Klik hier om het gebiedsplan Waal-Eemhaven te downloaden.

8 9
De Waal- en de Eemhaven volop in bedrijf
Geschiedenis
De geschiedenis van Waalhaven-Eemhaven begint
op Sluisjesdijk, een voormalig schiereiland
in de Nieuwe Maas. Aan het einde van de negentiende
eeuw is Rotterdam een van de eerste
havens voor doorvoer van petroleum. Sluisjesdijk
is een geschikte plaats voor opslag van die nieuwe
brandstof: direct aan het water, dicht bij de
stad maar wel op veilige afstand. Op de kop van
Sluisjesdijk vestigt de Koninklijke Maatschappij
tot Exploitatie van Petroleumbronnen in
Nederlandsch Indië, de voorloper van Shell, de
eerste raffinaderij. In de jaren daarna maakt de
Rotterdamse haven een forse groei door. De
Rijnhaven en de Maashaven zijn nog maar net
klaar, maar er is opnieuw behoefte aan ruimte.
Rond Sluisjesdijk komt vanaf 1908 in fasen
een grote, diepe haven tot stand voor het laden
en lossen van zeeschepen: de Waalhaven.
Opslag van petroleum op Sluisjesdijk wordt
niet langer veilig gevonden en deze activiteiten
verhuizen vanaf 1912 naar de Petroleumhaven
op de Vondelingenplaat bij Pernis. Sluisjesdijk
verandert daarna van karakter, het schiereiland
wordt steeds dichter bebouwd met kleinschalige
industrieën.
In 1931 is de haven 219 hectare groot.
Rotterdam is daarmee de grootste haven
ter wereld, met massale overslag van kolen,
erts, graan en later ook containers. Ten zuiden
van de haven ligt een vliegveld, dat in de
Tweede Wereldoorlog vernield wordt. Op deze
plaats ontstaat na de oorlog bedrijventerrein
Waalhaven-Zuid, omsloten door een spoorwegemplacement
en de oude polderdijk. Alleen de
lange grasstrip voor de markante KPN-toren
herinnert nog aan de vooroorlogse functie.
Na de oorlog breidt het havengebied zich verder
uit met het graven van de Eemhaven. Deze grote
haven bestaat uit meerdere kleine insteekhavens,
waarvan een deel inmiddels weer gedempt is.
Met name stukgoed- en containerbedrijven maken
hier gebruik van.
Waalhaven-Eemhaven nu
In Waalhaven-Eemhaven bloeien allerhande haven ac tiviteiten:
short sea, deep sea, stukgoed, distributie, mari tieme
dienstverlening en stedelijke bedrijvigheid. De enorme afmetingen
van pieren, kranen, containers en loodsen geven
een indrukwekkend beeld. De haven is echter verouderd en
de bereikbaarheid loopt tegen grenzen aan.
Eemhaven-Waalhaven West
De ruimtelijke drager van Waalhaven-Eemhaven
is een lange, kaarsrechte weg met loodrecht
daarop aan beide kanten pieren. Ondanks deze
heldere structuur is het gebied onoverzichtelijk.
Dat komt doordat nergens vrij zicht op het water
bestaat. Langs de weg staan grote hallen, stapels
containers, kranen en geparkeerde chassis.
Die geven een bijzondere uitstraling, maar ook
een rommelig beeld. Ook de boomstructuur is
rommelig. Op een wat verstopte plaats ligt het
Quarantaineterrein, een aantrekkelijke groene
plaats met ruim zicht op de scheepsbouwactiviteiten
op het water.
Deepsea containeroverslag is de belangrijkste havenactiviteit
in Eemhaven en Waalhaven West.
Deze activiteit verhuist vanaf 2013 geleidelijk
naar de Tweede Maasvlakte, als de containerterminals
daar gereedkomen. Shortsea containeroverslag
is nu nog in beperkte mate aanwezig.
Het Ministerie van Verkeer & Waterstaat stimuleert
shortsea als alternatief voor goederenvervoer
over de weg, in de strijd tegen files en
luchtvervuiling.
Beeldbepalend zijn de ‘empty depots’. Dit zijn opslagplaatsen
voor lege containers die wachten op
herverdeling onder exporteurs. Empty depots zijn
essentieel voor een containerhaven, maar geven
in de huidige situatie een rommelig beeld. De
aan- en afvoer van de containers vindt deels over
de weg plaats en dat belast het wegennet sterk.
Alle terreinen in Eemhaven-Waalhaven zijn
in gebruik; de afgelopen tijd is de leegstand
in Waalhaven Zuid en Sluisjesdijk flink teruggedrongen.
Uitbreiding van activiteiten vereist
anders omgaan met ruimte: transformeren, intensiveren
en herstructureren. Door toepassing
van nieuwe logistieke concepten kan de ruimte