Aug. nr 97 - Oud Bennekom

T}E KOSTERSTEEI{
t
f{ummer 97
Augustus 2006

Open Monumentendag 2006
Redactie
Jaarlijks worden in het tweede weekend van september de Open Monumentendagen gehouden.
In Ede beperken we ons tot één dag, namelijk zaterdag 9 september. Door het
Landelijk Bureau is als thema in 2006 gekozen voor ‘Feesten’. Voor Bennekom biedt dat
weinig aanknopingspunten. Uitbundige volksfeesten kennen wij niet, en gebouwde monumenten
die betrekking hebben op feestelijke gebeurtenissen of bijeenkomsten zijn in
Bennekom niet te vinden. De muziektent die eertijds stond op de hoek van de Schoolstraat
en de Prins Bernhardlaan is helaas afgebroken.
De redactie van de Kostersteen heeft Henk Gijsbertsen gevraagd een artikel te schrijven
over feesten die vroeger in Bennekom werden gehouden. Op Monumentendag zal in het
Kijk- en Luistermuseum een expositie te zien zijn met foto’s van feesten in het vroegere
Bennekom.
We geven een kort overzicht van de overige activiteiten in de gemeente Ede.
- Het startsein voor Open Monumentendag in de gemeente Ede wordt gegeven op vrijdagavond
8 september om 20.00 uur bij het Koepeltje bovenaan de Hullenberglaan.
De Koepelstichting Bennekom zorgt voor een optreden van zangeres Paula Vos
m.m.v. het Musicalkoor van de Edese Muziekschool.
De Vereniging van Edese Monumenteneigenaren zal een folder uitgeven van vijf horeca-instellingen
die een monumentenstatus hebben. Dat zijn in Bennekom het Ou- de
Postkantoor, in Ede het Oude politiebureau, Buitenzorg en Pannenkoekboerderij
Kernhem, en in Lunteren hotel Floor.
- Over de geschiedenis van het Openluchttheater te Ede wordt een tentoonstelling ingericht
in het bij theater gelegen clubgebouw van de Edese Commerciële Club. In 2006
is het honderd jaar geleden dat in het dorp Ede permanent militairen werden gelegerd.
In een gezamenlijk project wordt aan dit eeuwfeest aandacht geschonken door het
Gemeentearchief Ede en vier musea, nl. Museum Luchtdoelartillerie, het Museum
Verbindingsdienst, het Museumpark Harskamp en het Historisch Museum Oud-Ede.
Drukkerij Modern te Bennekom
DE KOSTERSTEEN
Nummer 97 Augustus 2006
1

Enkele passagiersbussen zullen een gratis halfuurs-pendeldienst onderhouden langs
deze musea, met tevens instapmogelijkheden in Bennekom (Kijk- en Luistermuseum)
en Lunteren.
- Omdat Monumentendag samenvalt met de nationale orgeldag, zullen in Bennekom de
Oude Kerk en de Gereformeerde Kerk geopend zijn.
Voor nadere bijzonderheden verwijzen wij naar berichten in de plaatselijke pers.
Feesten in Bennekom
Henk Gijsbertsen
In het Orthodox Protestantse Bennekom is nooit veel feest gevierd. Men had geen geld en
ook geen tijd om te feesten. Carnaval kende men hier niet. Maar ook Sint-
Maartensoptochten (St. Martinus) waren hier vroeger onbekend. Lampegietersavond
werd (en wordt nog steeds) in de Gelderse Vallei alleen maar in Veenendaal gehouden.
Lampegietersavond is een folkloristisch feest op 17 september. Het ontstond doordat
vroeger de wolververs en de wolkammers omstreeks die tijd voor het eerst bij lamplicht
gingen werken. De lampen werden dan versierd en er werd feest gevierd. Tegenwoordig
houden de kinderen een lampionnenoptocht en de oudere jeugd loopt met maskers op
door het dorp. De enige feesten die in Bennekom wel werden gehouden waren Koninginnedag
(31 augustus en 30 april), Oudejaarsdag en (binnenshuis) het Sint Nicolaasfeest.
Pas veel later werd Sint Nicolaas officieel in het dorp ontvangen en maakte hij een rondrit
door het dorp. Of er ter gelegenheid van de verjaardagen van de Koningen Willem I, II en
III feesten zijn gehouden is mij niet bekend.
Ook zijn er in de jaren dertig van de vorige eeuw feestelijke uitvoeringen geweest bij het
koepeltje op de Hullenberg. Deze traditie is recentelijk in ere hersteld.
2

Koninginnedag is hier altijd uitbundig
gevierd. Tot 1948 op 31 augustus, de
verjaardag van Koningin Wilhelmina, en
daarna op 30 april, de verjaardag van
Koningin Juliana. Koningin Beatrix hield
ook 30 april aan als Koninginnedag. De
schoolkinderen deden ’s ochtends eerst
spelletjes op het schoolplein en ’s middags
was er dan volksfeest in het dorp.
Ringsteken, kuipjesteken, zaklopen, optocht
met versierde fietsen en karren enz.
Na de 2 e Wereldoorlog begonnen de
schoolkinderen deze dag met het zingen
van het Wilhelmus en het oplaten van
ballonnen bij de muziektent.
In veel straten werden grote toegangspoorten
(erebogen) gebouwd die versierd
werden met bloemen en heide. Doordat
in die tijd de heide beter verzorgd werd
dan tegenwoordig was er altijd voldoende
bloeiende heide. (De heide werd toen nog
afgeplagd of in brand gestoken, waardoor
ze niet verstikt werd door het buntgras en
Ereboog in de Dorpsstraat, opgericht
t.g.v. het huwelijk van koningin Wilhelmina
met Prins Hendrik in 1901.
Op de foto (uitvergroting op p.2)
v.l.n.r.: Heloma, Willem v. Rennes,
Bartus Heitink, Kees Bothof, Willem
Schneiders, Hendrik v. Slooten, Insinger,
Quarles v. Ufford, meester v.
Slooten, dokter Jacobse Boudewijnse,
Frits vd Brink, Levi, M.Vermeer, Joh.v
Silfhout, Opmeer.
het jaar daarop dan weer volop bloeide).
Deze heide mocht men toen nog met
karrenvrachten vol van de hei halen. Het
was een goedkoop versier middel en er
werd dan ook dankbaar gebruik van gemaakt.
Met Palmpasen kregen sommige kinderen
wel een “Haantjepik”; een met palmtakjes
en een sinaasappel versierd uit
deeg gebakken haan die op een stokje
stond. Maar “Haantjepik” optochten,
zoals in veel andere plaatsen wel gebeurde,
werden er hier niet mee gehouden.
Buiten het dorp werden op 2 e Paasdag
wel de Paasvuren ontstoken. Dit was
voor de boerenjongens natuurlijk wel een
manier van feesten.
Sinds 1946 houdt de “Vereeniging tot
Bevordering der Paardenfokkerij in Gelderland”
op Hemelvaartsdag op de weide
voor kasteel Hoekelum haar jaarlijkse
Concours Hippique. In een tijd, dat er in
Bennekom niet veel te feesten was, werd
3

