Je kunt als bedrijf klagen over het tekort aan goede chemici, maar ...

22
actueel
Melanie Balhuizen: ‘Die 500 euro per maand is natuurlijk mooi meegenomen’
Je kunt als bedrijf klagen over het tekort aan
goede chemici, maar je kunt ook zelf actie
ondernemen. Vijf bedrijven steken elk 5.000
euro per jaar in het opleiden van vijf studenten
scheikunde. Een signaal aan jongeren. ‘We
hebben excellentie nodig.’
Tekst: Paul Scheer | Foto: Christiaan Krouwels
FORUM #14/19.07.12

Studeren
met geld
van
Suikeroom
Vijfhonderd euro per maand meer op je rekening.
Dat klinkt niet verkeerd voor een eerstejaars, want
studeren is tegenwoordig al duur genoeg. Vijf jongeren
die in september scheikunde gaan studeren
aan de Universiteit van Utrecht krijgen die 500
euro straks bijgeschreven. Het geld is afkomstig
van vijf chemiebedrijven die het opleiden van
excellente chemici willen ondersteunen.
De vijf aankomende studenten hebben zich aangemeld
voor een initiatief van de Vereniging van de
Nederlandse Chemische Industrie (vnci) en de
Utrechtse universiteit. Het achterliggende idee
van de maandelijkse toelage is dat zij geen bijbaantjes
hoeven te nemen en zich kunnen concentreren
op hun studie. In hun eerste jaar gaan zij als
groep langs bij de deelnemende vijf bedrijven. In
het tweede jaar geven de studenten en de bedrijven
hun voorkeur voor elkaar aan en doen de studenten
bij het bedrijf van hun keuze een project
van een aantal weken.
23
Marlies van Wijhe van de gelijknamige producent
van onder meer Wijzonol-verf in Zwolle is algemeen
directeur van een van de deelnemende
bedrijven. Zij kan zich voorstellen dat de student
die bij haar stage komt lopen, later ook aan de slag
gaat bij het bedrijf, maar dat hoeft niet. ‘We zien
het tekort aan chemici en willen zo ons steentje
bijdragen. Ik hoop vooral dat het project twijfelaars
over de streep trekt om een technische – en
dan het liefst een chemische – richting te kiezen.
Maar we willen er ook wel iets voor onszelf uithalen,
bijvoorbeeld in de vorm van een stageproject.
We denken niet: we geven die arme student wat
extra geld.’
Met de deelname wil ze ook het imago van de verfindustrie
verbeteren bij jongeren. ‘Verf wordt nu
niet als sexy gezien.’ De financiële bijdrage ziet ze
niet als vervanging van de studiefinanciering door
de overheid. Het onderwijs moet geen particuliere
aangelegenheid worden. ‘Je moet het zien als onze
FORUM #14/19.07.12
bijdrage aan het overheidsstreven om meer technici
op de arbeidsmarkt te krijgen.’
zesjescultuur
‘Vroeger waren dit soort beurzen schering en
inslag, vooral bij grote bedrijven’, zegt Nelo Emerencia,
manager onderwijs en innovatie bij de vnci.
‘In die tijd stonden hoogleraren op de loonlijst van
bedrijven en vond er uitwisseling van personeel
plaats tussen bedrijven en universiteiten. Dat is
minder geworden toen de nadruk in het bedrijfsleven
kwam te liggen op de corebusiness, en activiteiten
die daar niet onder vielen werden afgestoten.
Maar nu zie je weer een toenadering.
Bedrijfsleven en onderwijs proberen zo het ontstaan
van een kloof te voorkomen.’
Die kloof is er voor een deel al. Het aantal bètastudenten
loopt terug en bedrijven klagen over het
niveau van afgestudeerden en over opleidingen die
niet aansluiten bij hun wensen. De studiebeurs is

maarten bransen
‘Stimulans om er
vol voor te gaan’
24
actueel
‘Het geld is leuk, maar daar doe ik het niet voor. Ik ga voorlopig toch
niet op kamers wonen. De chemiebeurs spreekt me vooral aan
vanwege de stagekansen die je krijgt en de wereld van de chemie
die je leert kennen. Het is voor mij een stimulans om er vol voor te
gaan.’
