Nr. 3 Maatwerk - Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

HAN BLAD
#03 / MAART 2006
Maatwerk...

Maatwerk...
'Iedere voet is anders, en sommige zijn heel erg
anders' zegt Frans Grol. De firma Grol maakt al
honderd jaar aangepast en orthopedisch schoeisel.
Veelal worden standaard leesten gemodelleerd tot de
juiste pasvorm is bereikt. Het effect van de aanpassing
is direct en letterlijk 'voelbaar'.
Het begrip maatwerk beperkt zich natuurlijk niet
tot de schoen- en kledingbranche. Evenmin is
'customizing' exclusief voor de automotive industrie.
Afstemmen op een specifieke vraag of doel is hét
kenmerk van handel en industrie in onze tijd. Soms
kunnen relatief kleine veranderingen of aanpassingen
al een enorme winst opleveren in effectiviteit en
rendement. Om die kansen en mogelijkheden te zien
is echter een open en alerte houding vereist. Niet 'zoals
we altijd deden' is van belang, maar 'hoe zullen we het
gaan doen?' Telkens weer opnieuw.
‘He is well paid
that is well satisfied’
Han Geurts, hoofdredacteur.
Inhoud
pagina 8
Niet onverdeeld
gelukkig
pagina 10
Tot diep in
de nacht
pagina 12
Niks geen
visieverhalen
pagina 16
Zelfs de klant
begrijpt het
pagina 19
Soms hoor je
weken lang niets
pagina 22
Het voorkomen van
de praktijkshock
pagina 5 Opening HAN BioCentre
pagina 24 Smart Business Center

Student Company wint
Gelderse Innovatieprijs
Zonder het te weten 5000 euro rijker. Dat is
nog eens een verrassing. Het overkwam de
studenten van student company Coffee Cube
van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.
In een student company richten studenten van
verschillende opleidingen een bedrijf op,
zoeken aandeelhouders voor de financiering
en verkopen een zelfontwikkeld product. Op
deze manier doen studenten al ondernemerservaring
op tijdens hun studie. De studenten
van Coffee Cube ontwikkelden een vierkante
houder voor automaatbekers.
‘We kregen om 20.40 uur ’s avonds een telefoontje
van mevrouw Hueting, de directeur van
ICA’, vertelt Ruben Leusink, algemeen directeur
van Coffee Cube. ‘Ze vroeg of we snel naar het
Gelredome wilden komen omdat we genomineerd
waren voor de Gelderse Innovatie Prijs
die daar op dat moment werd uitgereikt,
samen met nog enkele andere prijzen.’ ‘Een
kwartier later waren we er, maar toen stond
iedereen al strak in het pak te borrelen en
waren alle prijzen al uitgereikt’, zegt Sten van
Dijk van Personeelszaken. ‘Martijn Roes van
het Centrum van Ondernemerschap kwam
naar ons toe en zei dat hij het jammer vond dat
we geen speech hadden kunnen houden.
Geintje, dachten we. Maar toen zei hij dat we
gewonnen hadden.’ Dat konden de studenten
Bedrijfskundige Informatica gewoon niet
geloven. Ruben: ‘Dat ons ondernemingsplan,
dat we een tijd terug naar het GIP hebben opgestuurd,
uitgekozen is tot meest innovatieve
plan van dit jaar.’ Sten: ‘We dachten dat we in
Bananasplit zaten. Maar het was echt waar.
Ons plan is het beste.’
Het is nog niet duidelijk wat de studenten met
het geld gaan doen. Ruben: ‘Waarschijnlijk
stoppen we het terug in de onderneming. Of
we beginnen een nieuwe onderneming naast
de Coffee Cube.’ ‘We gaan er in ieder geval niet
van op vakantie’, lacht Sten. ‘Hoewel dat op dit
moment helemaal geen gek idee zou zijn.’
Coffee Cube:
Het meest inovatieve ondernemingsplan.
Overigens is de Aanmoedigingsprijs, ter
waarde van 1000 euro, gewonnen door student
company Loose Ends, ook van de HAN.
De Gelderse Innovatie Prijs is een initiatief van de
Stichting Gelders Innovatie Platform.
Meer info: GIP2005.nl
HAN BioCentre geopend
Nijmegen als
Capital of Health
Via een helder powerpoint interview gaf staatssecretaris
Rutte eind januari het startschot voor
het congres ‘Van toegepast Onderzoek naar
Inovatie’. Dit congres markeert de officiële
opening van het HAN BioCentre, een expertisecentrum
van de hogeschool dat als doel heeft
innovatief onderzoek voor organisaties en
bedrijven bereikbaar te maken. ‘Jammer dat hij
niet persoonlijk kon komen’, aldus Guido
Matthée, initiatiefnemer en directeur van het
BioCentre. ‘Maar het congres is er niet minder
geslaagd om.’
De HAN wil zich steeds meer presenteren als kennispartner
voor het bedrijfsleven en het BioCentre is hierbij
een van de initiatieven. Bedrijven kunnen gebruik maken
van de faciliteiten van de hogere laboratoriumopleidingen
(HLO) en afhankelijk van de vraag vanuit het bedrijfsleven
wordt gekozen voor een uitvoering door medewerkers of
door studenten. Het centrum werkt al een half jaar aan een
aantal gerichte opdrachten en is nu dus officieel van start
gegaan. Matthée: ‘De service van het centrum is nauw
gelieerd aan het hoger laboratoriumonderwijs van de
HAN. Studenten kunnen mede dankzij ons werken aan
concrete beroepstaken. We integreren het onderwijs in de
praktijk en ik denk dat we daarin een voortrekkersrol
vervullen.’
die deelnemers waren er voldoende: alle spelers in de life
science markt waren aanwezig: ziekenhuizen, subsidieverstrekkers,
politiek, onderwijs, bedrijven. En over die
laatste categorie wil directeur Matthée nog wel iets kwijt.
‘Veel bedrijven ondersteunen het BioCentre met knowhow
en met apparatuur. Een prima zaak.’
Aan het eind van de middag opende Nijmeegs wethouder
Lenie Scholte officieel het HAN BioCentre. Ze verwees
daarbij naar het naburige Wageningen waar de universiteit
zich ‘the capital of life science’ noemt. Scholte:
‘Nijmegen heeft het BioCentre, het Academisch Medisch
Centrum en geweldige sportaccomodaties. Daarmee is
Nijmegen vanaf nu toch echt ‘the capital of health.’
De HAN is een ambassadeur rijker.
Tijdens een persconferentie in het internationale
perscentrum Nieuwspoort in
Den Haag is eind vorig jaar Geert-Jan
Sweers, manager van het Centrum voor
Ondernemerschap (CvO) van de Hogeschool
van Arnhem en Nijmegen, officieel
benoemd tot ambassadeur van Leren
Ondernemen – regio oost. Dit gebeurde in aanwezigheid van de staatssecretarissen
Rutte van Onderwijs en Van Gennip van Economische
Zaken. Het partnerschap Leren Ondernemen werkt met regionale
ambassadeurs die als doel hebben op regionaal niveau activiteiten
rondom ondernemerschap en onderwijs te organiseren en vorm te
geven.
Matching
Naast het zeer toepasselijke openingswoord van Rutte,
maakte ook de lezing van Ton Schurges, lector aan de
Fontys hogescholen, veel indruk. Zijn betoog en stellingen
rond de MKB-problematiek liepen als een telkens terugkerende
rode draad door het congres en doken ook in de
talloze workshops en tijdens de plenaire zitting regelmatig
op. Daarnaast was ook het ‘makelen en schakelen’
een succes: een matchmaking programma waarin deelnemers
van tevoren konden aangeven met wie van de
andere deelnemers ze graag in contact zouden komen. En
De virtuele boodschap van
staatssecretaris Rutte.
4 5 HANBLAD NR.3 MAATWERK

Masterclass Richard Florida
Creativiteit is de motor
Isaac Getz geeft derde HAN creative masterclass
Hefboom tot verandering
Organisatievernieuwing blijkt belangrijker te
zijn dan technologische vernieuwing voor het
welslagen van innovatiesucces. Met een ideeënmanagementsysteem
of IMS kunnen bedrijven
iedereen betrekken bij constante vernieuwing en
creativiteit, aldus de Franse hoogleraar Isaac
Getz. Maar, het is geen tool: de mentaliteit moet
om en de organisatiepiramide gaat op z’n kop.
‘Naast materiële
voorwaarden, zijn
vriendschap en
liefde belangrijk.
Maar ook de
buurt en stad
waarin je leeft,
zijn aparte factoren
in het welbevinden.
Heldere lucht en
schoon water, en
ook de esthetiek
van de omgeving
zijn belangrijk.’
Creativiteit, en niet kennis, transport, grondstoffen
of productie, vormt de sleutel tot economisch
succes, vindt prof. Richard Florida, hoogleraar
van de George Mason University te
Virginia. Hij sprak eind vorig jaar op uitnodiging
van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en
NRC-Handelsblad in de Eusebiuskerk in Arnhem.
Een hard bewijs voor zijn stelling had hij (nog)
niet, dat was - aan de voet van de John Frostbrug
in Arnhem - misschien net een brug te ver, maar
Florida maakte zijn visie wel geloofwaardig.
Silicon Valley is de laatste stuiptrekking van de maakeconomie.
Talent is de motor van de creatieve economie
mits het kan nestelen in een tolerante open cultuur. Breng
ieders creatieve vermogens tot ontwikkeling ongeacht ras,
geslacht, leeftijd of seksuele geaardheid. Stimuleer ontwikkelingen
die iedereen bij de economie betrekken en
sluit geen groeperingen uit.
Talent
Florida propageert niet de creatieve samenleving, hij signaleert
het ontstaan en de gevolgen ervan, en levert suggesties
hoe je erop zou kunnen reageren: ‘It's just the way it is.’
Het zal leiden tot geografische en sociale ongelijkheid.
Clusters van creativiteit ontstaan ergens op de wereldkaart,
pieken en raken weer in verval.’ Er dreigt een kloof
tussen de creatieve klasse en zij die erbuiten vallen. Die
laatsten klampen zich vast aan 'moral values' of worden
zelfs xenofoob of anti-homo. Ze herkennen de wereld niet
meer.’ Hij vroeg zijn gehoor welke kleren, schoenen en
brillen ze dragen. Hoe ze hun huis inrichten. Welke wijn
ze drinken, in welke restaurants. Florida: ‘Het punt is; je
betaalt niet voor het fysieke voorwerp. Er zit maar weinig
arbeid in bijvoorbeeld een bril. Betalen doe je voor de ideële
meerwaarde, de kennis, de creatieve component, of we
dat leuk vinden of niet.’
