Nederlandse - Adviesraad Internationale Vraagstukken

oute’ hun inkomsten mede uit de opbrengsten van de drugshandel. 17 Op een vergelijkbare
wijze is Somalië sinds het begin van de jaren negentig één van de belangrijkere
Afrikaanse doorvoerlanden voor verdovende middelen naar West-Europa en de Verenigde
Staten geworden en is in Albanië sinds 1997 een grootscheepse illegale wapenhandel
op gang gekomen. Dat dergelijke criminaliteit, indien eenmaal ontstaan, hardnekkige
vormen kan aannemen bewijzen de drugssyndicaten in Noord-Thailand en Birma, die
meer dan vijftig jaar geleden werden opgericht ter ondersteuning van de Kwomintang en
nog steeds een bloeiend bestaan leiden. Een aparte vorm van georganiseerde, grensoverschrijdende
criminaliteit is piraterij. Met name in Azië (Golf van Bengalen, Straat
van Malakka, Chinese Zee) kan deze door gebrekkige controle van de relevante overheden
in toenemende mate het scheepsverkeer onder druk zetten.
Het komt ook voor dat guerrilla-bewegingen in door hen beheerste gebieden criminele
activiteiten ontwikkelen om in het eigen voortbestaan te voorzien. Verdenkingen hieromtrent
bestaan onder meer tegen de PKK (Turkije/Irak), het NPA (Filippijnen), de Tamil
Tijgers (Sri Lanka), de FARC (Colombia), het Lichtend Pad (Peru) en de Rode Khmer
(Cambodja). De wijze van opereren van dergelijke organisaties verschilt nauwelijks van
die van de georganiseerde misdaad: er wordt ‘beschermingsgeld’ geïnd, waarvan milities
en een eigen exportorganisatie van illegale goederen -soms gebruikmakend van
gevluchte landgenoten in het buitenland- in stand worden gehouden. In elk van deze
gevallen bestaat een duidelijk verband tussen instabiliteit en dergelijke criminele activiteiten.
Terrorisme
De grootste risico’s van terrorisme voor de internationale veiligheidssituatie lijken niet
in de eerste plaats meer te komen uit de hoek van de ‘traditionele’ terroristische organisaties,
zoals het Ierse Republikeinse Leger, de Rode Brigades, het Japanse Rode
Leger, en Armeense en Palestijnse bevrijdingsorganisaties. Zulke organisaties hebben
veelal een duidelijk omschreven politiek doel waaraan ze, mede door middel van hun
terreuraanslagen, zoveel mogelijk publiciteit aan willen geven. Hun acties kenmerken
zich wel door (dreigen met) spectaculaire gewelddadigheid, maar zijn dikwijls gericht
tegen enkelingen. Traditionele groeperingen met een politieke ideologie streven er niet
naar zoveel mogelijk (dodelijke) slachtoffers te maken. Ze beogen immers begrip voor
hun zaak te winnen. 18 Ook hechten ze doorgaans aan het leven van hun leden en hun
eigen voortbestaan. Hoewel ‘traditionele’ terreurorganisaties in het recente verleden
overheden voor grote problemen hebben gesteld, zijn hun doelstellingen en tactiek te
doorgronden. Er valt daarom min of meer trefzeker beleid tegenover te stellen.
Bedreigender en minder goed aan te pakken, zijn de vooral sinds de jaren tachtig opgekomen
mystiek of religieus gemotiveerde groeperingen. In twee belangrijke aspecten
onderscheiden zij zich van de meer traditionele organisaties. Ten eerste is het niet hun
voornaamste doel begrip voor hun zaak te winnen onder gewone ‘stervelingen’. Hun
acties lijken veeleer gericht op een onsterfelijk gehoor, of op een publiek van ingewijden.
Zij nemen dan ook vaak niet de moeite hun aanslagen, hoe ‘succesvol’ ook,
publiekelijk op te eisen. Zij zijn daardoor verhoudingsgewijs moeilijker te traceren. Ten
17 A. Politi, ‘European Security: the New Transnational Risks’, Chaillot Paper 29, Parijs 1997, pag. 23. Aan
de Bosnische groeperingen kan waarschijnlijk ook het Kosovaarse bevrijdingsfront UÇK worden toegevoegd.
18 B. Roberts, ‘Has the Taboo been broken?’ in: B. Roberts (red.), Terrorism with Chemical and Biological Weapons,
Alexandria 1997, pag. 127.
13