Nederlandse - Adviesraad Internationale Vraagstukken

Israëlische grondgebied moet kunnen bestrijken. Noord-Korea beschikt naar verluidt
over een drietrapsraket met een bereik van 5000 kilometer 9 , en Pakistan en India zijn
verwikkeld in een wedloop met middellange-afstandsraketten die kernladingen kunnen
overbrengen. Het risico van een verdere modernisering van dergelijke raketten in Azië
is niet denkbeeldig. Een comité van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden constateerde
onlangs dat China door ontvreemding van Amerikaanse militaire geheimen thans
beschikt over voldoende informatie om zijn nucleaire arsenaal, dat nu nog is gebaseerd
op ontwerpen uit de jaren vijftig, op korte termijn aanzienlijk te moderniseren. Met
deze informatie moet China in staat worden geacht onder meer mobiele intercontinentale
raketten, intercontinentale lanceerinrichtingen op onderzeeërs en raketten met
meervoudige kernladingen te produceren. 10 Tegen deze achtergrond hoeft het geen
verwondering te wekken dat de ontwikkeling van een adequaat afweermechanisme
tegen ballistische raketten in veel landen hoge prioriteit geniet.
Informatietechnologie
De snelle ontwikkelingen op communicatie- en informatiegebied zijn onmiskenbaar
mede van betekenis voor de internationale vrede en veiligheid. Het is steeds gemakkelijker
geworden toegang te krijgen tot moderne informatie- en communicatiesystemen.
Daardoor kunnen niet alleen steeds meer staten, maar ook niet-statelijke actoren
beschikken over middelen die nog geen tien jaar geleden waren voorbehouden aan de
grote mogendheden. Voorbeelden zijn steeds krachtiger mobiele communicatie-apparatuur,
middelen om radioverkeer en elektrische apparaten te blokkeren (jamming), vrij
beschikbare coderingsapparatuur, commerciële waarnemingssatellieten 11 en het inmiddels
algemeen toegankelijke Global Positioning System (GPS). Daarnaast is het op het
Internet betrekkelijk eenvoudig informatie te vinden over de aanmaak van massavernietigingswapens,
de aanschaf van wapensystemen of het werven van huurlingen.
Er wordt wel betoogd dat de slagvelden van de toekomst niet meer beperkt zullen blijven
tot de fysieke ruimte, maar door de strijd om informatiedominantie een steeds grotere
cyberspace- component zullen krijgen. 12 Het National Defense Panel, dat in
opdracht van het Amerikaanse ministerie van Defensie de veiligheidsdreigingen van de
21e eeuw heeft geanalyseerd, beschouwt een dergelijke ontwikkeling als één van de
8 Overigens bleek zelfs al het oude type SCUD dat Irak tijdens de Golfoorlog gebruikte, moeilijk te op te
sporen. Volgens Th. Keany en E.A. Cohen (Gulf War Air Power Survey (GWAPS), Summary Report,
Washington 1993, pp. 84-87) werd tijdens de Golfoorlog slechts vijftien procent van de Iraakse SCUDlanceerinstallaties
met succes uitgeschakeld. Zie ook: V.J. Warner, ‘Technology favors future land forces’,
in: Strategic Review jg. 26, 1999, nr. 3, p. 50.
9 Ministerie van Defensie, Hoofdlijnennotitie voor de Defensienota 2000, Den Haag 1999, pag. 9.
10 Report of the Select Committee on U.S. National Security and Military/Commercial Concerns with the
People’s Republic of China (Cox Report), Washington 1999, pp. 72 tm.78.
11 De kwaliteit van ‘gewone’ commerciële observatiesatellieten wordt steeds beter. De Ikonos 1, die in
mei 1999 gelanceerd zou worden, moest vanaf 300 kilometer hoogte een optische resolutie van één
meter kunnen bereiken. Zie: S. Rispens, ‘Spoorzoeken vanuit de Ruimte’, in: Intermediair, 6 mei 1999,
pag. 31.
12 Bijvoorbeeld door R.J. Bunker, ‘Technology in a Neo-Clausewitzian Setting’ in: G. de Nooy (red), The
Clausewitzian Dictum and the Future of Western Military Strategy, Den Haag 1997, pp. 75 tm. 91.
11