Dus concurreren landen en steden om talent. De tolerante
vibrerende stad, 'the place to be', heeft een concurrentievoordeel;
ze zuigt talent aan. Voor creatievelingen is het
salaris niet doorslaggevend, wel dat de vrije stad die
kansen biedt voor individuele ontplooiing, met liefst een
gemengde woon-werkomgeving en een tolerante open
cultuur. Zo'n leefomgeving biedt ervaringen. Er blijkt een
correlatie te zijn met economische 'performance'. Florida
vindt Nederland goed gepositioneerd in dit opzicht; ons
land beschouwt zichzelf als een natie, is klein en divers
genoeg. Maar hij adviseert om snel werk te maken van
stedelijk beleid. Volgens Florida is het verkrampte
Amerika op zijn retour en zijn er nu op de wereld maar een
paar steden die ertoe doen. Amsterdam hoort erbij, evenals
New York, Bangalore en Wellington.
Inspiratie
Maurice Bor en René Jansen van Rabobank Arnhem waren
geboeide toehoorders van Florida's betoog. ‘Wij zoeken
inspiratie voor de ontwikkeling van stedelijke activiteiten,
en die hebben we gekregen. Vroeger lag onze focus op het
platteland, nu meer op de economische vitaliteit van een
stedelijke regio.’ Wat hen aansprak in Florida's betoog
was zijn pleidooi voor 'inclusiveness': alle bevolkingsgroepen
betrekken bij het maatschappelijke proces waar
de samenleving nu nog gesegmenteerde trekjes vertoont.
Zo stelt de Rabobank microkredieten ter beschikking aan
kleinschalige ondernemers die misschien niet over de
beste opleiding beschikken, maar wel over een goed idee.
Isaac Getz is hoogleraar Ideeën-, Participatie &
Innovatiemanagement aan de ESCP-EAP European
School of Management in Parijs. Hij analyseerde talloze
ondernemingen en beschreef hun systemen om de ideeën
van medewerkers te managen. Daarover publiceerde hij
het boek De Innovatiekracht van Ideeën. Het onderzoek
van Getz en medeauteur Alan Robinson laat zien dat een
goed IMS bedrijven vormt die de vernieuwing zelf zijn.
Niet alleen zijn ze creatiever, ze zijn ook nog eens
efficiënter. Volgens Getz moeten wij dringend van het
idee af dat innovatie iets is van de R&D afdeling. ‘De
toegevoegde waarde komt van de eerstelijnsmedewerkers.
Die zijn verantwoordelijk voor tachtig procent van
alle innovatie ideeën, terwijl slechts twintig procent van
de R&D-afdeling komt.’
Iedereen
Getz vindt dat de hele innovatiekwestie teveel beperkt
wordt tot een discussie over nieuwe producten en diensten,
marketing of design. Echte innovatie bestaat uit de mate
waarin iedereen in een organisatie betrokken wordt om
continu te innoveren. ‘Als ik bij een industrieel bedrijf
kom dat zegt de ideeën van medewerkers te koesteren
dan vraag ik of ik de ideeën van de administratie even
mag zien. Iedereen doet mee.’ Iedereen betekent volgens
Isaac Getz dus ook de directie zelf. ‘Een IMS is géén
tool. Het is niet iets dat de directeur aan het hoofd P&O
geeft met de woorden ‘hier, regel jij dat maar.’ IMS
vraagt om een kanteling van de organisatie met een
dienstbaar management.’
Het begint met een compleet andere houding en vervolgens
moet je in actie komen. Getz: ‘Het gaat uiteindelijk
om het doen en in het doen ontstaan kleine wondertjes.
Als je alleen de waarden of houding van mensen uitdaagt,
krijg je niks voor elkaar. IMS is een hefboom om
mensen te helpen elke dag een klein beetje te veranderen,
in alle schakels van de onderneming. Neem Toyota. Dat
is een briljant bedrijf, maar de buitenstaander ziet
alleen het perfect functioneren van een bepaald onderdeel,
terwijl de kracht van Toyota ligt in het in elkaar
grijpen van alle divisies en bedrijfsfuncties op het vlak
van ideeënmanagement. ‘
Waardevol
Het management moet volgens Getz het besef hebben
dat iedereen waardevol is en dat innovatieve ideeën het
best kunnen komen van de mensen die acht uur per dag
aan het front werken. ‘Begin ermee om de eerstelijns
mensen serieus te nemen. Dat heeft ook verstrekkende
gevolgen voor de manier waarop je communiceert. Je
kunt kapitalen stoppen in Customer Relationship
Management systemen en nog steeds medewerkers
hebben die het niets interesseert. Een van de oorzaken
daarvan is dat bedrijven informatie niet openlijk delen.
Verandering is iets dat je uiterst serieus dient te nemen.
Kijk, als we in Europa het werkgelegenheidsprobleem
willen aanpakken dan is groei de enige optie. En voor
nieuwe banen heb je innovatie nodig. En om echt
innovatiekracht te ontwikkelen, heb je iedereen in je onderneming
nodig – ongeacht functie of opleidingsniveau.’
Innovatie
Prof. dr. Isaac Getz studeerde computerwetenschappen,
managementwetenschappen
en psychologie. Isaac Getz is
gastdocent aan Stanford, Cornell en de
Universiteit van Massachusetts geweest.
Isaac Getz is hoogleraar Ideeën-,
Participatie & Innovatiemanagement
aan de ESCP-EAP European School of
Management in Parijs. Hij adviseert
diverse multinationals en regio’s.
Samen met Alan Robinson schreef hij
het boek De Innovatiekracht van Ideeën.
Lezing Isaac Getz
‘Your ideas change everything’
Maandag 24 april,
20.15 – 22.15 uur
Eusebiuskerk, Arnhem
Info en inschrijven:
www.han.nl/masterclass
6 7
HANBLAD NR.3
MAATWERK

Oud-onderwijsminister Loek Hermans:
‘Een brugfunctie voor de lectoren’
‘Tot nog toe
ben ik nog niet
onverdeeld gelukkig
geweest met de
lectoraten, maar
ik bespeur veel
verbeteringen’
Over de door hem als onderwijsminister
geïnitieerde lectoraten is hij nog steeds
‘niet onverdeeld gelukkig’. Er mankeert dan
ook nog steeds het nodige aan de aansluiting
tussen het Hoger Beroepsonderwijs (HBO) en
het Midden- en Kleinbedrijf (MKB), stelt hij
vast. En ook over het competentiegericht
onderwijs is hij niet bijster enthousiast. ‘Ja,
misschien is dat wel een van de oorzaken
van de niet-klantgerichte houding van HBOafstudeerders.’
Een gesprek met Loek
Hermans, tegenwoordig voorzitter van MKB-
Nederland.
‘Ik heb het gevoel dat ik binnen een kleine onderneming
me teveel met oninteressante randzaken zal
moeten bezighouden. Terwijl binnen een grote onderneming
een specialist voor jou aan de slag gaat als
bijvoorbeeld je computer niet goed werkt, moet je zo’n
probleem binnen een klein bedrijf zelf oplossen, wat je
afhoudt van het interessante werk. Een groot bedrijf
heeft een veel professioneler personeelsbeleid en doet
met bedrijfsopleidingen en dergelijke veel meer aan de
persoonlijke ontwikkeling van zijn mensen.’ Aldus een
student onlangs in een publicatie van een onderwijsinstelling
over zijn loopbaanwensen.
Loek Hermans, voorzitter van MKB-Nederland vindt
het ‘heel erg’ dat een hoog opgeleide zich op die
manier over het midden- en kleinbedrijf uitlaat. En
hij weet dat deze student daarin niet de enige is. ‘Laatst
heb ik tijdens een voordracht op Nijenrode aan studenten
die allemaal naar de grote adviesbureaus en de multinationals
wilden, nog maar eens uitgelegd wat werken
voor het MKB inhoudt. Dat daar hele interessante,
brede functies te vervullen zijn, waarin je niet
gefragmenteerd bezig bent met een klein specialisme,
maar te maken krijgt met het hele bedrijfsproces. Dat is
juist zeer boeiend.’
MKB promoten
Daar komt bij, weet Hermans, dat het MKB in toenemende
mate dé werkgever van Nederland wordt.
‘Want ja, de multinationals zijn veel gemakkelijker
geneigd hun vestigingen te verplaatsten naar een ver
buitenland. MKB’ers zijn veel honkvaster en zullen ons
land niet zo snel verlaten. Hoger opgeleiden kunnen
wel allemaal een baan bij de Unilevers en de DSM’s
willen, maar die bedrijven bieden nu al simpelweg niet
genoeg werk.’
De voormalige minister van OC&W is van mening dat
de HBO’s en de universiteiten veel meer zouden moeten
doen om het imago van het MKB te verbeteren. Dat ze
hun studenten duidelijk moeten maken wat het werken
daar nu precies inhoudt. ‘Net als het voor jezelf
beginnen veel meer gepromoot moet worden. Juist nu,
nu veel babyboomers op het punt staan met pensioen te
gaan en hun bedrijf graag willen overdoen aan een jong
iemand. Allemaal in loondienst om er verzekerd van te
zijn dat je je hypotheek kunt betalen, daar moeten we
vanaf.’
Iets milder
Ook vindt hij dat instellingen voor hoger onderwijs nog
een weg te gaan hebben in het goed luisteren naar de
wensen van het bedrijfsleven bij de inrichting van hun
curricula. ‘Natuurlijk kan het niet zo zijn dat wanneer
een DSM meer studenten met diepgang, met meer
focus op een bepaald specialisme wil, dat die universiteiten
dat dan ook maar moeten gaan leveren. Ik zou
een student ook zeker niet aanraden dat te gaan
studeren, want voordat je het weet vertrekt dat bedrijf
en sta je met een onbruikbare specialisatie aan de kant.’
En daarbij komt, vindt Hermans, dat universiteiten per
definitie zich onafhankelijker van het bedrijfsleven
moeten kunnen opstellen. ‘Voor het HBO ligt dat
anders. Die moeten zich veel meer gelegen laten liggen
aan de arbeidsmarktrelevantie van hun opleidingen.’
Een brugfunctie die bij uitstek vervuld zou moeten
worden door de lectoren; hooggekwalificeerde professionals
die door HBO’s juist zijn aangesteld om de
uitwisseling tussen bedrijfsleven en hoger beroepsopleidingen
te verbeteren. Hermans heeft daarvoor zelf
nog - als minister - extra geld beschikbaar gesteld,
ruim vier jaar geleden. Liet hij zich eind 2004 nog zeer
kritisch uit over deze functionarissen die volgens hem
tot op dat moment nauwelijks contacten zouden
hebben opgebouwd in het MKB, hij is nu iets milder.
‘Tot nog toe ben ik nog niet onverdeeld gelukkig
geweest met het functioneren van de lectoraten.
Voorkomen moet ook worden dat overal dezelfde lectoraten
ontstaan. Maar ik heb het afgelopen jaar daarover
intensief contact gehad met de HBO-raad en ik zie
verbeteringen.’ Loek Hermans, tevens voorzitter van de
Stichting Innovatie Alliantie (opgericht om de kenniscirculatie
tussen hogescholen en MKB te bevorderen),
ziet in die hoedanigheid meer goede projecten langskomen.