‘Ik heb wel iets met fundamenteel onderzoek. Het kan zijn dat ik
die richting op wil na mijn masteropleiding. Maar het bedrijfsleven
vind ik ook interessant. Daar bereik je meer, leiden je inspanningen
echt tot een product.’
‘Ik wil weten hoe dingen in elkaar zitten. Als biologie de wereld is
die je kunt zien en wis- en natuurkunde de abstracte wereld vormen,
is scheikunde de verbinding tussen die twee. Jongeren die
niet geïnteresseerd zijn in scheikunde hebben vaak geen beeld van
wat je ermee kunt doen. Bij geneeskunde is het bijvoorbeeld
duidelijker waar het toe dient, namelijk mensen beter maken.’
‘Maar goed, scheikunde kan ook wel ingewikkeld zijn. Je moet het
leuk brengen. Bij mij op school werd bijvoorbeeld een minicongres
georganiseerd met wetenschappers. En je moet het in de les kunnen
toepassen, concreet ergens mee bezig zijn. Het helpt als er een jonge
docent voor de klas staat, en geen saai ouder iemand. Die jonge
docent is nog enthousiast.’
FORUM #14/19.07.12
melanie balhuizen
‘Zonder scheikunde
zou er niks zijn’
‘Ik zie het meedoen aan het studieprogramma als een unieke kans.
Die 500 euro per maand is natuurlijk mooi meegenomen. Dat
betekent dat ik me minder zorgen hoef te maken over bijbaantjes. Ik
ben wel van plan om er dingen naast te doen. Op school was ik
bijvoorbeeld voorzitter van de leerlingenraad. Bij het selectiegesprek
werd ook benadrukt dat we verder zouden kijken dan alleen
de boeken.’
‘Er is toen niet expliciet gevraagd of ik in het bedrijfsleven wilde
gaan werken. Uiteindelijk lijkt het me wel leuk om iets forensisch te
gaan doen na mijn studie. Maar het kan ook dat ik in het bedrijfsleven
terechtkom of voor de klas ga staan, dat weet ik nog niet.’
‘Scheikunde heeft me altijd al aangesproken. Het is de basis van
alles, het allerkleinste deeltje. Zonder scheikunde zou er niks zijn.
Ik vind het interessant om te zien hoe deeltjes en stoffen op elkaar
reageren.’
‘Op mijn school was ik niet alleen het enige meisje maar überhaupt
de enige die scheikunde ging studeren. Op de universiteit is van de
instroom tegenwoordig 40 procent vrouw. Ergens begrijp ik wel
dat het vak niet zo populair is, want het is toch lastige stof. Als je
het niet snapt, heeft het ook geen aantrekkingskracht.’

om die kloof weer wat te dichten. Emerencia: ‘De beurs is een
signaal aan jongeren. Daarmee zeggen we dat de industrie
alleen maar in Nederland kan blijven als er voldoende goede
mensen te vinden zijn. We hebben excellentie nodig. Jongeren
moeten meer hun best doen. Met een zesjescultuur krijg je
geen ondernemingszin en innovatiekracht.’
Het beurzenproject blijft in eerste instantie beperkt tot de
Universiteit van Utrecht. Volgend studiejaar staat een landelijke
uitrol gepland met zestig beurzen: twintig voor de universiteit
en veertig voor het hbo. Voor Utrecht is gekozen omdat
de scheikundeopleiding met ongeveer zeventig eerstejaars
één van grootste van het land is. ‘We staan bovendien op
nummer 1 in de ranking van Elsevier’, merkt onderwijsdirecteur
Andries Meijerink fijntjes op. ‘De opleiding heet ook
gewoon scheikunde; we hebben geen fancy naam verzonnen
die het goed zou moeten doen bij jongeren. Scheikunde is een
vak, je hebt een brede kennis nodig om het toe te kunnen passen.’
Hij verwacht niet dat jongeren en masse scheikunde kiezen
met de chemiebeurs in het vooruitzicht. Maar het initiatief
kan misschien jongeren over de streep trekken die zich zorgen
maken over een studie die langer kan duren en daardoor duurder
voor hen is. Het aantal aanmeldingen in Utrecht is in elk
geval met 40 procent gestegen na de bekendmaking van de
beurs. Veel studenten in spé moesten worden teleurgesteld.
