.
De vegetatiehoogte werd gemeten met behulp
van een zogenaamde vallende schijf, een schijf
van polystyreen (doorsnede 20 cm, gewicht
35 g) die, glijdend langs een maatstok, op de
vegetatie neergelaten kan worden. Per proefvlak
en bemonsteringsronde werden 20 hoogtemetingen
gedaan op willekeurige locaties. In de analyses
werden de gemiddelden van de 20 metingen
gebruikt.
Drooggewicht van de vegetatie werd bepaald
door per proefvlak per ronde vegetatie te knippen
in vijf willekeurig gekozen plots van 30 x 30 cm.
Factoren die van invloed zijn op de ontwikkeling van weidevogelpopulaties
45
Drooggewicht werd gemeten na minimaal 48
uur drogen bij 70 °C. In de analyses werden de
gemiddelden van de vijf metingen gebruikt.
Op locaties buiten de proefgebieden waar
foerageerprotocollen van Grutto’s werden verzameld
(zie hieronder) werden nog aanvullende metingen
aan de bodem verricht. De meeste van deze locaties
lagen in Friesland. Daarnaast werden aanvullende
metingen gedaan op percelen in de buurt van de
drie proefvlakken en in het Wormer- en Jisperveld
(Noord-Holland). Deze metingen beperkten zich
tot de globale plek waar de foeragerende Grutto
was geprotocoleerd. Op deze plekken werd de
indringingsweerstand en bodemvochtigheid bepaald
met behulp van 10 willekeurig genomen metingen
respectievelijk bodemmonsters. Tevens werd de
dichtheid en biomassa aan prooidieren bepaald met
behulp van twee willekeurig genomen monsters tot
een diepte van 10 cm. Bewerking van de monsters
en gebruikte eenheden in de analyses waren verder
vergelijkbaar met die in de proefvlakken
3.2.3. Vogelobservaties
Gedurende elke bemonsteringsronde werd,
voorafgaande aan de bemonstering van de
bodemvariabelen, gekarteerd welke soorten en
aantallen vogels voorkwamen op de proefvlakken.
Waarnemingen werden met behulp van verrekijker
en telescoop gedaan vanaf de weg (Maatpolder,
Nij Bosma Zathe) of vanuit nabij de proefvlakken
geplaatste observatiehutten (Hetter) om verstoring
van de vogels tot een minimum te beperken.
Tijdens de eerste bemonsteringsronde konden,
vanwege afwezigheid van weidevogels, nog geen
waarnemingen gedaan worden.
Om een inschatting te krijgen van het foerageersucces
van Grutto’s werden tussen 22 maart en 19 mei 2010
protocollen van foeragerende Grutto’s gemaakt.
Dit gebeurde door gedurende een aaneengesloten
periode te bepalen hoeveel maal een Grutto met zijn
snavel de bodem sondeerde en hoe vaak deze daarbij
succesvol was. Meerdere keren sonderen zonder dat
de snavel zichtbaar uit de grond kwam werd geteld
als één poging. Of een individu succesvol was werd
afgeleid van het waarnemen van een slikbeweging.
Het bleek niet mogelijk te zijn onderscheid te maken
naar prooien van verschillende soort of grootteklasse.
Als een Grutto gedurende een protocol afwijkend
gedrag vertoonde (bijv. alert, poetsen) dan werd
het protocol onderbroken. Deze werd als beëindigd
beschouwd als de vogel het foerageren niet binnen
afzienbare tijd hervatte. In totaal werd van 52
onafhankelijke datums en/of locaties bruikbare
protocollen van foeragerende Grutto’s verkregen
met een gemiddelde protocolleertijd van ca. 21
minuten (totale protocolleertijd: 18 uur en 7 min).