Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
losse verkoop > 7 50 euro<br />
XXL VERSIE<br />
140 pagina’s<br />
2 e jaargang _nummer<br />
2<br />
mensen, muziek en film<br />
Ken Ishiwata & Tom Sebastian<br />
over de schoonheid van geluid<br />
Licht<br />
Architectuur, interieur en sfeer<br />
Lissabon<br />
Op zoek naar de fado<br />
Audi R8<br />
Met Bang & Olufsen<br />
Luidsprekers zijn kunst<br />
KEF Muon, Crystal Cable Arabesque en Vivid Audio Giya<br />
Beeld en Geluid Hilversum<br />
Fonos: het Nederlandse Muziekarchief<br />
Jan Douwe Kroeske • Erik de Zwart • Porcupine Tree • Elbow • Hollywood Mark • Baz Luhrmann
Op pagina 88<br />
heeft Hifidelity een interview<br />
met Jan Douwe Kroeske over<br />
zijn nieuwe theatertour.<br />
Jan Douwe Kroeske:<br />
Tijdens Twee Meter het Theater In ontsluiten we na 22 jaar het<br />
archief van van het vermaarde radio en televisieprogramma<br />
Twee Meter Sessies. In de schatkist zitten inmiddels meer dan<br />
1400 opnames. Legendarische sessies van de Radiohead tot James<br />
Taylor, van Foo Fighters tot Tom Jones en van Nirvana tot de<br />
Nits. Geestelijk vader Jan Douwe Kroeske vertelt aan de hand van<br />
de beelden verhalen over de verhalen en haalt herinneringen op<br />
aan de intieme muzikale ontmoetingen met grote artiesten van<br />
over de hele wereld maar ook die van eigen bodem. De manier<br />
om hem te vragen wat je weten wilt over jouw favorieten, of<br />
gewoonweg genieten van legendarische momenten. En uiteraard<br />
veel live muziek, zodat je als bezoeker onderdeel bent van de<br />
magie van een Twee Meter Sessie.<br />
Data en locaties<br />
Februari<br />
04-02-2009 - Theater Odeon Dommerholtzaal, Zwolle<br />
12-02-2009 - Stadsschouwburg De Harmonie, Leeuwarden<br />
19-02-2009 - Cultureel Centrum, Harderwijk<br />
20-02-2009 - Schouwburg De Kampanje, Den Helder<br />
25-02-2009 - Theater De Purmaryn, Purmerend<br />
Maart<br />
05-03-2009 - Muziekcentrum Frits Philips, Eindhoven<br />
09-03-2009 - De Kleine Komedie, Amsterdam<br />
17-03-2009 - Theater De Tamboer, Hoogeveen<br />
21-03-2009 - Parkstad Limburg Theahters, Heerlen<br />
25-03-2009 - Schouwburg Het Park, Hoorn<br />
26-03-2009 - Het Zaantheater, Zaandam<br />
28-03-2009 - Stadstheater, Zoetermeer<br />
Kijk voor meer informatie op:<br />
www.d2bv.nl
webcodes ><br />
de eerste<br />
verdieping<br />
van Hifidelity<br />
Een aantal artikelen in Hifidelity<br />
is voorzien van een webcode. Voor<br />
diegenen die ze nog niet gevonden<br />
hadden, ze staan verticaal in een gekleurd<br />
inzetje dat helemaal links of<br />
rechts op de pagina te vinden is. Uit<br />
de reacties op de vorige editie van Hifidelity<br />
bleek dat die codes enige toelichting<br />
nodig hebben.<br />
Meld je aan<br />
en ontvang de derde<br />
editie van Hifidelity.<br />
ter<br />
waarde van<br />
€ 7,50<br />
Ga naar www.hifidelity.nl om je aan te melden.<br />
Je betaalt ter introductie slechts € 4,95.<br />
Ook voor nabestellingen van nummer 1 en 2.<br />
Eigenlijk is het heel eenvoudig: over<br />
bepaalde onderwerpen is meer te vertellen<br />
dan in het artikel geschreven<br />
kan worden als je het ook nog eens<br />
lekker leesbaar wilt houden. Bijvoorbeeld<br />
extra informatie over gebruikte<br />
technieken en verwijzingen naar<br />
winkels, importeurs of fabrikanten.<br />
Of gerelateerde artikelen over het<br />
onderwerp. Daarvoor hebben we dus<br />
webcodes bedacht. En waar anderen<br />
lange en moeilijk te onthouden formules<br />
afdrukken vermommen wij<br />
onze webcodes als gewone woorden.<br />
Hoe het werkt? Tja, daar moet je allereerst<br />
toch echt de computer voor<br />
aanzetten. Doorklikken vanaf een<br />
papieren pagina is iets dat zelfs de<br />
knapste koppen nog niet hebben<br />
kunnen uitvogelen. Surf vervolgens<br />
naar onze website www.hifidelity.nl.<br />
Linksboven op de homepage zie je<br />
een vakje waar je de webcode kunt invullen.<br />
Klik daarna op ‘ok’ of druk op<br />
de enter-toets van je toetsenbord, en<br />
in een nieuwe pagina opent zich een<br />
wereld van informatie.<br />
Webcodes zorgen dus in zekere zin<br />
voor de verdieping van je kennis. Kun<br />
je alsnog zeggen dat je Hifidelity voor<br />
de artikelen leest...<br />
4
edactioneel<br />
Hifi is voor nerds. Hoe vaak heb ik die uitspraak al niet gehoord?<br />
Geitenwollensokken, vergulde plugjes, veel te dure<br />
apparatuur. Eenlingen, tenzij in gezelschap van collegafreaks.<br />
En dan elkaar overtreffen met technische termen.<br />
Nerds dus. Duidelijk.<br />
Of toch niet? Als het zo duidelijk is, zou ik mezelf erin moeten<br />
herkennen. Een hoofdredacteur van Hifidelity is veel<br />
bezig met hifi en alles wat daarbij hoort. Evenals zijn omgeving.<br />
Maar nerds kom ik, een paar uitzonderingen daargelaten,<br />
niet tegen. Nergens. Eerlijk waar. En ja, ik heb ook<br />
in de spiegel gekeken.<br />
Wat ik wel zie? Mensen die gedreven zijn, die gáán voor<br />
kwaliteit. Film- en muziekliefhebbers die optimaal willen<br />
genieten van beeld en geluid. Vakmensen die weten waar ze<br />
mee bezig zijn en dat graag met anderen willen delen. Want<br />
hifi gaat verder dan techniek en kabeltjes. Hifi gaat over<br />
zaken als beleving, emotie en plezier, zeker bij Hifidelity.<br />
Het gaat ook om een gevoel voor kwaliteit, vakmanschap en<br />
esthetiek. En over het belang daarvan als het aankomt op<br />
een beeld- of geluidssysteem. Waarom betalen we zonder<br />
lang na te denken al snel meer dan duizend euro voor een<br />
flatscreen, maar mag een audio/video-installatie niet meer<br />
kosten dan een paar honderd euro? Voor eenzelfde bedrag<br />
als een flatscreen koop je namelijk ook een muziekinstallatie<br />
die je erg veel plezier kan geven.<br />
Van film en muziek geniet je meer als de beeld- en geluidsweergave<br />
geweldig zijn. Of, zoals muziekliefhebber Harry<br />
van Dalen het in een interview in dit blad stelt: “Een goed<br />
hifi-systeem kan pure lol geven.” Ook beauty-stylist Tom Sebastian<br />
- lees het verhaal! - werd overtuigd, door hifi-goeroe<br />
Ken Ishiwata. Beetje bij beetje zien mensen het licht.<br />
Lees en zie het licht zelf. Met de lichtspecial in deze editie<br />
moet dat zeker lukken!<br />
Marc Brekelmans, hoofdredacteur<br />
Loe Beerens<br />
Dieter van den Bergh<br />
Patrick van den Bergh<br />
Marc Brekelmans<br />
Berry van Broekhoven<br />
Niek Brunninkhuis<br />
Jiri Büller<br />
Michiel Corten<br />
Bert Dekker<br />
Max Delissen<br />
Nicky Engelen<br />
Paul Geerts<br />
Rob van Ginneken<br />
Janine Hendriks<br />
Gerlinda Heywegen<br />
Gerrit van den Hoven<br />
Cindy Joos<br />
Jean-Pierre Joos<br />
Guido de Kanter<br />
Jan Luijsterburg<br />
Mark Michels<br />
Annemarie van Oostenbrugge<br />
Timo Schuurbiers<br />
Marjolein Simons<br />
Hans Tebbens<br />
Paul Vermeulen<br />
Bart Waalen<br />
5
INhoud<br />
24<br />
28<br />
42<br />
57<br />
65<br />
79<br />
Reportage<br />
Fonos: op bezoek bij het muziek- en filmarchief<br />
De Tonemeisters van Polyhymnia<br />
Tobexx in Assen brengt extra woongenot<br />
Op zoek naar de fado<br />
Comfortabel wonen met Home Autotainment<br />
en Verstappen Creatieve Interieurs<br />
B&G audio/video solutions houdt<br />
Domotica simpel<br />
Plasma of lcd?<br />
Hoe maak je de juiste keuze?<br />
22<br />
72<br />
76<br />
104<br />
118<br />
13<br />
18<br />
34<br />
40<br />
82<br />
88<br />
92<br />
Artikelen<br />
Het wonder dat stereo heet<br />
Plasma of lcd? ><br />
Hang je televisie aan de muur met Vogel’s<br />
Een stapel cd’s, een computer en dan…?<br />
De lp is weer helemaal terug ><br />
Divers<br />
De schoonheid van luidsprekers<br />
Interviews<br />
Elbow ><br />
Harry van Dalen: van hippy tot hifi-goeroe<br />
Muziektherapeut Henk Smeijsters ><br />
Coverstory: Tom Sebastian en Ken Ishiwata<br />
Het theater in met Jan Douwe Kroeske<br />
De progressieve rock van Porcupine Tree<br />
Haal je platen van<br />
zolder, ga back to black<br />
Elbow over Shakin’ Stevens,<br />
Queen en the Beasty Boys<br />
6
48<br />
50<br />
52<br />
55<br />
68<br />
99<br />
114<br />
5<br />
8<br />
39<br />
46<br />
90<br />
96<br />
103<br />
108<br />
112<br />
120<br />
122<br />
123<br />
130<br />
134<br />
136<br />
138<br />
Lichtspecial<br />
Kunstlicht is geen banketbakkerij!<br />
Gertjan van Beijnum: radicale muziekverzamelaar<br />
Aleksander Rublek brengt licht tot leven<br />
Spotlight: Inakustik AmbienTrack<br />
Productbesprekingen<br />
De Nieuwe Akoestische Dimensie van de VISO TWO<br />
KEF en McIntosh: Trans-Atlantische combinatie<br />
Bang & Olufsen in de Audi R8 ><br />
Vaste rubrieken<br />
Hoofdredactioneel<br />
Kortjes<br />
column Annemarie<br />
Spotlight: Ovei pod<br />
Spotlight: 2 meter sessies<br />
Beroep en hobby: de Tattooist<br />
Spotlight: Vita Audio R4<br />
De favorieten van: Erik de Zwart ><br />
Op bezoek bij: Renaat Mattheus<br />
Shoppagina’s: Hebben!<br />
Win een beautypakket voor hem en haar<br />
Muziekrecensies<br />
Filmrecensies + Baz Luhrmann special<br />
The name is Graig, Daniel Graig<br />
Op zoek naar de mooiste audio/videowinkels<br />
Colofon<br />
Muziek kan je<br />
beter maken<br />
Brullen met de Audi R8<br />
Mister Top 40 mist<br />
nooit zijn trein<br />
7
Kortjes<br />
Alles-in-één afstandsbediening<br />
Heb je ook genoeg van al die rondslingerende afstandsbedieningen?<br />
Of dat je om een filmpje te kunnen kijken drie<br />
afstandsbedieningen moet gebruiken? Je problemen behoren<br />
tot het verleden met deze ultieme all-in-one afstandsbediening<br />
van Logitech. Hij bevat een 5,6 cm touch-screen<br />
en is ergonomisch vormgegeven. Prijs: 199 euro<br />
Logitech: www.logitech.com<br />
Nette spanning<br />
Wil je het maximale halen uit je dure hifi-installatie, dan is een<br />
goede netspanningsconditioner eigenlijk onontbeerlijk. Stroompieken<br />
en ongewenste stoorsignalen die uit lichtnet komen<br />
maken geen kans meer je set te bereiken. Veilig en vertrouwd.<br />
Isotek : www.isoteksystems.com<br />
“Zonder muziek zou het leven een dwaling zijn,<br />
een slijtageslag en een verbanning” Friedrich Nietsche, 1889<br />
Cassettebandjes<br />
Nu de aloude cassetterecorder nagenoeg helemaal uit het<br />
straatbeeld verdwenen is, rijst de vraag wat te doen met de<br />
oude voorraad bandjes. “Gewoon in het grijze archief” horen<br />
we je al denken. Een gedegen oplossing, maar het kan creatiever.<br />
Kijk maar eens naar de kast in de onderstaande link: opgebouwd<br />
uit 918 bandjes die met de hand op de kast zijn geplakt.<br />
Cassette tape closet: www.creativebarn.nl<br />
8
Film in Rotterdam<br />
Voor wie een voorproefje wil op de films die later dit jaar in de bioscoop te zien zullen<br />
zijn, is, al sinds 1972, het Internationaal Film Festival Rotterdam verplichte kost. De nadruk<br />
ligt bij het festival op de ‘betere’ films van nog redelijk onbekende regisseurs. Vanaf<br />
15 januari zal het programma van de editie 2009 te lezen zijn op de website van het Film<br />
Festival Rotterdam. Het festival zelf kun je tussen 21 januari en 1 februari bezoeken.<br />
Internationaal Film Festival Rotterdam: www.filmfestivalrotterdam.com<br />
Keizerlijk computeren<br />
Dat kan met de Emperor van NovelQuest. Gezeten in een<br />
soort ligstoel kun je op drie schermen, en in Dolby Surround,<br />
je favoriete spellen spelen, of natuurlijk gewoon je Excelbestanden<br />
bekijken. ‘Computeren’ wordt een ware belevenis.<br />
Helaas is de Emperor nog niet leverbaar in Nederland.<br />
NovelQuest Emperor: www.novelquest.com/emperor.html<br />
Muziek in Rotterdam: Lente Hifishow<br />
Mocht je door het lezen van Hifidelity zin hebben gekregen om je hifi-set weer eens onder handen te nemen,<br />
dan is een tripje naar Rotterdam misschien de moeite waard. Eind maart – inderdaad, het begin van de<br />
lente – wordt daar in de Doelen een leuke hifi- en muziekbeurs gehouden onder de naam ‘De Doelen lente<br />
Hifishow’. Ook dit voorjaar zullen weer veel audio- en videomerken hun waren presenteren en muziekdemonstraties<br />
verzorgen.<br />
De Doelen Lente Hifishow: www.dedoelenlentehifishow.nl<br />
3D beeldscherm<br />
Kan jij je nog herinneren dat we in 1982 massaal met een belachelijk<br />