‘Voorheen keurde de stichting nogal wat projecten
af, omdat ze teveel gedreven waren door de onderwijsinstelling.
Nu kom ik meer projecten tegen die voortkomen
uit initiatieven van het regionale bedrijfsleven.
Het is ook goed dat de commissie Tussentijdse
Evaluatie Lectoraten juist dit criterium hanteert.’
Verkeerde houding
Evenzeer om de aansluiting met het bedrijfsleven te verbeteren
zijn de afgelopen jaren steeds meer onderwijsinstellingen
(waaronder de Hogeschool van Arnhem en
Nijmegen) met het competentiegericht onderwijs van
start gegaan. Onderwijs meer gericht op het ontwikkelen
en stimuleren van bepaalde vaardigheden bij de student
die hij direct kan gebruiken als hij na afstuderen bij een
baas aan de slag gaat. ‘In essentie is deze vorm van
onderwijs een goede zaak. Maar het is doorgeslagen’,
vindt Hermans. ‘Ook al beschik je over een computer
om het rekenwerk te doen, je moet toch nog steeds wel
weten hoe je moet vermenigvuldigen. Vaak ontbreekt de
nodige basiskennis. Dat is eigenlijk ook hét manco van
de Mammoetwet geweest, dat scholieren en studenten
die vakken die hen niet aanstonden konden laten vallen.
Dat maakt het allemaal wel erg gemakkelijk. Terwijl het
juist het doorzettingsvermogen stimuleert als je ook
dingen moet doen die je niet aanspreken. Ja, misschien
is dat wel een van de oorzaken van de verkeerde, niet
klantgericht houding die onder hbo-afstudeerders
onlangs gesignaleerd werd’, haalt Hermans een recent
onderzoek aan van werving en selectiebureau 30Days.
‘Het is voor studenten goed om zich te realiseren dat
niet altijd alles over rozen gaat.’
Loek Hermans: ‘In het HBO is de
arbeidsmarktrelevantie belangrijk.’
‘HBO’s zouden
veel meer
moeten doen
om het imago
van het MKB
te verbeteren’
8 9
HANBLAD NR.3
MAATWERK

Hightech gasdetector gaat de wereld over
Tot diep
in de nacht
‘Als je gedreven
bent, tellen
werktijden niet’
Sacco te Lintel Hekkert
Directeur Sensor Sense
‘Ik ben zeer te spreken over de
flexibiliteit en het enthousiasme
van de studenten.’
De Nijmeegse start-up Sensor Sense kwam tot
een aantrekkelijke constructie met het lectoraat
Embedded Systems van de HAN. Sensor Sense
ontwikkelde samen met een aantal docenten en
studenten een marktrijpe versie van een gasdetector.
Deels kwam het geld uit een Gelderse
kennisclusterregeling. Sensor Sense hoeft haar
deel van de rekening pas aan de HAN te betalen
op het moment dat er daadwerkelijk verkocht
wordt. Inmiddels gaan de eerste hightech
Ethylene Trace Detectors over de toonbank.
Studenten staan te boek als nachtbrakers. Maar dat kan
soms onverwacht uitpakken. Fysisch onderzoeker/
ondernemer Sacco te Lintel Hekkert van het Nijmeegse
bedrijf Sensor Sense kan erover mee praten. Hij
schakelde de HAN in om een compacte en gebruikersvriendelijke
versie te maken van een apparaat voor
uiterst nauwkeurige gasmetingen. Twee studenten
technische computerkunde en een elektrotechniekstudent
werkten onder begeleiding van hun docenten ongeveer
een manjaar voor Sensor Sense. Te Lintel Hekkert is
zeer te spreken over het enthousiasme en de flexibiliteit
van dat HAN-team. ‘We zijn op een zondag wel eens tot
diep in de nacht samen doorgegaan om iets af te krijgen.’
Spin-off
Sensor Sense is een spin-off van de Radboud
Universiteit Nijmegen. De natuurkunde-faculteit heeft
grote labopstellingen staan voor gasmetingen. Die
apparatuur is interessant om op de markt te brengen,
bedachten Te Lintel Hekkert en zijn collega-onderzoeker
Frans Harren op een dag. Maar dan moest er wel een
compleet andere versie komen. De twee richtten samen
met new business developer Rob Tweehuysen Sensor
Sense op en zochten samenwerking met de HAN.
Resultaat: de eerste detector voor het meten van ethyleenconcentraties
is verkocht aan het Nederlands Instituut
voor Ecologie in Yerseke. De Zeeuwse onderzoekers
maakten Amerikaanse collega’s zo enthousiast, dat
ook die inmiddels een apparaat hebben besteld.
Spannend
De HAN-studenten deden het ontwikkelwerk deels voor
hun studie, deels als bijbaan, vertelt opleidingscoördinator
Industrieel Product Ontwerpen (IPO) en projectleider
Henk Arts. ‘In plaats van vakken vullen bij Albert
Heijn, zeg maar. Het was voor iedereen heel leerzaam
en spannend om van een nieuwe meetmethode tot een
werkend apparaat te komen. Zo’n multidisciplinaire
werkomgeving heeft een enorme meerwaarde. Zet
studenten, docenten en mensen uit het bedrijfsleven uit
heel verschillende richtingen bijeen en iedereen begint
onderling ideeën uit te wisselen en elkaar te begrijpen.
We waren zeer gedreven om er iets van te maken. Dan
tellen gewone werktijden ook niet meer.’ Arts vormt
samen met andere docenten van de HAN-opleidingen
Bouwkunde, Elektrotechniek, Informatica en Industrieel
Product Ontwerpen de kenniskring Embedded Systems
dat onder leiding staat van Wim Hendriksen, één van de
lectoren van de HAN. De lector en de docenten dragen
kennis over aan het bedrijfsleven, doen onderzoek en
geven advies over producten waarin zowel hardware
als software gecombineerd worden toegepast voor
een specifieke functie. De kenniskring houdt zich
bijvoorbeeld bezig met een ‘senioren-vriendelijke’
afvalcontainer en een intelligente verpakkingsstraat
voor eieren.
Zonder toeters en bellen
‘We waren binnen de faculteit altijd al bezig met het
bedenken van toepassingen voor onze sporengassensoren’,
zegt Te Lintel Hekkert, inmiddels fulltime
general manager van Sensor Sense. De spin-off startte
een jaar of twee geleden een haalbaarheidsonderzoek
met geld uit het toenmalige BioPartnerfonds. De vraagstelling:
kan er een robuust, onderhoudsarm, makkelijk
te bedienen apparaat voor complexe gasmetingen worden
ontwikkeld. Zonder allerlei toeters en bellen en bewegende
delen. En mét commerciële potentie. Te Lintel
Hekkert: ‘De vraag was hoe we die enorme berg apparatuur
in ons laboratorium klein en compact konden
krijgen. Daarvoor was een ander type laser nodig, een
compleet nieuwe besturing, nieuwe software, minder
volumineuze randapparatuur.’
Aantrekkelijke constructie
Te Lintel Hekkert toonde met een eerste model aan
dat verkleinen mogelijk is en vroeg een paar offertes
op bij bedrijven om het model om te bouwen en de software
te schrijven. ‘De offertes liepen uiteen van twintigtot
zeventigduizend euro. Achteraf zat die laatste er
wellicht het dichtste bij. Maar wij hadden het geld er
sowieso niet voor.’ Via ontwikkelingsmaatschappij
Oost NV kwam Te Lintel Hekkert in contact met potentiële
investeerders maar die haakten af omdat ze sneller dan
mogelijk grote productieaantallen wilden zien. Sensor
Sense hoorde bij Oost NV echter ook van de kennisclusterregeling
van de provincie Gelderland. Dat leidde
tot een aantrekkelijke constructie tussen het jonge
bedrijf en het Smart Business Center van de HAN. ‘Zo
gingen onze docenten van de kenniskring Embedded
Systems met een stel studenten aan het werk voor
Sensor Sense. Het goed werkende laboratoriummodel
was er bij wijze van spreken al, maar daarmee heb je nog
geen in de praktijk werkend systeem’, zegt Henk Arts.
Het werk gebeurde tegen marktconforme tarieven.
‘Deels kregen we geld uit de subsidieregeling, deels
hielden we het geld tegoed.’ Pas als Sensor Sense zou
gaan verkopen, hoefde het de hogeschool te betalen.
‘Onze kennistransferfunctie moet bekender worden.
We laten het midden- en kleinbedrijf graag zien wat we
allemaal kunnen, en willen daarbij best wat risico lopen.’
Commercieel krijgen
Het prototype is kant-en-klaar, de eerste orders zijn
binnen en de eerste serie van vijf detectoren in eigen
huis produceren lukt ook nog wel. Ondernemer Te
Lintel Hekkert zoekt nu bedrijven om de productie echt
commercieel te krijgen met het oog op de honderd
detectoren per jaar die hij uiteindelijk verwacht te
verkopen. Zo’n eerste klant als het Nederlands
Instituut voor Ecologie kan hem in de tussentijd feedback
geven. Te Lintel Hekkert: ‘Voordat ons apparaat
bijvoorbeeld bij een fruitteler komt te staan, moet alles
waterdicht werken. Ik wil een solide product in de
markt zetten. Eén keer een analysefout en ik heb een
claim van tonnen aan mijn broek.’
Onlangs heeft Sensor Sense een Casimir Beurs in de
wacht gesleept. Een prestigieuze beurs voor bedrijven
en onderzoeksgroepen die samenwerken aan innovatieve
ontwerpen. Daarmee kan Te Lintel Hekkert nu een
extra onderzoeker aan het werk zetten om te kijken
naar nieuwe ontwikkelingen en toepassingen.
Gasdetectie
De hooggevoelige Ethylene Trace
Detectors (à nu nog 30.000 euro) van
Sensor Sense kennen veel interessante
toepassingen. Neem de agrobusiness
waar gecontroleerde opslag van
producten van groot belang is. Meet
het ethyleengehalte in een opslagruimte
en dat geeft waardevolle informatie over
de rijpheid en mogelijke rotting in het fruit.
Een compleet andere toepassing - waar
nog wel veel onderzoek naar gedaan
moet worden - is de nauwkeurige
analyse van de lucht die iemand
uitademt. Dat kan vroegtijdig een
indicatie geven voor bepaalde ziektes.
Ademanalyse is een mooie vorm van
niet-invasieve medische diagnostiek.
En natuurlijk zijn de sporengasdetectoren
in te zetten bij veiligheidscontroles
in de industrie.
www.sensor-sense.nl
10 11
HANBLAD NR.3
MAATWERK

De praktijk moet werken
‘Concreet!
Niks geen visieverhalen’
Stichting Maat
Een intermediaire netwerkorganisatie.
Opgericht door instellingen in de regio
Nijmegen. De partners zijn: Driestroom,
Pluryn Werkenrode Groep, Dichterbij,
Viataal, ZZG, RIBW, Talis, Portaal,
Oosterpoort, SWON, Tandem, NIM en
het CWZ. Zij willen via Maat meer
maatwerk en zelfbeschikking voor de
burger op de samenhangende terreinen
van wonen, zorg en welzijn realiseren.