deze dag door veel Bennekommers aangegrepen
als uitgaans- of feestdag. Vanaf
1948 deed Prins Bernhard soms mee als
springruiter op Hoekelum; in de jaren
4
Koninginnefeest
1913.
Koninginnefeest
1927.
vijftig vergezeld door zijn dochters Beatrix
en Irene. De eerste 40 jaar van deze
Vereniging werd het Concours in Wageningen
gehouden.

Ereboog met bewoners van Julianalaan in 1945. De boog kreeg de derde prijs
van de Oranjevereniging Bennekom. Links boven wordt een Duitse soldaat eruit
geschopt, met in zijn hand een bord met de tekst ‘Hoogelaan’. Dat was tijdens
de oorlog de naam van de Julianalaan.
Op 5 mei wordt in Nederland nog steeds
het bevrijdingsfeest gevierd. Bennekom
was op 5 mei 1945 nog geëvacueerd en
er was dus geen gelegenheid om de “Bevrijding”
hier te vieren. Dat is toen gecombineerd
met het Koninginnedagfeest
van 31 augustus 1945.
In 1913 werden er in het dorp een aantal
erebogen gebouwd ter gelegenheid van
de zogenaamde Onafhankelijkheidsfeesten.
Op 21 november 1813 werd er een
voorlopig algemeen bestuur afgekondigd
door het driemanschap Van Hogendorp,
van Limburg Stirum en van den Duyn
van Maasdam: “Het oogenblik is geko-
men waarop wij ons Nationaal bestaan
hernemen. Nationale Vrijheid en Onafhankelijkheid
is ons aller leus, Oranje het
punt van algemeene vereeniging van al
wat trotsch is op de naam van Nederland.”
Hiermee was het Koninkrijk der Nederlanden
geboren. Na van 1806 tot 1810
het Koninkrijk Holland (onder Koning
Lodewijk Napoleon) geweest te zijn en
van 1810 tot 1813 onder het Franse Keizerrijk
gehoord te hebben, werd het in
1813 “Het Koninkrijk der Nederlanden.”
In 1913 werd met de Onafhankelijkheidsfeesten
hiervan het 100-jarig bestaan
herdacht. Zou hier in 2013 ook nog aan-
5

dacht aan besteed worden? Wij herdenken
op 5 mei wel ieder jaar de bevrijding
van het Duitse juk in de 2 e Wereldoorlog,
maar de bevrijding van het Franse juk in
1813 is kennelijk te lang geleden.wat
trotsch is op de naam van Nederland.”
Sinds 1983 wordt er in de maand augustus
jaarlijks in Bennekom, als onderdeel
van de Edese Heideweek, de Vlegeldag
gehouden. Deze is in de loop der jaren
ook uitgegroeid tot een feestdag voor
veel Bennekommers.
Oudejaarsdag was voor de Bennekomse
jeugd ook een ware feestdag. Op de
boerderijen was altijd wel een oude versleten
melkbus te vinden. Hier werd onderin
een gaatje geboord. In de bus werd
een hoopje carbid gedaan waarna het
vochtig werd gemaakt. Het deksel werd
stevig op de bus geslagen en hierna werd
een lont voor het gat gehouden. Door het
zich in de bus gevormde gas vloog het
6
Erepoort op de
hoek Bakkerstraat-
Edeseweg in 1913.
Deze boog won de
eerste prijs.
Het huis rechts is
van bakker Aalbers.
deksel er met een knal af. Op de Wildekamp
waren (gelukkig voor ons) voldoende
weilanden om dit zonder al te
veel problemen te kunnen doen. Pas jaren
later besefte je, dat het toch wel een gevaarlijk
spelletje was geweest. U kunt
zich indenken wat de gevolgen zouden
zijn geweest als iemand zo’n deksel tegen
zijn hoofd had gekregen. Massaal
vuurwerk afsteken zoals nu gebeurt, was
er vroeger niet bij. Het was al geweldig
als je als kind een pakje “sterretjes”
kreeg.
Kermis
Rest mij u alleen nog iets te vertellen
over de Bennekomse Kermis. Waarschijnlijk
is deze kermis vroeger het enige
grote feest geweest in het dorp. Tot
1845 werd er jaarlijks, op de eerste zondag
van de maand oktober, in Bennekom
kermis gehouden. Wanneer men hier mee
begonnen is, is niet meer te achterhalen.
Maar omdat dit “strijdig met de zedelijk-

heid en de viering van de Sabbath” was,
besloot het gemeentebestuur van Ede op
16 juni 1845, om voortaan de maandag
als kermisdag aan te wijzen. Het was
echter niet voor lange duur. In de notulen
van de raadsvergadering van 18 augustus
1849 staat namelijk het volgende:
“De voorzitter geeft te kennen, dat de
kermissen en jaarmarkten, die zoo ruimschoots
gelegenheid geven tot het begaan
van buitensporigheden, voornamelijk in
het gebruik van sterken drank, op vele
plaatsen oorzaak zijn geweest van het
ontstaan van de thans op de meeste
plaatsen van ons Rijk heerschende ziekte
(Cholera); dat daardoor op andere
Kermis op de Broekakker in 1913
De Bennekommers zijn hier zeer ingetogen kermisgangers.
plaatsen, die ziekte in hevigheid is toegenomen
en stelt dus voor dit jaar kermissen
en jaarmarkten binnen de gemeente
te verbieden.”
De raad besloot hierop, dat er in 1849 in
de gemeente Ede geen kermissen meer
gehouden zouden worden. Op 2 oktober
1852 werd op voorstel van het (Bennekomse)
raadslid Baron van Wassenaer, te
beginnen met het jaar 1853, de kermis
voorgoed afgeschaft. Maar in 1913 is er
tijdens de viering van de 100-jarige Onafhankelijkheid
toch nog een kermis gehouden
op de Broekakker
.
7

