Het ABC van octrooien.pdf - Vno Ncw

Het ABC van octrooien VNO-NCW / MKB-Nederland
Tegelijkertijd is het zonneklaar dat octrooien een essentiële bijdrage hebben geleverd en
nog steeds leveren aan de snelle ontwikkeling van de technologische industrie gedurende
de afgelopen decennia. De innovatieve bedrijven in de technologische industrie zien het
octrooisysteem als een wezenlijk onderdeel van hun business model.
Octrooien, het algemeen belang en de politiek
Een octrooi geeft voor een beperkte tijd een monopolie op het gebruik van een uitvinding.
Er zal altijd een spanning zijn tussen het belang van de eigenaar van het octrooi om zijn
monopolie te verdedigen en het belang van derden om gebruik te maken van de
technologie die door het octrooi beschermd wordt. In sommige gevallen grijpt de overheid
in als ze denkt dat het algemeen belang daarmee gediend is. Zo dwong de Amerikaanse
overheid na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog de gebroeders Wright en Glenn H.
Curtiss om hun octrooien op vliegtuigbouw te poolen en ter beschikking te stellen aan
derden. De ontwikkeling van militaire vliegtuigen mocht niet geschaad worden door
octrooiperikelen. In onze tijd zijn er vaak hevige discussies over het algemeen belang en
de beschikbaarheid en prijs van geoctrooieerde medicijnen, vooral in ontwikkelingslanden.
Omdat deze spanning inherent is aan het octrooisysteem, is het onvermijdelijk dat politici
soms moeilijke keuzes moeten maken.
In de discussie over de octrooiopkopers is het niet vruchtbaar om te spreken van ‘misbruik’
van een octrooi, een term die juridisch sowieso vrijwel niet te definiëren valt. Het is
volstrekt legitiem en goed voor innovatie wanneer een onderzoeksbedrijf zelf geen
producten maakt maar inkomen genereert uit octrooien, via verkoop of licenties. Het is ook
legitiem voor een onderneming om zijn licentiestrategie en –beleid over te dragen aan een
gespecialiseerd bedrijf. Vaak zijn deze gespecialiseerde bedrijven immers beter in staat om
de octrooibelangen van een kleine ‘David’ tegen een grote ‘Goliath’ te verdedigen dan
David zelf. Wanneer is sprake van een ‘assertieve strategie’ om inbreuk door ‘namakers’ te
bestrijden, wanneer van ‘agressief misbruik’ ten koste van ‘onschuldige producenten’? Het
onderscheid is ethisch niet altijd eenvoudig te maken, en juridisch al helemaal niet.
Het is beter ons te concentreren op de kwaliteit, efficiëntie en betaalbaarheid van het
octrooisysteem. Als we dat verbeteren, ruimen we de oorzaken op van het vermeende
probleem van de octrooiopkopers. Bij het verbeteren van het octrooisysteem gaat het niet
alleen om het proces van het verlenen van een octrooi, maar ook om de administratieve en
juridische behandeling van geschillen over een bestaand octrooi.
Politici kunnen er veel aan doen om het octrooisysteem zo goed mogelijk te laten
functioneren. Dat is in het algemeen belang, want een goed functionerend octrooisysteem
jaagt innovatie aan. Het is belangrijk dat overheden via de octrooibureaus zorgen dat de
kwaliteit van octrooien goed is. Daarbij valt te denken aan de volgende punten:
− Alleen octrooien voor echte uitvindingen. Innovatie is niet gediend met octrooien voor
uitvindingen die die naam eigenlijk niet waard zijn (de zogenaamde ‘raising the bar’
discussie). Teveel octrooien maakt het alleen maar moeilijker voor bedrijven om het
‘octrooilandschap’ van een sector of technologie te overzien.
− Geen jarenlange vertraging in de beslissing over de toekenning van een octrooi. Zolang
een octrooiaanvraag nog niet is toegekend of afgewezen, verkeren zowel de aanvrager
10