Teelthandleiding wintertarwe - Inleiding en inhoudsopgave

Bruine roest is een ziekte, die vaak wat later in het groeiseizoen optreedt. Op bladeren en
bladscheden ontstaan ronde, bruine sporenhoopjes in een lichtgroene hof. De sporenhoopjes
liggen vaak verspreid over het blad. De aantasting is meestal verspreid over het perceel, maar
haarden komen voor. Sporen worden met de wind verspreid, ook over grote afstanden. Hoge
temperaturen (20 à 30 °C) zijn gunstig en kunnen een explosieve uitbreiding van bruine roest
geven. Door rassenkeuze en inzet van fungiciden kan schade door bruine roest worden
tegengegaan. Door het optreden van nieuwe fysio’s kunnen aanvankelijk weinig vatbare
rassen toch ernstig worden aangetast door bruine roest.
Kafjesbruin kan bladeren en aren aantasten. Bij aantasting van het blad wordt deze ziekte
vaak als bladvlekkenziekte aangeduid. Op het blad groeien donkerbruine puntjes uit tot
vlekken met een bleek, okerachtig centrum. De vlekken groeien uit, vloeien samen en doen
het blad afsterven. In de vlekken ontwikkelen zich de vruchtlichamen of pycniden, die echter
met het blote oog moeilijk te zien zijn. Verwarring met andere ziekten (bladseptoria en gele
bladvlekkenziekte) kan gemakkelijk voorkomen. De ziekte kan ook in langgerekte bruine
vlekken op de stengel voorkomen. Bij zware aantasting verschrompelen de knopen en de
halmen kunnen op deze plaats breken. De ziekte is door rassenkeuze niet afdoende tegen te
gaan. Een tijdige bestrijding met chemische middelen kan de ziekte goed bestrijden.
De sneeuwschimmel veroorzaakt op bladeren onregelmatige bleekgroene waterige vlekken,
die later bruin verkleuren. Door voortgaande schimmelgroei ontstaan grote vlekken, wat tot
bladsterfte leidt. De infectie ontstaat vanuit het zaad en vanuit de grond en kan niet worden
voorkomen; wel kan door ontsmetten van zaaizaad de aantasting worden tegengegaan.
De gele bladvlekkenziekte wordt de laatste jaren steeds vaker geconstateerd, op vrij
uitgebreide schaal in het graanrijke bouwplan op de zware klei in Groningen. Op bladschijven
ontstaan kleine, ovale, geelbruine vlekken met een donkere punt. Later zijn het onregelmatig
begrensde verbruiningen, meestal met een geel hof rondom een donker centrum. Bij ernstige
aantasting treedt afsterving en indroging van de bladpunten op. Tussen rassen bestaan
verschillen in gevoeligheid. De schimmel infecteert het gewas vanuit stroresten of vanuit het
zaaizaad. De ziekte kan worden tegengegaan door gebruik te maken van gezond c.q. ontsmet
zaaizaad en geen tarwe na tarwe te zaaien. De ziekte kan door chemische middelen goed
worden bestreden.
3.4. Aarziekten
Een aantal van de bladziekten kunnen na de bloei de pakjes (meeldauw, gele roest) of de
korrels (kafjesbruin, sneeuwschimmel) aantasten. Ziekten, die uitsluitend op de aar
voorkomen zijn de rode kafschimmel of kafjesrood (Fusarium culmorum en Fusarium
graminearum) en in mindere mate moederkoren (Claviceps purpureum). Verder komen
diverse schimmels voor die geen schade doen en algemeen worden aangeduid met
'zwartschimmels'.
In de aar worden meeldauw en gele roest aangetroffen op de kelk- en kroonblaadjes van de
pakjes; meeldauw zit vooral aan de buitenkant, gele roest vooral aan de binnenkant. Beide
schimmels penetreren niet in de korrel. Dit laatste is wel het geval met kafjesbruin en de
sneeuwschimmel. Voor een beschrijving van deze ziekten wordt verwezen naar de
bladziekten.
De rode kafschimmel of aarfusarium infecteert de pakjes, die afzonderlijk of in groepjes
vroegtijdig verbleken terwijl de rest van de aar groen blijft. De aangetaste pakjes verkleuren