Tijdens deze kermis werden er speciale
kermiskoeken, de zogenaamde knapkoek,
verkocht. In 1950 heeft het toenmalige
bestuur van de Vereniging Oud Bennekom
geprobeerd om de traditie van de
knapkoek in ere te herstellen.
Gaart Derk schreef in zijn Bennekumse
krabbel van 7 oktober 1950 hierover:“Dâ
was veurige wèèk ‘n aordige verrassing
veur de lejen van Oud-Bennekum. Ze
krège nameluk allemaol ’n lekkere ouwerwetse
karmuskoek thuis gestuurd en
veul lejen zullen gedoch hebbe, wâ dâ
wel te betèkene zou hebbe. En veur degène
veur wie ‘t ‘n raodsel was, dèèl ‘k
mee, dâ ’t ter gelègenheid was van de
Bennekumse karmus, die vrôgger op de
eerste zondag van Wijnmaond gehouwe
wier. ’t Was daorum ’n mooi idee van ’t
bestuur van Oud-Bennekum, dâ daordeur
’n oud gebruk weer in ere hersteld hét.
Wie op dâ idee gekomme is, hoef ik eigeluk
nie te zegge, want dâ is van gien mins
anders as van meheer van Hoffen, de ziel
van Oud-Bennekum.”
8
Maar volgens oude Bennekommers was
de door bakker Groot gebakken knapkoek
beslist niet de echte knapkoek van
vroeger. In 1955 werd er een bakkerstentoonstelling
gehouden, met daaraan verbonden
een wedstrijd in het knapkoek
bakken. Bij de opening van de tentoonstelling
zei de vice-voorzitter van Oud
Bennekom:
“Oud Bennekom heeft getracht het oude
gebruik van het bakken van knapkoeken
weer in ere te herstellen, maar het werd
een mislukking, want het geheim van het
bakken van de echte knapkoek nam bakker
Jan Otten mee in zijn graf.”
De knapkoek, die volgens de kenners de
“echte” van bakker Otten het meest benaderde
werd op deze tentoonstelling
gebakken door bakker G. van Roekel.
In de jaren tachtig van de vorige eeuw is
er nog een aantel keren kermis gehouden
in Bennekom. Een succes is het echter
nooit geworden. Men is er dan ook maar
weer mee gestopt.
Bennekomse Arbeiders Voetbalvereniging (BAVV)
1931-1940
A.J. Molenaar
In 2004 vierde voetbalvereniging Bennekom (VVB) haar 50-jarig bestaan. Ter gelegenheid
van dat jubileum verscheen er een mooi jubileumboek waarin de rijke historie van
deze voetbalvereniging nauwkeurig werd beschreven.
In april 2005 werd het archief van VVB over de periode 1954-1992 aan het Gemeentearchief
overgedragen. In dit archief bevonden zich enkele ledenlijsten van de Bennekomse
Arbeiders Voetbalvereniging (BAVV). Deze vereniging was actief in Bennekom in de
periode 1931-1940. In dit artikel wordt met de heer Arend van de Heuvel uit Bennekom,
lid van BAVV van 1934 tot en met 1940, teruggekeken op deze negen jaar.

Voetbalvereniging Bennekom (VVB) is
dus niet de enige voetbalvereniging in de
geschiedenis van Bennekom. Voordat
VVB in 1954 werd opgericht, hadden
twee andere clubs het levenslicht al gezien.
In de jaren ’20 van de vorige eeuw
was Bennekomse Boys al een gevreesde
tegenstander voor andere clubs in de
omgeving. Zo speelde het eerste elftal in
seizoen 1925/1926 in de eerste klasse van
de Arnhemse Voetbal Bond (AVB) en
behaalde daarin het kampioenschap, vóór
Wageningen 3. Topspeler in deze periode
is Willy ‘Massy’ van de Heuvel. Later in
de periode 1927-1935 speelt hij als stevige,
veelscorende midvoor voor WVV
Wageningen op de Wageningse Berg.
Arend van de Heuvel: ‘Willy van de Heuvel
was een broer van mijn vader Jan van
de Heuvel. Hij was een stevige knaap en
speelde meestal als midvoor bij Bennekomse
Boys. Zijn bijnaam ‘Massy’ kreeg
hij, omdat er bij voetbalclub Roermond
de stevige midvoor Pierre Massy speelde.
Pierre Massy kwam in de periode 1926-
1928 ongeveer tien keer uit voor het Nederlands
Elftal.’
In het seizoen 1926/1927 speelde Bennekomse
Boys in de eerste klasse C van de
AVB. Het resultaat was niet geweldig, de
club eindigde op de laatste plaats. De
jaren daarna loopt het ledental terug en
verdwijnt de club uit de competities van
de AVB.
Toch kan Bennekom niet buiten het
voetbal, want op 21 mei 1931 wordt de
Bennekomse Arbeiders Voetbalvereniging
opgericht. De initiatiefnemers zijn
de heren Jacob Huiberts, Cornelis Libert,
Jacob de Ruiter en Franzen. De clubkleuren
zijn geel en zwart. Het shirt is geelzwart
vertikaal gestreept, de kraag en de
omslagen zijn wit. De broek is zwart.
Bennekom is op dat moment nog maar
een kleine gemeenschap. De bevolking
bestaat in 1930 uit 3163 personen. Er is
één openbare school, aan de Schoolstraat,
en er zijn drie bijzondere scholen, respectievelijk
in De Kraats, aan de Veenderweg
en aan de Schoolstraat. De Nederlands
Hervormde Kerk en de Gereformeerde
Kerk hebben een vaste plaats in
de gemeenschap. Enkele namen van
middenstanders in 1930: garagebedrijf en
autohandelaar R. van de Weerd aan de
Groenesteeg 6, de winkel in huishoudelijke
artikelen en tuingereedschappen van
O. Folmer, de winkel in horloges, goud-
en zilverwaren en luxe artikelen van H.
Folmer aan de Dorpsstraat 16, de bloemen-
en plantenkwekerij van A. Reebergen
aan De Laar, boek- en papierhandel
A. van Slooten aan de Dorpsstraat 14 en
hotel-pension Groenewoud aan de Selterskampweg.
Voetbalveld en kleedkamers
De eerste voorzitter van BAVV is Cornelis
Libert. Hij is op 2 februari 1899 geboren
in Culemborg en verhuist op 13 augustus
1929 naar Bosweg 39 te Bennekom.
De heer Libert moet een voetballiefhebber
zijn geweest; nauwelijks een
jaar na zijn verhuizing is hij al een van de
initiatiefnemers tot het oprichten van een
voetbalvereniging. De functie van voorzitter
bekleedt de heer Libert echter niet
lang. Op 10 december 1931 verhuist hij
naar Amsterdam. Hoeveel leden BAVV
9

