Samenlevingsopbouw - Movisie

Interview
Van wijkgericht
Tekst: Chiel Rottier en Monique van Winkel
Wijkgericht werken gaat teveel over de organisatie-inrichting,
en te weinig over hoe positie en vaardigheden van
wijkbewoners en andere gebruikers te versterken, zodat ze
zelf sturing aan hun leven en leefomgeving kunnen geven.
‘Zoek en luister naar hun vraag’, stellen de auteurs. ‘Ga
er vol voor zonder zaken over te nemen. Dat is het fundament
van de wijkgestuurde aanpak.’
Zou wijkgericht werken niet uit ons vocabulaire
moeten? Als organisatieprincipe is
het voor meerdere uitleg vatbaar en niet
wat we uiteindelijk willen. Het verpakken
in inhoudelijke ideologische opvattingen
(‘beter luisteren naar…’) verbloemt dat.
Wijkgericht, consumentgericht, klantgericht
zegt iets over de producent. Die
moet wat, namelijk zijn of haar product,
boodschap beter laten aansluiten bij wat
de klant/consument/wijk verlangt. En
daar zal deze producent in uiterste consequentie
ook zijn werkwijze en organisatie
op aanpassen. Maar het blijft de boodschap
van de ander. En die wil wat de
wijk betreft: rust in de wijk, netjes kunnen
verhuren, woningen en openbaar gebied
onderhouden, geen extra kosten aan
straatgedoe door vuil, verkeer of overlast
en vaak zelfs een beetje gezondheid en
geluk voor de bewoners. Daar is natuurlijk
niets mis mee en het sluit erg aan bij wat
de meeste mensen in de wijken willen.
Het wijkgericht werken gaat volgens
ons teveel over de organisatie-inrichting:
decentralisatie en samenwerking op
wijkniveau. In onze praktijk missen we
hoe hierbij de positie van bewoners en
gebruikers van de wijk versterkt kan worden
om zelf richting te geven aan hun
leven en leefomstandigheden.
Wijkgericht werken zou volgens ons moeten
gaan over voortgaande deelname
van mensen. De toekomst van de participatie
ligt in de onvermijdelijke voortgang
van de maatschappelijke claim je eigen
leven en leefomstandigheden te bepalen
en vorm te geven. Steeds verdergaande
participatiewensen zullen zich voordoen
op werkniveau, leefomgevingniveau en
individueel niveau. Die maatschappelijke
druk is onontkoombaar. De vraag daarbij
is dus niet òf we verder participeren,
decentraliseren, democratiseren, individualiseren.
De vraag gaat bij uitstek over
in welk tempo dat gaat, hoe we dat faciliteren,
hoe we de maatschappelijke en
sociale verantwoordelijkheden invullen
en daarbij relevante organisatievormen
en besluitvormingsmodellen zijn. Over
een eindmodel kunnen we dus geen uitspraken
doen.
Faciliteren
Wijkgericht werken als decentraal organisatieprincipe;
daar willen we niet veel
woorden aan vuil maken. Corporaties
moeten gewoon woningen bouwen,
verbeteren, onderhouden en (sociaal
en fysiek) beheren. Dit al dan niet met
ontwikkelaars en particuliere opdrachtgevers.
Gemeentes moeten dat procesmatig
en publiekrechtelijk mogelijk maken en
zorgen voor de openbare ruimte, de veiligheid
en de basisvoorzieningen in de
wijken. Welzijns-, zorg-, sport- en culturele
instellingen leveren hun basisdiensten.
Dit is hun primaire maatschappelijke
opgave. Minimaal wordt dit alles klantgericht
en zo mogelijk en wenselijk op
wijkniveau georganiseerd.
Wijkgericht werken is als organisatieprincipe
slechts een voorwaarde voor burgerparticipatie.
De maatschappelijke werkelijkheid, de
voortgaande vraag naar transparantie,
democratisering en deelname zal verder
uitmaken hoe en in welk tempo wijken
zelf adviseur, opdrachtgever, producent
en/of toezichthouder worden. Die ontwikkeling
zal het meer specifieke takenpakket
van de in de wijk werkzame organi-
saties in belangrijke mate gaan bepalen.
Woningcorporaties zullen - in verschillende
en toenemende gradaties - ruimte
moeten afstaan aan de eigen bewoners
en andere actieve mensen en organisaties
in de wijk. Ook de gemeente zal zich
moeten uitspreken welke beleidsterreinen
of taken op wijkniveau voorbereid,
besloten en verantwoord gaan worden.
Voor de andere (semi-) overheidsinstellingen
geldt hetzelfde. Daarmee zal de
relevantie van gangbare organisaties en
professionals ter discussie komen.
Wijkgericht werken zal zich zo ontwikkelen
naar Wijkgestuurd werken. Deze
ontwikkeling moet wel gefaciliteerd worden,
bewoners en gebruikers van de wijk
moeten daarin zo nodig ondersteund
worden. De rolinvulling van facilitator zal
voor de komende periode de belangrijkste
opgave zijn voor de op wijkniveau
actieve professionele organisaties.
Ondersteuning
Het faciliteren van verdergaande participatie
zal per wijk variëren. Afhankelijk
van de vraagstukken die in de wijk spelen
en afhankelijk van het sociaal kapitaal, de
eigen kracht van een wijk. De kosten zullen
gedekt moeten worden uit de organisaties
zelf. Inzet van menskracht en middelen
worden immers alleen verschoven.
Iedere wijk heeft recht op een vaste
wijkondersteuner (in eigen opdrachtgeverschap)
met budget en mandaat. Diens
taak is het langdurig en tenminste meerdere
dagen per week zichtbaar te zijn in
de wijk. Bewoners en organisaties te kennen,
te netwerken, kansen te herkennen
en initiatieven tot burgerparticipatie en
arbeidsparticipatie te bevorderen en te
ondersteunen.
De wijkondersteuner is een generalist,
verknoopt mensen en initiatieven op
het niveau van de wijk en versterkt ze
bestuurlijk door de directe lijnen met de
bestuurders. Hij of zij heeft daartoe directe
doorzettingsmacht. Zo nodig kan deze
ook direct enig startbudget ter beschikking
stellen aan voornoemde participatieinitiatieven.
Voor de duidelijkheid, dat is
iets anders dan een budget voor
2 6 MO/SAMENLEVINGSOPBOUW 29e jrg. nr.227 Winter 2010