oktober 2012

3/12 essentials
hét magazine voor alle relaties van de elysee dental group
‘four-handed dentistry
is voor mij de nieuwe
manier van werken’
tandarts wendy van den broeck over
werken met de microscoop en het
belang van betere praktijktraining,
workshops, werken in de derde wereld
verder aandacht voor: hoogleraar antoon de laat over diagnose bij chronische
pijn J de afdeling sales, adviseren, begeleiden en oplossen J casus: behandeling
hypoplasie van de maxilla bij 6-jarige J interview guy putman, lin van de
cruys en brigitte dieltiens over de wisselwerking tussen opleiding en praktijk

i n h o u d e s s e n t i a l s o k t o b e r 2012
04
10
29
COLOFON Essentials is een uitgave van de Elysee Dental Group, Handelsweg 16, 2404 CD Alphen aan den Rijn. Tel 0172-65 33 00 Fax 0172-65 30 37.
E-mail: info@elysee-dental.com. Web: www.elysee-dental.com. KvK: Rijnland 28090977. De Elysee Dental Group wordt gevormd door de volgende tandtechni-
sche laboratoria: Elysee Dental BeNeLux, Uni-Dent (Leuven), Unico (Antwerpen-Merksem), TTL Oosterwijk (Amersfoort, Amsterdam en Utrecht), TTL Van Noort
(Eindhoven), TTL Whale (Rotterdam), TTL Esthetica (Maastricht en Tandtechnisch Atelier Effingo (Dordrecht). Redactie: Guido van den Berg, Reinier van de
Vrie, Anna van Wittenberghe. Redactie-assistent: Jolanda Koetsier. Ontwerp/vormgeving: Th. J. VanOordt/De Werksalon. Fotografie: Jan de Groot/Zorro Producties.
Drukwerk: Bergdrukkerij, Amersfoort.
2 Essentials - oktober 2012
14
20
4 Het gesprek: Guy Putman, Lin Van de
Cruys en Brigitte Dieltiens
Over de relatieve onbekendheid van het
vak, de relatie tussen opleiding en praktijk,
en de gewenste rol van de industrie.
10 Techniek
Zirconiumdioxide onderstructuren: harde
meningen over zachte feiten.
13 Column Paul Riteco
Over blij worden, en de overeenkomst tussen
topsportorganisatie en besluitvorming.
14 Interview hoogleraar Antoon De Laat
Over pijn en psyche, genetica en samenwerking
met de tandtechniek.
19 Nieuws
Dentex 2012 en de populaire shortskitrip
naar Hintertux
20 Casus
Ludovic Beckers vertelt over het tandtech-
nische vervolg op medisch handelen bij
hypoplasie van de maxilla bij een 6-jarige;
een combinatie van digitaal en analoog
24 Interview Wendy Van den Broeck
Over verpleegkunde naar tandheelkunde,
werken met de microscoop en de noodzaak
van overzicht
29 De Afdeling
De salesafdeling breidde fors uit. Over
begeleiding, succes, inzicht en kwaliteit en
natuurlijk over service en betrokkenheid

dentex 2012
Waarom digitalisering?
Dentex 2012 zal voor een groot deel in het teken staan
van (nieuwe) digitaliseringsmogelijkheden. Moeten wij
nu alles digitaal gaan doen? Nee, een overgang is
momenteel al op gang gebracht, en, als wij kijken naar
de buurlanden, nemen wij het zeer voorzichtig, en zeer
constructief op. In de wandelgangen hoor je pro’s en
contra’s. Hebt u al eens nagedacht welke voordelen dit
kan bieden aan uw patiënt en uzelf? Snelheid, precisie,
comfort voor de patiënt en transparantie zijn slechts
enkele van de vele voordelen. Twijfelt u nog als u zou
weten dat een digitale afdrukname bij de patiënt sneller,
eenvoudiger kan verlopen en tevens bijdraagt aan het
patiëntcomfort? Daarnaast is elk detail zichtbaar op
een beeldscherm. Met één aantoetsing, ontvangen
wij uw opname en wordt het productieproces
gestart. Elysee Dental kan met fierheid
zeggen dat wij diverse merken scanners
kunnen aanbieden. Hierdoor kunnen wij
u objectief adviseren over de specifieke
voordelen, die het best aansluiten bij uw
wensen. Belangrijk is dat wij heilig geloven
in een open systeem, waardoor wij
samen met u de keuze van productie kunnen
bepalen. Zowel u als tandarts en wij als
producent, zijn dus niet gebonden aan één
merknaam. U krijgt dus altijd de voor u beste
optie! Bezoek onze stand en ervaar hoe het
proces werkt. U zult versteld staan!
Schaalvergroting
Op Dentex 2012 zullen wij met fierheid twee
overnames presenteren die Elysee Dental BeLux
heeft gerealiseerd: UNI-DENT (Leuven) en UNICO
(Antwerpen).
v o o r w o o r d
Als u dit leest vindt de Dentex 2012 plaats. Ook dit keer hebben wij weer een aantrekkelijke, informatieve stand,
waar wij ‘onze’ tandartsen willen verwelkomen en in contact brengen met onze collegae die men meestal wel van
stem kent, maar (nog) niet van gezicht. Mensen die achter de schermen meewerken aan ons succes. Bovendien
zullen er verschillende merken mondscanners aanwezig zijn, en die sleep je niet dagelijks mee.
Een bedrijfsovername ondanks outsourcing? Ja! Omdat
wij met deze strategie u als tandarts meer keuze kunnen
bieden. Bovendien heeft elk lab specifieke specialiteiten.
En elke tandarts heeft zij/haar eigen specialiteit en
wen-sen. Door onze bedrijfsstructuur kunnen wij u nu
het gehele scala op tandtechnisch gebied bieden.
Teamwork
Een tandtechnisch labo, met een goed fundament,
bestaat uit een team dat samenwerkt aan de toekomst.
Werkt dit anders in een tandartsenpraktijk? Nee, teamwerking
is het cruciale woord voor elke organisatie die
succes nastreeft. Niet alleen voor zichzelf, maar zeker
ook voor de patiënt. Want die staat immers centraal.
Altijd.
Positieve ontwikkelingen
Dagelijks spreekt de media over een economische crisis.
Moeten wij allen het anders gaan aanpakken en prijzen
laten dalen? Mijn visie is dat wij eerder moeten leren luisteren
naar onze patiënten en kijken wat de optimale
mogelijkheden zijn. Prijs - kwaliteit is een belangrijk
thema geworden. Wij slagen er steeds in aan een correcte
prijs de juiste prothetische oplossing te vervaardigen,
gekoppeld aan uw productiekeuze. Onze productie blijft
daardoor stijgen, net als het aantal tandartsen dat zich
bij ons aansluit. Persoonlijke service wordt belangrijker!
Daarom schakelen wij meer en meer onze technici in die
graag bij u komen in de praktijk om werkstukken te bespreken.
Dit bewijst tevens dat wij als groot bedrijf ook
een zeer persoonlijke, individuele service kunnen en willen
aanbieden. Graag nodig ik jullie uit op onze Elysee
Dental stand nr. 1211 voor een aangenaam gesprek met
een hapje en drankje.
Bart Van Der Auwelaer Commercieel Directeur BeLux
3 Essentials - oktober 2012

i n t e r v i e w
ambacht blijft altijd nodig
in de tandtechniek
4 Essentials - oktober 2012
In Vlaanderen is nog voldoende werk voor tandtechniekers. Deze constatering is afkomstig van Guy
Putman van het Vesaliusinstituut in Oostende en van Lin Van de Cruys en Brigitte Dieltiens van het
Stella Maris Instituut in Antwerpen. Hun afgestudeerden vinden moeiteloos werk. Hoewel moderne
technieken het vak snel heeft doen veranderen, blijft tandtechniek nog altijd een ambachtelijk vak.
Een interview over de relatieve onbekendheid van het vak, de relatie tussen opleiding en praktijk, en
de gewenste rol van de industrie.
In Nederland is er één opleiding
voor tandtechniek. Hoe zien de
opleidingen voor tandtechniek
er in België uit?
Putman: Eén opleiding zoals in
Nederland is natuurlijk fantastisch,
aan de andere kant heb je dan ook
te maken met grote afstanden voor
leerlingen. In Nederland gaan de
studenten slechts één dag per week
naar school. In Vlaanderen hebben
we een driejarige opleiding dagonderwijs
in Antwerpen, Oostende
en in beperkte mate in Brussel.
Daarnaast is er nog middenstandsonderwijs
in de tandtechniek bij de
zogenoemde syntra’s. Maar daar
komen steeds minder studenten
tandtechniek, want om hetzelfde te
bereiken als in het dagonderwijs,
doet een student er maar liefst zes
jaar over. Die studenten werken dan
in een laboratorium en gaan één
dag per week naar school.
Dieltiens: Wanneer je een leercontract
volgt weet nooit of je een
volledige opleiding krijgt. Dat is
afhankelijk van de mogelijkheden
die het laboratorium je biedt.
Het kan zijn dat je drie jaar op de
gipsafdeling werkt. Je moet dus wel
een laboratorium hebben waar ze
potentieel in je zien en waar je kunt
groeien. Bovendien is het niet zeker
dat je aan het einde van je leerperiode
een vervolgcontract krijgt.
Het dagonderwijs zoals wij dat hebben
is volwaardig: je ziet alle
technieken, je krijgt praktische
oefeningen, gevolgd door een
examen. Je doorloopt alle tandtechnische
stappen.
Putman: In het dagonderwijs krijg
je een diploma en kun je nog verder
gaan studeren. Bij het avondonderwijs
is dat niet zo.
Worden er voldoende tandtechnici
opgeleid in Vlaanderen?
Dieltiens: Aan het Stella Maris
Instituut zijn er vorig jaar zeven
techniekers afgestudeerd. Vijf van
hen hebben direct werk gevonden,
de andere twee zijn gestart met een
andere opleiding. Regelmatig krijgen
we werkaanbiedingen. Laboratoria
vragen personeel, bijvoorbeeld op
de kunsthars- of porseleinafdeling.
Firma’s zoeken ook vertegenwoordigers
en demonstratoren CAD/CAM.
Dit jaar starten we met 22 nieuwe
studenten in het eerste jaar. De
toekomst is dus verzekerd.
Putman: We noemen het een knelpuntberoep.
Werk in de tandtechniek
is er nog voldoende. Van de
economische crisis is niet veel te
merken. Door fusies zijn er wel meer
grotere laboratoria gekomen in
Vlaanderen. Maar dat heeft meer te
E

Brigitte Dieltiens Lin Van de Cruys
Guy Putman
‘het is voor ons belangrijk om ook
bij elysee dental stageplekken
voor onze studenten te hebben.’
5 Essentials - oktober 2012