op het tijdstip van de oprichting heeft, is
niet bekend. Wel is zeker dat de leden
voornamelijk aan de oostkant van Bennekom
wonen, met name aan de Korenlaan,
Laarweg, Vossenweg, Kerkhoflaan
en Schoolstraat.
Om wedstrijden te kunnen spelen heeft
de vereniging natuurlijk een veld nodig.
Dat vindt men aan de Laarweg.
Arend van de Heuvel: ‘Aan de Laarweg,
tegen de bosrand, lag nog een braakliggend
stuk bouwland. Dat terrein was
eigendom van mevrouw Otto en dat
huurde de voetbalvereniging van haar.
Mevrouw Otto was eigenaresse van pension
Groenewoud op de hoek Heelsumseweg/Selterskampweg.
Ik woonde dicht
bij het nieuwe voetbalveld en kon zien dat
veel mensen van de club het veld speelklaar
maakten. Wanneer je voor het
kleedlokaal stond, had je links en rechts
een kleedkamer. In het midden was een
soort balie waar je snoep, thee en limonade
kon kopen. Als verkoopster fun-
10
geerde vaak mevrouw Huiberts. Douchen
kon natuurlijk nog niet in die kleedkamers.
Op de banken stonden dan een
aantal zinken wasbakjes, gevuld met
water uit enkele jerrycans. Moet je nu
eens kijken in de kleedkamers van voetbalvereniging
Bennekom!’
Het bouwland wordt speelklaar gemaakt
en er wordt op 28 mei 1931 een bouwaanvraag
bij de gemeente Ede ingediend
voor het plaatsen van twee kleedkamers.
De architect is het in Bennekom welbekende
Bureau voor Architectuur ‘Waal’ .
Het College van Burgemeester en Wethouders
heeft geen bezwaar en zo verschijnen
er twee kleedkamers op het terrein.
De bouwkosten bedragen 200 gulden
(90 Euro). BAVV kan gaan voetballen.
Arend van de Heuvel: ‘BAVV had geen
jeugdteams de eerste drie, vier jaar. Je
kon pas lid worden als je 15-16 jaar was.
Daarom werd ik ook pas in 1934 lid.

Vooral mensen die aan de oostkant van
Bennekom woonden werden lid. Dat waren
vooral arbeiders aan de Laarweg,
Korenlaan, Kerkhoflaan en Schoolstraat.
Vandaar dat in de naam van de voetbalvereniging
het woord ‘arbeiders’ ook is
opgenomen. Aan de westkant van Bennekom,
dus ten westen van de Edeseweg,
woonden maar enkele leden.’
Het eerste elftal wordt voor seizoen
1931/1932 ingedeeld in de 2 e klasse A
van de AVB samen met Abstenentia 1,
Cito 2, Oosterbeekse Boys 2, Vydo 2,
OAB 2, Vitesse 4, Wageningen 4, OBZ 2
en Arnhemse Boys 4. Het tweede elftal
mag het in de 3 e klasse A van de AVB
opnemen tegen onder andere Cito 2, Ede
2, WAVV 3, Oosterbeek 3, Cito 4 en
Wageningen 5.
Het eerste elftal begint voorvarend. Op
22 november 1931, halverwege de competitie,
staat het eerste elftal van BAVV
fier op kop van de ranglijst. Uit de eerste
negen wedstrijden heeft het team 14 punten
behaald en 32 doelpunten gescoord.
Het tweede elftal staat op 22 november
1931 op de derde plaats.
Aan het einde van de competitie behaalt
de nog jonge vereniging haar eerste succes.
Het eerste elftal eindigt na een felle
strijd samen met het tweede elftal van
Cito uit Renkum op de eerste plaats. Van
de 18 wedstrijden worden er 14 gewonnen,
2 gelijkgespeeld en 2 verloren.
BAVV 1 scoort veel: 70 doelpunten in 18
wedstrijden! Een beslissingswedstrijd
wijst uiteindelijk de kampioen aan.
BAVV wint deze wedstrijd met 4-1.
Door het kampioenschap promoveert het
eerste elftal naar de eerste klasse van de
AVB.
Ook het tweede en derde elftal presteren
goed: Het tweede wordt kampioen van de
3 e klasse A van de Arnhemse Voetbal
Bond en het derde elftal eindigt als negende
in dezelfde klasse.
Het aantal leden neemt in de beginjaren
geleidelijk toe. Voor seizoen 1932/1933
schrijft BAVV opnieuw drie elftallen
voor de competities van de AVB in. Het
eerste elftal komt uit tegen verenigingen
uit de directe omgeving: Edese Boys,
OBZ, Cito, De Watersnippen, Veluwezoom
en Oosterbeek 2.
Promotie
Seizoen 1933/1934 wordt een mooi seizoen
in de historie van de vereniging.
Door kampioen te worden van de 1 e klasse
A van de AVB promoveert het eerste
elftal naar de 4 e klasse van de ‘grote
bond’, de KNVB.
De tegenstanders zijn dit seizoen: Edese
Boys, Cito 2, Ede 2, Oosterbeekse Boys
2, WAVV 2 en Wageningen 3. BAVV
begint de competitie goed door op 16
september 1933 in Ede Edese Boys met
0-3 te verslaan.
Arend van de Heuvel ‘Dat seizoen ging
ik naar elke thuiswedstrijd kijken. Op
zondagmorgen ging ik eerst naar de Hervormde
Kerk. Daar zag ik dan ook leden
van BAVV, bestuurleden en latere bestuursleden
als: Hannes van Harn, Gijs
van Dijk, Joost van der Meer, Jacob de
Ruiter en Jacob Huiberts. Daarna ging ik
razendsnel naar huis om me te verkleden
en om naar het voetbalveld te gaan.
Hoewel de meeste arbeidersgezinnen het
niet echt slecht hadden, werd er toch
vaak een beroep gedaan op de diaconie
van de kerk. Sommige gezinnen gingen
11