Inhoudelijk zijn er twee belangrijke werkvelden:
de ontwikkeling van zogeheten
‘servicewijken’ en van zorg- en dienstenprogramma’s.
Stichting Maat hamert op de praktijk.
Het gaat haar om daadwerkelijke veranderingen
in de collectieve sector, met
name in de gezondheidszorg. Directeur
Peter Weyers houdt zijn stichting bewust
buiten het praatcircuit. De handen uit de
mouwen. Maar tegelijkertijd beseft hij dat
je 'meta-vragen' niet kunt veronachtzamen,
bijvoorbeeld op technisch of
juridisch vlak. Die gaat hij wegzetten bij
de HAN.
Peter Weyers
Directeur Stichting Maat
‘Bij ongewijzigd beleid
zal de kwaliteit van de
gezondheidzorg
drastisch dalen.’
‘De Nederlandse gezondheidszorg doet het zo
slecht nog niet. Ze kost pakweg 8,5 procent van
het Bruto Nationaal Product. De VS zit bijvoorbeeld
op veertien procent. Maar toch hebben we
wél een probleem. Twaalf procent van de
beroepsbevolking werkt in deze sector. Ongeveer
563.000 mensen. Als we niet ingrijpen, groeit dat
vanwege de demografische ontwikkeling in het
jaar 2015 uit tot ongeveer twintig procent als we
de huidige kwaliteit willen handhaven.’ Peter
Weyers, directeur van Stichting Maat, door de
wol geverfd in het management van de gezondheidszorg,
schetst een realistisch beeld.
Probleem nummer één hierbij is dat die anno 2015 benodigde
mensen er niet zíjn. Probleem nummer twee: invliegen
van elders is onbetaalbaar. Gevolg: bij ongewijzigd
beleid zal de kwaliteit drastisch dalen. De prioriteiten zijn
duidelijk: kostenbeheersing door hogere productiviteit en
effectiviteit. De gezondheidszorg zit volgens Weyers
bovendien in de tang door twee tegenstrijdige trends.
Enerzijds heeft haar eigen succes ertoe geleid dat meer
mensen een jarenlang beroep op haar zullen doen. Dat
noopt tot massaproductie. Maar dat kán niet, want anderzijds
zijn er die kwaliteitseisen. De patiënt emancipeert tot
individuele burger en die past niet meer in massa-arrangementen
die de gezondheidszorg tot voor kort kenmerkten.
Maatwerk is het devies.
Aanpak
Dat deze combinatie van trends dwingt tot een enorme
productiviteitsgroei, dat spréékt. Er leiden wat dat betreft
meerdere wegen naar Rome. Waar andere initiatieven zich
vooral richten op verbetering van de eigen dienstverlening
kiest Stichting Maat voor een integrale, op implementatie
gerichte aanpak van wonen, welzijn èn zorg. Weyers: ‘Ik
zei zonet: 'de kwaliteit in Nederland is goed.' Maar nu gaan
we nuanceren. 'Goed' slaat op de kwaliteit van de individuele
instelling of professional; maar in de samenhang der
dingen, dáár vallen de gaten.’ Hij vergelijkt de gezondheidszorg
met een reisbureau. De klant boekt een vakantie
die hij als één geheel ervaart. Maar de chauffeur die hem
door het Krugerpark rijdt, heeft niets met de KLM te
maken. Zo bestaat ook de gezondheidszorg uit deelproducten.
De communicatie tussen huisarts en specialist kan
heel gebrekkig zijn. Weyers memoreert een voorval waarbij
een oude man bewusteloos op de keukenvloer werd aangetroffen.
Het ambulancepersoneel dacht dat het iets met het
hart moest zijn. Nadat hij veertien dagen alle mogelijke
cardiologische tests had ondergaan, liep de patiënt uit het
ziekenhuis weg. Een telefoontje met de huisarts had duidelijk
gemaakt dat de man Parkinson had. Weyers: ‘Het
zou moeiteloos passen in de Wet van Murphy. En nòg
zoiets: wachtlijsten voor noodzakelijke ingrepen. Alle
zorgconsumptie om wachttijden te kunnen overbruggen is
weggegooid geld. De ingreep wordt immers alleen maar
uitgesteld, niet voorkómen.’
Hij vervolgt: ‘De gezondheidszorg spreekt al jaren over
kosteneffectiviteit. Ze praat zich drie slagen in de rondte;
telkens weer een nieuwe visie. Als die vastloopt, komt er
een nog ambitieuzere. En daarna wéér. Er komt weinig uit
dat concreet aan effectiviteit bijdraagt. Elke tien jaar verandert
alleen het jargon, ‘Continuïteit van zorg’ (jaren zeventig)
wordt ‘Zorg op maat’ (jaren tachtig), wordt
‘Transmuralezorg’ (jaren negentig) en nu gaan we voor
‘Ketenzorg’. Alleen: de slogan van de jaren zeventig is nog
steeds niet waargemaakt. Realisatie blijkt bere-lastig.’
Voet tussen de deur
Met Stichting Maat wil Weyers deze impasse doorbreken.
'Maat' is een projectbureau van diverse participanten in de
zorgverlening, welzijnsinstellingen en volkshuisvesting
dat de partners ondersteunt bij daadwerkelijk en efficiënt
implementeren. Om met Ernst Happel te spreken: 'Kein
geloel'. Weyers zegt 't netter: ‘Het gaat niet om gedeelde
visie maar om gedeelde praktijk.’ Stichting Maat heeft
twee hoofdpunten op de agenda: vorm en inhoud.
Hoe draagt de vorm bij aan kosteneffectiviteit? Weyers:
‘Die overlegcircuits, die zijn het niet. Maar bundeling van
macht door concernvorming evenmin. Hoe dan wel?
Raden van bestuur vertegenwoordigen vooral de eigen
achterban. Het hoogst bereikbare zijn win-win-situaties.
Maar de optelsom daarvan levert toch geen efficiënte
dienstverlening op. Iets aan een ander overlaten, zie ik
bestuurders nooit vrijwillig doen. Maar net dàt is nodig
voor effectieve samenhang van de zorg door overstijging
van de individuele instelling.’ Via een intermediair die geen
eigen organisatiebelang heeft, noch bij klanten een voet
tussen de deur wil wurmen en dus niet bloot staat aan de
verdenking terrein van anderen te willen afsnoepen - de
Stichting Maat dus - kan dat kennelijk wèl. Kwestie van
vertrouwen. Als de partners bekijken wie het beste wàt kan
uitvoeren binnen het gezamenlijke jaarplan, komt het
onvermijdelijke punt: een partner moet verlies accepteren.
Normaal gesproken zou het gesprek hier stokken. Jammer
voor de cliënt en de belasting- en premiebetaler. Weyers
'middelt' zodanig dat dit verlies toch wordt genomen
omdat op een ander vlak - of een ander moment - winst in
het vooruitzicht wordt gesteld.
‘De instellingen in
de gezondheidszorg
moeten even
wennen. Van
alléén-leverancier
worden zij
co-producent.’
12 13
HANBLAD NR.3
MAATWERK

‘Klant-empowerment’
Gebundelde zorg
op individueel- en
wijkniveau.
Wet
Er is nòg een succesfactor. Noteert u svp de eerste Wet
van Weyers: draagvlak = budget x juridische binding.
Partners moeten de plannen uit eigen budget willen
financieren. Dus niks geen subsidies. (‘Die zijn vreselijk,
want risicoloos en op kosten van een ander. Wordt het
niets? Ook niet erg. Over efficiency gesproken.’). Het
commitment wordt contractueel vastgelegd. Daar stáát
Weyers op. Hij vervolgt: ‘Daarna wil ik wel kijken of er
ergens subsidie los te peuteren is. De volgorde; die is
belangrijk’, aldus realist Weyers.
Hangjongeren
Stichting Maat richt zich omwille van de effectiviteit ook
op de inhoud van de zorg. Weyers: ‘Ik mis een goed
systeem voor vraaganalyse. Een voorbeeld. Een zeventigjarige
ontmoet dagelijks hangjongeren op de route naar
het winkelcentrum. Onveiligheid. De thuiszorg komt wèl
elke ochtend zijn steunkousen aantrekken maar hieraan
doen ze niets. Het vervolg is interessant. Er vindt substitutie
plaats: hij vertaalt zijn ongenoegen in een zorgvraag.
Of raakt verslaafd, of vertoont onaangepast
gedrag. Hij komt met hoofdpijn bij de huisarts. Deze kan
voorschrijven totdat hij een ons weegt, maar lost zo toch
de oorzaak niet op. Resultaat: een steeds grotere en
duurdere zorgconsumptie.’
Weyers wil de juiste vraag beantwoorden. Zowel op
individueel- als op wijkniveau. In de wijken ondersteunt
hij dienstverleners bij het vaststellen van prioriteiten. Na
een jaar kijken zij of de onderlinge afspraken zijn nagekomen
en of aanpak succesvol is geweest. En verder naar
wat er volgend jaar op de rol staat. Concreet en in de tijd
behapbaar. Deze aanpak heet de ‘servicewijk’.
‘We moeten onorthodoxe middelen niet schuwen’, vindt
Weyers. In Leidsche Rijn hebben ze een ‘Tijdwisselkantoor’
opgezet.’ Stel je bent handig, dan bied je twee
uur klussen in ruil voor twee uur strijken. Per persoon
vier uur eenzaamheid opgelost!’
Harken
Op individueel niveau wil Weyers de ordening van de
dienstverlening omdraaien. Nu nog formuleren
aanbieders elk hun eigen aanbod en moeten klanten
maar bijeen zien te harken wat voor hen van toepassing
is. Efficiënt is anders. Vooral mensen wier
situatie complex is, bijvoorbeeld alleenstaande
moeders met een gehandicapt kind die willen
verhuizen, krijgen te maken met heel veel aanbieders
waarvan ze soms zelfs nooit hebben gehoord. Het
moet andersom, vindt Weyers: ‘De zorg moet zijn
programma gebundeld aanbieden. Het zal je verbazen
hoe weinig ‘clusters’ er nodig zijn om in de meest
voorkomende behoeften te voorzien. Effectiviteit. Daar is
geen stelselwijziging voor nodig.’ 'Klant-empowerment'
noemt Weyers dat. Dienstverleners zullen dus even
moeten wennen. Van alléén-leverancier worden zij nu
co-producent.
Stichting Maat staat dus voor 'handen uit de mouwen'.
Toch is er behoefte aan instrumenten en concepten die de
uitvoering overstijgen, zo beseft ook Weyers. Allereerst:
een goede systematiek voor vraaganalyse. Maar ook:
welke competenties hebben mensen in de zorg nodig en
wat betekent dat voor het curriculum van de opleiding?