6 Essentials - oktober 2012
putman: ‘wij hebben drie verschillende cad/cam-systemen
aangeschaft. dat zijn grote investeringen,
maar het is wel de toekomst voor ons beroep.’
maken met de grote investeringen
die laboratoria moeten doen om
de moderne technieken te kunnen
bijhouden.
Van de Cruys: Het probleem van dit
technisch beroep is de onbekendheid
ervan bij het grote publiek. Je
moet als potentieel student eigenlijk
al contacten hebben met dit
wereldje om het bestaan van deze
opleiding te kennen. Het is een
prachtige opleiding met een combinatie
van theorie en praktijk. Maar
het is ook een zware opleiding: je
moet handig zijn, je moet kennis
opdoen en je moet die ook kunnen
toepassen. Overigens is iedereen die
bij ons een technische opleiding
volgt vrijwel zeker van een job na de
opleiding.
Dieltiens: We hebben ook een paar
Nederlanders gehad die na deze opleiding
tandheelkunde in Nederland
zijn gaan studeren én afgestudeerd
zijn.
Van de Cruys: We proberen nu deze
opleiding zo ruim mogelijk bekend
te maken. Voor onze website bijvoorbeeld
hebben we een leuk filmpje
laten maken waar je studenten aan
het werk ziet. We willen duidelijk
maken dat tegenwoordig tandtechniekers
niet meer de ganse dag in
het stof van gips zitten. Het is bij uitstek
een beroep voor mensen die
handig zijn met de computer én
driedimensionaal inzicht hebben.
In het filmpje maken onze leerlingen
zelf duidelijk dat ze echt iets aan het
creëren zijn. Je moet dat ook wel
kunnen. Niet de eerste de beste is
geschikt voor dit mooie beroep.
Dieltiens: Het is een fantastisch
mooi beroep, het is kunstzinnig.
Zijn de dagopleidingen tandtechniek
in Vlaanderen niet wat
te versnipperd en zitten jullie
niet in een concurrentiepositie?
Putman: Vroeger was er met het
avondonderwijs van de syntra’s veel
meer concurrentie. Maar van die opleidingen
is nu niet veel meer over.
Dieltiens: Regionaal is het nu redelijk
verdeeld over Vlaanderen, waardoor
we geen echte concurrenten
van elkaar zijn. We werken ook goed
met elkaar samen.
Kunnen jullie als kleine opleidingen
studenten voldoende
nieuwe technieken bieden?
Putman: Zeker weten. We investeren
heel veel in tandtechniek. We moeten
mee. Wij hebben drie verschillende
CAD/CAM-systemen aangeschaft.
Dat zijn grote investeringen, maar
het is wel de toekomst voor ons
beroep.
Dieltiens: Bedrijven komen nieuwe
apparaten demonstreren. De studenten
leren hiermee werken. Verschil-
lende firma’s zoals Ivoclar, Vita en
Duceram geven een meerdaagse
cursus in de school. De leerlingen
krijgen de kans om zelf te werken en
kunnen zo kennis maken met de verschillende
producten en materialen.
Ieder jaar gaan we met de studenten
naar Liechtenstein, waar Ivoclar een
driedaagse cursus voor ons verzorgt.
De cursus is aangepast aan het leerprogramma.
Hoe zien jullie u de rol van de
tandtechnicus in de toekomst?
Putman: Ik herinner me dertig jaar
geleden nog zeer goed de opkomst
van CAD/CAM-systemen in de tandtechniek
in Amerika. Ik was destijds
voorzitter van de beroepsvereniging
van tandtechnici. De schrik zat er
toen goed in, want men dacht dat er
geen toekomst meer zou zijn voor de
tandtechniek. We moesten er toen
voor zorgen dat CAD/CAM in onze
handen zou blijven. En ik denk dat
we in de goede richting zitten. De
ontwikkelingen gaan zeer snel. Vorig
jaar op de IDS in Keulen, heb ik dertig
verschillende systemen geteld.
Dat is gigantisch. Er is een enorme
evolutie gaande. Laboratoria gaan
zich nog meer concentreren en
samenwerken, omdat ze veel moeten
investeren. Ik zie om die reden ook
dat er meer groepspraktijken in België
zullen ontstaan. Om goed met

CAD/CAM te werken zal een praktijk
echter toch een laboratorium moeten
inschakelen, of een tandtechnieker
in dienst moeten nemen.
Dieltiens: Men zegt wel eens dat je
geen opleiding tandtechniek moet
volgen nu CAD/CAM zo in opkomst
is. Maar de basis van tandtechniek
blijft onontbeerlijk wil je hiermee
werken. Je moet alles kennen en beheersen.
Het heeft geen zin virtueel
iets te creëren als je niet weet hoe
een tand eruit ziet, hoe de vormgeving
is, welke mogelijkheden er zijn.
Putman: Het omzetten van virtueel
naar realiteit is heel moeilijk. Inzicht
in de vormgeving is heel belangrijk.
Van de Cruys: Het beroep wordt hoe
langer hoe complexer. Eigenlijk zouden
studenten zich nog verder
moeten kunnen specialiseren, bijvoorbeeld
in CAD/CAM.
Dieltiens: Naarmate er meer mogelijkheden
zijn, wordt er ook steeds
meer gevraagd. Helaas is de tijd van
ons lesprogramma beperkt.
Blijft de tandtechnieker een
ambachtsman of -vrouw?
Van de Cruys: Ja!
Putman: We maken kunstwerken. We
hebben het geluk dat iedere mond
verschillend is. Het ambachtelijke
in het proces is dat een werkstuk in
de mond echt passend moet worden
gemaakt. Daarom is persoonlijk con-
van de cruys: ‘het beroep wordt hoe langer hoe
complexer. eigenlijk zouden studenten
zich nog verder moeten kunnen specialiseren,
bijvoorbeeld in cad/cam.’
tact tussen een tandtechnieker en
een tandarts zo belangrijk. Je moet
samen zoeken naar oplossingen. Ook
bij het kleurbepalen speelt de tandtechnieker
een rol.
Dieltiens: De basis en het inzicht in
de tandtechniek moeten blijven. Je
kunt moeilijk iets scannen of verwerken
zonder dat je inzicht hebt in technieken
en mogelijkheden.
Putman: En dan moet je nog daadwerkelijk
werkstukken kunnen
maken.
Kunnen jullie voldoende aansluiten
bij de wensen van werkgevers
en laboratoria?
Dieltiens: We doen dat door kwaliteit
te bieden. Onze standaarden zijn
echt hoog. Wij werken volgens de
normen die effectief in de praktijk
worden gevraagd.
Putman: We vragen ons regelmatig af
wat de studenten exact moeten kennen
en kunnen als ze van school
komen. Maar dat is moeilijk te bepalen.
Ieder laboratorium werkt immers
op zijn eigen manier.
Dieltiens: Leerlingen in het laatste
jaar volgen twee dagen stage per
week in een laboratorium. De goede
samenwerking hieromtrent geeft ook
de nodige input voor de opleiding.
We kunnen inspelen op de noden
van het laboratorium. In principe zoeken
studenten zelf een stageplaats.
Het heeft geen zin om iemand die
graag prothesewerk doet stage te
laten lopen in een kroon -en brugwerklabo.
Persoon en laboratorium
moeten ook bij elkaar passen. De
stage heeft immers een functie voor
hun toekomstige carrière.
E
i n t e r v i e w
7 Essentials - oktober 2012

8 Essentials - oktober 2012
brigitte dieltiens is sinds
1983 docent tandtechniek aan
het Stella Maris Instituut in
Antwerpen (Merksem).
Na de humaniora volgde ze
de opleiding tandtechniek in
Brussel. Het D-diploma (nu GPB)
- nodig om les te geven - heeft
ze behaald in Turnhout.
Ze heeft ook in een tandtechnisch
laboratorium gewerkt.
lin van de cruys studeerde en
doceerde wiskunde voor ze overstapte
naar de ICT. Op het Stella
Maris Instituut was ze achtereenvolgens
zeven jaar ICT-coördinator,
vier jaar adjunct-directeur
en sinds 2010 directeur. Het
Stella Maris Instituut heeft een
technische afdeling, met onder
meer opleidingen tandtechniek,
optiek, hotel, techniekwetenschappen
en hospitality en een
beroepsafdeling (hotel, kantoor
en verkoop). Het instituut heeft
ca. 650 leerlingen. De driejarige
opleiding dentaaltechniek telt
45 leerlingen, met vier docenten
voor de specifieke tandtechnische
vakken.
guy putman is docent dentaaltechniek
aan het Vesaliusinstituut
in Oostende, waar 35 studenten
de dagopleiding volgen. Na opleidingen
in de humaniora en
marketing, schoolde hij zich in
de tandtechniek. Vervolgens
leidde hij twintig jaar een middelgroot
laboratorium. Daarnaast
geeft hij al 40 jaar les. Hij heeft
de opleiding tandtechniek aan
het Vesaliusinstituut mee helpen
inrichten. Behalve daar, geeft hij
ook nog les in het avondschoolmiddenstandsonderwijs.

Hebben jullie wensen in de opleiding
tandtechniek om het beter
te kunnen doen?
Dieltiens: Misschien een beetje meer
financiële ondersteuning van de industrie.
De leerlingen moeten al veel
zelf betalen. Apparatuur is soms aan
vervanging toe. In de school is daar
niet altijd budget voor. De industrie
en firma’s zouden ons lagere kostprijzen
bij de aankoop kunnen berekenen.
Van de Cruys: In onze school is het
voor de leerlingen zowat de duurste
opleiding. We zouden best nog wat
meer ondersteuning van de industrie
en het werkveld kunnen gebruiken.
Dit mag echter geen indringende
impact hebben op ons leerplan.
Putman: We hebben te weinig tijd
voor de opleiding, daar zouden we
wel een jaartje bij willen hebben. En
misschien moeten we nog verder denken
en zouden we moeten proberen
meer samenwerking te krijgen tussen
tandtechnieker en tandarts.
Maar dan zou de wetgeving moeten
worden veranderd.
Dieltiens: Het is ook belangrijk dat
we in de opleiding de leerlingen
mondig maken om mee te kunnen
praten met de tandarts. De tandtechnieker
van tegenwoordig moet niet
alleen zelfstandig kunnen werken,
maar moet ook communicatief vaardig
zijn.
dieltiens: ‘als student moet je dus wel een
laboratorium hebben waar ze potentieel in je zien
en waar je kunt groeien.’
Hebben jullie ook contact met
Elysee Dental?
Van de Cruys: We hebben regelmatig
zeer constructieve gesprekken.
Putman: Hun laboratoria geven veel
werk aan tandtechniekers. Voor ons
is het belangrijk om ook daar stageplekken
te hebben om studenten te
kunnen plaatsen. Ik heb zelf twee
dagen meegelopen en ik heb mijn
ogen uitgekeken over hun research
en samenwerking.
Dieltiens: Het is voor een school belangrijk
om met iedereen goed samen
te werken. Je moet leerlingen kunnen
laten zien wie, en wat er op de markt
is. Dan kunnen ze zelf oordelen.
Hebben jullie ook contact
met tandartsen of beroepsverenigingen?
Van de Cruys: Ja, die contacten zijn
er zeker. Er is een goede samenwer-
king met de UDB, de Unie van Dentaaltechnische
Bedrijven. En tandarts
Seraf Van Den Bosch is bij ons verantwoordelijk
voor de vakken Anatomie,
Functieleer en Morfologie. Het is
een bewuste keuze om deze vakken
door een tandarts te laten geven.
Dieltiens: Dat laatste heeft zeker
meerwaarde. En tegelijkertijd komen
studenten daardoor in contact met
een tandarts.
Putman: Ieder twee jaar verzorgt de
UDB op beide scholen een congres
met vele bedrijven die voordrachten
en workshops verzorgen. Tevens
zorgen ze met medewerking van
diverse bedrijven voor alle producten
van de praktijkexamens. Voor
de laureaten stellen ze waardevolle
prijzen beschikbaar. De UDB zoekt
en zorgt ook voor stageplaatsen. En
dat is uitermate belangrijk voor de
opleiding. J
i n t e r v i e w
9 Essentials - oktober 2012