uit armoe naar de kerk. De steun die deze
mensen kregen in de vorm van kleren en
melk was vaak wel nodig. Het eerste
elftal draaide dat seizoen een heel goed
seizoen. Op de laatste speeldag, 25 februari
1934, werd in de wedstrijd tegen
de laatste concurrent, Wageningen 3, het
kampioenschap behaald. Het elftal dat
voor de promotie zorgde zag er als volgt
uit: Jan van Heusden, Wim de Ruiter, Job
Kamphuis, Drikus Weideman, Geurt
Welgraven, Wim Wolven, Henk Welgraven,
Jan Welgraven, Hennie Onderstal,
Gert van de Heuvel en Joop van Heusden.
Vooral Jan Welgraven en Gert van
de Heuvel zorgden in de voorhoede voor
het nodige spektakel.
Voor de uitwedstrijden werd er altijd een
bus van de busonderneming ‘Webo’ gecharterd.
‘Webo’ stond voor ‘Van de
Weerd bus onderneming’. Deze busreizen
werden altijd betaald door de locale
groenteboer en/of visboer waar ik de
naam niet meer van weet.’
Dat BAVV dit seizoen een sterk eerste
elftal heeft blijkt wel uit het feit dat op 4
maart 1934 linksbinnen Gert van den
Heuvel uitgenodigd wordt om mee te
spelen met twee proefelftallen van de
AVB. Deze twee elftallen met de beste
spelers van de AVB spelen op de Modelhoeve
te Velp tegen elkaar. In het Aelftal
met Gert van den Heuvel spelen
verder onder anderen 5 spelers van Vitesse
en 3 spelers van Ede.
In de vierde klasse KNVB
Door de promotie naar de KNVB krijgt
BAVV de verplichting jaarlijks een ledenlijst
en de bestuurssamenstelling naar
de bond te sturen. Voor seizoen
12
1934/1935 bestaat het bestuur uit de volgende
personen: Jacob Huiberts (voorzitter)
wonende aan de Laarweg 48, Jacob
de Ruiter (secretaris) wonende aan de
Korenlaan 9 en Joost van der Meer (penningmeester)
wonende aan de Laarweg
54. Als administrateur van de vereniging
functioneert Jacob de Ruiter. De vereniging
telt in de zomer van 1934 44 seniorleden,
acht junior- en aspirant-leden en
14 ondersteunende leden.
Arend van de Heuvel: ‘In de zomer van
1934 werd ik zelf lid van de voetbalclub.
Dat bracht op de zondag toch een paar
kleine veranderingen met zich mee. Soms
ging ik bij wijze van spreken al in de
voetbalkleren naar de kerk toe. Dan
hoefde ik na afloop van de dienst thuis
alleen even van schoenen te wisselen en
nam ik mijn broertje Gerrit, die ruim 5
jaar jonger was dan ik, ook mee. Ik
speelde toen in het derde en soms in het
tweede elftal.’
Het eerste seizoen in de 4 e klasse D van
de KNVB wordt geen gemakkelijk seizoen.
BAVV en GVC uit Wageningen
nemen al snel de onderste posities in.
Gelukkig weet BAVV de Wageningers
onder zich te houden, zodat degradatie
bespaard blijft. Van de 18 wedstrijden
verliest BAVV er 12, worden er 3 gelijkgespeeld
en 3 gewonnen.
Het tweede elftal presteert dit seizoen
ook matig. In de 2 e klasse van de AVB
bezet men in de eindstand slechts de
tiende plaats.
Arend van de Heuvel: ‘De eerste jaren
speelde ik vooral in het derde en tweede
elftal. Uit die periode heb ik nog een foto