En: zijn instrumenten die in andere sectoren hun nut
bewijzen in de zorg toepasbaar? Denk bijvoorbeeld aan
het plannings- en boekingssysteem van de reiswereld.
Wat is een werkbare rolverdeling tussen aanbieders,
overheden, klantorganisaties en financiers? Welke
verantwoordelijkheden horen daar dan bij?
Kennispartner
Dit soort vragen kan Stichting Maat niet oppakken. Die
moet zich immers hoofdzakelijk met implementatie bezig
houden. Weyers overlegt daarom met de HAN over samenwerking
op dit vlak. Walter van Gisbergen, directeur van de
Faculteit Gezondheidszorg zegt daarover: ‘Een samenwerkingsovereenkomst
is al in de maak. Daar profiteren alle
partijen van. De partners in Stichting Maat werken in de
concrete wijkproblematiek. Wij kunnen daarvan leren en
onze lectoraten verder ontwikkelen; zij zullen op hun beurt
onze kennis in de praktijk kunnen toepassen. Dus ja, wij
spelen graag de rol van kennispartner.’
De participanten in Stichting Maat zijn medefinancier
van een nieuw in te stellen lectoraat met als werktitel:
'Servicewijkontwikkeling en klant-empowerment'.
Gisbergen: ‘Dat past mooi in onze Kennispoort. De
Faculteit Techniek doet al onderzoek naar domotica,
ICT/Telezorg en naar levensloopbestendige woningen.
Ook hebben we een project over obesitas, gericht op
voeding en beweging. Er loopt al van alles. Die kennis
kunnen we binnen het nieuwe lectoraat gebruiken.
Weyers tenslotte stelt het zo: ‘Stichting Maat doet 't; de
HAN weet 't.’
Stichting Maat
doet 't;
de HAN weet 't
14 15
HANBLAD NR.3
MAATWERK

Dankzij CaseTalk tool verstaan IT’ers en leken elkaar
Zelfs de klant begrijpt het
Rob Arntz
Datawarehouse
Consultant Atos Origin
‘Goede communicatie
met de klant is het
belangrijkst.’
vragen als: is de kans op overlijden op de Intensieve Care te
laag? De CaseTalk tool – op basis van een ontwerp van de
HAN gebouwd door het bedrijf BCP – maakt die uitwisseling
geautomatiseerd mogelijk. Een stuk gereedschap ook dat
de aanzet kan geven tot een datawarehouse, een ‘voorraadkamer’
met managementinformatie, ontleend aan al die
verschillende applicaties. Want de documentatie die Case
Talk produceert is voor leken-opdrachtgevers heel goed te
begrijpen. En dat is mooi, want een IT’er kan een klant
alleen geven wat hij vraagt als er wederzijds begrip is.
‘Is de kans op
overlijden op de
intensive care te
laag?’
Orde in de chaos; dat brengt de CaseTalk tool.
De informatie van veel organisaties zit in tal van
verschillende applicaties – boekhoudprogramma’s,
CRM- en ERP-systemen. Data-uitwisseling daartussen
is nu niet of nauwelijks mogelijk, want
veel programma’s zijn afkomstig van verschillende
leveranciers en hebben hun eigen architectuur.
De aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
ontworpen CaseTalk tool zorgt ervoor dat de ITleken
onder de opdrachtgevers en IT-specialisten
eindelijk duidelijkheid krijgen: over wat
de één als oplossing wil en wat de ander daarvoor
biedt.
Het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam gebruikt de
tool nu voor het bouwen van een datawarehouse die
medische specialisten antwoord moet geven op (bizarre)
Zinvolle informatie
Snelle en zinvolle managementinformatie, wie wil dat
niet? Sinds het ontwikkelen van de CaseTalk tool, door een
groep van studenten en medewerkers onder leiding van
HAN-lector Guido Bakema, zijn verschillende bedrijven en
instellingen gretig met dit software-instrument aan de slag
gegaan. KLM en de Rabobank, maar ook het Erasmus MC,
omdat het op een gemakkelijke en vlotte wijze zinvolle
informatie uit haar Ziekenhuisinformatiesysteem wilde
halen.
Het Erasmus MC wil dus een geschikte datawarehouse.
Daar is wel meer voor nodig dan de CaseTalk tool. Het
ziekenhuis maakt daarom inmiddels ook gebruik van de
door Bakema c.s. ontwikkelde de Bridge toolset. Om daarmee
dan vervolgens een datawarehouse te kunnen creëren,
laat het Rotterdamse academisch ziekenhuis zich bijstaan
door Atos Origin. Dit IT-bedrijf heeft daartoe een
16 17
HANBLAD NR.3
MAATWERK

Lector Bakema móet geld verdienen
De HAN heeft de verdere uitvoering van
de Case Talk tool uitbesteed aan een
commerciële partij buiten de hogeschool.
Wat lector Guido Bakema
betreft, moet het tot deze generositeit
beperkt blijven. Andere in-huis ontwikkelde
tools moeten de HAN, in casu het
lectoraat Data Architectures & Metadata
Management van Bakema, geld gaan
opleveren. Het boek dat hij met een
collega heeft geschreven over de zogenaamde
FCO-IM-(Fully Communication
Oriented Information Modeling)methodiek,
waarop de verschillende tools
gebaseerd zijn, wordt goed verkocht en
is al aan zijn tiende druk toe. En Bakema
en z’n collega Jan Pieter Zwart geven
goed betaalde cursussen over hun methodiek,
bijvoorbeeld aan het Amerikaanse
Sandia National Laboratories, maar ook
aan de consultants van Atos Origin. ‘En
binnenkort starten we ook met het opleiden
van elf data-architecten van de
gemeente Apeldoorn.’ Koopkrachtige
vraag die Bakema goed uitkomt want
zijn lectoraat moet volledig betaald
worden met wat hij op de markt verdient.
Betekent dat geen valse concurrentie
met commerciële bedrijven? ‘Nee, want
ik hou me puur met innovatieve zaken
bezig; daarin hebben we zelfs een voorsprong
op de grote IT-bedrijven. En of
het mag? Sterker nog: het móet. Van het
ministerie.’ Bakema legt uit dat het juist
de opzet is geweest van de toenmalige
onderwijsminister Loek Hermans dat
lectoraten op den duur de eigen broek
kunnen ophouden. ‘Diens opzet was dat
de lectoraten direct toepasbaar onderzoek
voor het bedrijfsleven op de markt
zouden gaan brengen. Tegen marktconforme
tarieven, zodat ze na een
inloopperiode van een jaar of vier selfsupporting
kunnen zijn. Die afspraken
heeft de Raad van Bestuur dan ook
gemaakt met alle HAN-lectoren. Behalve
met mij.’ Lachend: ‘Men vond dat mijn
lectoraat al vanaf dag nul de eigen broek
op zou moeten kunnen houden. En dat is
eigenlijk ook wel zo.’
zogenaamde Metadataframe-methodiek ontwikkeld.
Binnen die methodiek worden dus de twee HAN-gereedschappen
gebruikt, plus door Atos zelf ontwikkelde tools.
Geen IT-Chinees
Hoog tijd voor wat concrete uitleg. Rob Arntz, tegenwoordig
Datawarehouse-consultant van Atos Origin,
maar eerder bij Bakema aan de HAN afgestudeerd op het
ontwerpen van algoritmen voor de Bridge toolset: ‘De
methodiek van Atos Origin bestaat uit verschillende stappen.
In de eerste stap wordt met CaseTalk geformuleerd en
gemodelleerd wat de klant aan informatie wil. In het geval
het Erasmus MC wil het management bijvoorbeeld inzicht
krijgen in de mate waarin patiënten díe behandeling
krijgen waarvoor ze ook verzekerd zijn. Dat krijg je een
model, een zin als: ‘Voor patiënt P123 is behandeling
Ooglaseren gedekt door verzekeraar GoedInZorg.’ De
klant begrijpt wat daar staat. Als dat de informatie is die hij
wil genereren uit de verschillende applicaties waarover hij
beschikt – een Intensive Care-systeem met gedetailleerde
medische informatie en een ziekenhuisinformatiesysteem
met patiënt- en verzekeringsgegevens bijvoorbeeld – dan
kan die zin met CaseTalk vervolgens vertaald worden in
een eigen diagramtaal. In vervolgstappen maakt Atos
Origin daar met behulp van de Bridge toolset een kant-enklare
datawarehouse mee.
Arntz benadrukt: ‘De belangrijkste toegevoegde waarde
van die methodiek en de onderliggende tools is dat we nu
goed kunnen communiceren met de klant. De vraag om
bepaalde managementinformatie die de klant ons stelt,
konden wij tot nog toe alleen maar vertalen in ons eigen IT-
Chinees. Dat vraagt dan van de klant dat hij zijn handtekening
zet onder iets wat hij absoluut niet begrijpt. En wij
weten niet of wij de klant begrepen hebben. Dat werkte dus
niet. Deze Metadataframe-methodiek doet dat wel.’
Betere communicatie
Peter van der Velde, IT-Consultant van het Erasmus MC in
Rotterdam, kan dat van harte onderschrijven. Door het
gebruik van de Metadataframe-methodiek en de onderliggende
tools is zijn communicatie met de medisch
specialisten een stuk verbeterd. Momenteel heeft hij intensief
contact met artsen om de effectiviteit van de Intensive
Care (IC) te verbeteren. ‘Samen met mensen van Atos
Origin werken we aan datawarehousesysteem voor de IC.
Dat systeem moet de artsen antwoord geven op vragen als
‘is de kans op overlijden van IC-patiënten te hoog of te
laag?’ Is de kans op overlijden namelijk te laag, dan kun je
je afvragen of een patiënt niet beter op de veel goedkopere
gewone verpleegafdeling verzorgd had kunnen worden.
En is die te hoog, komt dat dan misschien door de wijze
van beademen die vaak voor infecties aan de luchtwegen
zorgt.’ Ook de behandelhistorie van de patiënt wordt in de
vraagstelling van de artsen meegenomen.
Na enige tijd met CaseTalk geëxperimenteerd te hebben,
past Van der Velde momenteel de complete
Metadataframe-methodiek toe. Van der Velde vertaalt de
vragen van de artsen met CaseTalk naar een voor de medische
specialisten te begrijpen model, geschreven in die natuurlijke
taal. Dat model resulteert na de nodige vertaalslagen
uiteindelijk in een datawarehouse die in staat stelt beter
gebruik te maken van de patiënteninformatie opgeslagen
in het Ziekenhuisinformatiesysteem (ZIS).
Voorheen werden op verzoek van specialisten dit soort
analyses handmatig uitgevoerd door een gespecialiseerde
afdeling binnen het ziekenhuis die daarvoor met een eenvoudig
programma statistische informatie trachtte te
genereren. Een kostbare en tijdrovende methodiek die
lang niet altijd zorgde voor het antwoord op de gestelde
vragen.
