Het ABC van octrooien.pdf - Vno Ncw

Het ABC van octrooien VNO-NCW / MKB-Nederland
Inleiding
Dit document geeft een kort overzicht van de manier waarop octrooien innovatie
bevorderen. Octrooien zijn een vorm van intellectueel eigendom, net als het auteursrecht
(copyright), merkrecht (trademark) en tekeningen- en modellenrecht. De algemene
gedachte is dat intellectueel eigendom creativiteit en innovatie bevordert omdat het de
uitvinder, schrijver, componist of ontwerper de kans geeft om zijn product, tekst, lied of
design te beschermen, waardoor hij de vruchten van zijn werk kan plukken. Gebrek aan
bescherming zou de drijfveer wegnemen om transpiratie en inspiratie in te zetten voor een
nieuwe creatie. Zodoende wordt innovatie in een maatschappij gestimuleerd. Bij octrooien
gaat het om de bescherming van uitvindingen van producten of processen met een
technische toepassing.
Er vindt momenteel veel discussie plaats over de relatie tussen octrooien en innovatie. Dat
is niets nieuws. Octrooien bestaan al honderden jaren en in tijden van snelle
technologische of economische veranderingen wordt deze relatie vaak met passie
bediscussieerd. In onze tijd conditioneren globalisering, digitalisering, de biotechrevolutie
en de onstuimige groei van het aantal octrooien het debat.
Dit debat is belangrijk. Octrooien zijn een belangrijke waardebron voor ondernemingen.
Octrooien en andere vormen van intellectueel eigendom vormen immers vaak een
essentieel onderdeel van de ‘intangibles’ (immateriële activa) op de balans van een bedrijf.
Bij veel beursgenoteerde bedrijven zijn die intangibles de laatste decennia sterk gegroeid
tot wel 70 of 80% van de totale activa.
Dit stuk zet de belangrijkste feiten en argumenten rond octrooien op een rijtje vanuit het
perspectief van de technologische industrie. Na een korte uitleg van de basisbegrippen en
discussiepunten komen vier thema’s kort aan de orde: het belang van octrooien voor
kenniseconomie en open innovatie; octrooien en het mkb; de explosieve groei van het
aantal octrooien en zijn gevolgen; en enkele suggesties hoe het octrooisysteem nog beter
kan functioneren.
Uitvindingen en octrooien: de ‘basics’
Een octrooi of patent geeft een uitvinder gedurende 20 jaar het alleenrecht op het gebruik
van zijn uitvinding. Wil iemand anders gebruik maken van de uitvinding, dan moet deze
(rechts)persoon toestemming vragen aan de eigenaar van het octrooi. Stemt de
octrooihouder in, dan geeft deze een licentie, meestal tegen betaling. Octrooien worden
verleend door de overheid, via een octrooibureau. Zo’n bureau beslist of de uitvinding een
octrooi waard is.
Een octrooi geeft de uitvinder – een persoon, een universiteit of een bedrijf – dus de kans
om zijn uitvinding te beschermen en er zelf de vruchten van te plukken. Dit is erg
belangrijk voor jonge, innovatieve bedrijven. Hun uitvinding is vaak hun belangrijkste
kapitaal. De bescherming met een octrooi geeft hen de kans hun bedrijf uit te bouwen.
Octrooien stellen ondernemingen, klein en groot, in staat de kosten van onderzoek en
4