waar ik met mijn elftal en leider Gijs van
Dijk opsta. Het gekke van die foto is dat
er maar tien spelers op staan. Waar de
elfde op dat moment was, weet ik niet
meer. Ik speelde samen met: Jeffrey Jordaan,
Bart van Beek, Mies Berendsen,
Gert van de Weerd, Job van de Berg,
Wim van de Brink, Ap Jansen van
Noortwijk, Teus de Ruiter, Ruth Vermeer
en Ruisch uit Wageningen.’
Seizoen 1935/1936 wordt sportief een
beter seizoen. De bestuurssamenstelling
is veranderd; Jacob Huiberts is nog
steeds voorzitter, maar Joost van der
Meer is nu secretaris en Johan van Harn
is de nieuw benoemde penningmeester.
De vereniging telt 63 leden en 17 junior-
en aspirant-leden.
Het eerste elftal begint de competitie in
de 4 e klasse D met wisselende successen.
In de eindstand bezet het eerste elftal de
zevende plaats, een behoorlijke verbetering
ten opzichte van het voorgaande
seizoen.
Achterste rij v.l.n.r.:
Gijs van Dijk, Jeffrey
Jordaan, Bart
van Beek, Gert van
de Weerd.
Knielend: Mies Berendsen(boven),
Arend van de Heuvel.
Zittend v.l.n.r.: Job
van de Berg, Wim
van de Brink, Ap
Jansen van Noortwijk,
Ruisch, Teus de
Ruiter
Voor seizoen 1936/1937 wordt het eerste
elftal ingedeeld in de 4 e klasse F samen
met Veenendaal, Oosterbeek, Elistha uit
Elst, GVC, Rhenus, Oosterbeekse Boys
en Dodewaard.
Het aantal leden stijgt opnieuw. De vereniging
telt aan het begin van het seizoen
69 seniorleden en 23 junior- en aspirantleden.
De heer Gijs van Dijk is de nieuwe
voorzitter.
Arend van de Heuvel: ‘Gijs van Dijk was
een bekendheid in Bennekom. Hij woonde
aan de Bakkerstraat en was van beroep
tuinman en bloemist. Daarnaast
was hij ook nog begrafenisondernemer.
Als jongen ging ik bij hem op de kwekerij
werken voor 1,50 gulden per week en
tussen de middag was ik klokkenluider
als er een begrafenis was. Kon ik mooi
een kwartje bijverdienen. Op zaterdag
ging ik altijd tuinen harken.
Van de bewoners van de villa’s op de
Hullenberg kreeg ik dan vaak koffie. De
familie Roszbach staat me nog steeds bij,
13

omdat de koeken en/of de cake zo lekker
waren. Later werd ik loopjongen bij drogisterij
De Vries en bracht ik de Nieuwe
Rotterdamse Courant rond in de omgeving
van de Heelsumseweg, Selterskampweg
en Bovenweg. Daarna kwam ik
te werken in het pakhuis van grossier
Van Silfhout, eerst als loopjongen en
later als bijrijder op de vrachtwagen.
Eind jaren ’30 maakte ik de overstap
naar de bodedienst van Van Holland,
Hollandia Export. Ik reed vooral naar
Rotterdam en Den Haag.’
Het eerste elftal speelt het gehele seizoen
1936/1937 als een goede middenmoter en
eindigt uiteindelijk op de derde plaats. De
beste spelers zijn Gert van den Heuvel en
Gert Henzen.
Ledenverlies
In de zomer van 1937 nemen veel leden
om onbekende redenen afscheid. Het
aantal seniorleden daalt naar 45 en het
aantal junior- en aspirant-leden is nog
slechts vijf. Van de 45 seniorleden zijn er
43 woonachtig in Bennekom, één in Wageningen
en één in Veenendaal. Ondanks
de terugloop van het aantal leden blijven
de sportieve prestaties goed. Het eerste
elftal behaalt zelfs de tweede plaats in de
4 e klasse F achter Oosterbeek. Een van de
betere spelers, Gert Henzen, verhuist naar
Deventer en vraagt om die reden overschrijving
aan van BAVV naar Go
Ahead.
Tijdens seizoen 1937/1938 stijgt het aantal
leden licht. In de zomer van 1938 telt
de vereniging 48 seniorleden en 6 junior-
en aspirant-leden. Het eerste elftal krijgt
voor de aanvang van seizoen 1938/1939
wel versterking. L. Beumer van 2 e klasser
14
WAVV, de Wageningse Arbeiders Voetbal
Vereniging, komt de voorhoede van
de nodige schotkracht voorzien.
In het bestuur vindt ook een mutatie
plaats. Tot nieuwe penningmeester wordt
J. Holewijn benoemd. Hij volgt Hannes
van Harn op.
Het eerste elftal begint de competitie
uitstekend. Het regent overwinningen en
al gauw ontstaat er een verbeten strijd om
de bovenste plaats met TVV uit Zevenaar.
Dit is de voetbalvereniging van
de sigarettenfabriek Turmac. In maart
1939 zijn BAVV en TVV de twee overgebleven
titelkandidaten. TVV heeft één
punt meer dan de Bennekomse vereniging.
Op 11 maart 1939 wint BAVV op
de 16 e speeldag met 2-3 van Oosterbeek
en op 25 maart 1939 wint BAVV op de
17 e speeldag op de Laarweg met 4-1 van
Hertog Hendrik. De 18 e en laatste speeldag
op 1 april 1939 wordt beslissend om
het kampioenschap in de 4 e klasse F.
BAVV treft die dag de grote concurrent
TVV, die nog steeds één punt voorsprong
heeft, in Zevenaar. Een Bennekomse
overwinning is dus noodzakelijk om als
kampioen gehuldigd te kunnen worden.
Helaas gaat TVV die dag met de overwinning
aan de haal. De Bennekommers
hebben geen schijn van kans en worden
met een 4-1 nederlaag naar huis gestuurd.
Al met al is de tweede plaats in de eindstand
natuurlijk ook een mooi resultaat.
In de zomer en het najaar van 1939 gebeurt
er veel in Nederland en daardoor
ook met BAVV. Door het vertrek van
voorzitter Gijs van Dijk moet er een
nieuwe voorzitter gekozen worden. Na de
algemene ledenvergadering bestaat het
bestuur uit de volgende personen: G.A.
de Weijer (voorzitter), Joost van der