rood/groen brilletje televisie zaten te kijken? In dat<br />
jaar werd namelijk door de NOS een experimenteel 3D-programma<br />
uitgezonden. Volgens Philips kunnen we in de nabije<br />
toekomst ook zonder brilletje televisie in 3D bekijken.<br />
De Philips WOWvx is al leverbaar in een professionele<br />
versie, het wachten is op een consumentenversie.<br />
Philips 3D: www.philips.com/3Dsolutions<br />
9
kortjes<br />
Vouw een iPod-dock<br />
Voor handige knutselaars die een kant-en-klare<br />
iPhone- of iPod Touch Dock te duur vinden, is er hoop<br />
in de vorm van deze doe-het-zelf-bouwplaat. Print de<br />
tekening op stevig karton van A4-formaat, knip hem<br />
uit, vouwen, en klaar is Kees. De bijpassende kabel zou<br />
meegeleverd moeten zijn bij de iPhone of iPod Touch.<br />
www.geeky-gadgets.com/?p=7020<br />
T-shirt met muziek<br />
Het begon als een 1-aprilgrap, maar de belangstelling was zo<br />
groot dat er nu dus echt een T-shirt met afstandsbediening<br />
op de markt komt waarmee je volgens de bedenkers een<br />
soundtrack bij je leven kunt maken door je iPod of andere<br />
draagbare speler er op aan te sluiten. Prijs: 40 dollar<br />
www.thinkgeek.com/tshirts-apparel/unisex/illuminated/a5bf/<br />
Bang & Olufsen Beosound 5<br />
Streaming audio moeilijk? Internetradio<br />
alleen voor doorgewinterde computernerds?<br />
Bang & Olufsen vinden<br />
van niet. Ze introduceren daarom dé<br />
oplossing voor mensen die op zoek<br />
zijn naar optimaal bedieningsgemak<br />
in prachtig functioneel design. De<br />
BeoSound 5 is een bedieningstablet<br />
die op een bijpassende tafel- of<br />
vloerstandaard geplaatst kan worden,<br />
maar die ook geschikt is om aan<br />
de wand te monteren. Drie aluminium<br />
draaischijven laten je moeiteloos en<br />
intuïtief door de grafische menu’s<br />
navigeren, waardoor het vinden van je<br />
muziek op de bijbehorende BeoMaster<br />
5 het welbekende fluitje-van-eencent<br />
wordt. En met hetzelfde gemak<br />
kun je naar internetradiostations<br />
van over de hele wereld luisteren.<br />
B&O: www.beosound5.com<br />
10
LCD TV<br />
Be transformed. Door zwartniveaus die zo diep zijn dat ze<br />
nieuwe dimensies creëren. Door kleuren die zo helder zijn<br />
dat ze elke vezel van uw lichaam raken. Door ervaringen<br />
die zo intens zijn dat niets ooit nog hetzelfde zal zijn.<br />
De nieuwe KURO. Zwarter dan ooit.<br />
www.pioneer.nl/kuro
Geluidsbeeld<br />
Vorm<br />
volgt functie<br />
Muon (Kef)<br />
Luidsprekers, dat zijn toch fantasieloze vierkante kasten die<br />
in geen enkel interieur mooi staan? Een kwestie van smaak,<br />
maar veel mensen zullen het er mee eens zijn. Dat het ook<br />
anders kan bewijzen de drie bijzondere geluidssculpturen<br />
die op de volgende pagina’s gepresenteerd worden. Ze zijn<br />
het resultaat van een tot in de puntjes uitgewerkt designconcept,<br />
waarin de bijzondere vorm bijdraagt aan de bijzondere<br />
klankkwaliteit. De KEF Muon (hierboven) is ontworpen door<br />
Ross Lovegrove, die verhit aluminium via een vacuümproces<br />
in een unieke vorm laat uitharden. Het leverde deze luid-<br />
spreker een plaats op in het prestigieuze Museum of Modern<br />
Art in New York. De Vivid Giya (pag. 14) is ontsproten aan<br />
het brein van Lawrence Dickie, die eerder de legendarische<br />
B&W Nautilus ontwierp. De Crystal Cable Arabesque (pag.<br />
16) is ontstaan met de hulp van een Engelse designopleiding.<br />
Grappig detail is dat een ‘arabesk’ zowel een Arabisch getint<br />
muziekstuk is als een aan de islamitische cultuur ontleende<br />
geometrische vorm die de natuur nabootst. Totaal verschillende<br />
concepten, die alle drie de perfectie nastreven, zowel<br />
in esthetisch als akoestisch ontwerp. Saai is anders...<br />
13
locatie: de fabriek in Elst - 13.25 uur<br />
fotografie: Jiri Büller<br />
ontwerp: Traditional Arts Ltd.<br />
Arabesque<br />
(Crystle Cable)<br />
Prijs: 45.000 euro per paar<br />
(onder voorbehoud)<br />
15
locatie: Giessenweg, Rotterdam – 17.15 uur<br />
fotografie: Jiri Büller<br />
ontwerp: Lawrence Dickie<br />
Giya<br />
(Vivid Audio)<br />
Prijs: 29.900 euro per paar<br />
16
de muziekbeleving van...<br />
E<br />
18<br />
vlnr: bassist Pete Turner<br />
drummer Richard Jupp<br />
zanger Guy Garvey<br />
gitarist Mark Potter<br />
pianist Craig Potter
De Muziekbeleving Van…<br />
Elbow<br />
Met het winnen van de prestigieuze Mercury Music<br />
Prize dankzij de ‘plaat van het jaar’ The Seldom Seen Kid schaarde Elbow<br />
zich dit najaar in het illustere rijtje Portishead, Suede, Arctic Monkeys, Franz<br />
Ferdinand en Antony and the Johnsons.<br />
Hoewel de groep uit Manchester al zeventien jaar bestaat,<br />
is Elbow nu plotseling hot en verkoopt overal de zalen uit.<br />
Onbetwist middelpunt van de groep, onterecht ‘de nieuwe<br />
Coldplay’ genoemd, is zanger Guy Garvey. Maar eigenwijs<br />
als we zijn dronken wij in het kader van onze serie De Muziekbeleving<br />
Van… een pint met Mark (34) en Craig Potter<br />
(32), respectievelijk gitarist en toetsenist van Elbow. Twee<br />
vliegen in één klap, want de broertjes groeiden samen op in<br />
Bury, ten noorden van Manchester. Mark is de vader van<br />
twee zoons (3 en 1 jaar), net als Craig (2 en 1 jaar).<br />
Mum and dad<br />
Mark Potter: “Eén keer hebben ze meegedaan aan een talentenjacht.<br />
Dat was geen succes. Nee, mum and dad waren geen<br />
podiumbeesten. Maar thuis speelde ze veel samen, en goed<br />
ook. Allebei een Spaanse gitaar om de nek, en daar gingen<br />
ze dan. Peter, Paul and Mary, Simon & Garfunkel. Simpele,<br />
maar krachtige folksongs.”<br />
Craig Potter: “We hadden ook een oud orgel thuis. Niks hips<br />
aan, maar zo’n uncool Bontempi-ding. Later namen mijn ouders<br />
afgedankte keyboards mee van school, ze werkten allebei<br />
als leraar. Dat was veel leuker. Maar ik was pas twaalf<br />
toen ik echt pianoles kreeg. Daarvoor speelde ik cornet, en<br />
veel beter dan dat ik ooit piano zal leren spelen.”<br />
Mark: [plagerig] “Ja, eeuwig zonde van die cornet… Ik was<br />
trouwens altijd meer van de gitaar. Ik kreeg mijn eerste<br />
akoestische op mijn achtste, schreef op mijn negende mijn<br />
eerste song.”<br />
Queen<br />
Mark: “Dozen vol met singletjes hadden we thuis. Fifties,<br />
sixties, vroege seventies. Veel Beatles, Small Faces, Lonnie<br />
Donegan. Soms zaten we uren rond de platenspeler, zo’n<br />
klein ding, omgeven door platen. [zingt] Sha-La-La-La-Lee,<br />
of 500 Miles Away From Home, en dat over and over again.”<br />
Craig: “Maar het allerbelangrijkste voor onze muzikale opvoeding<br />
was toch andere muziek.” De broertjes Potter in<br />
koor: “The Greatest Hits van Queen!”. Mark: “We speelden allebei<br />
rugby, onze vader was de coach van het team van Craig.<br />
Als we op zondag naar de wedstrijden reden, zo’n veertig minuten<br />
rijden, draaide onze vader altijd The Greatest Hits van<br />
Queen.” Craig: “And we didn’t object! Fantastisch vonden we<br />
dat. De ideale oppepmuziek.”<br />
Mark: “Queen vinden we nog steeds erg goed, hè Craig? Ik<br />
heb in elk geval alle albums.”<br />
Craig: “Yep, Queen is the coolest band on earth!”<br />
Mark: [lachend] “Craig heeft een paar dagen geleden in een<br />
café nog een briljante karaoke-versie gedaan van Somebody<br />
to Love, toch Craig?”<br />
Craig: ”Ja, en daar schaam ik me helemaal niet voor.”<br />
Shakin’ Stevens<br />
Mark: “Mijn eerste eigen plaatjes? Stand and Deliver van<br />
Adam & The Ants en This Ole House van Shakin’ Stevens.<br />
Stevens was echt een held. Ik heb me ooit nog opgegeven<br />
voor de tv-show Jim’ll Fix It. Mijn droomwens: een keertje<br />
gitaar spelen samen met hem. Die wens is niet uitgekomen,<br />
door<br />
Dieter van den Bergh<br />
fotografie<br />
Kevin Westenberg<br />
19
nog niet tenminste, maar ik heb Stevens dit jaar nog wel een<br />
hand mogen geven op Glastonbury Festival, waar hij optrad.<br />
Kun je nog dichter bij Shakin’ Stevens komen?”<br />
Craig: “Pass the Dutchie van Musical Youth. Ik had geen idee<br />
dat het over drugs ging. Dacht altijd dat het een kookliedje<br />
was. Daarna kwam denk ik The Rocky Horror Picture Show.<br />
Impressive. Maar Mark heeft veel meer platen dan ik, die is<br />
altijd veel meer met muziek bezig geweest.”<br />
Mark: “Ja, ik ben zelfs een tijdje into heavy metal geweest.<br />
Def Leppard, Poison. Lekker foute dingen, haha. Maar ook<br />
AC/DC vond ik gaaf, nog steeds. Ik heb alles van AC/DC op<br />
vinyl. Daarna kwam REM op, ben ik nog steeds groot voorstander<br />
van.”<br />
Losing my religion<br />
Mark: “In mijn eerste bandje zaten Richard en Pete van<br />
Elbow, we noemden ons simpelweg ‘RPM’: Richard, Pete,<br />
Mark. We ontdekten marihuana en waren massively into U2,<br />
Simple Minds en De La Soul, vooral 3 Feet High and Rising.<br />
We traden op tijdens schoolfeesten. Covers van U2. Hele<br />
slechte covers. Wat later ontmoette ik Guy [Garvey, zanger<br />
van Elbow], tijdens de kunstlessen op school. Hij was een<br />
totaal ander figuur dan ik. Een ‘indie-kid’, terwijl ik toen net<br />
midden in de hippe Madchester-clubscene zat. Stones Roses,<br />
Ride, dat soort dingen. De vonk sloeg pas over toen ik hem<br />
in mijn Volkswagen Kever een keer een lift van school naar<br />
huis gaf. Losing my religion was op de radio. Nadat het was<br />
afgelopen hebben we het allebei eerlijk opgebiecht: dat nummer<br />
is geweldig! Toen viel het kwartje. Niet veel later zaten<br />
we bij elkaar in de band.”<br />
Beastie Boys<br />
Mark: “Toen we begonnen met Elbow, speelden we eerste<br />
een soort van funkfusion onder invloed van Santana, Sly &<br />
The Family Stone, maar ook de Beastie Boys waren belangrijk.<br />
Check Your Head [1992] had een enorme impact op ons.<br />
Ook live.“<br />
Craig: “Ja, Beastie Boys in Manchester Academy! Mijn eerste<br />
live-concert.”<br />
Mark: “Haha, in elk geval stukken beter dan míjn eerste concert,<br />
Faster Pussycat. How low can you go. Maar goed, ik was<br />
veertien.”<br />
Spiritualized<br />
Mark: “Voor Elbow zijn een aantal platen van cruciaal belang<br />
geweest. Siamese Dreams van Smashing Pumpkins, Superunknown<br />
van Soundgarden, Spirit of Eden en Laughing Stock van<br />
Talk Talk. Maar het allerbelangrijkste is Ladies and Gentlemen<br />
We Are Floating in Space van Spiritualized. Die plaat<br />
klopt van alle kanten. In de tourbus luisteren we ook veel<br />
muziek: Chet baker sings, John Martyns Bless the Weather<br />
and Solid Air. De laatste hit is TV On The Radio.”<br />
Craig: “Ik heb niet zo nodig muziek nodig aan boord. Wat mij<br />
betreft is het wat vaker stil in de bus. Wil ik juist even rust<br />
na een avond livemuziek op het podium, willen de jongens<br />
toch wéér muziek. [lachend] Moe word je ervan. Of het moet<br />
Laughing Stock van Talk Talk zijn, mijn all time favourite.”<br />
iTunes<br />
Mark: “Muziek buiten Elbow om speelt voor mij een belangrijkere<br />
rol dan voor Craig. Ik heb goed hifi-spul, waaronder<br />
KEF-speakers, en ik heb een grote platencollectie, vooral vinyl.<br />
Ik probeer nog steeds zoveel mogelijk te kopen, al schiet<br />
dat er steeds vaker bij in. Queen koop ik nog steeds, en ook<br />
Led Zeppelin.”<br />
Craig: “Ik ben meer van de iTunes-generatie. Heb wel veel<br />
cd’s, maar ook veel gedownload spul. Heb misschien net tien<br />
elpees, en niet eens een speler.”<br />
“Nadat we Losing<br />
my religion op de<br />
radio hadden gehoord,<br />
viel het kwartje.”<br />
Privéconcert<br />
Mark: “Onze meest memorabele muziekervaring?” De broertjes<br />
in koor: “G. Love & Special Sauce in Manchester!”<br />
Craig: “Hij trad ‘s avonds op, maar gaf ‘s middags in Manchester<br />
nog een signeersessie in een platenzaak. Mark en ik<br />
waren daar de enige bezoekers. We hebben samen met G.<br />
Love een joint gerookt en kregen een briljant privéconcert. ’s<br />
Avonds gaf hij in de Roadhouse nog een concert, maar daar<br />
waren we helaas niet de enige.”<br />
Kindermuziek<br />
Mark: “Toekomstmuziek? We hebben een idee geopperd om<br />
een animatiefilm voor kinderen te gaan maken. Met een<br />
goed verhaal en kindermuziek als soundtrack. Er is zo weinig<br />
goede kindermuziek. Okay, Coldplay heeft laatst iets gedaan<br />