t e c h n i e k
Van boven naar beneden:
Computer Aided Design van Forma ®-kroon
Aanbrengen opbakporselein
Eindresultaat
10 Essentials - oktober 2012
zirconiumdiox
harde meninge
Digitaal vormgegeven (CAD) en computergefreesde
onderstructuren (CAM) uit zirconiumdioxide (zirconia),
hebben zich een vaste plek verworven in de
materiaalkeuze voor hoogesthetisch én sterk kroon- en brugwerk.
Vooral dat laatste is een belangrijk punt in de ‘discussie’.
Begin deze eeuw verscheen een aantal wetenschappelijke
publicaties waarin werd gesuggereerd, dat er op lage
(lichaams-) temperatuur degradatie van de kristalstructuur
van zirconiumdioxide zou kunnen optreden, ofwel veroudering.
Een kritische beschouwing van deze publicaties toonde
echter aan dat de oorzaken van de vermeende veroudering
een gevolg waren van productietechnische eigenschappen
van sommige materialen. De belangrijkste misser bij veel van
deze onderzoeken was dat er onjuiste - langetermijnconclusies
- uit de versnelde verouderingstests werden getrokken.
Zirconiumdioxide heeft zich in de praktijk bewezen als een
betrouwbaar en voorspelbaar materiaal voor tandheelkundige
restauraties.
Persoonlijke voorkeuren
Zirconiumdioxide voor tandheelkundige restauraties is een
polykristallijn materiaal waaraan enkele procenten ytriumdioxide
is toegevoegd om de kristalstructuur, en daarmee de
sterkte, te stabiliseren. Voor de leek lijkt het of alle zirconiumdioxide
hetzelfde is, maar er zijn wel degelijk verschillen
tussen de materialen van de diverse leveranciers. Of deze
verschillen tot klinisch significante verschillen leiden in bijvoorbeeld
sterkte of levensduur, is de vraag. Wat wel zeker
is dat er duidelijke, persoonlijke voorkeuren bestaan bij
tandartsen én tandtechnici.
De tandtechnici binnen de Elysee Dental Group hebben de
beschikking over materialen van de diverse leveranciers.
We hebben deze experts om hun keuzeonderbouwing gevraagd
om tot een plaatsbepaling te komen, die de tandarts
kan helpen bij haar of zijn materiaalkeuze.

ide onderstructuren
n over zachte feiten
Polikristallijn ZrO 2 voor opgebakken/overperste restauraties Producent
NobelProcera Nobel Biocare
Lava ® Zirconia 3M ESPE
Cercon ® Zirconia Dentsply
Forma ® Doceram
Erwin Smolders van tandtechnisch atelier Effingo (Dordrecht,
Nederland) werkt over het algemeen met Lava ® Zirconia.
‘Ik vind de kleur van de onderstructuren van Lava ® mooi, in
tegenstelling tot bijvoorbeeld Cercon ® Zirconia. Dat heeft
naar mijn mening teveel een groenzweem. De onderstructuren
van Lava ® Zirconia zijn translucent. Dat heeft soms zijn
voordelen en soms zijn nadelen, afhankelijk van de casus/
kleuropbouw. Er bestaat ook de mogelijkheid om niet-ingekleurde
(witte) opaque onderstructuren van Lava ® te laten
maken, bijvoorbeeld om een verkleurde stomp te maskeren.
De mooiste witte/ivoorkleur is naar mijn mening die van
NobelProcera, maar over de pasvorm/aansluiting zijn wij
niet zo tevreden. De onderstructuren van Lava ® Zirconia hebben
een mooie stabiliteit, ook als ik de randen heel dun/fijn
uitwerk springen er niet gemakkelijk - tot nooit - schilfers af.’
Een van de pioniers op het gebied van volkeramiek, die naar
eigen zeggen al ‘alles heeft meegemaakt’, is Jules van Noort
van het gelijknamige laboratorium uit Eindhoven. Jules werkt
zelf voornamelijk met Cercon ® Zirconia, dat hij zelf freest,
maar op verzoek van tandartsen levert hij ook andere merken.
‘Voor mij is zirconiumdioxide gewoon zirkoniumdioxide. Ik
zie nauwelijks verschillen. Wat volgens mij cruciaal is, is het
gebruikte opbakporselein en de liners. Met een juiste dosering
van de liners kunnen we de opaciteit perfect sturen. Een
tijdje geleden zijn we omgeschakeld van glaskeramiek naar
veldspaat. We zien nu helemaal geen afschilferen (chipping)
meer. Als tandartsen vragen hebben over de keuze tussen
metaalkeramiek of volkeramiek, dan zeg ik op basis van de
weefselvriendelijkheid voor het tandvlees: volkeramiek. Het
tandvlees ziet er veel gezonder uit dan bij subgingivaal metaal.’
NobelProcera Zirconia en Lava ® Zirconia zijn de materialen
waar Ludovic Beckers, van labo Uni-Dent (Leuven) mee werkt.
‘De randstabiliteit en de fijnheid aan de marges werken in
het voordeel bij NobelProcera. De vijf-assige frezing bij
Lava ® , ten opzichte van de drie-assige frezing bij NobelProcera,
levert bij bepaalde indicaties weer voordelen op voor
eerstgenoemde. Maar (stelt hij lachend), soms berust de
keuze bij onze labomedewerkers. Indien de tandarts geen
voorkeur aangeeft, dan geeft de eenvoud bij het CAD-proces
van de Lava ® -software soms de doorslag voor onze scanneroperator!’
Lava ® Zirconia is absoluut favoriet bij Patrick Oosterwijk
van TTL Oosterwijk (Utrecht). ‘Wij hebben ook met Nobel-
Procera gewerkt. Dat kunnen we overigens nog steeds,
maar we zijn wel officieel gecertificeerd 3M Lab Channel partner
met ons eigen frees- en designcentrum. Lava ® Zirconia
is een prettig materiaal om op te bakken, in vergelijking met
k r o n e n
E
11 Essentials - oktober 2012

t e c h n i e k
andere materialen. Door de veelheid aan basiskleuren van
de onderstructuur, en doordat we zelf ontwerpen en frezen,
is Lava ® wat mij betreft favoriet.’
Jan van Agtmael (Unico, Antwerpen) werkte tot nu toe met
het zirconiumdioxide van Nobel Biocare. Nu er ook de beschikking
is over de open source scanner van Dental Wings, kan
hij tevens Lava ® Zirconia aanbieden. ‘De kwaliteit van het
Lava ® Zirconia benadert sterk dat van NobelProcera, maar
bij Lava ® zijn er meer kleuren beschikbaar, die translucenter
zijn en natuurlijker ogen. Het designen doen we zelf. De productie
van Lava ® vindt plaats bij TTL Oosterwijk. Op deze
wijze hebben wij veel meer controle op het productieproces
en dus op de uiteindelijke kwaliteit, dan wanneer we de
onderstructuren bij NobelProcera laten vervaardigen. Wat
ik wel moet vaststellen is dat we in het frontgebied een
verschuiving zien van polykristallijnvolkeramiek (bij ons in
het verleden vaak NobelProcera Alumina), naar lithiumdisilicaat
(e.max, Ivoclar/Vivadent ® ). Dit laatste materiaal is
beter geschikt voor adhesieve bevestiging.’
Marc Schaedtler, hoofd tandtechniek bij Elysee Dental Nederland,
was als porseleintechnicus bij zijn vorige werkgever,
Grol Tandtechniek, nauw betrokken bij het adviseren van
tandartsen over het destijds nog nieuwe materiaal. ‘Ik ken
Cercon ® Zirconia al jaren. Toen Lava ® Zirconia kwam,
beschouwden we dit als een nieuw materiaal dat duidelijke
verbeteringen had. Het was in diverse kleuren leverbaar en
had een betere pasvorm (seat) op de stomp.’ Hij beaamt
het verhaal van Edwin Smolders dat de cervicale randen
mooi dun uit te werken zijn. ‘Misschien komt het doordat ik
nu al een aantal jaren bij Elysee Dental werk, waar we ons
eigen huismerk Forma ® voeren, dat ik weinig verschillen in
kwaliteit tussen ons huismerk en de merkproducten ervaar.
Hoewel ik weet dat de samenstelling en de verwerking van
de diverse merken verschillen, heb ik toch de indruk dat de
kwaliteit naar elkaar is toegegroeid. Ik kan het niet wetenschappelijk
onderbouwen, maar dat is puur mijn ervaring
vanuit de praktijk. Tandartsen vragen mij regelmatig om ad-
12 Essentials - oktober 2012
schaedtler: hoewel ik weet dat samenstelling en
verwerking van de diverse merken verschillen, heb ik toch
de indruk dat de kwaliteit naar elkaar is toegegroeid.’
vies over bepaalde merken. Het blijft toch vaak een kwestie
van gevoel en merkbeleving. Als het om prijs/kwaliteit gaat,
zeker in de zijdelingse delen, dan is ons huismerk Forma ®
een uitstekende keuze.’
Michael Schils, tandtechnicus en operationeel manager bij
Elysee Dental België (Leuven) kan zich grotendeels vinden
in het verhaal van zijn Nederlandse collega. Hij stelt: ‘Ik zie
bijzonder weinig remakes bij Forma ® . De kwaliteit van het
gebruikte zirconiumdioxide behoort tot de betere die op de
markt leverbaar zijn. De kleur van de gesinterde kappen en
de randaansluiting, benaderen wat mij betreft die van Lava ® .
Van de merken springt deze laatste er uit. Lava ® heeft de
beste randaansluiting van de merkfabrikanten en ik zie ook
nauwelijks chipping optreden. De kappen van NobelProcera
zitten wat losser op de stomp. Als ik bij mijzelf voor de
keuze voor een kroon zou komen te staan, zou ik Forma ®
kiezen.
Overigens denk ik dat de uiteindelijke kwaliteit veel meer
afhankelijk is van de handelswijze van de technicus. Door
altijd hoogtoerig, onder veel waterkoeling en met scherpe
frezen de onderstructuren te beslijpen, wordt lange termijnschade
als gevolg van microfracturatie voorkomen.’ Hij benadrukt:
‘Wat ik heel belangrijk vind is de transparantie naar
onze klanten. Tandartsen kunnen erop vertrouwen dat zij
altijd het merk geleverd krijgen waarom ze hebben gevraagd
en waarvoor ze betalen. Misschien klinkt dit als een open
deur, maar ik hoor ook wel eens berichten uit de markt dat
dit niet overal het geval is.’
Facit. De kwaliteit van de verschillende merken zirconiumdioxide
die op dit moment op de markt leverbaar is, is goed
te noemen. Toch is de keuze voor een bepaald merk vaak
een persoonlijke. Enerzijds kan de tandtechnicus adviseren
welk materiaal in individuele situaties de voorkeur verdient.
Anderzijds bestaat bij veel tandartsen vaak een voorkeur op
basis van goede ervaringen uit het verleden. Tevens werken
veel fabrikanten aan merkbeleving bij de tandartsen. En die
speelt zeker een factor in de uiteindelijke keuze. J