Bezettingsgraad
Om de zaak behapbaar te houden, concentreren Van der
Velde cs. zich nu in eerste instantie op een datawarehouse
alleen voor de Intensive Care. In een later stadium is het de
bedoeling dergelijke systemen te creëren voor het beantwoorden
van medisch-wetenschappelijke vragen die
ziekenhuisbreed leven. En ook het Erasmus–management
zal op termijn uit het systeem informatie kunnen putten.
‘Als de IC-afdeling een specifieke groep van patiënten
zoekt, voor wetenschappelijk onderzoek bijvoorbeeld. Of
als het management inzicht wil hebben in de bezettingsgraad
van een bepaalde afdeling. Of inzicht wil in hoeverre
de spreekuurcapaciteit benut wordt.’
‘De vraag van de klant
konden wij tot nog toe
alleen maar vertalen in
ons eigen IT-Chinees’
Eenzaam op weg naar de toekomst?
Van scholen hoor je
soms weken lang niets
Menige stagiair is sociaal onhandig en laks. Dat is
kort en bondig de mening van een drietal internationale
ondernemers, door het lectoraat
Internationale Handel voor het MKB van de HAN
uitgenodigd voor een ronde tafel. Ook over de
begeleiding door docenten zijn ze allerminst
tevreden. In discussie met hun tafelgenoten van de
hogeschool komt het tot een aantal oplossingen: langere
stages en meer aandacht voor de persoonlijke
eigenschappen van studenten. ‘En er is meer
competitie nodig in het onderwijs. Het is nu gauw
goed.’
18 19
HANBLAD NR.3
MAATWERK

Aan de ronde tafel
John Krayenbrink
Directeur De Koningh
Anne-Marie Haanstra
Procesmanager Master of
International Business
Alex Lanz
Manager Trade Point
Henk Oost
Managing director Alteq
Louise van Weerden
Lector Internationale Handel voor
het MKB
Frank Vonk
Hoofddocent Cultureel
Management en Ethiek
‘Vaak wordt de student aan zijn
lot overgelaten.’
‘Mensen afleveren die met complexe
situaties kunnen omgaan.’
‘Langere stages bieden tijd om
studenten in te werken.’
‘Ik leg de lat bewust hoog.’
‘Laat alleen docenten begeleiden die
geïnteresseerd zijn in het proces.’
‘Studenten moeten ook zélf zaken
oppakken.’
Kwaliteitskeurmerk voor
Master of International
Business
De Engelstalige HAN-opleiding Master
of International Business (MIB) is
onlangs geaccrediteerd door de
FIBAA. Met dit kwaliteitskeurmerk mag
de hogeschool voortaan aan geslaagde
studenten internationaal erkende
mastersdiploma’s uitreiken. De MIB is
de eerste internationaal geaccrediteerde
economische HBO-masteropleiding in
Nederland.
De MIB is bedoeld voor mensen die
een carrière in het internationale
bedrijfsleven willen. Studenten leren
omgaan met complexe beroepssituaties
en worden daarin begeleid door
docenten met internationale ervaring.
Een beroepenveldcommissie met
vertegenwoordigers uit het werkveld
zorgt voor een up-to-date aansluiting
met de beroepspraktijk.
John Kraijenbrink heeft nog geen persoonlijke ervaringen
met de HAN, maar wel al ruimschoots met andere HBO- en
ook MBO-instellingen. De directeur van De Koningh, high
tech systeembouwer en leverancier van codeersystemen uit
Arnhem, moet constateren dat de begeleiding van stagiairs
en afstudeerders vanuit de onderwijsinstelling vaak onvoldoende
is, ‘al verschilt dat van school tot school’. Naar zijn
idee hangt het uiteindelijk sterk af van de docent in kwestie.
‘Vaak verdiept die zich niet in wat het bedrijf nu precies wil en
wordt de student maanden achtereen gewoon aan zijn lot
overgelaten.’
Frank Vonk, hoofddocent Cultureel Management en Ethiek
aan de HAN, kan zich bij de opstelling van deze leerkrachten
toch wel wat voorstellen. ‘Als het gaat om een stage, dan verwachten
wij ook van studenten dat ze binnen een bedrijf
zaken zelf oppakken.’ ‘Maar als het gaat om afstudeeropdrachten,
het doen van marktonderzoek in het buitenland
bijvoorbeeld’, reageert Kraijenbrink, ‘hebben ze coaching
nodig, maar is de begeleiding niet beter.’
‘Dus je advies naar ons is: laat alleen díe docenten begeleiden
die geïnteresseerd zijn in het proces binnen de stagebedrijven
en daar ervaring mee hebben’, definieert Louise
van Weerden het. In haar functie, blijkt ze Kraijenbrink’s
kritiek vaker in de praktijk te horen.
Te snel
Over de kwaliteit van de studenten is Kraijenbrink niet bijster
veel positiever en herkent hij veel in de conclusies van het
onderzoek ‘Internationals voor het MKB’. Een onderzoek uitgevoerd
door het HAN-lectoraat van Louise van Weerden, in
samenwerking met het Economisch Instituut voor het
Midden- en Kleinbedrijf (EIM). ‘Wat wij voor onze internationale
activiteiten in met name Duitsland nodig hebben, zijn
commercieel ingestelde, initiatiefrijke HTS’ers. Verstand van
techniek hebben ze vaak wel, maar ze komen te snel met
oplossingen aanzetten bij de klant en begrijpen niet dat het er
in dat land anders aan toegaat.’ Kraijenbrink doelt hier op het
ontbreken van de noodzakelijke sociale vaardigheden die
naar zijn mening in het onderwijspakket zouden moeten zitten.
Van Weerden onderkent dat het toepassen van kennis in de
praktijk eerder een plek moet krijgen in de studie. ‘Want met
alleen het toevoegen van kennis verander je nog geen gedrag.
Juist daarom is mijn lectoraat het HAN Exportbureau
gestart. Studenten met internationale ambities voeren daar
onder begeleiding van ervaren exportmanagers internationale
opdrachten uit voor bedrijven. En komen er dan snel
achter dat het bedrijfsleven wel eens andere eisen stelt.’
Gebrek
Ook Henk Oost van Alteq, een bedrijf dat onder meer
kappersstoelen en -accessoires ontwerpt, produceert en
exporteert, heeft ruime ervaring met stagiairs die sociale
vaardigheden ontberen, nodig voor het ‘normaal’ kunnen
functioneren in een commerciële organisatie. ‘Die bijvoorbeeld
tegen Duitse klanten ‘duzen’.’ Hij verwijt dat in de eerste
plaats de ouders en het middelbaar onderwijs. Maar ook de
begeleiding vanuit de HBO-instellingen laat te wensen over.
‘Ik kom HEAO-docenten tegen die dertig jaar in het vak zitten,
maar niets van de belevingseconomie weten waar het in ons
bedrijf allemaal om draait. Die de interesse missen om hun
vak bij te houden. Met een afstudeerder maak ik aan het
begin van de periode duidelijke afspraken over het doel: een
négen. Ja, ik leg de lat hoog want aan een zes heb ik niets; een
afstudeeronderzoek met die kwaliteit verdwijnt bij mij in de
prullenbak. Mijn mensen en ik steken vervolgens dan ook veel
tijd in de begeleiding, maar van de school hoor je weken lang
niets. De docent komt in dat half jaar maar twee keer langs.
Ik kan dat niet anders zien als een gebrek aan betrokkenheid.
Niet aan tijd, want tegenwoordig kunnen studenten verslag
doen van hun ervaring in een elektronisch logboek. Ik heb
meegemaakt dat studenten een half jaar lang dagelijks verslag
doen en er al die tijd geen enkele reactie op komt.’
Te kort
De derde ondernemer aan tafel is Alex Lanz, manager van
Trade Point, een internationale handelsonderneming in
huishoudelijke artikelen, onderdeel van een holding die ook
een keten van gespecialiseerde fitnesscentra runt. Hij vindt
niet dat studenten sneller inzetbaar moeten zijn, maar wil
langere stages zodat er voldoende tijd is ze in te werken. ‘Het
is jammer dat ze na zes maanden al weer vertrekken, nadat je
er een op hoop tijd in hebt gestoken en juist op het moment
dat ze goed mee kunnen draaien. Stages en afstudeerperiodes
duren hier dus te kort.’
Internationale ervaring
Frank Vonk stelt de kritiek van de praktijkmensen zeer op
prijs. ‘Dit geeft ons de mogelijkheid er wat aan te doen. Ook
de HAN moet die begeleiding een nadrukkelijker plek geven
om succesvolle mensen af te leveren. Dat vergt wel goede en
ruimhartige facilitering van de begeleidende docenten.’
‘Met onze Master of International Business’, vertelt Anne-
Marie Haanstra, programma-manager van deze opleiding,
‘willen we mensen afleveren die in staat zijn om te gaan met
complexe situaties in het internationale bedrijfsleven. Juist die
praktijkcomponent vinden wij erg belangrijk. Voor de
begeleiding van onze studenten zetten we daarom docenten
met internationale ervaring in en gastsprekers uit het bedrijfsleven
van buitenlandse partneruniversiteiten.’
Om tot een betere aansluiting op de behoeften van het internationale
bedrijfsleven te komen, zouden docenten veel
meer internationale praktijkervaring moeten hebben, onderstreept
Vonk. Want het HBO focust nu, constateert hij, nogal
eens op het bijbrengen van kennis die het bedrijfsleven
anders waardeert. ‘We maken het mee dat stagegevers over
studenten, waar wij onze twijfels over hebben, heel enthousiast
zijn: het zijn teamplayers, want je kunt ze om een boodschap
sturen. Zaken die wij nu nauwelijks aan de orde stellen. Dat
moet anders.’
Gauw goed
Het gebrek aan sociale vaardigheden en een verkeerde houding
bij veel studenten heeft wat Vonk betref alles te maken met
het Studiehuis van het middelbaar onderwijs. ‘Het Studiehuis
biedt scholieren te weinig kennisverdieping en een ruime
keuzevrijheid. Dat systeem leidt ertoe dat er weinig eisen aan
hen gesteld worden. En ze kunnen kiezen voor alleen dat wat
hen aanspreekt.’ Lanz: ‘Daardoor zijn ze niet gewend iets te
moeten, te moeten presteren, terwijl ze in het bedrijfsleven
wel zaken op tijd af moeten hebben, en niet een dag later.’
‘Het mentaliteitsprobleem is groot’, constateert ook lector
Louise van Weerden. ‘We zouden veel meer deadlines in het
programma moeten stellen. Er is een meer competitie nodig
in het onderwijs. Het is nu gauw goed.’
Talenkennis
Feit is dat leerlingen bijvoorbeeld vreemde talen mogen laten
vallen. ‘Terwijl’, weet Lanz, ‘je in Duitsland alleen goed zaken
kunt doen als je Duits spreekt, en in Frankrijk als je het Frans
beheerst. Ik wil studenten die de cultuur hebben leren kennen
en ook reisvaardig zijn.’