met een soort lullaby-versies van haar eigen songs. We<br />
denken aan gastvocalisten, bijvoorbeeld Mark Lanegan. [lachend]<br />
Als dat goed gaat lopen, dan kan dat voor ons mooi<br />
als een soort van pensioen dienen.”<br />
Craig: “En als het héél goed loopt als pensioen voor onze kinderen….”<br />
Mark: “Precies, en als het héél, héél goed loopt als pensioen<br />
voor de kinderen van onze kinderen!” .<br />
20
de muziekbeleving van...<br />
webcode > elbow<br />
21
S<br />
het wonder dat stereo heet<br />
> achtergrond<br />
Stereo: twee luidsprekers die samen een compleet orkest of een band<br />
laten verschijnen. Je hoort muziek uit het schijnbare niets tussen de<br />
luidsprekers ontstaan, waarbij geluiden volledig driedimensionaal voor je neus worden<br />
geprojecteerd. En dat uit slechts twee kastjes.<br />
‘50 van de vorige eeuw prachtige opnames bekend<br />
die de kwaliteit van veel moderne overstuurde en<br />
heftig gecomprimeerde cd’s ver overtreffen. Maar<br />
dat is een andere discussie.<br />
We vonden in de archieven van Hifidelity nog een demonstratie-elpee<br />
uit de beginjaren van de stereofonie.<br />
De begeleidende tekst willen we je niet onthouden:<br />
tekst en fotografie<br />
Marc Brekelmans<br />
Mits goed uitgevoerd,<br />
brengt stereoweergave<br />
de muzikanten bij je in huis.<br />
Een zangeres lijkt tussen de luidsprekers te staan,<br />
met naast, voor of achter haar de muzikanten. Met de ogen<br />
dicht zijn de muzikanten zo aan te wijzen, zanger(es) midvoor,<br />
drummer rechtsachter, lead-gitarist op de linkervleugel<br />
en de bassist rechts in het centrum. Goed opgestelde<br />
luidsprekers klinken als één.<br />
Het is een beetje vergelijkbaar met de aloude Viewmaster.<br />
Ook deze maakt van twee net iets van elkaar verschillende<br />
‘platte’ plaatjes, een driedimensionaal geheel. Je hersenen<br />
worden door de verschillende beelden voor het linker- en<br />
rechteroog in de veronderstelling gebracht dat er diepte in<br />
het plaatje zit. Stereoweergave haalt via je oren dezelfde<br />
truc uit met je brein.<br />
Bij stereoweergave komt er uit beide luidsprekers dus ook<br />
een net iets verschillend geluidssignaal. In het begintijdperk<br />
werd trouwens ook driftig gedemonstreerd met het<br />
ping-pong-principe. Misschien ken je die platen nog wel,<br />
blaffende hond uit de linkerluidspreker, dichtslaande deur<br />
uit de rechterluidspreker. Ook muziek werd in die tijd zo<br />
opgenomen: saxofoon uit de linkerspeaker, drums uit de<br />
rechter. Leuk voor het effect, maar met echte stereoweergave<br />
had het weinig te maken.<br />
Gelukkig heeft dat niet lang geduurd en zijn er uit de jaren<br />
‘Stereo! - Een magische klank, een fonkelend woord dat ruimte<br />
en diepte suggereert. Definitieve triomf van een der rijkste verworvenheden<br />
uit de techniek: het registreren en weergeven van<br />
geluid als ‘ruimtelijke geluidservaring’ (stereofonie). Tot in de fijnste<br />
klankschakering naar de groeven van de langspeelplaat overgebracht<br />
en bij weergave precies zo klinkend als wanneer twee<br />
menselijke oren natuurlijke geluiden opvangen. Want men zou<br />
kunnen zeggen dat de wegen waarlangs het geluid op de plaat is<br />
gekomen, verdubbeld zijn.’<br />
‘…de langspeelplaat verrees uit haar experimentele stadium met<br />
als resultaat het fraaie product, dat vanaf 1949 de markt ging<br />
veroveren. Dat betekende al direct een aanzienlijke verbetering<br />
van de klank, samengevat in het begrip ‘High Fidelity’ of wel<br />
‘hoge betrouwbaarheid’ van de weergave. Maar toch…het was<br />
nog steeds luisteren met één oor. Pas het wonder van de stereofonie<br />
heeft die barrière doorbroken.’<br />
(bron: Discofoon: demonstratie Super Stereo) .<br />
> Hoe luister je in stereo?<br />
‘Stereofonie’ is een begrip dat ontstond na de Tweede<br />
Wereldoorlog. Daarvoor werd geluid eigenlijk uitsluitend<br />
in mono weergegeven. Om een goede stereoweergave in<br />
je woonkamer te bereiken moet je luidsprekeropstelling<br />
- in tegenstelling tot wat een bekende luidsprekerfabrikant<br />
beweert - aan een paar voorwaarden voldoen.<br />
Ten opzichte van je luisterpositie moeten de linker- en<br />
rechterluidspreker op gelijke afstand staan. De ruimte<br />
tussen de luidsprekers mag ook niet al te groot zijn, in<br />
een gemiddelde huiskamer zo’n drie meter. En maak<br />
niet de fout om kleine luidsprekers op de grond te zetten<br />
of tegen het plafond aan te plakken; daarmee gaat het<br />
stereo-effect verloren en ga je naar twee luidsprekers<br />
luisteren.<br />
22
Nederland Keet in huis, Amsterdam *&Klevering, Amsterdam *Apart Design, Alkmaar *Bananas, Amersfoort *Giving&Living, Apeldoorn *Hipsz, Arnhem *Leff!, Bergeijk *Touché, Best *Via Cannella, Cuijk *Hebbe Hebbe,<br />
Delft *A.R.T., Den Bosch *Werk a/d Winkel, Den Bosch *Kaatje aan den Rijn, Den Haag *De Hoge Ramen, Deventer *Kiekadoe Kinderwinkel, Dieren *Goodies Trendstore, Doetinchem *Ikke & Jij, Domburg *Design Daily’s,<br />
Eindhoven *Tante K, Eindhoven *Dubbel OO, Emmeloord *A.R.T., Emmen *Tiara, Goirle *Super You, Goes *A.R.T. , Groningen *Jansen&Jansen, Groningen *Freya Fashion, Heerenveen *Dico Kado, Heerlen *Kitchen Café,<br />
Heino *De Suikertante, Hilvarenbeek *Bonikki Living&Giving, Horst *Bij Fientje, Landgraaf *Dit is ‘t, Leerdam *Geknipt voor uw tuin, Lent *Hebbe Hebbe, De Lier *V/d Gruiter Wonen, Middelburg *A.R.T., Nijmegen *Blixem,<br />
Nijmegen *Bunaken, Nunspeet *Buurvrouw & Buurvrouw, Oosterbeek *Miene Muis, Oss *Kids1Company, Ridderkerk *WyliWyg, Roermond *Magnefiek, Rosmalen *Knetter, Rotterdam *Jansen&Jansen, Rotterdam *De<br />
Vriendschap, Rotterdam *Caleidoscope, Sneek *Mooj, Son *Lieve Lust, Stein *Kunstlicht, Tilburg *P’NP, Utrecht *Conquest Design, Uden *Eigen Haard, Valkenswaard *De Huysmus, Vessem *Bauk Kinderkleding, Veenwouden<br />
*v/d Belt Modewereld, De Wijk *Hippe Dingen, Zutphen *A.R.T., Zwolle *Villa Tovertoren, Zwolle *Nimco House of Shoes, Weert *www.mooiKids.nl België Florever Decorations, Puurs *Kids Lab *www.kleinezebra.com
interview<br />
In de omroephoofdstad Hilversum is het Nederlands<br />
Instituut voor Beeld en Geluid gevestigd. Ongeveer 70 procent<br />
van ons audiovisuele erfgoed wordt in een speciaal daarvoor<br />
opgetrokken gebouw bewaard en gecatalogiseerd. Denk daarbij aan<br />
ruim 700.000 uur radio- en televisieopnames, film en muziek. Allemaal<br />
opgeslagen in de kelders van het bijzondere pand. Een klein, maar uniek onderdeel van<br />
dit archief is Fonos, waar particulieren een kopie van niet meer in de handel verkrijgbare<br />
geluidsopnames van Nederlandse bodem kunnen kopen.<br />
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
Waarom dit archief zo uniek is wordt uitgelegd door Machgiel<br />
Bakker, die de dagelijkse gang van zaken bij Fonos regelt.<br />
“Beeld en Geluid is ontstaan vanuit het omroeparchief.<br />
Maar waar een omroeparchief oorspronkelijk een businessto-business<br />
functie heeft (omroepen kunnen daar elkaars<br />
beeldmateriaal lenen, maar bijvoorbeeld ook muziek om op<br />
de radio te draaien - red.) is in Nederland gekozen voor een<br />
constructie waarbij naast professionele gebruikers en onderwijsinstituten<br />
ook particulieren toegang hebben tot het<br />
materiaal. Dat zie je nergens ter wereld.”<br />
Voor verzamelaars is dit een buitenkans, want het maakt<br />
vaak een einde aan jarenlange zoektochten. Je vindt er van<br />
alles uit de rijke Nederlandse muziekhistorie: kinderliedjes,<br />
jazz, blues, folk, new wave, punk, cabaret of gewoon een lekker<br />
stuk popmuziek. Het is vooral het meer obscure materiaal<br />
dat via Fonos zijn weg naar de muziekliefhebber vindt.<br />
Albums van Marco Borsato zul je er bijvoorbeeld niet tegenkomen,<br />
maar wel ouder werk van artiesten als Ton Lebbink,<br />
Spin, Godfried Bomans en Ellen ten Damme.<br />
Doe mij die maar...<br />
Bakker legt uit: “Als er een aanvraag binnenkomt voor een<br />
kopie van een album, weet ons computersysteem of er al een<br />
digitale versie is gemaakt. Als we die inderdaad hebben gaat<br />
de aanvraag rechtstreeks door naar Tree-Top, het bedrijf dat<br />
de cd-recordables produceert. De klant heeft dan binnen<br />
twee dagen zijn muziek in huis. Als er nog geen digitale versie<br />
bestaat kijken, we eerst of de plaat door ons mag worden<br />
ontsloten. We controleren of het album toch niet nog ergens<br />
verkrijgbaar is en gaan dan de rechten clearen. De originele<br />
plaat gaat vervolgens naar Tree-Top. Daar wordt een foto<br />
van de voor- en achterkant van de originele hoes gemaakt,<br />
die naar de DTP-afdeling gaat voor restauratie. Daar worden<br />
stickers of op de hoes geschreven teksten weggepoetst. Dan<br />
wordt de plaat opgenomen. Er worden losse tracks van gemaakt,<br />
de audio wordt met topklasse-apparatuur van tikken<br />
en ruis ontdaan, en de bestanden worden op een hardeschijf<br />
gezet. Als dat klaar is worden de gegevens van de artiest, de<br />
titels, meespelende muzikanten, jaar van uitgave en dat soort<br />
onmisbare achtergrondinformatie in een index toegevoegd.<br />
Die gegevens worden zoveel mogelijk uniform gehouden. Je<br />
staat er versteld van op hoeveel verschillende manieren een<br />
artiestennaam in de loop der tijd soms is geschreven. Soms<br />
de volledige voornaam, soms met een initiaal, dan weer alleen<br />
de achternaam. Dat is natuurlijk niet handig als je zo’n<br />
artiest of band wilt terugvinden op de website van Fonos.<br />
Als die metadata zijn toegevoegd wordt tot slot de muziek op<br />
een hoogwaardige en mooi bedrukte cd-recordable gebrand<br />
en naar de klant gestuurd. Door al dat voorbereidende werk<br />
kost het ontsluiten van een plaat, inclusief de afdracht van<br />
rechten, aanzienlijk meer dan de prijs van 19,95 die we voor<br />
de cd-recordable vragen. Dat betekent dat we er meerdere<br />
24
Fonos biedt unieke service<br />
voor muziekverzamelaars<br />
> interview<br />
u vraagt,<br />
wij branden<br />
Naam Fonos<br />
Wat Muzikale schatkamer<br />
Bij Beeld en Geluid in Hilversum<br />
25
interview<br />
“Fonos is opgericht om het<br />
beeld- en geluidsmateriaal<br />
terug te geven aan het<br />
publiek, waar het volgens<br />
mij thuishoort.”<br />
moeten verkopen voordat we er wat aan verdienen. Gelukkig<br />
is er een aantal titels dat erg populair is, dus per saldo zitten<br />
we in de zwarte cijfers. Dat is belangrijk, niet om er rijk van<br />
te worden, maar om het werk voort te kunnen zetten.”<br />
Geregel<br />
“Het idee voor Fonos is ontstaan uit een soort collectiviteitgedachte.<br />
Daar zijn we in Nederland toch al erg goed in, ook<br />
waar het de muziek- en filmwereld betreft. Denk maar aan<br />
de Platen-10-Daagse en de Aangenaam Klassiek-promotie. Ik<br />
vond het zonde om ons prachtige archief van Nederlandse<br />
muziekopnames alleen maar te beheren en te conserveren.<br />
We hebben op dit moment ruim 15.000 titels liggen, en met<br />
mijn uitgeefambitie zag ik allerlei interessante mogelijkheden<br />
om muziekliefhebbers van dienst te zijn. Dus zijn we<br />
onder andere gaan praten met de NVPI (Nederlandse Vereniging<br />
van Producenten en Importeurs van beeld- en geluidsdragers<br />
- red.), die ervoor zorgt dat de artiesten hun<br />
geld krijgen, en met Buma/Stemra, die de belangen van<br />
componisten en tekstdichters behartigt. Van zo’n 85 procent<br />
van de in Nederland geproduceerde muziek weten we<br />
precies waar de rechten liggen. De resterende 15 procent is<br />
soms wat lastiger, maar ik beschik gelukkig over een uitgebreid<br />
netwerk, dus daar komen we altijd uit. Het was een<br />
heel geregel, maar Fonos mag nu alle onder Nederlands copyright<br />
geproduceerde geluidsdragers digitaal aan de man<br />
brengen, maar alleen als dat materiaal niet op een andere<br />
manier verkrijgbaar is en alleen voor klanten uit Nederland.<br />
Daarbij gaat het om volledige albums en niet om individuele<br />
nummers. Daar zijn we wel mee bezig, maar daar kan ik nog<br />
niet zoveel over zeggen. Ik zou heel graag willen dat we de<br />
volledige collectie op een gegeven moment ook als download<br />
26
webcode > fonos<br />