c o l u m n p a u l r i t e c o
blij
Rond de moeizaam tot stand gekomen formatie
in België, kwam wel eens ter sprake of België,
en dan met name Vlaanderen, en Nederland
niet beter samen zouden kunnen of zelfs moeten gaan.
De oorsprong hiervan hing dan voornamelijk samen
met datgene wat de Belgen potentieel verdeelt en ons,
Vlamingen en Nederlanders, samen zou brengen; de
taal. Nog even afgezien van het feit dat die taal dan wel
in de basis gelijk is maar dat ik de West-Vlamingen nauwelijks
kan verstaan en zij de Groningers niet, behoor ik
meer tot de non-believers van deze gedachte. Uiteraard
bekoren hun gastronomische tradities mij, de prachtige
steden en, nu ook (!), hun inmiddels betere voetballers.
Maar daarentegen zijn er ook veel verschillen en ik denk
dat de gemiddelde Vlaming helemaal niet zit te wachten
op zo’n luidruchtige Nederlander ‘die wel eens even
komt vertellen hoe de wereld in elkaar steekt’. Dat kunnen
ze nl. prima zelf. Eén Belg, die dat wel heel goed in
de praktijk brengt en die mij afgelopen zomer een aantal
zeer vreugdevolle momenten bezorgde, is Jacques
Rogge. Zijn we voor Nederland olympisch voorzien van
een uitstekende, medisch opgeleide - zelfs tandheelkundige
- voorzitter Andre Bolhuis, in België doet de
chirurg Rogge dat voor de hele olympische wereld. Nu
zijn ‘baantjes’ in de internationale sportwereld gauw
aanleiding tot discussies en zelfs verdachtmakingen; bij
Rogge krijg ik dat idee niet. Nu sta ik ver van de olympische
keuken, maar bij hem krijg ik de indruk dat hij met
een zachte, intelligente maar wel dwingende hand de
olympische zaken in goede banen leidt. Geen ‘hakken
en zagen’ nadat de corruptie zich in de Samaranchjaren
naar binnen had gevreten, maar de weloverwogen
weg van de geleidelijkheid naar de z.g. ‘Spelen voor
de Sporters’. Ik baseer me hierbij op de relatieve rust
in de tent die in de media tot uiting komt en mijn zeer
positieve ervaringen als olympisch toeschouwer van
Beijing en recentelijk Londen. Dat is buitengewoon
knap, immers, één afzonderlijke wereldsportbond,
bijvoorbeeld de FIFA, kan al een bron van conflicten zijn.
Om dan dertig van die bonden in het gareel te houden,
lijkt een regelrechte heksentoer. Ja, de spelen zijn nog
steeds erg commercieel en ja, de prijzen worden nog
steeds uitgereikt door mensen met een wel heel grijs
voorkomen. Maar anders dan bij de genoemde FIFA, ontwikkelt
het IOC, en dit terwijl de Olympische Spelen veel
massaler zijn dan een WK, zich toch sinds het aantreden
van Rogge in 2001 in goede richting. In London bekroop
mij wat dat betreft een heel prettig gevoel dat ik al een
tijdje kwijt was, nl. dat het ongelooflijk leuk en gezellig
kan zijn wanneer je met honderdduizenden tegelijk in
het Olympic Parc loopt, zonder gelazer met hooligans
en ander tuig, de Engelse bobby’s vooral als foto-object,
prachtige sport bekijkt, een biertje drinkt (Heineken!)
ondersteunt door duizenden goedgehumeurde vrijwilligers.
Ergo, je kunt een enorm groot, log en complex
orgaan als het IOC de goede kant op bewegen en, ja,
het is anno 2012 nog mogelijk om met een enorme
mensenmassa van allerlei nationaliteiten en gremia een
oprecht leuk feest te maken. Dat stemt mij zeer positief,
niet in de laatste plaats omdat ik het niet kan laten deze
gedachten op andere zaken te projecteren. Op, u voelt
hem al aankomen, de zorg. De grootte, de complexiteit,
de tegenstelling van belangen en ook de ego’s, veel
opvallende gelijkenissen. Zowel in Nederland als in
België breken de stakeholders zich daar hun hoofd over.
Er moet wat gebeuren, maar hoe? Wellicht is het in dit
kader helemaal niet zo ondenkbaar dat er eens heel
goed met de heer Rogge, en in zijn kielzog ook zeker de
heer Bolhuis, een dialoog wordt geopend hoe dit nu aan
te pakken. De parallellen zijn volgens mij te talrijk om te
negeren. Bovendien kunnen zij als medici heel gemakkelijk
levelen met de primaire inhoud. Ik pak alvast mijn
agenda …..
Paul Riteco is voormalig directeur van de Elysee Dental
Group, maar volgt de tandheelkunde nog steeds op de voet.
13 Essentials - oktober 2012

14 Essentials - oktober 2012
‘ik houd me niet bezig met
de prothetiek of de rehabilitatie.
daar heb ik geen kaas van gegeten.’

antoon de laat
hoe geraakt mijn patiënt
van de pijn af?
Waarom hebt u gekozen voor een carrière
aan de tandheelkundige opleiding in Leuven?
Na mijn afstuderen in 1980 voelde ik me geroepen om
op de universiteit verder te gaan. Professor Van Steenberghe
startte toen net een opleiding voor parodontologie.
Met drie anderen ben ik daar begonnen.
Maar omdat het onbezoldigd was, heb ik dat een paar
jaar gecombineerd met een algemene praktijk in mijn
geboortestreek Neerpelt, in Noord-Limburg. Bij die
opleiding hoorde ook onderzoek. Daar ben ik zo door
gegrepen dat ik daar verder in wilde. Met een beurs
voor twee jaar heb ik toen voornamelijk onderzoek
gedaan naar het functioneren van het kaakstelsel.
In 1985 heb ik dat afgerond met een proefschrift.
We onderzochten toen vooral de reflexen in de masseterspier
bij het toedienen van externe stimuli. Men
vermoedde toen dat dit van belang kon zijn bij de diagnostiek
van pijn en dysfunctie van het kaakstelstel.
Zo ben ik in, wat men in Nederland de gnathologie
noemt, terecht gekomen. In 1986 ben ik in Leuven mijn
eigen winkeltje begonnen op het gebied van pijn en
dysfunctie met een paar patiënten per week. Eerst
in combinatie met de opleiding voor parodontologie
- waar ik overigens nadien geen klinisch werk meer
in gedaan heb - en vervolgens ongeveer tien jaar in
combinatie met drie halve dagen per week in een groot
kaakchirurgiecentrum in Antwerpen, waar ik ook
pijn- en dysfunctiepatiënten behandelde. In 1999 ben
ik voltijds naar Leuven gekomen.
En u bent gewoon hoogleraar…
Een gewoon hoogleraar is in België iemand die voltijds
door de universiteit is aangesteld, vergelijkbaar met
een ordinarius in andere landen. Wij worden hier niet
benoemd in een bepaalde discipline, maar als ik
het zou vertalen ben ik hoogleraar op het gebied van
functieleer van het kaakstelsel. Hoe functioneert het,
en waarom kan het dysfunctioneren en pijn gaan doen?
Ik houd me niet bezig met de prothetiek of de rehabilitatie.
Daar heb ik geen kaas van gegeten, buiten het feit
dat mijn vrouw specialist is in de prothetiek. Voor rehabilitatie
verwijs ik indien nodig naar andere disciplines.
Behandelt u patiënten ook in de mond?
Boren en beslijpen doe ik slechts een aantal keren per
jaar, bijvoorbeeld bij een zwaar prematuur contact.
En voor de rest bij het instellen van opbeetplaatjes
of splinten. Mijn werk bevindt zich op het gebied van
diagnostiek en sturing van patiënten. Hoe geraken ze
eerst en vooral de pijn kwijt? Dat kan onder meer met
medicatie, fysiotherapie, begeleiden van patiënten en
voorlichting.
i n t e r v i e w
Voor hoogleraar Antoon De Laat speelt de universiteit van Leuven een centrale plek in zijn tandheelkundige carrière.
In 1975 begon hij hier als jong student en inmiddels is hij er gewoon hoogleraar. Zijn specialisatie is pijn in relatie
tot het functioneren van het kaakstelsel. Het meest intrigerend zijn de verhalen achter de pijn. Een interview over
het belang van goede diagnostiek en de impact van pijn op de patiënt.
E
15 Essentials - oktober 2012

16 Essentials - oktober 2012
‘als de geneeskundige wereld niet weet
wat er aan de hand is, heeft hij de slechte
gewoonte de fout bij de patiënt te leggen.’
Speelt psychische problematiek ook vaak een rol?
Voor een deel. We hebben steeds meer inzicht gekregen
in wat chronische pijn en dysfunctioneren voor impact
heeft op een patiënt. Als je lang met pijn rondloopt, is
het toch ook niet verwonderlijk dat je depressief wordt?
Patiënten hebben in het verleden nog wel eens vlug het
labeltje ‘psychisch’ opgeplakt gekregen. Als de geneeskundige
wereld niet weet wat er aan de hand is, heeft
hij de slechte gewoonte de fout bij de patiënt te leggen.
Natuurlijk hebben patiënten vaak al heel wat stress
gehad. Het is niet voor niks dat mensen meer
op hun tanden gaan bijten als ze het moeilijk hebben.
‘We moeten ons er doorheen bijten’, zeggen we dan.
Diagnostiek lijkt dan vaak lastig…
Diagnostiek is heel belangrijk en kan soms wel eens
moeilijk zijn. De diagnostiek bij chronische patiënten
moet al in het begin van de behandeling goed zijn.
Daar worden veel fouten in gemaakt, omdat men dat in
de tandheelkunde niet gewoon is. In België, maar ook
in Nederland, wachten algemeen practici vaak te lang
met vragen stellen over stress en depressiviteit. Dat
doet men vaak pas als men de patiënt wat beter kent.
Maar het is helemaal niet vreemd om direct te vragen
naar beleving en impact op het leven van een patiënt
bij pijn en dysfunctioneren. Ten tweede is het om succes
te kunnen behalen heel belangrijk dat de patiënt
meewerkt en verantwoordelijkheid neemt in de eigen
behandeling. Ik kan de beste plaat inslijpen, de beste
fysiotherapeut zoeken, de beste medicatie voorschrijven,
maar als die patiënt niet afleert overdag op zijn
tanden te bijten dan is de patiënt zo weer bij me terug.
Je moet mensen inzicht geven, motiveren en psychisch
begeleiden. Counseling dus.
Welke tips heeft u voor tandartsen die geconfronteerd
worden met deze patiënten?
Neem voldoende tijd en doe grondig klinisch-tandheelkundige
diagnostiek. Door de band genomen is
zeventig procent van de pijn in het kaakgewricht tandgebonden
of tandheelkundige pijn. Daarna vormen de
spieren en de gewrichten de belangrijkste oorzaak.
Pas daarna komen vreemde zaken als een brandende
tong of gerefereerde pijn aan migraine. Een behandelaar
die dingen ziet die hij niet vertrouwt of niet goed
herkent, moet de moeite nemen andere disciplines in
te schakelen.
Wat fascineert u in dit gebied van de tandheelkunde?
Het is intrigerend dat iedere patiënt een ander verhaal
heeft. Het vereist veel meer nadenk- en zoekwerk om
tot een juiste diagnose te komen dan een caviteit boren
of vulling leggen. Dat zeg ik niet uit disrespect, maar ik
vind het intellectueel boeiender om met patiënten om
te gaan die met een probleem komen dat niet zo direct
evident is. Ten tweede heb je nog veel meer interactie
met de patiënt, zeker op het gebied van motivatie en
begeleiding. Je probeert soms jaren naar oplossingen
en verbeteringen te zoeken.
Hoe is de relatie met onderzoek en onderwijs?
We hebben te maken met drie componenten: onderwijs,
onderzoek en maatschappelijke dienstverlening.
Die combinatie maakt het boeiend. Mijn onderzoeksgebied
is nog steeds de neurofysiologie, en dan met
name de invloed van reflexen op het functioneren. Wat
gebeurt er bijvoorbeeld motorisch bij mechanische en
elektrische prikkels? We zijn op zoek naar documentatie
uit het lichaam waardoor we beter kunnen screenen,

