Evaluatie Wet foetaal weefsel - Pro Facto

afgebroken (mede) met het oog op het beschikbaar komen van foetaal weefsel. De norm voor
toegestane zwangerschapsafbreking is echter reeds in de WAZ gegeven, namelijk de noodsituatie van
de vrouw die deze onontkoombaar moet maken. Het uitgangspunt van de WFW dat het nut van
foetaal weefsel niet van invloed mag zijn op de abortusbeslissing, ligt in feite al besloten in de WAZ.
Afgezien van de vraag of die wet niet de meest geëigende plaats is om aan zo’n uitgangspunt gestalte
te geven 45 , kan worden geconstateerd dat hiermee een belangrijk motief voor het ontwerpen van een
afzonderlijke wet aan de WFW ontvalt.
4.7 BW Geneeskundige behandelingsovereenkomst
Artikel 7:467 BW staat het gebruik van anoniem lichaamsmateriaal voor medisch wetenschappelijk
onderzoek onder voorwaarden toe, mits degene van wie dat materiaal afkomstig is daartegen geen
bezwaar heeft gemaakt. Of er samenhang bestaat tussen de WFW en deze regeling is een kwestie van
interpretatie. Lichaamsmateriaal is in het BW niet gedefinieerd. Beschouwt men foetaal weefsel als
lichaamsmateriaal, dan is er een raakvlak, in het andere geval niet. Een ander verschil tussen beide
wetten betreft de invalshoek. Artikel 7:467 BW heeft betrekking op nader gebruik van
lichaamsmateriaal dat overblijft na een geneeskundige behandeling, terwijl de WFW ziet op
terbeschikkingstelling van foetaal weefsel voor een primair gebruiksdoel. Gesteld dat er samenloop is
tussen beide wetten, dan zal de WFW als lex specialis dan wel als wet die de meeste
rechtsbescherming biedt, met het vereiste van toestemming van de vrouw, ook als het foetale
weefsel anoniem wordt gebruikt, vóór de bezwaarregeling gaan van artikel 7:467 BW. Ook als het
gaat om nader gebruik van herleidbaar lichaamsmateriaal of nader gebruik van anoniem
lichaamsmateriaal voor andere doeleinden dan wetenschappelijk onderzoek, zal de WFW de leidende
regeling zijn, omdat een algemene wettelijke regeling in dezen ontbreekt.
4.8 Consistentie en inzichtelijkheid
Een meer algemene bevinding uit de analyse van de samenhang is dat het wettencomplex op het
gebied van menselijk materiaal in de loop van de tijd aan consistentie heeft ingeboet. Elke wet heeft
zijn eigen invalshoek gekregen en mede daardoor sluiten de verschillende wetten niet goed op elkaar
aan. De wetgever heeft gekozen voor afzonderlijke wetten voor elke situatie waarin menselijk
materiaal ter beschikking komt. Die situatie vormt dan de invalshoek. Er zijn mede daardoor
belangrijke verschillen in reikwijdte en toepassingsgebied. Een overzicht van de wetten waarmee de
WFW raakvlakken heeft (met per wet het onderwerp, de doelstelling en het instrumentarium) is
gegeven in de hiervoor opgenomen tabel 1.
Tabel 2 laat zien dat de gebruiksdoelen in de wetten op het terrein van (nader) gebruik van menselijk
weefsel niet parallel lopen en dat de WFW veel meer gebruiksdoelen bestrijkt dan de andere wetten
op dat gebied. Ook is te zien dat de verschillende wetten telkens een andere combinatie van
gebruiksdoelen regelen door deze toe te staan dan wel te verbieden. Een ander verschil is dat
sommige wetten betrekking hebben op het primaire gebruik van materiaal (WFW, WLB, WIB), andere
zowel op primair als op nader gebruik (WOD, Embryowet), terwijl artikel 7:467 BW alleen nader
45 Te Braake 2000, p. 278.
34