zouden kunnen aanbieden, en dan wel als losse nummers,<br />
maar het duurt nog wel even voor we dat rond hebben.”<br />
Afdalen<br />
Om een blik in de archieven te kunnen werpen moet je<br />
afdalen in de kelders van het gebouw. Dat klinkt een stuk<br />
donkerder dan het in werkelijkheid is. Vanuit de centrale hal<br />
van Beeld en Geluid kun je namelijk gewoon vijf verdiepingen<br />
naar beneden kijken. De ‘Grand Canyon’ noemen ze dat<br />
daar. Op de onderste verdieping, waar het vanwege de ideale<br />
bewaaromstandigheden echt een flink aantal graden kouder<br />
is dan boven, bevindt zich het platenarchief. Achter slot en<br />
grendel overigens, zonder pasje kom je er niet in. Eenmaal<br />
binnen blijkt waarom. Een ware schatkamer, zakelijk ingericht<br />
met rolkasten, maar letterlijk tot het plafond gevuld<br />
met muzikale delicatessen. En hier staan dus ook de 15.000<br />
platen die behoren tot de Fonos-collectie. Hiervan is ongeveer<br />
een derde reeds gedigitaliseerd. De rest wacht nog geduldig<br />
op een eerste aanvraag.<br />
Over het succes van Fonos zegt Bakker: “Een aantal titels is<br />
inmiddels zo vaak op cd-recordable gezet dat het financieel<br />
interessanter was geweest om er een gewone cd van te laten<br />
persen. In sommige gevallen heeft de originele rechthebbende<br />
dat ook gedaan. Een goed voorbeeld daarvan is het<br />
album Zie De Mannen Vallen van Hauser Orkater uit 1979,<br />
dat vanwege de populariteit bij Fonos weer een tijdje gewoon<br />
leverbaar is geweest via platenmaatschappij EMI. Maar er is<br />
ook een samenwerking ontstaan met Universal Music, die<br />
als één van de grootste platenmaatschappijen ter wereld natuurlijk<br />
enorm veel ervaring heeft met het produceren en<br />
distribueren van cd’s. Wij hebben samen een aantal releases<br />
op de markt gezet, zoals de 4 cd-box 50 Jaar Nederpop<br />
Rare & Obscure. Maar we hebben ook een paar echt ‘eigen’<br />
releases, zoals een aantal dvd-boxen, de Dutch Rare Grooveverzamelaars<br />
en een aantal thema-cd’s die zijn uitgebracht<br />
bij boeken als Beatmeisjes en Geef mij maar Amsterdam. En<br />
tot slot zijn we nog niet zo lang geleden begonnen met de<br />
Nieuw Talent Service, waarmee we beginnende Nederlandse<br />
artiesten onder bepaalde voorwaarden de gelegenheid geven<br />
om een album via Fonos te promoten.”<br />
Als het klaar is<br />
“We zijn hard aan het nadenken over een downloadplatform,<br />
maar zoals gezegd zitten we daar nog met de rechtenkwestie.<br />
Als dat opgelost wordt zal de Fonos formule flink aangepast<br />
moeten worden. We hebben dan zo’n 55.000 tracks<br />
beschikbaar. Als het volledige archief van Fonos ontsloten<br />
is, kan het trouwens best zijn dat we ophouden te bestaan.<br />
Het werk is dan af, de taak volbracht. Fonos is niet opgericht<br />
om voor altijd te blijven, maar om het beeld- en geluidsmateriaal<br />
terug te geven aan het publiek, waar het volgens mij<br />
thuishoort.” .<br />
27
interview<br />
Polyhymnia<br />
Muze van de gewijde liederen<br />
door<br />
Dieter van den Bergh<br />
fotografie<br />
Joyce van Belkom<br />
Hoe dat allemaal in zijn werk gaat horen we van Jean-Marie<br />
Geijsen, die als balance engineer en klankregisseur bij Polyhymnia<br />
werkt. “De klassieke muzieklabels die vroeger eigen<br />
studio’s hadden, zijn hier de afgelopen jaren allemaal mee<br />
gestopt. De voornaamste reden daarvoor is dat het erg kostbaar<br />
is om een eigen studio te onderhouden, zeker als je hem<br />
moet bemannen met kundig personeel. Technici voor klassieke<br />
opnames zijn schaars, want ze moeten niet alleen verstand<br />
hebben van de techniek, maar moeten ook partituren<br />
kunnen lezen en met dirigenten en musici op niveau over<br />
muziek kunnen praten. Tegenwoordig worden zulke ‘Tonmeisters’<br />
per opdracht ingehuurd. Bij Polyhymnia liggen de<br />
zaken net iets anders. Ook wij verhuren onszelf aan allerlei<br />
opdrachtgevers, maar wij hebben ook vaste klanten, zoals<br />
het Concertgebouworkest en het Russische label Essential<br />
Music, waarvoor ter plaatse zelfs een complete opnameset<br />
naar Polyhymnia-maatstaven is samengesteld, omdat het<br />
veel te ingewikkeld was om steeds met twee volle vrachtwagens<br />
oostwaarts te rijden.”<br />
Bij Polyhymnia zijn drie balance engineers fulltime in dienst<br />
en daarmee is het wereldwijd waarschijnlijk de grootste organisatie<br />
op dit gebied. De balance engineer heeft de taak om<br />
op locatie het proces van klassieke opnames te verzorgen. Hij<br />
waakt over de optimale balans tussen alle instrumentgroepen,<br />
de eventuele solist en de zaalakoestiek. De drie balance<br />
engineers van Polyhymnia hebben jaren gewerkt op het re-<br />
28
In het buitengebied van Baarn ligt, diep verscholen in<br />
een lommerrijke buurt, een fraaie villa die één van de beste opnamefaciliteiten van<br />
Nederland herbergt. Tien jaar geleden ontstond daar uit de erfenis van het inmiddels<br />
opgeheven Philips Classics het bedrijf Polyhymnia, dat internationaal zeer hoog staat<br />
aangeschreven voor het op locatie opnemen en masteren van klassieke muziek.<br />
wat Klassiek op niveau • hoe Opname en mastering<br />
Locatie Baarn en de rest van de wereld<br />
cording center van Philips Classics en hebben het vak geleerd<br />
van hun illustere voorgangers. Dat resulteert in een enorme<br />
hoeveelheid gebundelde kennis en ervaring. Dat is vrij uniek<br />
in de wereld en ook één van de redenen waarom Polyhymnia<br />
zo hoog staat aangeschreven. De engineers verstaan hun<br />
vak zó goed dat de musici zich tijdens de opnames volledig<br />
op het spelen kunnen concentreren, omdat ze weten dat het<br />
met de techniek wel snor zit.<br />
Opname<br />
Hoewel je zou verwachten dat de precieze opnametechniek<br />
strikt geheim is, steekt Geijsen al snel enthousiast van wal:<br />
“Eén dag voor de opnames wordt op locatie een ruimte ingericht<br />
waarin de apparatuur een plaatsje krijgt en waar<br />
tussendoor geluisterd kan worden naar de opnames. Vaak<br />
moet de akoestiek van die ruimte nog wat worden aangepast.<br />
Op de eerste dag worden ook de microfoons opgesteld.<br />
Meestal is dat een hoofdset (die bij stereo-opnames uit twee<br />
microfoons bestaat en bij surroundopnames uit vijf), die<br />
wordt aangevuld met meerdere ondersteuningsmicrofoons.<br />
Bijvoorbeeld wanneer er een harp meespeelt, want dat instrument<br />
klinkt van nature erg zacht en valt dus snel weg in<br />
het geweld van een orkest. Gedurende de dag wordt er ook<br />
naar referentieopnames geluisterd. Vaak zijn dat eigen registraties<br />
die de technicus goed kent. Zo kan hij vast wennen<br />
aan de klank van de ruimte. Op de dag zelf wordt alle appa-<br />
29
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Jiri Büller en<br />
Polyhymnia<br />
“Er wordt vaak geroepen dat<br />
vroeger alles beter klonk,<br />
en in bepaalde opzichten is<br />
dat ook zo.”<br />
ratuur twee uur van te voren aangezet, om alvast op te warmen.<br />
Veel van de gebruikte elektronica klinkt pas optimaal<br />
als een bepaalde temperatuur bereikt is. Dat is geen hocus<br />
pocus, maar gebaseerd op jarenlange luisterervaring. Ongeveer<br />
een uur voordat de sessie begint, arriveren de eerste<br />
musici om in te spelen, heel belangrijk voor bijvoorbeeld de<br />
hoornisten en rietblazers. Tijdens het inspelen wordt alvast<br />
de klank en balans van de musici beoordeeld en wordt eventueel<br />
de microfoonopstelling al iets bijgesteld. Dit is ook het<br />
moment dat het opnameteam, bestaande uit engineers en<br />
producer, kennismaakt met de musici.”<br />
Bijschaven<br />
De eerste sessie begint altijd met een zogenaamde balanstake.<br />
Dit wil zeggen dat het orkest of ensemble begint te<br />
repeteren en de balance engineer ondertussen samen met<br />
de producer luistert of klank en balans al optimaal zijn. Zo<br />
niet, dan wordt er net zolang met microfoons geschoven tot<br />
men wel tevreden is. Dan wordt de balans-take opgenomen.<br />
Geijsen vervolgt: “Als de balans-take gemaakt is, wordt er<br />
geluisterd door de musici. Dat gaat meestal in een grote<br />
groep. De dirigent en de producer, de strijkers, de blazers,<br />
iedereen kan input geven. Het is de bedoeling dat elke musicus<br />
zichzelf goed kan terughoren. Daarom kan het gebeuren<br />
dat na de eerste opname een tweede balans-take moet worden<br />
gemaakt. Als de microfoonopstelling definitief is en de<br />
musici en het opnameteam tevreden zijn, verdwijnt de techniek<br />
als het ware naar de achtergrond en kunnen dirigent<br />
en musici zich volledig concentreren op het gespeelde stuk.<br />
Ik moet, zoals we dat hier zeggen, zo transparant mogelijk<br />
aanwezig zijn. Daarom praat ik nooit met de musici over de<br />
30
gebruikte microfoons en dergelijke. Dat interesseert ze over<br />
het algemeen ook niet zoveel, het gaat erom dat ik met ze<br />
over muziek kan praten. Dat geeft veel meer vertrouwen dan<br />
technische praatjes. Als de balans eenmaal is goedgekeurd,<br />
wordt er twee of drie dagen opgenomen. Dit is de periode dat<br />
de producer het opnameproces overneemt. Nu gaat het over<br />
de interpretatie van het stuk. Er wordt regelmatig geluisterd<br />
naar de takes, zeker als er moet worden geanalyseerd of de<br />
interpretatie wel klopt. Er wordt af en toe stevig gediscussieerd,<br />
maar ik hou me daarbij zoveel mogelijk afzijdig. Voor<br />
mij betekent dit deel van de opname eigenlijk niet veel meer<br />
dan partituren meelezen, take-gegevens bijhouden en de<br />
computer starten en stoppen.”<br />
Projecten<br />
“Vaak doen wij echt serieuze en langdurige projecten. Een<br />
mooi voorbeeld daarvan is de Bach Pilgrimage-reeks die wij<br />
hebben opgenomen voor het label Soli Deo Gloria van John<br />
Eliot Gardiner. In het jaar 2000 werden we benaderd om alle<br />
199 cantates van Bach op te nemen met The Monteverdi<br />
Choir en The English Baroque Soloists onder leiding van<br />
Gardiner. Daarvoor zijn we twaalf maanden door Europa<br />
getrokken om steeds in andere kerken op te nemen. Daarbij<br />
was het de bedoeling dat de individuele karakteristiek<br />
van elke kerk zou worden behouden, met daarbij toch een<br />
samenhangend geluid voor alle opnames. Het was een zeer<br />
intensief jaar, zeker als je weet dat de cantates gemiddeld<br />
vijftien tot twintig minuten duren. Bij elkaar dus dik zestig<br />
uur muziek. Dat lijkt misschien niet veel, maar nu je weet<br />
hoe het er normaal gesproken bij een opname aan toe gaat<br />
krijg je een idee van de omvang van dit project. De laatste<br />
twintig cd’s komen binnenkort uit.”<br />
“Een ander leuk voorbeeld van onze zorgvuldige werkwijze<br />
is een opname van pianomuziek die we voor een klant in<br />
onze studio in Drenthe maakten. We namen zo’n honderd<br />
minuten materiaal op, waar we één album uit samenstelden.<br />
Maar het overige materiaal was zo goed dat dat ook uitgebracht<br />
kon worden, alleen moest er nog ongeveer een half<br />
uur extra muziek worden opgenomen. Dat deden we een<br />
half jaar later, maar omdat we altijd precies noteren welke<br />
microfoonposities en instellingen we gebruiken waren die<br />
nieuwe opnames niet van de oude te onderscheiden.”<br />
Sound<br />
Het afluisteren in de studio’s in Baarn gebeurt op luidsprekers<br />
van B&W met versterkers van het Nederlandse merk<br />
Array. Geijsen zegt hierover: “Die merken zijn onze referentie,<br />
maar dat moet je toch niet zien als een absoluut waardeoordeel.<br />
Het klinkt verschrikkelijk goed, maar het gaat er<br />
vooral om dat de klank neutraal is en dat wij hem allemaal<br />
als absoluut uitgangspunt kunnen hanteren. Omdat we aan<br />
de hand van onze eigen opnames precies weten hoe deze set<br />
weergeeft, kunnen we onze opnames ook zeer nauwkeurig<br />
nabewerken. Dat levert een belangrijke bijdrage aan ‘onze’<br />
sound. Mensen waarderen de klank van onze opnames. Lekker<br />
tussen oude Deutsche Grammophon en Decca in. Met<br />
een goede combinatie van precisie en ambiance. Er wordt<br />
vaak geroepen dat vroeger alles beter klonk en in bepaalde<br />
opzichten is dat ook zo. Opnemen was toen echt een eer<br />
