Evaluatie Wet foetaal weefsel - Pro Facto

acceptabel vinden, dient de klinisch patholoog hierover expliciet en schriftelijk te worden ingelicht”.
Welke rol de vrouw hierin heeft is in het Modelreglement niet vastgelegd.
Een belangrijke vraag is of nader gebruik van het foetale weefsel voor andere doeleinden
(wetenschappelijk onderzoek), na afsluiting van het diagnostisch onderzoek, is toegestaan en welke
regels daarvoor gelden. De regels over nader gebruik van lichaamsmateriaal waarnaar de wetgever
verwijst, ontbreken nog grotendeels, zodat bijvoorbeeld niet duidelijk is of de plicht van de arts om de
vrouw in geval van pathologisch onderzoek van de vrucht tevens te informeren over ‘eventueel
bewaren van het weefsel voor later mogelijk wenselijk geacht diagnostisch of wetenschappelijk
onderzoek’ uit het oorspronkelijke wetsvoorstel 50 , nog altijd geldt. En al zou foetaal weefsel te
rekenen zijn tot lichaamsmateriaal, wanneer het herleidbaar wordt bewaard geldt artikel 7:467 BW
(dat nader gebruik van anoniem lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek onder bepaalde
voorwaarden toestaat) in elk geval niet. Een concrete wettelijke verplichting (voor de behandelend
arts of een andere hulpverlener) om de betrokken vrouwen vooraf te informeren over het herleidbaar
bewaren en eventueel nader gebruiken van het foetale weefsel voor andere doeleinden dan
diagnostiek, is er op dit moment niet. 51 Er is een analogie tussen de hier bedoelde pathologische
diagnostiek op foetaal weefsel, en sectie of obductie van een vrucht die levenloos ter wereld is
gekomen na een zwangerschap van tenminste vierentwintig weken op grond van de WLB
(doodgeborene). Over die situatie (nader gebruik van lichaamsmateriaal dat na overlijden beschikbaar
is gekomen en dat niet meer wordt gebruikt voor het doel waarvoor het op grond van de WOD of de
WLB mag worden gebruikt) heeft de regering wel een standpunt ingenomen. Dergelijk materiaal mag
worden bewaard en gebruikt voor andere doeleinden mits het redelijkerwijs niet herleid kan worden
tot de persoon van wie het afkomstig is, tenzij de betrokkene op een eerder tijdstip, of – na diens
overlijden – (bijvoorbeeld) diens schriftelijke gemachtigde bezwaar heeft gemaakt. Gaat het
daarentegen om herleidbaar lichaamsmateriaal, dan zal de betrokkene of diens schriftelijk
gemachtigde toestemming moeten hebben gegeven. 52 Dit standpunt komt overeen met de a
contrario redenering over artikel 7:467 BW, namelijk dat voor nader gebruik van herleidbaar
lichaamsmateriaal toestemming is vereist van degene van wie het lichaamsmateriaal afkomstig is. In
geval van foetaal weefsel is dat de vrouw, ofwel omdat het ‘haar’ lichaamsmateriaal is, ofwel omdat
zij vervangend toestemming geeft voor de levenloze vrucht.
5.4 Forensisch onderzoek
Artikel 2 van de WFW noemt de doeleinden waarvoor foetaal weefsel gebruikt mag worden:
geneeskundige doeleinden, medisch en biologisch wetenschappelijk onderzoek en medisch en
biologisch wetenschappelijk onderwijs. Samen met artikel 13 WFW betekent deze bepaling dat
gebruik voor andere doeleinden niet is toegestaan en strafbaar is. Een voorbeeld is het gebruik van
foetaal weefsel voor forensisch onderzoek ten behoeve van de bewijsvoering in een
verkrachtingszaak. Dit vindt in ons land plaats in het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Forensisch
onderzoek is geen geneeskundig doel, zodat dergelijk gebruik van foetaal weefsel te kwalificeren is als
50 Kamerstukken II 1999/00, 26 639, nr. 3 p. 6-7.
51 ETM Olsthoorn-Heim, Het dossier lichaamsmateriaal, Tijdschrift voor Gezondheidsrecht, Nr. 5/2003, p. 306-313.
52 Juridische status van wilsverklaringen in de gezondheidszorg, Kamerstukken II 1999/00, 26 885, nr. 1, p. 5.
42