Politieke satire, wat moet je ermee? - Erasmus University Thesis ...

Meestal is satire humoristisch bedoeld, maar in sommige gevallen kan het ook agressief bedoeld zijn.
De makers van satire willen hun publiek kritisch laten nadenken en soms zelfs tot actie aanzetten
(Griffin, 1994). Satire wordt politieke satire genoemd wanneer het onderwerp politiek getint is.
Binnen satire kan onderscheid gemaakt worden tussen twee vormen, Hortiaans en
Juvenaliaans. De eerste vorm, Hortiaanse satire, is vernoemd naar de Romeinse dichter Horatius.
Deze dichter creëerde lichte satire. Hij wilde op luchtige en geestige wijze de dwaasheid van de
maatschappij aankaarten. Het belangrijkste kenmerk van deze vorm van satire is de luchtigheid. Een
bekend voorbeeld van iemand die Hortiaanse satire heeft gemaakt is Desiderius Erasmus. Hij heeft
Lof der Zotheid (1512) geschreven. In deze satire stelt Erasmus allerlei menselijke dwaasheden aan
de kaak. Kerkelijke autoriteiten, kooplieden, vorsten en wetenschappers worden bekritiseerd (Stikke,
1689; Griffin, 1994).
De tweede vorm van satire, Juvenaliaanse satire, is minder luchtig dan de Hortiaanse satire.
Juvenaliaanse satire is een hardere en scherpere vorm van satire. Deze vorm is vernoemd naar de
Romeinse dichter Juvenalis. Juvenalis heeft in zijn stukken het wangedrag, de misbruiken, de
buitensporigheden en de ondeugden binnen de Romeinse maatschappij op pittige wijze aan de kaak
gesteld. Kenmerkend voor deze vorm van satire is de agressieve en cynische wijze waarop kritiek
geleverd wordt. Humor is in deze vorm minder belangrijk dan in Hortiaanse satire. Een voorbeeld van
een bekende Juvenaliaanse satire is Animal Farm van de Britse schrijver George Orwell (1998). In dit
satirische boek bekritiseert Orwell het totalitaire politieke systeem in de Sovjet-Unie (Griffin, 1994;
Orwell, 1998).
Het lijkt nu alsof satire voornamelijk iets literairs is, maar het is ook in andere kunstvormen
terug te vinden (Griffin, 1994). Spotprenten bijvoorbeeld, kunnen een satirische lading hebben en
ook in het theater is satire te vinden. Cabaretiers kunnen op satirische wijze allerlei maatschappelijke
onderwerpen aan de kaak stellen in hun voorstellingen en ook de televisie is een platform waar
satire terug te vinden is. Programma’s zoals Kopspijkers en Dit Was Het Nieuws zijn voorbeelden van
satirische televisieprogramma’s. Maatschappelijke problemen en actualiteiten worden aan de kaak
gesteld, de makers verwerken hun eigen mening over de onderwerpen in het programma, de kritiek
wordt volgens de eerdergenoemde stijlkenmerken van satire gebracht en de programma’s worden
gemaakt met de intentie om de onderwerpen op komische wijze te behandelen. Een ander satirisch
televisieprogramma is Koefnoen.
Koefnoen
Koefnoen is een satirisch cabaretesk televisieprogramma, dat wordt uitgezonden door de
AVRO. Het concept van dit programma is dat er in iedere uitzending wordt teruggeblikt op de
actualiteiten uit de voorbije week, dit door middel van filmpjes en sketches. Het programma wordt
21