voor de musici en er werd veel meer tijd en geld voor uitgetrokken.<br />
Nu moet alles sneller en met een lager budget.<br />
Bovendien zijn de orkesten van vandaag de dag toch meer<br />
een mengelmoes dan vroeger. Een mix van allerlei nationaliteiten<br />
en interpretaties, die ervoor zorgt dat ze allemaal een<br />
beetje hetzelfde gaan klinken. Het is onze taak om de overgebleven<br />
eigenheid toch te vangen. En als ik onze klanten<br />
mag geloven, lukt dat heel aardig.” .<br />
webcode > polyhymnia<br />
31
R<br />
Wie Harry van Dalen<br />
Beroep hifi-goeroe<br />
Bekend van Rhapsody, More Music en Turtle Records<br />
34
interview<br />
met Harry van Dalen<br />
Op een steenworp afstand van het Media Park is in<br />
een karakteristieke Hilversumse villa Rhapsody gevestigd: een<br />
winkel waar muziekbeleving verkocht wordt door de charismatische<br />
eigenaar, Harry van Dalen. Rhapsody geldt in Nederland als één<br />
van de toonaangevende high end-winkels. Ook heeft Van Dalen zijn sporen<br />
verdiend als klankregisseur bij Turtle Records en als eigenaar van een hifi-importeurschap.<br />
Hifidelity sprak met hem over muziek en spiritualiteit.<br />
Harry van Dalen, opgegroeid in een<br />
klein Brabants dorpje, is naar eigen<br />
zeggen autodidact. “Ik heb geen enkele<br />
opleiding. Ik was een nakomeling en<br />
mijn ouders hebben me daardoor erg<br />
vrij gelaten. Ik was veertien en liep al<br />
met vriendjes die drie jaar ouder waren<br />
door Amsterdam. Ik heb toen, rond<br />
1969, alle groten der aarde gezien: Joe<br />
Cocker, Santana, The Who, noem maar<br />
op. Muziek was mijn vlucht. Ik woonde<br />
in Brabant, had lang haar en werd<br />
overal vanaf gegooid. In die tijd was ik<br />
gek op de muziek van David Crosby en<br />
van Morrison Hotel van The Doors. In<br />
1971 kwam Roxy Music in het Concertgebouw,<br />
wauw, dat was echt te gek,<br />
stonden er een paar nichten op het podium<br />
met een kuif in hun haar. Ook de<br />
kleding van die gasten was geweldig,<br />
ik moest meteen mijn hele garderobe<br />
omgooien”.<br />
“Ik was zestien jaar, had geen opleiding<br />
en ben toen maar een tijdje in een fabriek<br />
gaan werken. Maar ik besefte al<br />
gauw dat dit niet mijn toekomst kon<br />
zijn. Toen ben ik maar een etaleuropleiding<br />
gaan volgen via LOI, en etalages<br />
gaan bouwen in het dorp. Zo kwam<br />
ik ook bij de plaatselijke platenzaak<br />
terecht. Die bood me een baan aan, dat<br />
zag ik wel zitten. Jazzrockliefhebber<br />
als ik toen al was, ben ik daar veel jazzplaten<br />
gaan inkopen. Dat liep verrassend<br />
goed. Toen de eigenaar elektronica<br />
ging verkopen, Pioneer, Sansui en<br />
dat soort dingen, kreeg ik daar gelijk<br />
een goed gevoel bij.”<br />
Hifi<br />
“Als ik mensen wat laat horen tijdens<br />
een demonstratie is het belangrijk dat<br />
ze zich openstellen voor de muziek.<br />
Dat vraagt ook een investering van<br />
mijn kant. Ik moet de juiste sfeer creëren<br />
zodat mensen begrijpen wat ik<br />
wil overbrengen. Bijna iedereen komt<br />
met bepaalde verwachtingen naar de<br />
winkel, is als het ware geblokkeerd: ze<br />
hebben verwachtingen over hoe muziek<br />
moet klinken. Ik moet de mensen<br />
door<br />
Marc Brekelmans<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
35
“De set moet niet bepalen<br />
wat er gedraaid wordt,<br />
jij bepaalt het!”<br />
als het ware eerst bevrijden van deze<br />
verwachtingen, of zoals ik dat noem<br />
‘de poort openzetten’. Ik moet dus hun<br />
intentie aftasten, hun mimiek lezen,<br />
hun energie voelen. Alleen dan kan ik<br />
de set vinden die perfect bij hun behoeften<br />
aansluit.”<br />
“Het is bij live-muziek niet anders. Het<br />
gaat niet om de beste solo, maar over de<br />
juiste energie, de intentie waarmee het<br />
gemaakt wordt. Muziek met een echte<br />
intentie doet het op een goede muziekinstallatie<br />
eigenlijk altijd goed, of dat<br />
nu Maria Callas of Pink Floyd is. Een<br />
goed hifi-systeem kan pure lol geven,<br />
omdat je lekker naar muziek kunt luisteren.<br />
En een hifi-set kan je inspireren,<br />
omdat je muziek gaat luisteren waarnaar<br />
je normaliter niet zou luisteren.<br />
Het verbreedt je horizon. Ik zoek energie<br />
in een hifi-set, anders kan ik er niet<br />
naar luisteren, want live-muziek draait<br />
immers ook om energie. Bij de set die je<br />
thuis hebt staan moet je je lekker voelen.<br />
Het moet een meerwaarde geven<br />
aan hoe je muziek luistert. De set moet<br />
niet bepalen wat er gedraaid wordt, jij<br />
bepaalt het!”<br />
Spiritualiteit<br />
“Eigenlijk moet je als muziekliefhebber<br />
open staan voor alles wat met klank<br />
te maken heeft, of dat nu Tibetaanse<br />
monnikenmuziek is of Massive Attack.<br />
Je moet kijken wat het je spiritueel levert,<br />
in welke vorm van spiritualiteit<br />
dan ook. Bij goede geluidsweergave<br />
kun je mensen bewegen hun muziekkeuze<br />
te verruimen. Dat is, volgens<br />
mij, de grootste kracht van Rhapsody:<br />
mensen in aanraking laten komen met<br />
nieuwe muziek. Klank en muziek is het<br />
eerste wat mensen naar hun binnenste<br />
brengt. Als we muziek verschrikkelijk<br />
vinden raken we in de war, als het<br />
heel emotioneel is raken we geëmotioneerd.<br />
Als je die bewustzijnslaag goed<br />
begrijpt, kun je mensen muziek laten<br />
horen waarvan ze nooit gedacht hadden<br />
dat ze het mooi zouden vinden.<br />
Gewoon omdat ik de toegangspoort<br />
heb gevonden. Daarmee kun je ze<br />
nieuwe muziek laten ontdekken, maar<br />
ook nieuwe lagen van emotie. Het is de<br />
kunst die poort te vinden. Een hifi-set<br />
kan dus meerwaarde bieden om iets te<br />
ontdekken, wat eigenlijk ook een ontdekking<br />
van jezelf is. Live-muziek doet<br />
dat automatisch omdat het direct communiceert.<br />
Zelfs verstokte liefhebbers<br />
van klassieke muziek zullen genieten<br />
van een live-optreden van een echte<br />
bluesartiest. Ook een goede hifi-set<br />
36
communiceert beter met je emotie, je<br />
komt dichter bij het origineel.”<br />
“Al duizenden jaren wordt er in allerlei<br />
vormen aan klankhealing gedaan,<br />
al zijn we daar in het Westen nog een<br />
beetje wars van. Ik ben zelf de laatste<br />
jaren, vanuit mijn vak, veel met klanktherapie<br />
bezig. Het is ongelooflijk wat<br />
voor effect dat heeft op mensen. We<br />
praten dan gewoon over een trilling<br />
en hoe dat helend kan zijn. Zoals de<br />
juiste muziek aan het eind van een<br />
vermoeiende dag een helende invloed<br />
op je kan hebben. Dat is dus ook een<br />
healing, daar hoef je niet meer van te<br />
maken dan het is. Veel mensen denken<br />
bij healing meteen aan wierook en vage<br />
mensen. Maar het is eigenlijk heel simpel.<br />
Een klankschaal kan je compleet<br />
rustig maken, en als je rustig wordt<br />
dan wordt je lijf ook rustig en ben je<br />
dus bezig met een healing. Ik heb veel<br />
gereisd in Tibet en Nepal en heb daar<br />
ook geluisterd naar het zogeheten<br />
throatsinging, en hoe die vibraties invloed<br />
hebben op het lichaam, zowel bij<br />
de zanger als bij de toehoorder.”<br />
onverklaarbare rust<br />
Aan het einde van de dag neemt Harry<br />
van Dalen me mee naar boven waar hij<br />
een ruimte heeft ingericht voor klanktherapie.<br />
Een massagetafel staat middenin<br />
de ruimte, omringd door kristallen<br />
klankschalen in diverse formaten.<br />
Na een korte, felle aanslag met de bijbehorende<br />
stok die vervolgens langs de<br />
buitenrand, met een constante druk<br />
en snelheid, van de klankschaal wordt<br />
bewogen, vult de ruimte zich met een<br />
aanzwellend zingend geluid. De trillingen<br />
zijn lijfelijk te voelen. Dan zet Van<br />
Dalen een omgekeerde klankschaal<br />
op mijn hoofd - wat er overigens belachelijk<br />
moet hebben uitgezien - en<br />
mijn hoofd vult zich met de warmere<br />
klank van de metalen klankschaal.<br />
Een onverklaarbare rust komt over<br />
me. Vreemd, want er drukt een zware<br />
metalen schaal op mijn hoofd. Na de<br />
sessie weet ik één ding: klankschalen<br />
hebben een invloed op je lichaam en<br />
geest. Toch maar eens gaan zoeken<br />
naar een exemplaar dat bij me past.<br />
Duidelijk is dat klank, muziek en muziekweergave<br />
een belangrijke rol spelen<br />
in het leven van Harry van Dalen; niet<br />
alleen oppervlakkig, maar juist ook op<br />
een dieper spiritueel niveau. Dat het<br />
hem lukt om deze diepere boodschap te<br />
communiceren zonder vaag of zweverig<br />
over te komen, is typerend voor hem. .<br />
webcode > rhapsody<br />
37
JE MOET HET HOREN OM HET TE GELOVEN<br />
FM<br />
AUDIO IN<br />
Een compleet muzieksysteem in een enkele<br />
behuizing – inclusief de luidsprekers ? Het<br />
kan! De Sound Systems van het Zwitserse<br />
Geneva bevatten niet alleen een versterker,<br />
een cd-speler, een FM-radio, en een<br />
docking station voor uw iPod, maar ook de<br />
luidsprekers. Zo worden stereobreedte en<br />
diepte in een nieuw perspectief geplaatst.<br />
Een perspectief dat u moet horen om het<br />
te geloven...<br />
EMBRACING SOUND<br />
YOU DO THE MATH...<br />
www.geneva-audio.nl<br />
www.audiac.nl
column<br />
Ontspannen<br />
met muziek<br />
Zo! Onze twee kleine herrieschoppers liggen op bed. Terwijl ik de trap afloop,<br />
verheug ik me op een rustig avondje. Manlief komt later, dus heb ik het rijk voor<br />
mezelf. Deze gedachte wordt ruw verstoord als ik weer in de huiskamer kom en zie<br />
dat er meerdere bommen ontploft zijn. Tekenspullen op de eettafel, sjoelstenen<br />
verspreid over de vloer, knikkers, poppetjes, blokjes... nee hè!. Ik had ze moeten<br />
zeggen op te ruimen. Nou ja, dan maar even snel zelf de handen uit de mouwen.<br />
Ziezo, ook weer gepiept. Op naar de keuken voor een kop thee. Ik voel dat ik vanavond<br />
rust wil, dus geen cafeïne voor mij. Maar voordat ik dat doe eerst een cd’tje<br />
opzetten, en ik weet al precies welke. Het is een verzamel-cd met klassieke muziek<br />
en als het goed is ligt-ie in één van de laatjes van het muziekmeubel. Nou, da’s<br />
makkelijk zat. Voordat ik je over mijn zoekactie ga vertellen moet ik je even op de<br />
hoogte brengen hoe het bij ons is geregeld met de cd’s.<br />
Allereerst is het zo dat we inmiddels een zeer omvangrijke cd-verzameling hebben.<br />
Waar voorheen de boel in een kastje paste, zijn er nu vier cd-rekken van Ikea<br />
aangeschaft en is de hele collectie naar boven verhuisd. Onder veel gemopper van<br />
manlief trouwens, want hij wilde alles het liefst in de huiskamer houden. Nu hebben<br />
we het dus zo geregeld dat we de cd’s die we leuk vinden van boven halen en<br />
een plek geven in ons eigen laatje van het audiomeubel.<br />
“Dit zou verdorie<br />
toch een ontspannen<br />
avondje<br />
worden!”<br />
Nu ben ik dus op zoek naar die klassieke<br />
verzamel-cd. Begin te rommelen in<br />
de la waar mijn muziek ligt, maar kan<br />
daar niks vinden. Ondertussen hoor ik<br />
boven een slaapkamerdeur opengaan<br />
en een slaperig stemmetje om water<br />
vragen. Eenmaal terug beneden geef ik<br />
de moed niet op en besluit in alle lades<br />
te zoeken. Dit zou verdorie toch een<br />
ontspannen avondje worden! Ik begin<br />
zo langzamerhand in de gaten te krijgen<br />
dat mijn wederhelft zich steeds meer terrein in de lades toe-eigent. Er ligt<br />
ondertussen bar weinig van mijn smaak en ik raak er behoorlijk geïrriteerd door.<br />
Ik besluit om een ander klassiek cd’tje op te zetten en het doel van deze avond niet<br />
uit het oog te verliezen. Al snel stromen de eerste klanken de huiskamer binnen.<br />
Heerlijk, mijn gedachten weg laten glijden op de muziek. Mijn hoofd leeg maken.<br />
Tja, dat is een van de betoverende effecten die de juiste muziek op het juiste moment<br />
bij mij teweeg kan brengen.<br />
Dat beloofde kopje thee kan ik eindelijk gaan zetten, of nee, toch niet. Eerst de<br />
kaarsjes aan, de gordijnen dicht. Net als ik het licht in de keuken aan doe, hoor<br />
ik de sleutel in de voordeur en zie ik de bende op het aanrecht. De stem van mijn<br />
man galmt me door de gang een begroeting toe. Mijn muziek verdwijnt naar de<br />
achtergrond en ik voel een kus op mijn wang. “Wat is het hier een puinhoop schat.<br />