‘Juist daarom stellen wij als eis aan al onze studenten
International Business and Management Studies’, reageert
Haanstra, ‘dat ze hun stage in het buitenland uitvoeren.’ ‘Wij
motiveren hen daarin ook’, vult Vonk aan, ‘door hen duidelijk
te maken dat afstuderen in het buitenland hun positie op de
arbeidsmarkt versterkt.’
De HAN gaat de problemen serieus aanpakken. Naar aanleiding
van het eerder genoemde onderzoek ‘Internationals
voor het MKB’ worden nu hoofddocenten ingezet, mede op
basis van hun ervaring met het internationale bedrijfsleven.
Voorts is gekozen om naast de hoofddocenten een ervaren
externe manager in te zetten om extra aandacht te geven aan
de communicatieve vaardigheden van Masterstudenten en te
zorgen dat ze gaan voldoen aan de verwachtingen van de
opdrachtgevers. Op die manier wordt zowel aan de eisen van
het onderwijs als aan die van het MKB voldaan. Tevens maakt
het programma gebruik van een sterke beroepenveldcommissie
die waakt over inhoud en actualiteit. Ook worden
gastdocenten en externe managers ingezet ter begeleiding
van de studenten.
Internationale MKB’ers
hechten zeer aan
commerciële vaardigheid
De toenemende internationalisering zal
de vraag naar HBO-internationals doen
toenemen, zo verwachten ondernemers,
ondervraagd in het kader van
het EIM-onderzoek ‘Internationals voor
het MKB’. Als basisvereisten noemen
ze kennis van cultuurverschillen en
vreemde talen. Daarbij gaat het er
vooral om dat ze zich bewúst zijn van
de verschillen en zo blunders vermijden.
Een andere belangrijke vereiste is het
hebben van commerciële vaardigheden.
Buitenlandmedewerkers zijn immers in
de eerste plaats aangenomen om in het
buitenland te verkopen. Ook is technische
vakkennis van belang – ‘weten wát
je verkoopt’ – en er wordt gehecht aan
een praktijkgerichte houding. Kennis
van regelgeving ter plaatse vinden de
ondervraagden van minder belang.
Tenslotte noemen de ondernemers
persoonlijke eigenschappen als zelfstandigheid
en geen negen-tot-vijfmentaliteit
als een belangrijke kwaliteit.
De onderzoekers concluderen dat veel
bedrijfskundige en economische
internationale opleidingen de basiskennis
al bijbrengen. Het schort ‘m
vooral aan het vermogen kennis toe te
passen in de praktijk. Daarvoor moeten
de opleidingen meer ruimte bieden.
20 21
HANBLAD NR.3
MAATWERK

Flextraject: realistische kijk op de praktijk
Henny Cremers
Directeur Basisschool
Laurentiushof
Marc van Baast
Voorzitter centrale directie
Optimus Primair Onderwijs
‘Ouders verwachten dat
de leerkracht verantwoordelijkheid
neemt.’
‘Wij moeten samen de
opleiding interessant
houden.’
Omslag
Het voorkomen van
de praktijkshock
Moeilijk maar uitdagend. Via het
'Flextraject' van Pabo Groenewoud
delen basisscholen, als 'afnemers', de
verantwoordelijkheid voor het 'product'
met hun leverancier de Pabo. Was het
idee vroeger: 'breng de student maar
vakkennis bij, dan komt de vakbekwaamheid
vanzelf'; nu is het devies:
'opleiden in de school'. De basisschool
als mede-opleider van z’n toekomstige
onderwijskrachten. Het beoogde resultaat:
maatwerk. Een worsteling die
nog gaande is. Hierbij een tussentijds
verslag van èchte -onHaagse- onderwijsvernieuwing.
Bijna elke onderwijzer(es) herinnert zich de eerste
ervaringen op de hospiteerschool. Zoals een lid van
de oude garde het uitdrukte: ‘Dan dacht je dat je een
opleiding op HBO-niveau had, maar in de praktijk
bleek het er allereerst om te gaan zo'n klas barstensvol
jeugdige energie in de klauw te houden. Zie maar
hoe je zo'n emmer met kikkers iets bijbrengt, dáárvoor
was je aangenomen. Krijtstof, zweetsokken
tijdens de gymles of anders wel de periodieke
luizenplaag, maakten vervolgens korte metten met
elke zelfgenoegzaamheid over je HBO-niveau.’
Een moderne HAN-student anno 2006 bedoelt hetzelfde
als hij zegt: ‘Het lijkt of ik in twee werelden moet
leven. Theorie en praktijk staan op gespannen voet
met elkaar.’ Door deze praktijkshock haakt
gemiddeld twintig procent van de afgestudeerde
basisschoolleraren in het eerste jaar af vóór ze de
waarde van dit prachtige vak ontdekt. Doodzonde.
Taalfouten op het bord
Dat vinden ze bij Pabo Groenewoud van de HAN allemaal,
zo betoogt Wilma Willems, projectleider Flextraject. En
niet alleen daar. Sterker nog: het initiatief om het theoriepraktijk-conflict
op te lossen door Pabo en opleidingsschool
te vervlechten kwam van de basisscholen in het
'Land van Cuijk'. Pabo Groenewoud juichte het initiatief toe
en andere basisscholen schoven gretig aan; kennelijk was
er sprake van een gemeenschappelijke behoefte.
Het ging om méér dan het theorie-praktijk-conflict; de
kwaliteit van de leraar was in het geding. Gaandeweg
bleek dat, naast VWO en Havo, steeds vaker het MBO
leverancier van Pabo-studenten was. Praktisch ingestelde
mensen; niets mis mee, maar een deel van de leraren zag
zichzelf als uitvoerend. De reflectie -het beschouwend
nadenken over het eigen vak- leed eronder. En je moet er
toch niet aan denken dat begeleiders de lesvoorbereidingen
van stagiairs eerst moet nakijken voor ze hun taalfouten
pontificaal op het bord zetten.
Henny Cremers, directeur van basisschool Laurentiushof
in Vierlingsbeek heeft verregaand nagedacht over het
basisonderwijs en de leraren. Zo vroeg een leerkracht hem
onlangs wat hij tegen de ouders moest zeggen bij een
bepaald voorval met hun zoon. ‘Ik had op de lippen liggen:
'Denk daar nou eerst eens zèlf over na.' Maar ze verwachten
duidelijke structuren en kaders. Wat is nou mooier dan
zèlf richting geven aan je onderwijs? Maar daar blijft het
vaak stil, terwijl tegelijk de omgeving hogere eisen stelt.
Ouders verwachten dat de leerkracht verantwoording
neemt en aflegt. Die moet dat in zijn bagage hebben.’
Marc van Baast, voorzitter van de centrale directie van
Optimus Primair onderwijs te Cuijk, kopt Cremers'
voorzet meteen in: ‘Wil de Pabo maatwerk afleveren, dan
moeten wij samen de opleiding interessant houden voor
studenten die op een hoger niveau kunnen denken.
Daarom leiden wij op in de basisschool. De echte uitdaging
ligt immers in het werkveld.’
Durven
De Flexteam-gesprekspartners zijn erover eens dat de
vroegere standaardopleiding eigenlijk de topcategorie
studenten wegjoeg. Te schools, te braaf. Het HBO moet
durven! En het werkveld ook. Helaas heeft het onderwijs
een behoudend, om niet te zeggen eigenwijs imago. De
Nijmeegse onderwijsvernieuwers onderkennen dat. Maar,
zo vinden zij, we leggen de scholen niets op; de voortgang
van de student is met het Flextraject nou net een gezamenlijke
verantwoordelijkheid geworden. Het werkveld beoordeelt
mee. Nu al is de grens tussen werkveld en opleiding
beslist minder hard. Het 'Flexprocedé' heeft zich
weliswaar nog niet echt bewezen, maar dit is toch al een
concrete verandering die verder gaat dan mooie intenties.
Maar zijn er - zo halverwege de rit - nog méér waypoints
bereikt op weg naar de bestemming? Ja, die zijn er.
Hieronder een opsomming.
Alarmbellen
De Pabo stelt niet langer de vákken voorop als richtsnoer
voor het curriculum, maar de taken van een leraar. De opleidingsscholen
hebben hierin hun zegje gehad. Studenten
hebben een Persoonlijk OntwikkelingsPlan (POP) waarin
ze zélf hun op de beroepstaken gerichte leerdoelen
formuleren. De Pabo-staf inventariseert die en zorgt dat de
studenten aan hun trekken komen. Deze koppelen alle
leeractiviteiten aan hun leerdoelen. Als een student in de
opleidingsschool aankomt met de mededeling dat hij iets
moet van de Pabo, gaan de alarmbellen rinkelen. Ze moeten
zèlf wat willen. Daarop wordt hij aangesproken.
Door de voortdurende controle van zijn voortgang kan hij
zich niet meer verschuilen achter reproducerend leren. Zij
selecteren zichzelf tegenwoordig dan ook soms uit: ‘Het is
helaas toch niet precies wat ik zoek.’ Vroeger was het
mogelijk dat zo'n student zijn papiertje kreeg ondanks uitdrukkelijke
berichten van de stageschool dat hij er nog niet
aan toe-, of helemaal niet geschikt voor was. De Pabo, de
opleidingsschool èn de student zelf komen soms samen tot
de conclusie dat iemand meer tijd nodig heeft. Ook het
omgekeerde, versneld afstuderen, komt voor.
Kerstpakket
Die veranderingen verdienen inderdaad de kwalificatie
'resultaat', maar er zijn nog meer tekens aan de wand?
Studenten blijken in de opleidingsschool iets te komen
halen (gevoel voor de praktijk) èn iets te brengen: de
theoretische onderbouwing van de praktijk, de reflectie op
het eigen vak en de rol ervan in de maatschappij. Daarin
overtreffen zij de ‘oudgedienden’. Cremers: ‘Bepalend voor
de kwaliteit van de leraar is niet vakkennis, maar of ze zichzelf
erin kunnen leggen. Als opleider heb je met studenten
een andere relatie gekregen.’ Cremers verder: ‘ We binden
mensen eerder aan de school dan pas na 'het papiertje'. Zij
zijn volledig onderdeel van het proces. Tot en met het
Kerstpakket.’ Van Baast: ‘Niet de beginnende leraar komt
in de vervangerspool, maar de oude rot. Dat is voor beiden
beter. Beginners werden vroeger via een reeks vervangingen
voor de leeuwen gegooid. Geen beste start; en vandaar die
afhakers.’ Studenten prefereren soms een andere leerbron
dan een Pabo-docent en kiezen een leraar aan de opleidingschool.
De praktijk als supervisant van de opleiding.
Leraren van de opleidingsscholen geven soms les aan de
Pabo, zoals onlangs nog aan derdejaars studenten over het
onderwerp rapporten schrijven.
Zelfstandige ondernemers
Aanwijzingen genoeg dus dat alle inspanningen van het
Flextraject vruchten zullen afwerpen. Maar zal het nieuwe
soort leraar ook op lange termijn kunnen bijdragen aan de
samenleving? Volgens de jongste voorspellingen zal die
meer dan nu uit zelfstandige ondernemers bestaan. De
toekomstige kurk waarop de natie moet drijven, zit de
komende jaren bij deze leraren in de klas. Het Flexteam
heeft alle vertrouwen in de ruime blik van deze onderwijskrachten
op onderwijs en samenleving en op hun flexibiliteit.