diagnosticeren en een betere follow-up kunnen geven.
Bij schade aan het zenuwstelsel geeft dat andere
signalen bij prikkels. Dat leidt bijvoorbeeld tot heftige
reacties bij de minste aanrakingen. Als je dat goed in
kaart brengt en test met warmte, koude, druk, wrijven
en dergelijke, kun je een soort mapping doen en kun je
de fout in het systeem beter vinden. Dan kun je gerichter
medicatie geven of anesthesie geven. We krijgen
ook steeds meer inzicht in de genetica, dus de voorbestemming
tot het ontwikkelen van bepaalde aandoeningen.
Zelfs voor kaakgewrichtsproblemen zijn er
nu al een gen of drie, vier, die duiden op de kans een
bepaalde aandoening met een grotere waarschijnlijkheid
te ontwikkelen.
Hoeveel van de honderd patiënten u kunt genezen?
Het hangt er een beetje vanaf over welke soort van pijn
je spreekt. Om daar cijfers op te kleven zou een beetje
gek zijn. Pijn door een kwetsuur of overbelasting is
voor de overgrote meerderheid echt wel tot op nul te
brengen voor wat de pijn betreft. Voor een knappend
gewricht, of bij beschadiging van het zenuwstelsel of E
antoon de laat privé
Muziek: is voor mij heel belangrijk. Ik ben
koorzanger, gekweekt tot bas hoewel ik
eigenlijk een bariton ben. Ik ben medeoprichter
van het Kamerkoor Tourdion in
Leuven dat twee keer per jaar een concert
geeft. Ik speelde piano en orgel, en nu nog
wat gitaar. Ik luister van Bach tot Zappa.
Favoriete drank: liefst een goede witte
wijn, bijvoorbeeld een Chablis.
Maar bij zomerweer zweer ik bij een goede
Belgische bier.
Sport: doe ik veel te weinig en heb ik niet
de drive toe. Wat ik wel doe is iedere
ochtend yoga, stretchen en wat meditatie.
Droomvakantie: ik ga graag nog eens op
reis zonder op te hoeven treden. Liefst
samen met mijn vrouw. Ik heb de wereld
rondgereisd professioneel en ben bijvoorbeeld
elf keer in Brazilië geweest. Zwart
Afrika wil ik graag nog eens zien. Maar als
het heerlijk weer is hoef ik nergens heen
en heb ik genoeg aan mijn huis en tuin.
Aanrader: mensen die hier afzwaaien geef
ik vaak een boek cadeau over Indische
wijsheid en stilstaan. Kijken naar wat
er werkelijk belangrijk is in het leven,
in plaats van het hollen. ‘Leven in het nu’
of ‘Een nieuwe aarde’ van Eckhart Tolle
bijvoorbeeld.
i n t e r v i e w
17 Essentials - oktober 2012

i n t e r v i e w
18 Essentials - oktober 2012
‘pijn door een kwetsuur of overbelasting
is voor de overgrote meerderheid echt wel tot
op nul te brengen voor wat de pijn betreft.’
verstoring van signalen, is het resultaat niet voorspelbaar
en kan de pijn vaak niet tot nul worden gereduceerd.
Dan moet je zoeken naar een meer leefbare
situatie. We krijgen ook patiënten van andere disciplines
ingestuurd met vaak een complex aan pijnen. Dan
is het slagingspercentage natuurlijk veel kleiner.
Wat doet u op onderwijsgebied?
Ik geef de cursus functie en dysfunctie in de tweede
bachelor. Dat is een eerste kennismaking met de functie
van de onderkaak en de tandheelkundige terminologie.
Dysfunctie en pijn worden dan nog relatief eenvoudig
uitgelegd. Verder ben ik betrokken bij het keuzevak over
orofaciale pijn in het laatste jaar. Dat wordt gegeven in
combinatie met en door andere disciplines. En ten
derde kunnen studenten er voor kiezen om hun eindwerkstuk
te doen op dit gebied. Tot slot is er het post
graduate onderwijs. Gelukkig zijn er af en toe wat witte
raven die zich in dit vakgebied verder willen verdiepen.
Witte raven, omdat het enerzijds een onbezoldigde
opleiding is en omdat je met deze discipline in een
private praktijk niet of nauwelijks je brood kunt verdienen.
Je moet het combineren met iets wat in onze
algemene gezondheidszorg als meer lucratief wordt
beschouwd. Een uur consultatie levert in België twintig
euro op. Daar kom je niet ver mee.
Hoe probeert u studenten te motiveren?
Laten zien hoe je het doet en laten aanvoelen dat het
toch wel een heel uitdagende en boeiende bezigheid is.
U liet eerder al weten dat de tandtechniek voor u
eigenlijk ver weg is.
Ik moet natuurlijk dagelijks samenwerken met de
tandtechnieker. Vooral bij spieren- en gewrichtspijnen,
maken veel mensen ’s nachts gebruik van een stabilisatiesplint.
Dan gaat het om het reduceren van de
gevolgen van overmatig klemgedrag. Zo’n splint is dan
een ondersteuning voor de nachtelijke uren. Maar het
is geen ingewikkelde tandtechniek. Het is niet moeilijk
als je maar weet waar je naartoe wilt.
Wat zijn uw nevenfuncties?
Ik ben diensthoofd van de Tandheelkunde binnen het
ziekenhuis. Dat betekent veel administratie en vergaderwerk.
Daarbij werk ik samen met departementsvoorzitter
Dominique Declerck en onze programmadirecteur
Paul Lambrechts. Ik ben ook voorzitter van de oudstudentenvereniging
van veertienhonderd man in
Leuven. We brengen vier keer per jaar een eigen tijdschrift
uit, zorgen voor de voor- en najaarsvergadering
op het gebied van wetenschap, en we organiseren
reünies en reizen voor alumni. En verder coördineer
ik de post graduate cursussen en terugkomdagen.
Internationaal heb ik heel veel gedaan in verenigingen,
maar dat probeer ik nu wat af te bouwen, zodat jongere
mensen daar ook in kunnen groeien.
Wilt u verder nog iets kwijt?
We moeten goede tandheelkundige zorg kunnen blijven
bieden aan de meerderheid van de bevolking. Voor
Nederland heb ik de indruk dat er wat moeilijkheden
kunnen komen voor mensen die de zorg niet meer kunnen
betalen. En in België vrees ik dat we aan een tekort
aan tandartsen komen te zitten. Ik vind het belangrijk
dat de mondzorg goed toegankelijk blijft. J

essential[s]
news
shortski 2013, sneller dan u denkt…
Van donderdag 17 januari tot maandagochtend
21 januari 2013, staat de
jaarlijkse shortskireis weer gepland.
Dat lijkt nog ver weg, maar zoals iedereen
weet: time flies… Omdat je goede
dingen niet moet veranderen, gaan we
dit jaar niet alleen weer naar een fantastisch
skigebied, de Hintertuxer gletsjer,
maar ook weer naar het luxe en
toch gemoedelijke 4-sterren Hotel Neuhintertux
in Oostenrijk. De gletsjer biedt
alles aan zeer ervaren skiërs, maar ook
wie nog niet zo vaak heeft geskied, kan
hier zijn/ haar hart ophalen. Totaal 86
km pistes (16 km, 23 km en 47 km).
inspannen en ontspannen
Wie van deze supertrip gebruik wil maken
om behalve sportief te zijn, ook
weldadig te ontspannen, kan terecht in
het wellnesscentrum van het hotel, met
verschillende sauna’s, een schoonheidssalon,
massageruimten en een
fitnessruimte. Ook de innerlijke mens
wordt verwend: de reis is op basis van
halfpension, dat betekent een uitgebreid
ontbijtbuffet met bio-producten,
een keuzemenudiner en verschillende
buffetten. En, de befaamde après-ski is
hier tot kunst verheven…
wetenschappelijke voordrachten
Op vrijdagochtend 18 januari krijgt u
een aantal korte presentaties over de
nieuwste ontwikkelingen in de industrie,
door de industrie, en worden er
interessante casussen besproken door
(een) tandarts(en). En daarna wordt er
geskied natuurlijk!
luxe kamers
Vergeet krappe hotelkamers waar je je
zijwaarts tussen kast en bed moet wurmen.
In hotel Neuhintertux zijn de classic
kamers maar liefst 25-30m2 en van
alle snufjes en gemakken voorzien. Badjas,
slippers, haar-droger, telecommunicatiemogelijkheden,
minibar, safe en
elke kamer beschikt over een balkon
vanwaar je een schitterend uitzicht over
het Zillertal en op de bergen hebt.
prijs
Per persoon op basis van een tweepersoonskamer:
649 euro. Toeslag
vooreen eenpersoonskamer: 100 euro.
Inbegrepen in de reissom zijn:
- vervoer met slaapbus + fooi voor de
chauffeurs
- ontbijt bij aankomst
- 2 nachten half pension
- 3 dagen skipas voor het gebied
Ski 1 Gletscherwelt 3000.
Specifieke details voor reis- en annuleringsverzekeringen
worden wanneer ze
bekend zijn aan de belangstellenden
verzonden.
Omdat er slechts plaats is voor
35-40 personen in de bus, is snel
aanmelden bij uw district-manager van
harte aan te bevelen!
dentex 2012
wilt u ook
de nieuwste essentials
toegestuurd krijgen?
abonneer u dan via
www.elysee-dental.com
Op donderdag 18, vrijdag 19 en zaterdag 20 oktober
a.s. vindt de 18e editie van de Dentex plaats in het
Tentoonstellingspark van Brussel (Brussels Expo). Deze
internationale Salon voor Dentale Uitrusting is opgezet
door professionals voor professionals. Technische
innovaties, nieuwe behandelmethoden, nieuwe materialen,
nieuwe zienswijzen; alles is er. Dat het tandheelkundige
vak en haar mogelijkheden, en daarmee
ook de tandtechniek, niet stilstaat, is evident. En dat
geldt ook voor de bezoekersaantallendie deze tweejaarlijkse
beurs trekt. In 2010 vonden maar liefst
bijna 7100 tandheelkundige professionals, inclusief
tandtechnici, hun weg naar de Dentex. U vindt ons
in stand nummer 1211. Voor openingstijden, routebeschrijvingen,
lijst exposanten en verdere informatie:
www.dentex.be en www.elysee-dental.com.
19 Essentials - oktober 2012

