De toekomst van aanbieders van jeugd- en opvoed ... - Boer & Croon

6. De jeugdzorg ontleed
In het vorige hoofdstuk is betoogd dat veel van de strategische bewegingen van zorgaanbieders mogelijk
slechts tijdelijke voordelen zullen opleveren. De vraag is dan welke organisaties op langere termijn succesvol
kunnen zijn. Tijdens de discussie hierover werd duidelijk dat er geen eenduidig beeld is van wat er in de toe-
komst van de jeugdzorg (in brede zin) verwacht wordt. Ook een gemeenschappelijke taal ontbreekt. Voordat
de kernvragen konden worden beantwoord, was het dus zaak om eerst een helder overzicht te geven van de
verschillende typen aanbod die in de toekomst gevraagd zullen worden. Daarvoor is de jeugdzorg in acht typen
aanbod ontleed. Ieder type is in de toekomst maatschappelijk en zorginhoudelijk relevant. Daarnaast is ieder
type op zich zorginhoudelijk en bedrijfskundig uitvoerbaar voor een zorgaanbieder, mits dit op de juiste wijze
wordt georganiseerd.
Vaststellen
Aanspraak
Wettelijke
Taken
Programmatisch
Aanbod
Gespecialiseerd
(intramuraal )
• Stelt het recht op gemeentelijk
genancierde zorg vast
• Door of in opdracht van de
gemeente
• Onafhankelijk
• Voert de wet uit (jeugdbescherming,
jeugdreclassering
en voogdij)
• Heeft een primaire focus op het
kind, het gezin en de wettelijke rol
• Doel en werkwijze staan vaak vast
• Gestandaardiseerd aanbod
(zorg en/of preventie)
• Input en resultaat vooraf goed
voorspelbaar
• Geschikt voor specifieke situaties
en/of doelgroepen
• Specifieke intramurale
voorzieningen voor bepaalde
doelgroepen of situaties
• Biedt kennis, zorg en verblijf,
inclusief voorzieningen daar
omheen
Publieksfuncties
Wijk & Buurt
Wonen &
Opgroeien
Gespecialiseerd
(ambulant/
poliklinisch)
In het bovenstaande is het gehele jeugdveld begrepen, dus inclusief jeugd-GGZ en jeugd-LVB
• Informatie, voorlichting,
meldpunten en speciale projecten
gericht op bewustwording bij het
publiek
• Door of op last van de gemeente
• Communicatie staat centraal
• De primaire zorgfunctie in wijken
en buurten
• Lokaal sterk aanwezig
(o.m. in scholen)
• Leveren zelf ook zorg en verwijzen
door indien nodig
• Primaire focus op (langdurig)
verblijf in combinatie met
opgroeien
• Lange en nauwe relaties tussen
aanbieders en cliënten
• Specifieke ambulante en
poliklinische voorzieningen voor
bepaalde doelgroepen en
situaties
• (Zeer) gespecialiseerd
‘Vaststellen Aanspraak’ doet denken aan indicatiestelling. Het gaat daarbij echter niet alleen om het vaststellen
van de zorginhoudelijke noodzaak, maar vooral ook om het vaststellen van een door de gemeente betaald recht
op zorg voor de burger. De verwachting is dat ‘Vaststellen Aanspraak’ onafhankelijk zal zijn, zeer dicht bij de
gemeente zal liggen en mogelijk zelfs in eigen beheer zal worden uitgevoerd. Een enkele zorgaanbieder kan op
basis van vertrouwen ook aanspraak vaststellen in een verlengde armconstructie (zelfindicatie), maar zal daarbij
wel achteraf getoetst worden op rechtmatigheid.
‘Publieksfuncties’ zijn meer communicatief getint en gericht op het bredere publiek, zoals informatie en voor-
lichting, maar ook het AMK valt hieronder. De aard van dit werk is relatief minder zorgverlenend. De afstand tot
de gemeente zal klein moeten zijn, aangezien ‘Publieksfuncties’ relevant zijn voor beleidsmakers en voor de
lokale politiek; enerzijds als instrument van het beleid, maar anderzijds ook als aanvoer van essentiële beleidsin-
formatie. Aanbieders van ‘Publieksfuncties’ zullen naar verwachting zeer dicht bij de gemeenten opereren.
‘Wettelijke Taken’ omvat jeugdbescherming, jeugdreclassering en voogdij. De organisaties die ‘Wettelijk Taken’
uitvoeren zijn gebonden aan de aanwijzingen van rechters, de regels die in de wet zijn opgenomen en aanwij-
zingen die daarover door het betreffende ministerie worden gegeven. Het doel van het handelen is formeel
vastgelegd en is vaak helder en concreet. De gemeente heeft daarmee veel minder invloed op de uitvoering van
de werkzaamheden. De verwachting is dat ‘Wettelijke Taken’ door regionaal werkende, middelgrote organisaties
zullen worden aangeboden, die zich iets meer afstand van de gemeenten kunnen veroorloven.
‘Wijk & Buurt’ betreft jeugdzorg in wijken en buurten, op scholen, pleinen en in straten. Het gaat daarbij om zorg
aan individuen of aan gezinnen geleverde (algemene) jeugdzorg, maar ook om advies aan leraren, het deelne-
men in zorgadviesteams, het meedraaien in wijkteams, enzovoorts. De professionals die deze werkzaamheden
uitvoeren zijn doorgaans ervaren en hebben een brede kennis van de jeugdzorg en het werkterrein. Het is nu al
duidelijk dat de gemeente zich zeer actief zal bemoeien met dit type aanbod. Daardoor is het de verwachting
dat ‘Wijk & Buurt’ doorgaans zal worden geleverd door vertrouwde lokale organisaties met een zeer sterk lokaal
netwerk. Ook is het denkbaar dat de gemeente dit zelf gaat doen.
16 17