Zo verwachten zij net als ondernemers geen gespreid
bedje aan te treffen. Leerkrachten zullen zeker openstaan
voor de problemen waarmee ondernemers worstelen. Van
Baast licht toe waarop hij zijn verwachting baseert: ‘Veel
meer dan vroeger zie je nu dat studenten maatschappelijke
ontwikkelingen oppikken door actief te zijn in verenigingen,
comités of in zaterdagochtendbaantjes. Die inzichten
gebruiken ze vervolgens in hun werk. Houdingen zijn het
belangrijkste, pas daarna worden kennis en vaardigheden
relevant.’ Willems tenslotte: ‘Pabo en werkveld willen
samen goede bevlogen leraren opleiden. Wij zien kinderen,
studenten, leraren en docenten als zich continu ontwikkelende
personen. Voor ons is dat wat ertoe doet!’
‘Het gaat eerst
om houdingen,
pas daarna
worden kennis
en vaardigheden
relevant.’
Flextraject
Via het 'Flextraject' van Pabo
Groenewoud delen basisscholen de
verantwoordelijkheid voor de kwaliteit
van de afgestudeerden. Behalve om het
vervlechten van theorie en praktijk, gaat
het erom de instroom van goede
studenten te bestendigen.
Dat heeft consequenties voor de opleiding.
Met een vastomlijnd systeem voor
iedere student kom je er niet meer. Alleen
al doordat de zij-instromers en deeltijdstudenten
heel diverse achtergronden en
bekwaamheden hebben. Als ‘eigenaar’
van hun opleiding stellen studenten hun
eigen relevante leerdoelen. Vandaar de
naam 'Flextraject'.
22 23
HANBLAD NR.3
MAATWERK

HAN Smart Business Center
Het HAN Smart Business Center (HAN SBC) is het netwerk van regionale ondernemers en lectoren van de HAN
die samen kennis ontwikkelen, uitwisselen en toepassen om de toegevoegde waarde van het MKB te vergroten!
Nieuws
Subsidie
De Provincie Gelderland heeft de subsidie-aanvraag van het HAN SBC voor 2006
toegekend vanuit de regeling Sociaal-economisch beleid.
Health Valley
Op de Health Valley bijeenkomst van 20 januari gaven Zorggroep Zuid-Gelderland,
Health Valley en HAN aan dat zij gaan samenwerken op de thema’s Domotica en
ICT in de zorg met als doel ouderen op een goede manier langer zelfstandig te
kunnen laten wonen.
RAAK
HAN SBC initieert het programma ‘quality of life’ om MKB-ondernemers te ondersteunen
bij het verkennen van commercieel interessante nieuwe producten en
diensten voor de zorg- en ouderenmarkt. Hiervoor zal een RAAK-subsidievoorstel
ingediend worden bij de Stichting Innovatie Alliantie. Aan het programma wordt
meegewerkt door Health Valley, Syntens, Ondernemers Kontakt Arnhem en ROC
Rijn IJssel.
Studentenbedrijf
Centrum voor Ondernemerschap en HAN SBC nemen initiatief voor start studentenbedrijf
dat zich richt op de werving van topstudenten die bij innovatieve
projecten binnen het netwerk HAN SBC kunnen worden ingezet.
Ondernemersinitiatief
HAN SBC is betrokken bij twee nieuwe ondernemersinitiatieven in de Achterhoek:
Ondernemersacademie Ruurlo en Achterhoeks Technologie Centrum
Doetinchem. Beide initiatieven hebben het doel om het innovatievermogen van
ondernemers uit de Achterhoek te versterken. Enerzijds door het bieden van
praktijkgerichte ondernemersopleidingen en anderzijds door het doen van
toegepast onderzoek en ontwikkeling. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de
aanwezige kennis en kunde binnen de HAN.
Alternatieve brandstoffen
De themabijeenkomst van HAN SBC ‘Milieu, een ernstige bedreiging voor de
economische groei’ stond 12 december 2005 in het teken van waterstof als alternatieve
en schone energiedrager. Op een snelle manier raakten ondernemers
bekend met de ontwikkelingen in het Arnhemse en kansen voor ondernemers en
eindgebruikers op dit onderwerp.
Stichting KIEMT
HAN participeert in het Energie Milieu Technologie-project van Stichting KIEMT
om nieuwe bedrijvigheid in deze sector te stimuleren. De startbijeenkomst waarbij
100 ondernemers aanwezig waren vond plaats op 8 december bij de HAN. De
komende tijd zullen samenwerkingsmogelijkheden onderzocht worden.
Kennismarkt
De HBO-MKB kennismarkt op 1 december 2005 werd door 40 ondernemers
bezocht. Zij spraken met HAN-vertegenwoordigers over samenwerkingsmogelijkheden.
De firma Dar hield een inleiding waarin de samenwerking met lectoraten
op praktische wijze werd geïllustreerd.
Raad van Strategie
Raad van Strategie HAN SBC, bestaande uit een groot aantal ondernemers,
bevestigt de gekozen ontwikkelingslijn van het HAN SBC. Dat betekent onder
andere: verdergaand onderzoek op de thema’s ‘bedrijfsverbetering’, ‘vergrijzing
en verzorging’ en ‘energie en milieu’.
Duurzame samenwerking
RAAK Werkt! Van de landelijk geïnitieerde veertig programma’s worden er vier
door de HAN verzorgd. Doelstelling is om duurzame samenwerking tussen MKB
en HBO te realiseren. HAN SBC heeft met ondernemers uit het netwerk de
programma’s Triangle naar het MKB 1 en 2 geïnitieerd, gericht op het creëren van
nieuwe bedrijvigheid in de gebieden health, food en technolgy. Hiervoor is
600.000,- subsidiegeld beschikbaar.
Themabijeenkomst HAN SBC
Themabijeenkomst 4 april 2006 van 17.00-21.00 uur:
Breedband en een andere manier van zaken doen;
‘Een slimme manier van kostenbesparing en
risicobeperking’
Een Themabijeenkomst waar op praktische wijze wordt ingegaan op de kansen en
mogelijkheden van breedbandtechnologie voor ondernemers. Tijdens deze bijeenkomst
gaan ondernemers en lectoren van de Hogeschool van Arnhem en
Ontwikkelingen netwerk
Nieuwe deelnemers zijn:
Ballast Nedam (Arnhem)
Dik Geurts Haardkachels (Elst)
Jansen Poultry Equipment (Barneveld)
Cumae (Arnhem)
Frans Romijnders dakbedekkingen (Horssen)
Profextru (Hardenberg)
Hezelburcht (Groesbeek)
Nijmegen op concrete wijze in op de kansrijke toepassingen die de huidige
breedbandtechnologie (glasvezel) te bieden heeft. U krijgt zicht op de voordelen
en kostenbesparing van breedband in uw bedrijf. De technologie rond glasvezel
infrastructuur ontwikkelt zeer snel en heeft de toekomst!
Noteer ook in uw agenda:
Themabijeenkomst 15 juni 2006 ‘samenwerking in ketens’
Meer informatie: www.han.n
Nieuwe founders zijn:
Zorggroep Zuid-Gelderland
Rabobank Achterhoek-Noord
Verbindingen zijn aangegaan met de netwerken:
Energie Milieu en Technologie project van Stichting KIEMT
Ondernemers Kontakt Arnhem (OKA)
Achterhoeks Centrum voor Technologie (ACT)
ROC Rijn IJssel
24 25
HANBLAD NR.3
MAATWERK

Contactgegevens
Wilt u naar aanleiding van de artikelen in het HAN-Blad meer informatie over opleidingen,
onderzoek of advies, neem dan contact op met een van onderstaande personen:
Algemene informatie HAN
HAN Voorlichtingcentrum
T: 024 - 353 05 00
E: info@han.nl
I: www.han.nl
HAN kenniscentrum
Opening BioCentre, pagina 7
Guido Matthée, Directeur HAN BioCentre
T: 024 353 19 12
E: guido.matthee@han.nl
I: www.hanbiocentre.nl
Tot diep in de nacht, pagina 10
Sacco te Lintel Heckert, Directeur Sensor-Sense
T: 024 363 23 38
E: lintelhekkert@sensor-sense.nl
Niks geen visieverhalen, pagina 12
Peter Weyers, Directeur Stichting Maat
T: 058 299 85 61
E: info@stichtingzorgopmaat.nl
I: www.stichtingzorgopmaat.nl
Zelfs de klant begrijpt het, pagina 16
Rob Arntz,
Datawarehouse consultant Atos Origin
T: 030 299 44 44
E: info@atosorigin.nl
I: www.atosorigin.nl
Van scholen hoor je soms
wekenlang niets, pagina 19
I: www.abs.han.nl
Het voorkomen van de praktijkshock,
pagina 22
Henny Cremers, directeur Laurentiushof
T: 0486 63 13 83
Marc van Baast,
directievoorzitter Optimus Primair Onderwijs
E: marc.vanbaast@home.nl
Sectoren Economie, Techniek en
Informatica & Communicatie
HAN Kenniscentrum Economie,
Techniek en Informatica
T: 026 - 36 58 290
E: kenniscentrum@han.nl
I: www.kenniscentrum.han.nl
Sectoren Gezondheid, Gedrag en
Maatschappij
VDO, opleidings- en adviescentrum
T: 024 353 06 00.
E: info.vdo@han.nl
I: www.vdo.han.nl
Sector Onderwijs
NDO, Dienstverleners in onderwijsontwikkeling
T: 024 353 02 10
E: ndo@han.nl
I: www.ndo.han.nl
Interstudie
T: 026 353 73 00
E: informatie@interstudie.nl
I: www.interstudie.nl
Het HAN-blad is een magazine van
de Hogeschool van Arnhem en
Nijmegen bedoeld voor vernieuwende
bedrijven, not for profit organisaties
en het regionale grootbedrijf.
Het magazine verschijnt drie keer
per jaar.
Realisatie:
HAN MCV
Redactie:
Han Geurts (Hoofdredacteur)
Frank Höppener, Martin van Zaalen
Marina Beckers (red. assistente)
Medewerkers:
Lucy Holl, Roy van Dalm
Herman van Deutekom
Fotografie:
Visual Photodesign, Weurt (omslag)
Ralph Schmitz, Nijmegen
Coos Dam, Arnhem
MegaStock
Vormgeving en productie:
Communicerende Ontwerpers, Ubbergen
Druk:
Thieme MediaCenter, Nijmegen
COLOFON
Telefoon:
(024) 353 03 88
E-mail:
hanblad@han.nl
Postbus 6960, 6503 GL Nijmegen
Advertenties:
Bureau Nassau
(070) 326 47 31
bureaunassau@hetnet.nl