c a s u s
maxillo-faciale prothetiek
De maxillo-faciale prothetiek (MFP) is het vakgebied dat zich bezighoudt met de prothetische behandeling van
aangeboren en verworven afwijkingen in het hoofd-halsgebied. Het omvat de volgende deelgebieden: oncologie,
schisis, oligodontie, dysgnathie, traumatologie en implantologie. De behandeling wordt uitgevoerd door een mul-
tidisciplinair team, waarin de gespecialiseerde maxillo-faciaaltechnicus een belangrijke rol speelt.
20 Essentials - oktober 2012
Uni-Dent in Leuven, is een full-service labo dat
eveneens in maxillo-faciale prothetiek is gespecialiseerd.
Ludovic Beckers, werkzaam bij
Uni-Dent, werd opgeleid als cranio-maxillo-faciaaltechnicus
aan het voormalige Canniesburn Hospital in Glasgow,
nu een onderdeel van het Glasgow Royal Infirmary.
Diagnose en therapie
De patiënt is een 6-jarig meisje met een hypoplasie van de
maxilla. De hypoplasie is het gevolg van een agressieve,
juveniele fibromatose. Agressieve fibromatose, ook wel
desmoïdtumor genoemd, behoort tot de groep van histologisch
benigne, fibroblastaire proliferaties, uitgaande
van musculo-aponeurotische structuren. Ondanks dat
er sprake is van een benigne vorm, is het gedrag van
deze entiteit lokaal agressief én destructief. De tumor is
slecht afgekapseld, breidt zich vooral uit langs fasciebladen
en heeft een sterke neiging tot infiltratie in aangrenzende
structuren. Na de uiterst complexe resectie van
het tumorweefsel (fig. 1a+1b) hebben we een temporaire
klosprothese met zygoma-extensie vervaardigd. Hierop
volgde een vlotte genezing.
Voorbereiding van de prothetische rehabilitatie
Ons doel was om een orale reconstructie te vervaardigen
die, gezien de uiterst jonge leeftijd, vooral de skeletgroei
niet zou belemmeren. Onze voorkeur ging uit naar
een constructie die op basis van CAD/CAM-technologie
werd vervaardigd. Hoewel in theorie een volledig
digitale procesketen de ideale manier van werken zou
betekenen, zijn we toch om praktische redenen soms
uitgeweken naar analoge processtappen.
Langdurige voorbereiding
De multidisciplinaire voorbereiding nam acht maanden
in beslag, waarin binnen het behandelteam veelvuldig
overleg werd gepleegd. De actuele ‘state of the art’geneeskunde,
zoals computergestuurde planning en
3D-schedelmodellen, maakte het mogelijk om een zeer
intensieve voorbereiding uit te voeren. Daarbij was een
strikte timing noodzakelijk, vooral de beeldvormende
technieken moesten zo kort mogelijk vóór de reconstructieve
ingreep plaatsvinden. Deze werden uitgevoerd met
behulp van computertomografie, door middel van een
NewTom (QR s.r.l.) Cone Beam (CBCT). Voordat we deze
reconstructie konden starten, moesten we een correcte
oriëntatie van het occlusievlak doorvoeren. Dit gaf ons
uitsluitsel wat betreft de ruimtelijke positionering van
de uiteindelijke gebitsopstelling. Simultaan hebben we,
naast de digitale modellen, ook analoge modellen vervaardigd.
Dit werd om communicatieve redenen gedaan.
De ambachtelijke, analoge inzichten bleken gewenst en
noodzakelijk voor het bereiken van een voorspelbaar
eindresultaat.
Permanent aanpasbare constructie
We hebben gekozen voor de werkwijze van ‘reverse engineering’.
Nadat we de structuur eerst analoog hadden
vormgegeven, hebben we teruggerekend (cut-back) wat
het volume en de vorm van de tandtechnische onder-

ambachtelijke, analoge inzichten bleken
gewenst en noodzakelijk voor het bereiken van
een voorspelbaar eindresultaat.
structuur moest worden om een esthetisch eindresultaat
te krijgen. Met behulp van een copy-building-uptechniek,
de zogenaamde Selective Laser Melting, hebben
we de analoge basisstructuur met behulp van additieve
(sinter) productietechnieken uit titanium opgebouwd.
Daarbij kwam dat de prothetische constructie niet
alleen reversibel moest zijn, maar ook permanent aanpasbaar
aan de dimensionele veranderingen van de
botstructuren als gevolg van groeimutaties.
De prothetische structuur
Het definitieve ontwerp van de prothetische structuur is
opgebouwd uit de volgende drie onderdelen:
Infrastructuur:
Twee individuele, titanium membraanimplantaten, één
voor ieder kwadrant, afgesteund op het os zygomaticum,
het palatum en de paranasale regio, met vrijwaring
van de sutura palatina mediana. De platen hebben we
voorzien van perforaties om ze aan het bot te kunnen
fixeren .
Mesostructuur:
Twee, parallel aan elkaar gefreesde stegen, voorzien van
respectievelijk drie en twee Locator ® -abutments, die we
door middel van een staafverbinding (diameter 16 mm² ),
ter hoogte van de elementen 53 en 63, aan de submucosaal
verankerde, titanium membraanimplantaten
hebben verbonden.
E
Fig. 1a+b: Resectie van de agressieve juveniele fibromatosis
Dankbetuiging
De in dit artikel besproken casus is tot stand
gekomen dankzij de grote inzet van de diverse
leden van het behandelteam: Tim Clijmans
(Mobelife nv) voor het individueel, biomechanisch
ontwerp, Bert Michaux (Dentwisse nv)
voor de additieve productietechniek,
Joris Bellinckx en Maarten Zandbergen
(Materialise nv) voor de 3D-beeldbewerking,
Jozef Ludovic Beckers (Uni-Dent nv) voor
de uitvoering van de maxillo-faciale
en dentale techniek en tot slot de verpleging,
de medische administratie van de van de
Mond-, Kaak- en Aangezichtschirurgie,
Academisch Ziekenhuis van de Vrije Universiteit
Brussel, met als diensthoofd
Professor dr. mult. M. Mommaerts, tevens
de behandelend arts van deze casus.
21 Essentials - oktober 2012

22 Essentials - oktober 2012
Fig. 2a: 2D-computertomografie Fig. 2b: 3D-beeld Fig. 3: SLA-schedelmodel in occlusie
Fig. 4: Eerste prothetisch ontwerp Fig. 5: Eerste digitaal ontwerp: Fig. 6:Tweede ontwerp: geïntegreerd
initieel technisch design
Suprastructuur:
Twee afzonderlijke, uitneembare, kunsthars overkappingsprothesen
die op de gefreesde stegen werden
bevestigd.
De werkzaamheden in ons labo bestonden uit het reinigen
en etsen van de primaire structuur, de membraanimplantaten,
en het parallel frezen van de stegen.
Vervolgens hebben we Locator ® -verankeringselementen
op de stegen aangebracht. De gebitsopstelling werd
vervaardigd door roze kunsthars op de secundaire mantelstructuur
(overkappingsprothese) aan te brengen en
hierop de prothese-elementen te polymeriseren.
De technische uitvoering
Aan de hand van de CBCT-opname (fig. 2a+b) hebben
we zowel van de maxilla als de mandibula, digitaal
vervaardigde, kunsthars StereoLithography Apparatus
(SLA)-modellen gemaakt. Gelijktijdig met de radiografische
diagnostiek, legden we tevens de 3D-articulatie
vast. Aan de hand van een copy-transfer hebben we een
overdracht doorgevoerd van de analoge modellen naar
de SLA-modellen, waarna we deze laatste in articulator
konden zetten (fig. 3).
Een digitale gebitsopstelling van de maxilla werd, via de
antagonistische occlusale vlakken, in contact gebracht
technisch design met gebitsopstelling
met de mandibula. Aan de hand hiervan hebben we een
eerste, analoog design van de prothetische structuren
uit kunsthars vervaardigd (fig. 4). Vanwege de (te) hoge
complexiteit, hebben we ervoor gekozen om niet direct
een digitaal design uit één stuk te vervaardigen (fig. 5).
Bovendien, zoals al eerder gesteld, bleek deze werkwijze
zelfs noodzakelijk om de communicatie over de
opeenvolgende digitale ontwerpen efficiënter aan te
pakken. Anticiperend op de nog te verwachten skeletgroei
en expansie van de kaken, hebben we besloten
om een gesofisticeerd, driedimensionaal design uit
twee losse delen te maken. Dankzij de gebitsopstelling,
benaderde het tweede ontwerp (fig. 6) veel meer het
ultieme design. Het resultaat was een geïntegreerd technisch
design op basis van, en mét, de gebitsopstelling.
Haalbaarheid
Na kritische analyse van alle drie voorgaande ontwerpen,
hebben we alsnog besloten om het prothetisch ontwerp
verder te vereenvoudigen. Twee onafhankelijke onderstructuren,
met een onderlinge reversibele connectie in
tweedimensionale relatie (fig. 7), vormden de uiteindelijke
basis voor het definitieve design (fig. 8).
Dit design muntte uit door de eenvoud van de constructie
en de technische haalbaarheid, zonder dat de toe-

Fig. 7: Derde ontwerp met
de onder- en mesostructuur
Fig. 10. Sub- en mesostructuur
op het SLA-schedelmodel
komstige eruptie van de aanwezige tandkiemen zou
worden belemmerd.
Analoge tussenstap
Ondanks de nieuwe, uit de industrie ontleende geavanceerde
productietechnieken, hebben we toch gebruik gemaakt
van een analoge tussenstap. Daardoor konden we
de ruimtelijke relatie met de onderkaak (vooraf) toetsen.
De copy-buil-ding-up-techniek, samen met de aanvullende
productietechniek (SLM), maakte het voor ons
mogelijk om vrij snel een individueel medisch hulpmiddel
te vervaardigen (fig. 9). Dit hebben we volgens het beginsel
van de rapid prototyping gedaan. De chirurg bepaalde
uiteindelijk aan de hand van de simultane, analoge
structuur op de SLA-modellen (fig. 10), de grootte van
het oppervlak van de onderstructuur, en de begrenzing
ervan (fig. 10). De prothetische constructie resulteerde
in twee onafhankelijke, uitneembare kunsthars overkappingsprothesen
in beide kwadran-ten. Deze hebben we
verankerd aan de gefreesde stegen, voorzien van drie,
respectievelijk twee Locator ® -abutments (fig.12). Bij de
gebitsopstelling zijn de prothese-elementen opgesteld
met infantiele diastemen (fig. 13). Dit laatste om een
esthetisch resultaat in de gebitsopstelling te verkrijgen,
dat past bij de leeftijd van het patiëntje (fig. 14). J
Fig. 8: Definitief ontwerp Fig. 9: ‘Copy-building-up’ (links) en ‘
Fig. 11: Titanium membraanimplantaten
met gefreesde steg
additive manufacturing’ van de titanium
mesostructuur (rechts)
Fig. 12: Mesostructuur in situ
Fig. 13: De twee afzonderlijke overkappingsprothesen
op het model
Fig. 14: Klinisch eindresultaat
c a s u s
23 Essentials - oktober 2012