Meer (secretaris) en W. van de Heuvel
(penningmeester).
Mobilisatie
Door de mobilisatie in september/oktober
1939 worden veel spelers opgeroepen
voor het Nederlandse leger. Een aantal
spelers zegt het lidmaatschap op en daardoor
vermeldt de aan de KNVB ingezonden
ledenlijst aan het begin van seizoen
1939/1940 nog maar 27 seniorleden,
waarvan er 25 in Bennekom wonen, één
in Wageningen en één in Ede.
Arend van de Heuvel:‘Door de mobilisatie
hadden we ineens veel minder leden.
Soms konden we maar één elftal laten
spelen. Het eerste elftal zag er ineens
heel anders uit. De keepers waren Arie
van de Berg en Mies Berendsen, verder
speelden mee: Henk van Holland, Tinus
van Eijk, Gerrit de Ruiter, Jan van de
Weerd, Gert Hulstein, Wout de Vries en
Aantal leden BAVV, WVV Wageningen en KNVB, 1934-1940.
BAVV begint, net als veel andere verenigingen,
verzwakt aan de competitie. De
resultaten zijn matig, zodat de punten
ikzelf. Het elftal werd volledig gemaakt
door de vier broers van Van de Brink,
waarvan ik mij Jan en Wim herinner.’
Niet alleen BAVV ziet de laatste jaren
voor de Tweede Wereldoorlog het ledental
teruglopen. Het overkomt ook andere
voetbalverenigingen en de forse groei
van het aantal leden bij de Koninklijke
Nederlandse Voetbal Bond (KNVB) in
het begin van de jaren ’30 is er aan het
eind van de jaren ’30 helemaal uit.
Door het geringe ledenaantal kan BAVV
slechts één elftal op de been brengen.
Door de mobilisatie en de oorlogsdreiging
stelt de KNVB voor seizoen
1939/1940 een noodcompetitie vast.
BAVV wordt ingedeeld in district Oost,
Afdeling R samen met acht regionale
verenigingen. Dat zijn: GVC, Oosterbeekse
Boys, Cito, Vitesse 2, Oosterbeek,
Ede, Veenendaal en WAVV.
BAVV WVV Wageningen KNVB
sen. jun. ond. sen. jun. ond.
1934/1935 44 8 14 223 64 60.636
1935/1936 63 17 65.789
1936/1937 69 23 73.451
1937/1938 45 5 195 59 18 76.059
1938/1939 48 6 77.469
1939/1940 27 192 43 15 79.107
(sen.: senioren; jun.: junioren; ond.: ondersteunende leden)
moeizaam bij elkaar gesprokkeld worden.
Begin mei 1940 wordt de competitie
afgebroken door de Duitse invasie.
15

Samenstelling bestuur
Over de periode 1931-1934 is de samenstelling van het bestuur niet bekend, behalve
dat in 1931 de heer Libert de eerste voorzitter werd. Doordat de vereniging in 1934 in
KNVB-verband ging spelen, was men verplicht jaarlijks een ledenlijst met de bestuurssamenstelling
naar de KNVB te sturen.
seizoen voorzitter secretaris penningmeester administrateur
1934/1935 Jacob Huiberts Jacob de Ruiter Joost v.d. Meer Jacob de Ruiter
1935/1936 Jacob Huiberts Joost v.d. Meer Hannes v. Harn Joost v.d. Meer
1936/1937 Gijs v. Dijk Joost v.d. Meer Hannes v. Harn Joost v.d. Meer
1937/1938 Gijs v. Dijk Joost v.d. Meer Hannes v. Harn Joost v.d. Meer
1938/1939 Gijs v. Dijk Joost v.d. Meer J.Holewijn Joost v.d. Meer
1939/1940 G.A.de Weijer Joost v.d. Meer W.v.d. Heuvel Joost v.d. Meer
1940/1941 G.A.de Weijer Joost v.d. Meer W.v.d Heuvel Joost v.d. Meer
BAVV heeft dan alle competitiewedstrijden
al gespeeld, enkele andere verenigingen
nog niet.
Opheffing
In september 1940 is het aantal leden nog
verder teruggelopen. De ledenlijst vermeldt
nog maar 16 leden en BAVV kan
nog nauwelijks een representatief elftal
formeren. Samen met tien andere verenigingen
vormt het elftal van BAVV de 4 e
klasse F, district Oost.
Hoewel BAVV na 6 oktober nog steeds
in de wedstrijdschema’s van de KNVB
voorkomt, speelt de vereniging na deze
datum geen enkele wedstrijd meer. Het is
dan ook niet verwonderlijk dat op 4 januari
1941 in de Edese Courant een berichtje
verschijnt dat voetbalvereniging
BAVV ontbonden is. Het besluit om de
vereniging te ontbinden is genomen in de
laatste week van 1940. Als redenen voor
16
het opheffen van de vereniging worden in
het artikel aangehaald:
o het verliezen van verschillende spelers
door de noodcompetitie in 1939
o het ontbreken van de nodige reservespelers
om de competitie in 1940 representatief
te beginnen. Het elftal
was daardoor heel zwak, en
o een poging om tot een combinatie te
komen met voetbalvereniging Edese
Boys mislukte
Arend van de Heuvel: ‘Het einde van de
voetbalvereniging verliep een beetje
raar. Een aantal jongens uit het eerste
elftal stopte er mee en een aantal gingen
voor Edese Boys spelen. Het is natuurlijk
ook zo dat de mensen hard moesten werken
en dat er niet zo veel oudere spelers
voetbalden op de enige vrije dag, de zondag,
van de week. Mensen stopten eerder
met sporten.’

En zo sterft de Bennekomse Arbeiders
Voetbal Vereniging na negen jaar eigenlijk
een ‘stille dood’. De vereniging behaalde
geen grote sportieve successen,
maar de voetbalsport verdiende eigenlijk
Bronnen
Edese Courant (Gemeentearchief Ede)
Arnhemse Courant (Gelderland Bibliotheek)
Ledenlijsten BAVV (Gemeentearchief Ede)
Archief Arnhemse Voetbal Bond (Nationaal Archief)
Archief Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond (Nationaal Archief)
wel een vaste plaats in Bennekom. Dat
vindt een aantal Bennekommers in 1954
ook. Dan wordt voetbalvereniging Bennekom
(VVB) opgericht.
Kijk- en Luistermuseum
Van eind september tot eind november wordt in het Kijk- en Luistermuseum een tentoonstelling
gehouden die is gewijd aan het zestigjarige bestaan van de Historische Vereniging
Oud-Bennekom.
In het kader van Open Monumentendag is in het museum een foto-tentoonstelling te bezichtigen
van feestelijke gebeurtenissen in de geschiedenis van Bennekom.
Fotowedstrijd 2006
Ter gelegenheid van het zestigjarig jubileum organiseert de Historische Vereniging Oud-
Bennekom een fotowedstrijd. (zie ook Kostersteen nr. 95, p. 13). Wij hopen dat de ingezonden
foto’s samen een beeld vormen van Bennekom anno 2006. Daarom is het niet
nodig dat de foto’s betrekking hebben op uitzonderlijke situaties of gebeurtenissen. Ook
karakteristieke plaatjes van het alledaagse leven in Bennekom zijn welkom. Voor komende
generaties Bennekommers zijn dat soort foto’s van grote betekenis. Zoals wij naar de
foto’s uit de tijd van onze grootouders kijken, zo zullen zij met evenveel nostalgie en
verbazing de foto’s bezien van 2006, toen het leven nog zo rustig en eenvoudig leek.
Tot 1 maart 2007 kunt u foto’s insturen. In het voorjaar van 2007 worden de ingezonden
foto’s geëxposeerd, nadat deze zijn beoordeeld door een deskundige jury onder voorzitterschap
van Gert Jan Koster. Bij de opening van deze tentoonstelling vindt de bekendmaking
plaats van de winnaars. De winnende foto’s zullen op groot formaat worden afgedrukt.
Eenieder kan één tot drie foto’s insturen van maximaal 15 x 20 cm. Deze moeten betrekking
hebben op Bennekom in 2006. Zet bij elke foto naam, adres en telefoonnummer van
de maker, alsmede een korte omschrijving van het beeld en de locatie.
17