Zeker druk gehad vandaag.” Ik doe mijn schort voor, pak de afwaskwast en hoor<br />
mezelf zeggen: “Ja, doe mij ook maar een wijntje.” .<br />
Annemarie<br />
fotografie<br />
Cindy Joos<br />
39
interview<br />
Muziek als<br />
genezer<br />
naam Henk Smeijsters<br />
over muziektherapie<br />
boek Kunsten van het leven<br />
40
interview<br />
Mozart was een wonderkind, Wagner een<br />
vernieuwer, Bach een genie. Hazes was slechts<br />
‘rijmelarij van lik m’n vestje’. Behalve in de muziektherapie. Daar is<br />
alle muziek even goed, zolang er maar een reactie ontstaat, iemand maar<br />
geraakt wordt van binnen. “Wat de één met Wagner heeft, kan de ander<br />
met Hazes hebben.” Lector dr. Henk Smeijsters van de Hogeschool Zuyd aan het woord<br />
over muziek, gevoel en therapie.<br />
Je depressieve partner heeft niet ineens zijn levenslust terug<br />
na het horen van een vrolijk nummer. En je demente oma<br />
heeft niet plotseling haar geheugen terug als er een liedje<br />
van vroeger klinkt. Toch heeft muziek méér invloed dan je<br />
in eerste instantie zou denken. Mensen met psychische problemen<br />
zitten soms helemaal vast in het denken en komen<br />
er met woorden niet uit. Muziektherapie haalt mensen uit<br />
dat denken in woorden en zet iemand in een muzieksituatie.<br />
“Muziek komt dáár waar woorden niet bij kunnen”, stelt<br />
psychomusicoloog Henk Smeijsters.<br />
Het luisteren naar muziek kan van alles en nog wat teweeg<br />
brengen bij iemand. Muziek brengt, door de gevoelslaag aan<br />
te raken, herinneringen en associaties met zich mee. Muziek<br />
heeft tempo, ritme, dynamiek, een vorm. Smeijsters:<br />
“De vorm en het verloop van de muziek kunnen matchen<br />
met het gevoel van de patiënt. Die komt zichzelf dan tegen,<br />
omdat die muziekvormen als het ware klinken zoals hijzelf<br />
klinkt. Muzikale vormen stellen de mens ook in staat nieuwe<br />
gevoelens te beleven.”<br />
Behandeling<br />
Van depressie tot schizofrenie, van autisme tot Parkinson;<br />
muziektherapie is breed inzetbaar. Ook in de forensische<br />
psychiatrie wordt gebruik gemaakt van muziektherapie. “Je<br />
kunt wel práten over een geweldsdelict dat je gepleegd hebt,<br />
maar dan lijkt het zo ver van je af te staan. Met muziek kun<br />
je heel dicht bij het gevoel van dat moment komen.” En daarom<br />
wordt een forensische patiënt uitgedaagd in de muziek.<br />
De patiënt bespeelt de drums, de therapeut begeleidt hem<br />
bijvoorbeeld met pauken, een elektrische piano of gitaar. Tot<br />
het moment dat de therapeut juist expres lijnrecht tegen de<br />
muziek van de patiënt in gaat spelen. Dat wekt frustratie op<br />
en kan zo’n zelfde woedegevoel oproepen als de woede die de<br />
patiënt in de aanloop naar zijn delict voelde. In de muziektherapie<br />
uit hij zijn agressie in de slagen op het drumstel.<br />
“Juist door zo’n gevoel opnieuw te beleven, kun je ermee verder.<br />
Uitdagen, nog een keer frustreren en de patiënt bewust<br />
laten worden van zijn eigen reactie. Na verloop van tijd leert<br />
de patiënt hoe hij met deze situatie anders om kan gaan. Hij<br />
raakt niet meer gefrustreerd, blijft zijn eigen ritme aanhouden,<br />
ongeacht wat de therapeut doet. Daarna leert hij dit<br />
toepassen in situaties buiten de therapie.”<br />
Burn-out<br />
Ook uit eigen ervaring weet Henk Smeijsters wat muziek<br />
met je kan doen. Teveel en te hard werken leidde in 1999<br />
tot een burn-out. Klassiek geschoold als hij is, was het juist<br />
een concert van de Rolling Stones dat het begin was van zijn<br />
gevecht voor herstel. “Wat met klassieke muziek niet gelukt<br />
was, lukte wel met liedjes van de Stones. De klassieke<br />
muziek bracht me tijdens mijn herstelperiode terug waar<br />
ik geweest was. Maar ik wilde verder, ik wilde een nieuwe<br />
toekomst tegemoet gaan en mijn psyche sterker maken dan<br />
zij vroeger was.” Hij beschreef dit in zijn korte autobiografie<br />
Same Old Blues.<br />
Vanuit zijn muziektheoretische achtergrond weet Smeijsters<br />
heel goed dat stukken van Mozart en Bach opgebouwd zijn<br />
uit muzikale thema’s die elk een ontwikkeling doormaken en<br />
met elkaar in dialoog gaan. “Maar gewoon zo’n eenvoudige<br />
riff van de Rolling Stones - en dan zeg ik het even oneerbiedig<br />
- die dreunt dat hele nummer door.” Toch vindt hij niet<br />
dat die riff daarom van minder waarde is. “Die riff is even<br />
belangrijk, omdat die een ander gevoel in je aanspreekt.”<br />
Voelen<br />
Weten wat je voelt, met je gevoelens kunnen omgaan en<br />
vooral: dúrven voelen. Niet alleen muziek, maar ook dans,<br />
beweging, beeldend werken en drama worden in therapievorm<br />
ingezet om mensen dichter bij hun gevoel en emotie<br />
te laten komen. Henk Smeijsters schreef hierover het boek<br />
De Kunsten van het Leven. Deel 1 bespreekt op een toegankelijke<br />
manier de psychologische achtergrond van levenskunst<br />
door kunst, deel 2 geeft vele praktijkvoorbeelden uit de creatieve<br />
therapie. .<br />
Henk Smeijsters, De Kunsten van<br />
het Leven (Veen Magazines, 2008)<br />
Deel 1 (ondertitel: Hoe kunst bijdraagt<br />
aan een emotioneel gezond leven) ISBN:<br />
978-90-8571-195-7, Deel 2 (ondertitel:<br />
Voorbeelden uit de creatieve therapie)<br />
ISBN: 978-90-8571-196-4.<br />
door<br />
Marjolein Simons<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
webcode > muziektherapie<br />
41
Wie Rob Visschedijk • Merk Blue4 • Kenmerk geen techneut<br />
Tobexx Technology<br />
TT-Assen<br />
Voor luxe multiroom-entertainmentinstallaties<br />
kun je niet zomaar bij elke witgoedzaak binnenlopen. Tenminste, als<br />
hoogwaardige kwaliteit vanzelfsprekend is en het systeem feilloos<br />
moet werken. Dan klop je aan bij één van de weinige echte specialisten in<br />
Nederland. Zoals Tobexx Technology in Assen, dat de wereldwijde verkooprechten heeft voor<br />
een zeer bijzondere multimedia-server.<br />
42
edrijfsprofiel<br />
Denk niet dat je zomaar een hifizaak binnenloopt als je<br />
de reis naar Assen hebt ondernomen. Tobexx werkt op afspraak<br />
en je wordt er ontvangen in een weelderig ingerichte<br />
ruimte die in helemaal niets op een traditionele winkel lijkt.<br />
De reden daarvoor is volgens eigenaar Rob Visschedijk heel<br />
eenvoudig: “Je kunt dit systeem alleen goed verkopen als je<br />
kunt laten zien wat het voor mensen betekent. Onze klanten<br />
willen geen apparatuur kopen, maar een stuk luxe en extra<br />
woongenot. Daarom hebben we een woonsituatie nagebouwd,<br />
compleet met volledig functionele bar, woonkamer<br />
en slaapkamer. Ik kan natuurlijk gewoon vertellen dat ik<br />
de ‘techniek’ bijna onzichtbaar kan wegwerken, maar liever<br />
laat ik het gewoon zien.”<br />
“Met een nieuwe klant bespreken we eerst uitgebreid de<br />
wensen en verwachtingen en inventariseren dan samen hoe<br />
het systeem eruit moet komen te zien. En daarmee bedoel ik<br />
bijvoorbeeld welke televisies er in de ruimtes aan de muur<br />
komen te hangen en of de luidsprekers al dan niet onzichtbaar<br />
in de muur of aan het plafond moeten worden gemonteerd.<br />
Over de techniek hoeft de klant zich geen zorgen te<br />
maken, dat regel ik als bekend is wat ze willen. Als de offerte<br />
is goedgekeurd gaan we expertise inhuren. Ik ben geen<br />
techneut, daar kom ik ronduit voor uit. Je moet mij geen<br />
installatiewerk laten doen. Soms is het nodig om een uitgebreide<br />
verbouwing van de woning uit te voeren. Zeker bij bestaande<br />
huizen kom je vaak problemen tegen met keiharde<br />
betonnen muren. Daar kun je met de beste wil van de wereld<br />
geen kabels op een fatsoenlijke manier in wegwerken. En bij<br />
een uitgebreid systeem kan dat toch een behoorlijke bundel<br />
worden. In extreme gevallen lossen we dat op met een voorzetwand<br />
of verlaagd plafond. Het is duidelijk dat we liever<br />
met nieuwbouw werken, waar je van tevoren kunt aangeven<br />
welke aansluitingen op welke plaats in de muur moeten komen,<br />
zodat de installateur vrij baan heeft.”<br />
Groen<br />
De brede lach van Rob Visschedijk spreekt boekdelen; hij is<br />
compleet bevlogen over zijn bedrijf. Als we het over het hart<br />
van de installatie hebben, neemt zijn enthousiasme zelfs<br />
nog toe. “Iets minder dan een jaar geleden zijn we eigenlijk<br />
pas met Tobexx begonnen, want toen hebben we de rechten<br />
voor de verkoop van het door ons gebruikte multimedia-serversysteem<br />
verworven.”<br />
Het systeem, Blue4, is ontwikkeld door het Spaanse bedrijf<br />
Computers Concept. Zij zijn vijf jaar bezig geweest om het<br />
Blue4-systeem te ontwikkelen tot het extreem hoge niveau<br />
waarop het zich nu bevindt. “In het begin draaide de server<br />
onder Windows, maar dat was kommer en kwel. Veel<br />
te onstabiel. Vandaar dat uiteindelijk is gekozen voor een<br />
platform van Linux. Dat werkt altijd en bovendien is het<br />
open-source software waar we zelf eenvoudig aanpassingen<br />
in kunnen aanbrengen. In en rond Marbella, waar Computers<br />
Concept is gevestigd, zijn de afgelopen jaren zo’n zestig<br />
systemen geplaatst en de ervaringen daarmee zijn allemaal<br />
verwerkt in het huidige model. Binnenkort krijgen we zelfs<br />
een Green Technology-versie. Die is ongelooflijk compact en<br />
energiezuinig. Waar de meeste systemen vandaag de dag<br />
nog zo’n honderd kilo wegen en soms wel duizend watt aan<br />
energie verbruiken, praat je bij de Green Technologie-versie<br />
over een kilo of vier en een verbruik van veertig watt. En<br />
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
43
“Onze klanten komen voor luxe en<br />
extra woongenot.”<br />
dat is weer extreem gunstig voor klanten die het systeem<br />
op hun jacht willen laten installeren. Daar draait namelijk<br />
alles om gewichtsbesparing en laag verbruik. Je hoeft bijvoorbeeld<br />
ook geen koeling meer te installeren in de ruimte<br />
waar de server staat opgesteld.”<br />
alle films met Bruce Willis<br />
“De mogelijkheden van het Blue4-systeem zijn vrijwel onbeperkt.<br />
Het kleinste systeem heeft een opslagcapaciteit<br />
van 2 terabyte (ruim 2000 gigabyte) maar de capaciteit is<br />
eenvoudig uit te breiden. Gewoon een kwestie van een harde<br />
schijf erbij zetten. Het systeem herkent die meteen en<br />
draait gewoon door. Je kunt dus probleemloos al je muziek<br />
en beeldmateriaal op de server zetten. Alle bestandsformaten<br />
worden ondersteund, behalve het zwaar afgeschermde<br />
M4P-formaat van Apple (hun MP3-variant die in de iTunesstore<br />
wordt verkocht, Red.). Je ript de muziek of het beeld<br />
op je computer, die op het systeem is aangesloten. Vervolgens<br />
sleep je de bestanden gewoon naar het Blue4-icoontje<br />
en klaar is Kees. Het systeem zorgt voor een logische indeling<br />
als je dat zelf niet wilt doen. Een leuke bonus is dat cd’s<br />
vanaf de harde schijf beter klinken. Blue4 gebruikt namelijk<br />
geen filtering voor het cd-geluid, zoals cd-spelers dat doen,<br />
zodat het frequentiebereik groter is dan via een cd-speler.<br />
En dat verschil hoor je. Beeld kan zelfs in Blu-ray-kwaliteit<br />
worden opgeslagen en weergegeven, dus je kunt in HD-kwaliteit<br />
naar films kijken. Televisie kijken gaat natuurlijk ook.<br />
Ook is er een digitale videorecorder ingebouwd waarmee je<br />
programma’s kunt opnemen. En dat kan op een heel slimme<br />
wijze. Zo kun je bijvoorbeeld de opdracht geven om alle<br />
films met Bruce Willis van na het jaar 2000 op te nemen,<br />
maar niet twee keer dezelfde.”<br />
Maar er is meer. In het systeem is een HD-satellietontvanger<br />
ingebouwd en voor de spelletjesfreaks zijn er maar<br />
liefst 60.000 arcadegames beschikbaar. Foto’s kijken in hoge<br />
kwaliteit kan natuurlijk ook en tegelijkertijd naar muziek<br />
luisteren is geen enkel probleem. Internetten? Kan. Favoriete<br />
pagina’s opslaan om online nieuws te lezen? Kan ook.<br />
Internetradio? Twintigduizend stations. Internet/televisie?<br />
Uiteraard. En iedere ruimte waar het systeem is ingebouwd<br />
is volledig autonoom. In de slaapkamer een film kijken en<br />
tegelijkertijd in de woonkamer online nieuws lezen of in de<br />
badkamer meezingen met muziek? Het gaat allemaal moeiteloos.<br />