24 Essentials - oktober 2012
‘voor mij ligt de keuze uiteindelijk
bij een kleinere praktijk met
een sterke structuur en organisatie.’

wendy van den broeck
four-handed dentistry is
voor mij de nieuwe manier
van werken
Je zult maar net verpleegkunde studeren en je binnen een week in je vakantiebaan realiseren dat je iets
heel anders wilt: tandheelkunde. Voor Wendy Van den Broeck was dit geen dilemma. Ze deed beide
studies achter elkaar. Een typerende stap voor een energieke, bevlogen perfectioniste, die na haar
pensionering mensen in de derde wereld wil gaan helpen. Als verpleegkundige. Een interview over ver-
antwoordelijkheid, sterkere samenwerkingsverbanden en de veranderende houding van de Belgische
patiënt. En een warm pleidooi voor een praktijkopleiding four-handed dentistry.
T
ijdens mijn verpleegopleiding moest ik voor
‘
controle naar de tandarts in Leuven. Daar werd
mij ter plekke gevraagd of ik geen zin had in
de vakantie te komen assisteren. Ik was toen 19. Die uitdaging
ging ik maar wat graag aan. En na een week als
jobstudent, wist ik het zeker. Dit was wat ik wilde, omdat
bij verpleegkunde, hoe leuk en boeiend ik dat ook vond,
het medische en technische aspect minder uitgesproken
was. En dat heeft tandheelkunde allemaal. Plus natuurlijk
het sociale, want het blijft ‘hulpverlening’. Het was
geen optie om destijds direct over te stappen naar tandheelkunde,
want ik moest eerst die studie afmaken,
zodat ik een baan kon vinden en daarmee mijn studie
tandheelkunde kon betalen. In 1999 ben ik aan de KU
Leuven als tandheelkundige afgestudeerd.’
Van groot naar kleiner
Vaak is het de droom van tandartsen om te groeien.
Meer medewerkers, meer patiënten, en soms zelfs filialen.
Zo niet van Wendy. ‘Direct na mijn afstuderen heb
ik een eenmanszaak overgenomen, en die groeide naar
een duopraktijk en vervolgens naar een groepspraktijk
en werd hij al maar groter en groter. Ik was juist op zoek
naar balans in mijn praktijk, en die was er niet. Dat merk
je vooral op het gebied van verantwoordelijkheid. Wie
draagt die? Ik kwam toen tot de conclusie dat zo’n grote
praktijk niet aan mij is besteed. Ik moet het overzicht
kunnen houden omdat ik wil dat alles perfect is en
loopt. Nu werk ik samen met tandarts Anne Clauwaert in
deze praktijk, Dental Office Diegem, en begeleiden we
3 assistentes, An, Laurens en Anke, en leiden die ook
op. Je zou kunnen zeggen dat ik terug ben gekomen van
de Nederlandse structuur, waar je een praktijkmanager
hebt en dergelijke. Voor mij ligt de keuze uiteindelijk bij
een kleinere praktijk met een sterke structuur en organisatie.
Four-handed dentistry
Wendy oefent algemene tandheelkunde uit, maar heeft
wel een bijzonder aandachtsgebied; werken met de
i n t e r v i e w
E
25 Essentials - oktober 2012

26 Essentials - oktober 2012
Dental Ladies is een vereniging
die in 2009 in België is opgericht
door Anne Clauwaert (foto
boven) en mede door Wendy
Van Den Broeck om vrouwelijke
tandartsen de gelegenheid te
geven collegae te ontmoeten,
praktijkervaringen te delen en
praktijkproblemen te bespreken
en op te lossen.
Ook organiseert Dental Ladies
workshops met gerenommeerde
professionals.
Anne Clauwaert, werkzaam in
de praktijk van Wendy Van Den
Broeck, is voorzitster van deze
vereniging.
microscoop. ‘Micro dentistry, voornamelijk gekend in
de endodontie, waarbij je het te behandelen gebied tot
op een fractie van de millimeter nauwkeurig kunt zien
en behandelen. En dat kan ik niet alleen. Daar heb ik de
hulp van een goed opgeleide assistent bij nodig. Je kunt
namelijk niet door de microscoop kijken, en dan zelf de
instrumenten pakken, dat werkt niet. Ik moet mijn hand
kunnen draaien en feilloos de gewenste instrumenten
aangereikt krijgen. Je werkt echt ‘four-handed’. Zo blijf je
geconcentreerd, waardoor je heel nauwkeurig werk kunt
afleveren. En het gaat sneller, ook voor de patiënt.
Four-handed dentistry is voor mij de nieuwe manier van
werken. In dit vakgebied hoop ik op een verdere ontwikkeling
van praktijkcursussen. Enkele instellingen geven
al specifieke workshops maar toch komt het ergonomisch
gebruik van de operatie microscoop in de onderkaak
(hands-on) nog steeds te weinig aan bod. Juist die
onderkaak is zo moeilijk, je werkt als het ware tegen je
richting in. De ESMD ( European Society for Microscropic
Dentistry) is bezig het gebruik van de microscoop in de
algemene tandheelkunde meer te stimuleren!’
De grote veranderingen
Dat er de laatste 5 jaar veel veranderd is in de tandheelkunde,
is bijna een understatement. Maar wat gaat er
de komende 5 jaar nog meer veranderen volgens deze
tandarts. ‘Als eerste natuurlijk digitalisering. Ik ben daar
vanzelfsprekend erg in geïnteresseerd, maar ik wil eerst
de kinderziektes eruit hebben. Zo vind ik dat er verder
onderzoek gedaan moet worden naar bijvoorbeeld randaanpassingen.
Als dat allemaal klopt, dan kun je met

Wendy met haar tandartsassistent Laurens
digitaal werken ook veel nauwkeuriger werken. En dat
verhoogt de kwaliteit. Het tweede punt is dat er in België
veel gaat veranderen op patiëntgebied. De sociale media
en internet maken patiënten meer dental minded. Het
nadeel daarvan is dat ze bepaalde zaken soms fout
interpreteren, maar de grote stap vooruit is dat ze nu
veel meer geïnteresseerd zijn in hun gebit. In Nederland
zijn patiënten wat dat betreft járen verder, maar in
België hebben we moeten vechten voor het gebruik van
flosdraad, poetsinstructie en preventief tandbeleid en
preventieve totaalmondzorg. Die muur waar je tegen
praatte, is nu behoorlijk afgebrokkeld. Het derde punt
is de vooruitgang van het wetenschappelijk onderzoek,
dit is overduidelijk als je de kwaliteit van de dentale
vakliteratuur nagaat. Je merkt duidelijk de verbeterde
samenwerking tussen fabrikanten, labo’s en universiteiten
op biotechnisch gebied. Denk maar aan IMEC in
Leuven. We krijgen nu steeds meer de beschikking over
materialen waarmee je steeds nauwkeuriger en sterker
kunt werken. Ook die wetenschappelijk basis daarbij is
belangrijk als je evidence based dentistry wilt uitoefenen.
Die kant gaan we op. Het gaat allang niet meer om ‘alleen
maar’ een vulling leggen.’
Nascholing
Wendy is mee geweest naar de 2010 Hong Kong nascholing.
En natuurlijk werd er een bezoek gebracht aan het
lab in Shenzhen. Wat daarvan het meest is bijgebleven?
‘Schrijf maar niet op [sic], maar dat is toch het slaapgebrek.
Als we drie uur per nacht haalden, was het veel…
Er was zo veel te zien en te beleven, te bepraten! Maar
wat echt een onuitwisbare indruk op mij heeft gemaakt,
is het lab in Shenzhen. Dat een megastructuur als dat,
zó georganiseerd is dat alles perfect verloopt, dat is
mind blowing. Ik vraag mij werkelijk af hoe dat nu mogelijk
is om alles zo perfect te structureren terwijl ik een
praktijk met 5 man al te onoverzichtelijk vond om op te
volgen. Geweldig. Toen wij met de Dental Ladies in 2010
naar Hong Kong gingen, was het thema van de nascholing
The Speed of Trust en werd gegeven door de Franklin
Covey vereniging. Als een team in vertrouwen kan samenwerken,
krijg je echte synergie en gaan alle processen
veel efficiënter en effectiever! Dat leverde geweldige
brainstormsessies op én heel goede communicatie
tussen de deelnemers. Daar neem je echt veel van mee.
In onze praktijk laten we ons ook continu bijscholen.
De praktijk is lid van een aantal verenigingen, en wij
gaan naar hun workshops, volgen cursussen en nemen
deel aan nationale en internationale congressen. Ook
in Nederland volgen we heel regelmatig de cursussen
op gebied van endodontologie die door de groep rond
Marga Ree en Michiel de Cleen worden gegeven.
Maar ook op andere vakgebieden is er genoeg te leren.
i n t e r v i e w
E
27 Essentials - oktober 2012

i n t e r v i e w
‘ik wil wereldreizen maken met daaraan
gekoppeld medische hulp.
en dan zie ik mezelf meer als verpleegkundige
dan als tandarts.’
28 Essentials - oktober 2012
Zo hebben patiënten vooral de neiging om de assistentes
in vertrouwen te nemen, en minder de tandarts.
Maar de assistentes moeten wel weten hoe daarmee om
te gaan, dus denk maar aan communicatietrainingen!’
Grote droom?
Ze heeft al veel bereikt, maar heeft nog genoeg dromen.
‘Ik wil wereldreizen maken met daaraan gekoppeld
medische hulp. En dan zie ik mezelf meer als verpleegkundige
dan als tandarts. Wat ik heb gezien in Nepal,
is voorbij de tandheelkunde, maar deze mensen hebben
wel dringend medische hulp nodig. En dat geldt bijvoorbeeld
ook voor Rwanda. Dus als ik met pensioen ga,
droom ik ervan om te kunnen werken voor een vereniging
zoals B Fast, de organisatie die wordt ingezet bij
wereldrampen en humanitaire crisissituaties, projecten
in India et cetera. Ik heb er de opleiding voor, en die
mensen hebben dat nodig. Stilzitten kan ik toch niet!’
Achter de geraniums zullen we deze dame dus niet
aantreffen. De kans is groter om haar in een of ander
onherbergzaam gebied tegen het lijf te lopen… J
wendy van den broeck privé
Lievelingsregisseur/film: Seven years in
Tibet. Vooral na een trekking door Nepal.
Lievelingsauteur: Arthur Golden met
Dagboek van een geisha, en Jan Leyers
met De weg naar Mekka en De weg naar
het Avondland. En dan nog Minder
moeten, meer flow, van Jan Bommerez,
dat sprak me vooral na de Hong Kong-reis
erg aan.
Favoriete vrijetijdsbesteding: sport,
reizen, avontuur.
Huisdieren: (na enige stilte) … mijn vriend
heeft een kat…
Gruwelijke hekel aan: alles wat begint
met het woord ‘moeten’. Ik wil alles graag
doen, ik doe alles graag perfect, maar
moeten, dat kan niet.

