NTOG 2011 01

2
Vanaf het moment dat ik, meer dan twintig jaar geleden
in de Londense Portrait Gallery, de portretfoto
zag van Rosalind Franklin, heeft het verhaal achter
de correcte beschrijving van de structuur van het humane
DNA me altijd vastgehouden. Er was iets geheimzinnigs
en ook iets tragisch mee; iets wat we
mogelijk niet helemaal wisten en wat we ook nooit
helemaal te weten zouden komen. Met name Francis
Crick, die in 2004 overleed, heeft er niet veel over
gezegd of geschreven in tegenstelling tot Maurice
Wilkins 1 en James Watson 2 ; het drietal dat in 1962
gezamenlijk voor hun beschrijving van de structuur
van het DNA de Nobelprijs voor de Fysiologie kreeg.
Tot zeer recent 3 heb ik gedacht dat die Nobelprijs
was gegeven aan twee individuen - Watson & Crick -,
die altijd met zijn tweeën en - ook bijzonder - altijd
in die volgorde genoemd worden, maar er is dus nog
een derde belangrijke persoon. Door het portret wist
ik van de mogelijk belangrijke rol van een derde persoon,
ik nam aan Rosalind Franklin; die kreeg de Nobelerkenning
echter niet. Zij overleed vier jaar voor
de uitreiking, in 1958 op zeer jonge leeftijd - 37 jaar -,
nadat twee jaar daarvoor bij haar een ovariumcarcinoom
was vastgesteld. Algemeen werd al wel aangenomen
dat de kristallografietechniek, die Franklin
tijdens haar Parijse jaren geleerd had, essentieel is
geweest voor de juiste beschrijving van de dubbele
helixstructuur van het (humane) DNA en dat zij daarom
ongetwijfeld had moeten delen in die Nobelprijs,
die echter niet postuum wordt uitgereikt en ook
nooit aan meer dan drie personen!
Watson heeft altijd aangedrongen op het schrijven
van een gezamenlijk verhaal over de ontrafeling van
de code, maar in 1975 schreef Crick nog dat al zijn
correspondentie uit die jaren door een overijverige
secretaresse was opgeruimd: iets wat in 2001 nog
werd bevestigd toen de overgebleven correspondentie
van Crick werd overgedragen aan de Wellcome Library
in Londen.
In zijn jaren in Cambridge deelde Crick zijn vele
verschillende kamers met Sydney Brenner, zij verhuisden
meerdere malen, van de ‘Hut’ achter het Ca-
Editorial
Achter de belangrijkste
ontdekking in de biologie
S.A. Scherjon
‘The Hut’ achter het Canvendish laboratory
Cambridge.
vendish laboratorium naar het latere MRC Laboratory
of Molecular Biology en ook binnen dit instituut wisselden
ze gezamenlijk meerdere keren van kamer.
Tijdens die verhuizingen zijn de papieren van Crick
terechtgekomen tussen de papieren van Brenner. Uit
die collectie van Brenner, geschonken aan het archief
van Cold Spring Harbor doken begin 2010 de notities,
half klare manuscripten en onder meer ook de
brieven op, geschreven aan Crick in die belangrijke
periode van halverwege 1950 tot 1960! Uit die brieven,
veelal niet meer dan vlotte krabbels, soms in
de haast geschreven die met de publicatie geboden
was, komt het echte verhaal naar voren, met levendige
beschrijvingen van de verschillende betrokkenen,
afkomstig uit toch rivaliserende onderzoeksgroepen.
Crick samen met Watson in het Cavendish laboratorium
in Cambridge en Wilkins samen met Franklin
in Kings College in Londen werkten alle vier aan het
ontrafelen van de structuur van het DNA. In 1951
woont Watson een voordracht bij van Franklin, maar
vergist zich enkele uren later als hij in de treinreis
terug aan Crick de hoeveelheid watermoleculen in
het DNA beschrijft. Hoewel zij zelf helemaal geen
experimenteel werk verrichten gericht op het beschrijven
van de structuur van het DNA, bedenken zij
voor deze structuur een triple helixmodel, waarvan
Franklin, toen zij een week later het model zag, wist
dat het niet klopte. Uit de gevonden correspondentie
blijkt nu dat dit gebeuren voor Wilkins aanleiding