Eigenlijk is er vrijwel niets op het gebied van multimedia<br />
te bedenken dat dit systeem niet kan, of in de nabije<br />
toekomst niet zal kunnen.<br />
onzichtbaar<br />
Visschedijk vervolgt: “Hoewel het Blue4-systeem altijd volledig<br />
‘custom-made’ is, kun je het geen domotica-systeem noemen.<br />
Je kunt er je gordijnen dus niet mee dicht laten gaan,<br />
en de verwarming lager zetten met een druk op de knop gaat<br />
ook niet. Maar daar is het ook niet voor bedoeld. Het moest<br />
het beste, meest uitgebreide en meest eenvoudig te bedienen<br />
multimediasysteem worden, en dat is gelukt. Er zitten twee<br />
functies in die domotica-gericht zijn. Je kunt maximaal<br />
tweehonderd beveiligingscamera’s op het systeem aansluiten<br />
waar je vanaf elke plaats ter wereld op kunt inloggen, en<br />
er zit een systeem voor beeldtelefoon in, bijvoorbeeld voor<br />
in hotels of flatgebouwen met een conciërge. Maar daar blijft<br />
het bij.”<br />
“Een opgeleverd systeem doet als het ware onzichtbaar zijn<br />
werk. Omdat wij eigenlijk alleen projecten hebben in de hogere<br />
prijs- en kwaliteitsklasse, is het heel gewoon dat onze<br />
klanten een zeer goede nazorg krijgen. Als een door ons<br />
geleverd systeem na verloop van tijd een software-update<br />
krijgt, hoeft de klant daar vanzelfsprekend niets voor te betalen.<br />
Ook houden we de systemen online in de gaten, zodat<br />
eventuele problemen snel verholpen kunnen worden. In de<br />
meeste gevallen kunnen we een storing op afstand herstellen,<br />
zonder dat de klant daar iets van merkt. Eigenlijk staat<br />
bij alles wat wij doen de klant centraal. Daarom zullen we in<br />
de nabije toekomst ook nauw gaan samenwerken met streng<br />
geselecteerde dealers. We hebben dan wel de wereldwijde<br />
verkooprechten, maar we kunnen de verleiding weerstaan<br />
om het hals over kop in de markt te zetten. Onze toekomstige<br />
dealers zullen op zijn minst ons niveau van service moeten<br />
verlenen, want dit is een te mooi maar ook te kostbaar<br />
product om het te laten verknallen door mensen die denken<br />
er snel rijk van te kunnen worden.” .<br />
webcode › tobexx<br />
45
spotlight<br />
OVAL OFFICE<br />
Ovei pod<br />
webcode > ovei<br />
Soms heb je de behoefte om je terug te trekken<br />
op een stil plekje om rustig te werken, een film te kijken, een game<br />
te spelen of even het internet te checken. Zonder gestoord te worden<br />
door de buitenwereld. De Ovei pod is die plek. Vanzelfsprekend wil je<br />
in je eigen pod omringd worden met alle luxe, dus beschikt de Ovei pod onder andere<br />
over airconditioning, lederen bekleding, een JBL 5.1 surroundsysteem en een 26”<br />
scherm. Maar natuurlijk kan hij ook helemaal aan jouw smaak aangepast worden.<br />
Prijs: vanaf ongeveer 65.000 euro. Leverancier: Tobexx<br />
46
Eigenzinnig design in elf verschillende kleuren<br />
podspeakers by scandyna - www.scandyna.nl
Functioneel design<br />
Van licht<br />
tot lounge<br />
Wie Kunstlicht<br />
Wat designwinkel annex atelier<br />
Waar Nieuwlandstraat Tilburg<br />
48
Lmoet hebben toen zij Kunstlicht oprichtte, een<br />
‘En toen was er licht.’ Dat is wat<br />
Jacqueline de Jong negen jaar geleden gedacht<br />
eenmanszaak met daar omheen een kunstenaarscollectief.<br />
Nu, negen jaar en vele lichtobjecten verder, ziet zij opnieuw het licht, maar dan in een<br />
podium voor kunstenaars in functioneel design. Het roer gaat om.<br />
> lichtspecial<br />
Je loopt erlangs en je denkt: wat is<br />
dit? Een etalage vol lampen, tassen,<br />
paraplu’s, vazen, in een schitterend<br />
monumentaal pand in hartje Tilburg.<br />
“Klanten komen soms binnen met de<br />
vraag wat dit is. Ik heb vaak de neiging<br />
om te zeggen: een banketbakkerij!”<br />
Lachend legt Jacqueline de Jong, eigenares<br />
van Kunstlicht, uit hoe dit zo<br />
gekomen is. “Aanvankelijk was dit een<br />
atelierwinkel, waar ik de lichtobjecten<br />
zowel ontwierp, maakte en verkocht.<br />
Maar ik ontwerp nu veel minder en<br />
hou me meer met de handel bezig. De<br />
zaak krijgt daarom ook steeds meer<br />
een winkeluitstraling.”<br />
In 1999 kreeg De Jong, afgestudeerd<br />
in Monumentale Vormgeving, het idee<br />
om lampen te gaan ontwerpen en maken,<br />
“want Nederlanders zijn een pragmatisch<br />
volkje en wat je maakt moet<br />
wel een functie hebben”. Van begin af<br />
aan zijn er ook andere kunstenaars bij<br />
haar eenmanszaak betrokken. Ieder<br />
werkt in zijn eigen discipline, maar<br />
alles gebeurt onder dezelfde noemer:<br />
toegepaste kunst.<br />
De combinatie van design en functionaliteit<br />
komt overal in de winkel terug.<br />
Een enorme stoffen wereldbol met een<br />
diameter van één meter blijkt een zogenaamde<br />
Oolaalaabol te zijn, ofwel: een<br />
ronde stoel. En een melkwitte lamp<br />
blijkt zó ontworpen te zijn dat een lelijke<br />
spaarlamp ineens een designuitstraling<br />
krijgt. Ook de tassen van Hi-<br />
Di-Hi, de stormparaplu en de Tumbly<br />
zijn in haar winkel te koop. “Dus nee,<br />
mensen: geen banketbakkerij, maar<br />
een toegankelijke designwinkel.”<br />
Kroonluchter<br />
Jacqueline de Jong werkt grafisch en<br />
haar lampen zijn voornamelijk gemaakt<br />
van metaaldraad, als een lijnenspel<br />
in de ruimte. Regelmatig komen<br />
er ook opdrachten voor grotere projecten.<br />
Het laatste grote project was<br />
het maken van een kroonluchter voor<br />
Theaters Tilburg, die tijdens klassieke<br />
concerten opgehangen wordt. Een opdracht<br />
met specifieke wensen, want hij<br />
moest inklapbaar worden, in verband<br />
met de geringe opbergruimte. “Het<br />
was een grote uitdaging, maar ik heb<br />
het wel gedaan.”<br />
Maar waarom nu zo’n groot project<br />
voor een lamp die alleen tijdens klassieke<br />
concerten opgehangen wordt? De<br />
Jong legt uit: “Dat heeft alles te maken<br />
met sfeer. Tijdens klassieke concerten<br />
is het podium nogal kaal en in zo’n steriele<br />
omgeving kom je niet zo lekker in<br />
zo’n concert.” Dus hangt daar nu haar<br />
kroonluchter, die extern wordt uitgelicht.<br />
Het glas in de lamp absorbeert<br />
de kleuren van de externe verlichting<br />
enorm en via beeldschermen wordt de<br />
lamp ook nog eens herhaald. “Je weet<br />
niet wat je ziet!” aldus de trotse ontwerpster.<br />
A way of living<br />
Bestond haar werk eerst voor driekwart<br />
uit ontwerpen en voor een<br />
kwart uit handel, nu gooit Jacqueline<br />
de Jong dat om. Zij wil steeds meer een<br />
podium zijn voor kleine kunstenaarsbedrijfjes<br />
die werk laten maken in eigen<br />
beheer. “Er is een hele positieve<br />
drive, een steeds breder aanbod van<br />
design en met name die combi tussen<br />
functioneel en design werkt erg goed.<br />
Ik wil steeds meer samenwerking tot<br />
stand brengen, banden versterken zodat<br />
niet iedereen op zijn eigen eilandje<br />
zit te flauwekullen. En het ene product<br />
kan het andere ook weer versterken.”<br />
De link tussen de verschillende kunstobjecten<br />
die zij verkoopt, is volgens<br />
De Jong sfeer. “Licht, design, muziek:<br />
dat heeft allemaal te maken met sfeer.<br />
Het is allemaal a way of living. Er is<br />
een onderstroom van lijnen die elkaar<br />
overlappen. Een jazzliefhebber heeft<br />
bijvoorbeeld andere objecten in huis<br />
staan dan een punkliefhebber.” Dat<br />
design en muziek gelinkt zijn, is ook<br />
terug te zien in bijvoorbeeld de Oolaalaabol:<br />
“Die komt duidelijk uit de lounge<br />
voort, je kunt al bijna gaan kijken hoe<br />
die twee elkaar beïnvloed hebben.” .<br />
Nieuwlandstraat 12 Tilburg (centrum)<br />
013-5425340<br />
www.kunstlichtdesign.nl<br />
door<br />
Marjolein Simons<br />
fotografie<br />
Paul Vermeulen en<br />
Niek Brunninkhuis<br />
49
lichtspecial<br />
Vinylfanaat en<br />
glazenier<br />
Gertjan van Beijnum (52) heeft twee passies:<br />
muziek en glas-in-lood. Vanuit een oud klooster in Den Bosch<br />
runt hij zijn eigen glas-in-loodbedrijfje Glaslicht. Met succes.<br />
door<br />
Dieter van den Bergh<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
“Sorry hoor, maar nou moet-ie echt even harder.” Op de<br />
oude Thorens-draaitafel (een TD 160 MKII ) draait Yo’ Mama<br />
van Zappa’s klassieker Sheik Yerbouti. Gertjan van Beijnum<br />
zingt zachtjes mee. Zijn charmant rommelige appartement,<br />
verstopt in de krochten van een oud klooster in hartje Den<br />
Bosch, ademt muziek. Overal hangen luidsprekers, aan de<br />
muur beelden van Zappa en Beefheart, in het middelpunt<br />
een uitpuilende platenkast. Ook in de boekenkast veel muziek,<br />
zoals Deelders Jazz en Vinylfanaten van Robert Haagsma.<br />
In een hoekje wacht een nóg betere Thorens nog op het<br />
juiste snoertje.<br />
Naast muziek heeft de kleurrijke 52-jarige Bosschenaar nog<br />
een passie: glas-in-lood. De ramen in zijn huiskamer zijn<br />
behangen met eigen glaswerk. “Zie je hoe het zonlicht erop<br />
valt? Over een uur zijn de kleuren weer anders. Licht maakt<br />
glas-in-lood spannend.”<br />
ambachtelijk<br />
Bijna dertig jaar lang was Gertjan van Beijnum ‘bewust<br />
baanloos’. Maar hij zette zich ondertussen onbetaald meer<br />
dan fulltime in voor onder meer ‘zijn’ Kleintje Muurkrant, een<br />
bekend (en berucht) kritisch maandblad. Een jaar geleden<br />
zag Van Beijnum zich door ‘toenemende repressie’ gedwongen<br />
een betaalde baan te nemen. Van zijn hobby, glas-inlood,<br />
maakte hij zijn beroep. Zijn eenmansbedrijfje Glaslicht<br />
werd een succes; het kan de aanvragen nauwelijks aan.<br />
Het begon allemaal met een potje voetbal in de riante kloostertuin.<br />
Een glas-in-loodruit sneuvelde. “We stonden versteld<br />
hoe kostbaar en tijdrovend de reparatie was. Ik klus<br />
veel in het huis, dat moet ik zélf gaan leren, dacht ik.”<br />
Helemaal bleu op het gebied van glas was Van Beijnum niet.<br />
Op de afdeling Monumentaal van de kunstacademie kreeg<br />
hij nog les van de beroemde glas-in-lood-kunstenaar Marius<br />
de Leeuw. Ook volgde hij verschillende cursussen. Glas-inlood<br />
biedt vele uitdagingen, aldus de glazenier. “Je kunt gewoon<br />
je eigen raam in elkaar puzzelen, ongelooflijk.”<br />
Met Glaslicht zet hij in op twee ‘ambachtelijke’ markten:<br />
speciale opdrachten en reparaties en restauraties aan huis.<br />
“Glas-in-lood blijkt erg populair en trendy. Mensen kopen<br />
bijvoorbeeld een jaren ‘20- of ‘30-huis en willen het originele<br />
glas-in-lood terug. Of ze willen dat ik voor iemand een<br />
origineel cadeautje in glas maak.”<br />
Veel mensen hebben een ‘ouderwets idee’ bij glas-in-lood,<br />
zegt Van Beijnum. Onterecht. “Het leent zich voor veel hedendaagse<br />
toepassingen. Neem dat vaak lelijke plastic dat<br />
mensen voor het raam hangen tegen inkijk; een prima plek<br />
voor glas-in-lood.”<br />
Een andere belemmering: de kosten. Die zijn hoog, erkent de<br />
50
G<br />
naam Gertjan van Beijnum • Wat Glas-in-lood • favoriet Rock Bottom<br />
“Platen weggooien? Nee nooit!”<br />
webcode > glaslicht<br />
Bosschenaar. Maar: “Er wordt vaak veel te veel betaald. Glazeniers<br />
hanteren hoge marges of vervangen een heel raam,<br />
terwijl er maar één ruitje stuk is.”<br />
habbekrats<br />
Dan die andere passie: muziek, bij voorkeur op vinyl. Van<br />
Beijnum werd een verzamelaar dankzij het cassettebandje.<br />
“Lange tijd had ik alleen cassettes. Ik kocht lege bandjes en<br />
gaf die aan mensen met het verzoek een doorsnee van hun<br />
verzameling op te nemen. Op die manier heb ik enorm veel<br />
muziek leren kennen. En het is een leuke manier om iemand<br />
te leren kennen: kijk je in iemands platenkast, dan weet je<br />
wie hij is.”<br />
Het cd-tijdperk heeft hij nauwelijks meegemaakt. “Toen de<br />
cd kwam, deed iedereen zijn platen weg. Toen ben ik overgeschakeld<br />
op vinyl. Ik kocht voor een prikje hele collecties<br />
op.” Van Beijnum heeft een indrukwekkende vinylcollectie<br />
opgebouwd, vooral pop en rock uit de jaren ’60 tot en met<br />
’80. Van Alquin tot Neil Young, van Kevin Ayers tot Tom<br />
Waits, van Allman Brothers tot heel veel Zappa, van Ben<br />
Webster tot (veel) Robert Wyatt (favoriet: Rock Bottom). Bijna<br />
alles kocht hij voor een habbekrats in platenzaakjes of rommelmarkten.<br />