Maar Meijerink is niet bang voor scheve gezichten. ‘Een
groepje van de slimsten heb je er altijd tussen zitten. Die hebben
ook een extra uitdaging nodig om hun capaciteiten volledig
te benutten.’
De uitverkoren vijf, die onder meer zijn geselecteerd op hun
eindexamencijfers, motivatie en maatschappelijke activiteiten,
volgen een zogenoemd Honours Programma, een extra
studieprogramma voor de beste studenten van een opleiding.
Ook vormen zij met de beste studenten van alle opleidingen
aan de universiteit een groep waarvoor onder meer symposia
en excursies worden georganiseerd.
Volgens Meijerink heeft scheikunde het lastig in vergelijking
met andere bètaopleidingen. ‘Het is hard werken, en scholieren
zijn daar bang voor. Je hebt veel contacturen – dertig per
week in het eerste jaar. Naast theorie krijg je veel praktijk,
want je moet de leerstof in een laboratorium kunnen toepassen.
Je kunt ook stellen dat je waar krijgt voor je collegegeld.’
‘Met de beurs laat de industrie zien dat het haar menens is.
Het belang van chemieonderwijs wordt niet alleen meer met
de mond beleden, maar ook met geld. Scheikundestudenten
maken bovendien kans op een goede baan.’ Hij benadrukt dat
chemici overal hard nodig zijn: in bedrijfsleven, onderwijs en
onderzoek. ‘Je ziet nu dat docenten zonder bevoegdheid scheikunde
geven omdat er te weinig bevoegde docenten zijn. Die
onbevoegde docenten doen hun best, maar zij zullen niet
degenen zijn die bij jongeren het vuur voor de chemie doen
ontbranden.’
25
FORUM #14/19.07.12
column scheer
Vakantie-app
Alles is tegenwoordig doordrenkt van moderne media, ook de vakantie.
Dat begint al in de auto. Op de i-Phone stellen we Navigon
in. De slimme telefoon gebruiken we ook om muziek te beluisteren
via Spotify. Achterin zitten de kinderen met een koptelefoon op
naar muziek op hun eigen i-Pod te luisteren. Waar is de tijd gebleven
dat we met z’n vieren naar voorleescd’s van Matilda en Alleen
op de wereld luisterden?
Dvd-schermpjes achterin hebben we niet. Dat vonden we dan
weer te ver gaan in de modernisering van de autorit naar de zon.
Maar we hebben wel een laptop en de Lord of the rings-trilogie op
dvd mee, voor een regenachtige dag in de tent. Dat checken we op
Buienradar.
Campings vinden we op internet. Op Google Maps kunnen we zien
of het er uit de lucht of op Streetview een beetje uitziet. Gemaakte
foto’s gaan meteen op Facebook. Op de camping zelf spelen
we, als er wifi is, Wordfeud met elkaar of met anderen op afstand.
Scrabble kunnen we dus thuisgelaten. Dan zit je ’s avonds ook niet
te turen naar je letters bij kaarslicht of een gaslamp.
Over verlichting gesproken: met de zaklamp-app op je mobiel kun
je ’s nachts, al scheerlijnen van andere tenten ontwijkend, je weg
naar het sanitairgebouw vinden. Bij wijze van nostalgie wel met
een wc-rol onder je arm.
Nostalgie, misschien zit daar wel wat in. Gewoon weer terug naar
de basis. Op pad gaan met routekaarten die zo onhandig uitvouwen
in de auto. Lekker ruziemaken met elkaar in plaats van met
Navigon als je een afslag mist. En om het goed te maken, zingen
we met z’n allen Maak geen ruzie in de auto van Bert & Ernie.
Als we het aandurven, nemen we geen mobiel mee. We kunnen
helaas niet meer luisteren naar de anwb-oproepen via de Wereldomroep,
want die is opgeheven. Niet meer pielen met een klein
radiootje, zoekend naar de beste ontvangst. Dus bellen we om de
paar dagen vanuit een telefooncel naar huis om te laten weten
waar we zitten. Als we nog een telefooncel kunnen vinden.
Paul Scheer
jeroen poortvliet