De foto’s kunt u inleveren bij:
- Cees Vos, Middeneng 21
- Henk Gijsbertsen, Gasthuisbouwing 9a
- Frans van Oort, Veenderweg 7
De ingezonden foto’s zullen, met recht van publicatie, worden opgenomen in het fotoarchief
van de Vereniging.
Najaarsexcursie
Op donderdag 21 september zal de najaarsexcursie plaats vinden. Er zal een bezoek gebracht
worden aan tuincentrum “De Oude Tol” (Grintweg 360 in Wageningen). In 1965
begon de heer Jansen aan de West-Breukelderweg in Bennekom. In 1967 vestigde het
bedrijf zich aan de Edeseweg tegenover het voormalige Streekziekenhuis.
In 1972 verhuisde de heer Jansen met zijn kwekerij naar Wageningen, waar het bedrijf
uitgroeide tot het bekende tuincentrum “De Oude Tol”.
Deelnemers aan de excursie worden om 19.30 verwacht. Als u geen vervoer heeft kunt u
dit aangeven. Er zal eerst een inleiding over de geschiedenis van het bedrijf gegeven worden.
Aansluitend zal er een rondleiding en uitleg volgen over de diverse afdelingen. De
avond wordt om ongeveer 21.00 uur afgesloten.
De kosten voor de excursie zijn € 2,50. Deze geldelijke bijdrage wordt gebruikt voor een
attentie voor de gastheer en zijn medewerkers.
Opgave geschiedt door middel van het opgaveformulier, los bijgevoegd in deze Kostersteen,
en betaling van € 2,50 . Het formulier kan tot uiterlijk donderdag 14 september
worden ingeleverd bij mw. M.S. de Vos, Dikkenbergweg 8, 6721 AC te Bennekom. Er
kan een beperkt aantal mensen deelnemen. Plaatsing geschiedt in volgorde van aanmelding.
Als u (na opgave) verhinderd zou zijn, dient u dit zo spoedig mogelijk door te geven
aan mw. De Vos (tel. 413314).
Noteer de excursie in uw agenda!
Mededelingen van het bestuur
Nieuwe leden
Hert bestuur heet de volgende personen van harte welkom als nieuwe leden van
de Historische Vereniging Oud-Bennekom:
De heer en mevrouw R. Holwerda
De heer en mevrouw S. van Hoven
De heer E. Mak
De heer H. Masselink
18
De heer B.J. Terhofte
De heer en mevrouw S.M.G. de Vries
De heer A.B. Wichards
Mevrouw J. Zeelenberg
Mutaties verzoeken wij u schriftelijk door te geven aan de ledenadministratie, t.a.v. mevr.
G.M. Hoogkamer – Weijman, Emmalaan 33, 6721 ET Bennekom

Agenda van de Historische Vereniging Oud Bennekom
• Woensdag 23 augustus: Vlegeldag. De Historische Vereniging Oud-Bennekom zal
zich presenteren met een kleine expositie over het leven van zestig jaar geleden.
• Zaterdag 9 september: Open Monumentendag. Zie elders in deze Kostersteen.
• Donderdag 21 september: Najaarsexcursie naar tuincentrum De Oude Tol. Zie elders
in deze Kostersteen.
• Woensdag 22 november: Najaarsbijeenkomst in het zalencentrum de Brink, Brinkstraat
39. Tijdens deze bijeenkomst vindt de presentatie plaats van een nieuw omvangrijk
boek over de geschiedenis van Bennekom. Tevens zal de heer J. Vervloet
een inleiding verzorgen.
Bestuur van de Historische Vereniging Oud-Bennekom
A.J. Lever, voorzitter Prinsenlaan 2, 6721 EC Bennekom
Mevr. M.S. de Vos , vice-voorzitter Dikkenbergweg 8 6721 AC Bennekom
W.Hol secretaris (tel.: 0318-416171) Pr.Bernhardlaan 19, 6721 DN Bennekom
W.C.L.van Kalleveen, penningm. Dikkenbergweg 72, 6721 MB Bennekom
Mevr. G.M. Hoogkamer-Weijman, Emmalaan 33, 6721 ET Bennekom
A.T.J. Nooij Hullenberglaan 4 6721 AM Bennekom
V.W. van Poortviet Johanniterlaan 34 6721 XZ Bennekom
Ledenadministratie
Mevr. G.M. Hoogkamer-Weijman Emmalaan 33, 6721 ET Bennekom
Beheer foto- en diacollectie
H. Gijsbertsen Gasthuisbouwing 9A, 6721 XH Bennekom
Conservator historische collectie
C.C. Meulenkamp Prins Bernhardlaan 15 6721 DN Bennekom
Redactie Kostersteen
A.T.J. Nooij, eindredacteur Hullenberglaan 4, 6721 AM Bennekom
C.A. Heitink Brinkerpad 29, 6721 WJ Bennekom
H.J. van den Oever Edeseweg 117, 6721 JT Bennekom
P. Smit, Heelsumseweg 32, 6721 GT Bennekom
19