the sky is the limit
de afdeling
Je hebt een prachtig product, je bent een groeiend, innovatief bedrijf, transparant en betrouwbaar.
En ook prijstechnisch ben je concurrerend. Je hebt alles in huis, ook op specialistisch en wetenschap-
pelijk gebied. Kortom, de pijlers voor succes. Het zijn echter de mensen van de salesafdeling die deze
boodschap naar buiten moeten brengen. Die de vertrouwensschakel tussen tandartspraktijk en pro-
duct vormen. Reden voor Elysee Dental BeLux om fors te investeren in uitbreiding van het salesteam.
Van 3 naar 6 man en vrouw. Met aan het roer Bart Van Der Auwelaer. Tijd om het salesteam aan u voor
te stellen.
Naast de reguliere salesmeetings, heeft het team
vrijwel dagelijks contact met elkaar. Ze overleg-
gen en helpen elkaar om tot oplossingen te ko-
men waar nodig. Jona Coolsaet werkt sinds september
2008 als District Manager bij Elysee Dental BeLux. ‘Ik
kende Bart nog uit mijn Nobel Biocare-tijd. Na jaren bij
een farmaceut en in de implantologie te hebben gewerkt,
kreeg ik de vraag of ik bij Elysee Dental wilde werken.
Dat wilde ik wel, want, het is uitermate boeiend om te
zien hoe de tandtechniek evolueert. Hoe digitalisering
steeds verder gaat. Al die ontwikkelingen implementeren
in je advies aan je klanten, de tandartsen, maakt dat ik
een enorm afwisselende baan heb.’ Jan Devos is een
redelijke nieuwkomer en sinds 1 juni in dienst als District
Manager. Hij komt uit de edelmetaalbusiness. ‘Tandtechniek
heeft mij altijd aangesproken. De naam Elysee
Dental was mij al bekend en ik heb geen moment geaarzeld
toen ik deze kans kreeg. Als je dan ook nog eens
dagelijks de tevredenheid over en het vertrouwen in
ons bedrijf ervaart, dan zie ik het als mijn taak om dat
te conserveren en verder uit te bouwen.’ Katrien Naets
is letterlijk een ander verhaal. ‘Na het behalen van mijn
diploma interieurarchitectuur, heb ik 15 jaar als zodanig
gewerkt. Mijn echtgenoot (Jan van Agtmael -red.) startte
in 1989 zijn eigen tandtechnisch labo Unico . Dat betekende
administratie, marketing, inrichting labo. En zo
werd in 2002 het runnen van dit lab mijn hoofdtaak.
Elysee Dental nam niet alleen ons lab over vorig jaar,
maar bood mij ook een nieuwe uitdaging aan: Disctrict
Manager. En die heb ik aangenomen. Jona heeft mij een
aantal maanden begeleid, zodat ik in september 2011
ook echt kon starten. Elke dag is weer even boeiend en
afwisselend.’ Pascal Bellinaso is sinds maart 2012 District
Manager na 30 jaar commerciële functies bij diverse
bedrijven te hebben vervuld. ‘Het vooroordeel wegnemen
dat er soms nog bestaat over de productie in China, is
één van de dingen die ik graag doe. De tandarts moet
jou zien als confidant. Hij of zij moet het gevoel hebben
overal voor bij jou terecht te kunnen. Wij zijn het enige
Medical ISO9001 en ISO13485 bedrijf in België. We hebben
een enorme voorsprong als het om kwaliteitscontrole
gaat. Dat is fantastisch om je klanten te kunnen
melden.’ Michele Roothooft is, zoals ze zelf zegt: ‘Geen
mens om binnen te zitten’. Reden waarom ze voor de
salesafdeling koos, waar ze per 1 april van dit jaar District
Manager is. ‘Ik ben opgeleid tot fysiotherapeut. En
dat zijn mensen die niet stil kunnen zitten. Wat ik boeiend
vind aan dit werk is dat ik cursussen kan volgen die
s a l e s
E
29 Essentials - oktober 2012

30 Essentials - oktober 2012
voor tandartsen worden gegeven. Daar leer ik enorm veel
van. Samen met de interne opleiding bij Elysee Dental,
zorgt dat ervoor dat ik de tandarts goed gefundeerd
advies kan geven. Advies op maat dus. Als team hebben
we hetzelfde doel… de tandarts kennis te laten maken
met Elysee Dental, een goede band opbouwen en van
daaruit groeien, zonder ooit in te leveren op kwaliteit’.
Excelleren
Zo’n uitbreiding van het salesteam vraagt ongetwijfeld om
intensievere aansturing. Bart Van Der Auwelaer, commercieel
directeur Elysee Dental BeLux: ‘Samen met Michael
Schils (Manager Operations BeLux - red), neem ik alle
communicatiebeslissingen, daar valt ook de sales & marketing
onder. Goed inzicht in de behoeftes van de tandartsen,
is daarbij een eerste vereiste.’
Wij zijn daar volledig zelf verantwoordelijk voor. Wat het
team betreft; je moet allereerst weten waar mensen in
excelleren, en wat minder goed gaat. Dat laatste verander
je, dat stuur je bij door gesprekken en trainingen, en
dat eerste stimuleer je. Ik zet de lijnen uit, en die worden
gevolgd. Het team heeft echter een zeer grote mate van
zelfstandigheid, en dat moet ook in dit soort functies.’
The sky is the limit
Aan standaardadvies doet Elysee Dental niet, ook al omdat
het bedrijfspolicy is om altijd maatwerk te leveren.
Op alle gebied. Bart: ‘Een van de redenen waarom wij
onze klanten altijd gericht kunnen adviseren, afgestemd
op hun vraag en behoefte, is dat wij géén exclusiviteitscontracten
met fabrikanten sluiten. Zo krijgt de tandarts
altijd specifiek maatwerk. En dat is het fundament onder
onze werkwijze; overbrengen aan je klanten dat ze vertrouwen
in je kunnen hebben. Transparant zijn en vooral
eerlijk. Dat dat aanslaat, merken we. We zijn het afgelopen
paar jaar flink gegroeid. Zo hebben we een aantal overnames
gedaan - waaronder de labo’s Unico, in Merksem,
en Uni-Dent, in Leuven. Vooral door laatstgenoemde
zijn we in staat zijn om meer evidence based te werken.
Je kunt wel van alles roepen, maar wetenschappelijk
bewijs weegt. En door samenwerking met de KU Leuven,
waar Uni-Dent is gevestigd, beschikken we daarover.’
Nieuwsgierig als de redactie is, willen we ook graag weten
hoe de aansluiting met de overgenomen laboratoria
is verlopen. ‘Natuurlijk krijg je in het begin met zogenaamde
pijnpunten te maken. Mensen vragen zich af
waar ze aan toe zijn. Gaat het niet tot ontslagen leiden,
want, is er dan wel werk genoeg voor iedereen. Dat
wisten we vooraf, dus dan is het zaak om de mensen
te laten zien én ervaren door positieve en structurele
onderbouwing, dat er geen verliezers zijn. Alleen maar
winnaars. En nu merken we dat wat men eerst als
bedreiging zag, nu verdwenen is, en geven ze ook toe
dat er sinds de overname zich meer positieve ontwikkelingen
hebben voorgedaan dan in voorgaande jaren.
Dat we niet achteruit gaan, maar vooruit. En dat kweekt
teamgeest. Want dat zijn we: één team, met één doel.
En dat is de top bereiken. Wat ons betreft is the sky the
limit. Van cruciaal belang hierbij is en blijft het deontologisch
respect voor tandarts en hun klant, de patiënt.
Als je het zo doet, dan doe je het goed.’
De uitdaging
Wat ziet het team zelf als de ultieme uitdaging? Jona: ‘Je
niet alleen richten op groei, maar ook je bestaande klanten
vasthouden. En dat doe je door kwaliteit, kennis en
attitude.’ Jan: ‘Naast het conserveren van contacten en
het uitbouwen daarvan, zie ik het als mijn taak om ons
enorme gamma en prachtige commerciële aanbod dat
wij kunnen doen, op de juiste manier onder de aandacht
te brengen.’ Katrien: ‘Het perfect inspelen op de verwachtingen
die voor iedere tandarts weer anders zijn. En dit
dan te laten rijmen met het functioneren van Elysee Dental.’
Pascal: ‘Goed naar voren brengen van het hi-tech
werk dat we leveren. En dat we de meest geavanceerde
kwaliteitscontrole hebben die er is, waardoor we conformiteitskwaliteitscertificaten
kunnen afgeven. En natuurlijk
dat dit impliceert dat de kwaliteit van onze outsourced
producten hoogstaand is. ‘Michele: ‘Slagen in wat
we ons als salesteam als doel hebben gesteld. Overbrengen
dat we een mooi gamma hebben, aan een
gunstige prijssetting, dat we flexibel, transparant en betrouwbaar
zijn.’ J

Jan Devos
Michele Roothooft
Pascal Bellinaso
van der auwelaer: ‘van cruciaal
belang is het deontologisch respect
voor tandarts en patiënt.’
Katrien Naets Jona Coolsaet
Bart Van der Auwelaer
s a l e s
31 Essentials - oktober 2012

Eigenschappen
• Materiaal: nanopartikels keramiek
in kunsthars matrix
• Monolithisch (anatomisch gevormd
uit één stuk)
• Beschikbaar in diverse kleuren
• Adhesieve bevestiging
Metaalvrij restaureren
Lava Ultimate nu leverbaar
via de Elysee Dental Group
Voordelen
• Géén materiaalafschilfering
(chipping)
• Krachtendempend materiaal
• Slijtvast
• Af te werken als composiet
Leverbaar via: Lava Ultmate restauraties worden
in ons eigen, Lava geautoriseerde,
freescentrum vervaardigd op een vijf-
assige CNC-freesmachine.
Kan ook, op basis van een intra-orale
scan, als Volledig Digitale Kroon (dus
zonder gebitsmodellen en stompen)
worden geleverd.
Certified Lava Milling Center
Certified Lava Design Center
Certified Lava C.O.S. Center
Indicaties
• Solitaire kronen (ook implantaat-
gedragen), facings en in- en onlays
• Zowel in het front als in de
zijdelingse delen
Voor meer info:
Elysee Dental België
+32 (0) 16 27 00 40
Elysee Dental Nederland
+31 (0) 172 65 33 00
TTL Oosterwijk
+31 (0) 30 252 38 83