“Goedkoop mooie platen scoren is een uitdaging.<br />
De laatste trotse aanwinst: Tago Mago van Can. Soms<br />
ga ik over het ‘vinylbudget’ heen. Voor de nieuwe Radiohead<br />
bijvoorbeeld, die móet ik op plaat hebben, of voor bijzonder<br />
wit spul van Zappa. Die koop je natuurlijk niet voor een paar<br />
stuivers. ”<br />
Zelden koopt Van Beijnum een cd. “De cd vond ik eigenlijk<br />
direct peperdure prullaria. De plaat heeft alles: een betere<br />
sound, een fascinerende hoes, het ritueel. Als we hier in de<br />
zomer met z’n allen buiten zitten, sleep ik graag mijn Philips-buizenradio<br />
met platenspeler naar buiten om singletjes<br />
te draaien. Iedereen vindt dat prachtig.”<br />
In de glaswerkplaats van de Bossche glazenier staat alleen<br />
een simpel cassettespelertje. “Ik draai ongezien stapels oude<br />
cassettes die ik krijg van mensen die ze weg willen doen. Is<br />
het niks, dan gooi ik het meteen weg. Platen weggooien? Nee<br />
nooit! Als de muziek me niet bevalt, gaan ze gewoon naar de<br />
weggeefwinkel.” .<br />
51
lichtspecial<br />
Te fel licht om romantisch bij te eten, maar te weinig<br />
licht om de krant te lezen. Een net nieuwe trui blijkt bij thuiskomst<br />
niet donkerbruin, maar donkerpaars. De grauwe, donkere wintersfeer<br />
krijg je maar niet weg uit je huis. Herkenbaar? Aleksandar Rublek, heer<br />
en meester op het gebied van lichtarchitectuur, legt uit hoe dit<br />
komt en wat de oplossing is.<br />
licht<br />
LNegen jaar lang werkte Aleksandar Rublek voor een baas,<br />
eerst bij Erco-lighting en later bij Modular-lighting. In 1996<br />
maakte hij zijn droom waar door voor zichzelf te beginnen:<br />
Studio Rublek Lichtarchitectuur. Nu, twaalf jaar later, behoort<br />
Rublek tot de absolute wereldtop. Hij werkt samen met<br />
grote namen als Piet Boon, Microsoft, Armani en Gaultier.<br />
Samen met zijn team en zakenpartner Caya van Scheijndel<br />
draait hij veertig tot vijftig projecten tegelijkertijd. Wat is<br />
het dat Aleksandar Rublek zo bijzonder maakt?<br />
Enerzijds is dat zijn jarenlange ervaring. “Neem bijvoorbeeld<br />
een schaakspel. Drie mensen kijken naar dezelfde stelling<br />
en ze zien allemaal verschillende mogelijkheden, terwijl de<br />
stelling toch dezelfde is. Maar één persoon ziet veel meer<br />
mogelijkheden dan de anderen. Zo is dat ook in ons vak, je<br />
krijgt een ruimte en er zijn duizend mogelijkheden om die<br />
ruimte te verlichten. Maar ik weet altijd de mooiste oplossing<br />
wel te vinden, terwijl anderen heel erg moeten zoeken.”<br />
Een andere sterke kant van Rublek is dat hij kijkt hoe hij<br />
interieur en architectuur kan integreren met het licht. Hij<br />
noemt licht, naast lengte, breedte en hoogte, de vierde dimensie.<br />
Zonder licht zouden die eerste drie ook niet kunnen<br />
bestaan. “Architectuur, interieur en licht zijn in mijn ogen<br />
onlosmakelijk met elkaar verbonden.”<br />
Manipuleren<br />
“Kijk, dit is les één”, zegt Rublek lachend. Enthousiast pakt<br />
hij een vel papier en een potlood en begint te tekenen. Hij<br />
schetst een kubusvormige ruimte met in het midden van de<br />
ruimte een witte stoel. Recht boven de stoel aan het plafond<br />
hangt een spotje. “Stel”, zegt hij, “alle wanden zijn helemaal<br />
zwart. Door de spot op de stoel te richten, krijgt die stoel<br />
een dramatisch effect. Je voelt de spanning meteen. Maar<br />
als alle wanden helemaal wit zouden zijn, dan is er niks bijzonders<br />
meer aan. De stoel is niet meer het middelpunt, het<br />
52
engt leven<br />
De perfecte verlichting voor een optimale sfeer<br />
sfeertje is weg.” Les één is duidelijk. Les twee volgt: dezelfde<br />
setting, alle wanden zwart, de spot op de stoel gericht.<br />
“Maar nu plaats je naast de spot een kleiner spotje met een<br />
smallere lichtstraal.” Rublek tekent gedreven verder, terwijl<br />
hij uitlegt wat hij doet. Het tweede spotje is blauw. Het<br />
wordt op de rugleuning gericht. “Kijk wat een dramatisch<br />
effect dat geeft. Je speelt met het licht, met de kleuren van<br />
het licht, je accentueert delen van het interieur. Het effect<br />
heeft meteen zijn weerslag op je gevoel. Ik gebruik het licht<br />
om te manipuleren.” En inderdaad, je voelt het drama en de<br />
symboliek direct.<br />
Overtuigen<br />
Aleksandar Rublek is niet alleen een groot ontwerper, hij<br />
weet mensen ook te overtuigen. Die overtuigingskracht is<br />
onmisbaar. Het is net als met een vakantie boeken: je gaat af<br />
op een plaatje in een reisbrochure, het is de sfeer die je aantrekt.<br />
Maar je weet pas hoe de gekozen bestemming daadwerkelijk<br />
is, als je er zelf geweest bent. Met licht werkt het<br />
volgens Rublek hetzelfde. “Mensen gaan af op een sfeerfoto<br />
in een woonmagazine, maar je weet pas hoe die sfeer écht<br />
voelt als je in je eigen woonkamer op die lichtknop drukt.”<br />
Omdat dat echte gevoel moeilijk te verkopen is, moet je als<br />
lichtarchitect dan ook goed kunnen overtuigen. “Mensen<br />
moeten mij vertrouwen, dat is een proces.”<br />
Want hoe leg je nou uit dat het écht mooi wordt als je dat<br />
ene schilderij, die natuurstenen wand of de achterkant van<br />
de bank accentueert met licht? “Het is vaak een gebrek aan<br />
kennis dat mensen hun woning niet optimaal verlichten.”<br />
Hij geeft als voorbeeld een woonkamer die helemaal ingericht<br />
is met zwarte meubelen. “Mensen weten vaak wel dat<br />
er kleur ontbreekt, dus hangen ze alle muren vol met felgekleurde<br />
schilderijen. Maar ze weten niet dat de kleuren<br />
van die schilderijen dof blijven zolang je ze niet verlicht. Pas<br />
tekst<br />
Marjolein Simons<br />
fotografie<br />
Studio Rublek<br />
Lichtarchitectuur<br />
53
webcode > rublek<br />
Lven, maar een koude kleur als blauw komt veel minder mooi<br />
over.” Dit is ook de reden dat je in een kledingwinkel niet<br />
altijd goed kunt zien of een trui bruin of paars is. De lampen<br />
in de winkel hebben dan ‘simpelweg’ geen kleurweergave<br />
van 100 procent. Met een dimmer verlaag je de kleurtemperatuur<br />
van een lamp, waardoor de warme kleuren weer<br />
beter uitkomen. Ideaal voor bijvoorbeeld een woonkeuken,<br />
als je tijdens het koken precies de kleur van het vlees moet<br />
kunnen zien, maar later in dezelfde ruimte gezellig aan tafel<br />
wilt eten.<br />
als je er bijvoorbeeld spotjes boven hangt, worden de kleuren<br />
geaccentueerd en komen ze echt tot leven.”<br />
Kleuren<br />
Met licht kun je kleuren en delen van een interieur accentueren.<br />
Maar licht zelf heeft ook een kleur. Zo heeft halogeenverlichting<br />
een kleurtemperatuur van 3000 kelvin en<br />
een kleurweergave van 100 procent. Niet alle lampen kunnen<br />
echter een kleurweergave van 100 procent garanderen.<br />
je voelt het drama en<br />
de symboliek direct<br />
Rublek legt uit wat dit voor consequenties heeft. “Hoe lager<br />
de kleurtemperatuur, hoe meer je in het zogenaamde warme<br />
spectrum komt. Een lamp met een relatief lage kleurtemperatuur<br />
kan dan een warme kleur als rood heel mooi weerge-<br />
Sfeer<br />
Als lichtarchitect behandelt Rublek alle ruimtes verschillend,<br />
omdat ze ook elk een eigen doel hebben. Waar wordt de<br />
ruimte voor gebruikt, wat gebeurt waar? Die dingen probeert<br />
hij dan met licht te volgen en te benadrukken. “Je anticipeert<br />
natuurlijk wel, het mag niet zo zijn dat de hele verlichting<br />
aangepast moet worden als het interieur verandert.”<br />
Kleurtemperatuur en kleuraccenten bepalen dus onder andere<br />
de sfeer in een ruimte. Het doel van de ruimte is daarbij<br />
zeer bepalend. “In een woonkamer willen mensen gezelligheid<br />
en dus warme kleuren. Maar winkels die moderniteit<br />
en snelheid willen uitstralen, kiezen juist voor witter en feller<br />
licht.” Wat ook van belang is, is de rust die een ruimte<br />
moet uitstralen. Door de zon zijn we gewend dat licht van<br />
bovenaf komt. Licht van onderaf zorgt voor een andere schaduwval,<br />
die we als anders en onprettig ervaren. Dit verklaart<br />
het schrikeffect als iemand in een donker bos een zaklamp<br />
onder zijn gezicht houdt. “In een huis wil je zoveel mogelijk<br />
rust creëren, zonder rare dingen. Daarom schijnt het licht<br />
daar meestal van boven naar beneden.”<br />
Licht en muziek zitten heel dicht op elkaar wat sfeer en gevoel<br />
betreft. “Muziek is één van de dingen die bepaalt wat<br />
voor licht je om je heen wilt. Bij een ontspannen sfeertje ga je<br />
niet snel heavy metal luisteren.” Dit betekent volgens de lichtarchitect<br />
ook dat licht altijd ondergeschikt is aan het doel.<br />
“Licht is geen doel op zichzelf, maar licht is wel onmisbaar in<br />
het brede palet van architectuur, interieur en sfeer.” .<br />
54
spotlight<br />
De draad kwijt?<br />
Inakustik AmbienTrack<br />
Draadloze systemen zijn sterk in opmars, aangezien<br />
de meeste mensen een hekel hebben aan een warboel van kabels.<br />
Maar draadloos is zelden echt draadloos; de stekker kan bij veel<br />
apparaten namelijk niet achterwege blijven. Bovendien zijn systemen<br />
met kabels veel bedrijfszekerder. Dus komt de aloude kabelgoot<br />
om de hoek kijken. De kabelgoten van AmbienTrack zijn, met hun geanodiseerd<br />
aluminium of roestvrijstalen afwerking, de fraaiste goten die we ooit gezien hebben.<br />
webcode > ambientrack<br />
55
FOCAL XS<br />
MULTIMEDIA SOUND SYSTEM<br />
Dynamic and powerful studio-quality Focal Sound<br />
“Made for iMac” or... PC, no need for driver I “Made for iPod”, AC recharging resizing and synchronization<br />
Importeur: PV-Trade<br />
Kwalitatief hoogwaardige audio producten van muziekliefhebbers, voor muziekliefhebbers.<br />
Wetering 7 I 1261 ND Blaricum (NH) I t 035-5247075 I f 035-5247319 I m info@heijmanssoundenvision.nl
Toonaangevende steden<br />
> reportage<br />
stad Lissabon<br />
land Portugal<br />
bekend van de fado en zoete pasteitjes<br />
Sommige steden zijn geliefd om hun<br />
bouwwerken (Rome, Athene, New York), andere omdat ze<br />
het centrum zijn van producten of trends (Milaan, Parijs). Maar er<br />
zijn ook steden die bekend zijn omdat ze de bakermat van een<br />
muziekstijl zijn. In de serie ‘Toonaangevende Steden’ bezoekt<br />
Loe Beerens (54), legendarisch popfotograaf en muziekkenner,<br />
zulke steden. Exclusief voor Hifidelity gaat hij op zoek naar de muziek, en vooral<br />
naar wat er nog van over is? Is de stad nog interessant voor een ‘muzikaal bezoek’? Als<br />
eerste trok Beerens - gewapend met camera én pen - naar Lissabon, hoofdstad van de<br />
fado.<br />
57
tekst en fotografie<br />
Loe Beerens<br />
Wetenswaardigheden<br />
‘Voor het oog van de reiziger die over<br />
het water arriveert, verheft Lissabon<br />
zich zelfs in de verte als een prachtig visioen.<br />
Het tekent zich gestoken scherp<br />
af tegen een stralend blauwe hemel die<br />
wordt opgevrolijkt met het goud van<br />
de zon. De koepels, monumenten en<br />
het oude kasteel steken boven de menigte<br />
van huizen uit als ver uitgelopen<br />
bodes van deze betoverende plek, deze<br />
gezegende landstreek’. Zo beschreef de<br />
dichter Fernando Pessoa zijn geliefde<br />
Lissabon in 1925. Natuurlijk had hij<br />
destijds nog niet kunnen ervaren hoe<br />
spectaculair het is om met een grote<br />
boog over het strand van Caparica, en<br />
over de rivier de Taag, waaraan de stad<br />
gelegen is, te glijden om vervolgens ter<br />
hoogte van de Rode Hangbrug vlak<br />
over de daken van de stad te scheren<br />
richting vliegveld. Ook had de fado<br />
destijds nog niet de status van nu, omdat<br />
de ‘koningin van de fado’ Amália<br />
Rodrigues destijds net vijf jaar oud<br />
was. Eén aspect is echter wel gelijk;<br />
Lissabon was ook toen al betoverend<br />
vanaf het eerste ogenblik.<br />
De Portugezen waren in de middeleeuwen<br />
fanatieke kolonisators en alle<br />
rijkdommen die op hun ontdekkingsreizen<br />
vergaard werden gingen linea<br />
recta naar de hoofstad. De pracht en<br />
praal straalt derhalve van de gebouwen<br />
zoals men dat ook in voormalig<br />
puissant rijke steden als Parijs of Rome<br />
veelvuldig ziet. Als de stad in 1755 niet<br />
door een aardbeving gedeeltelijk was<br />
verwoest, had er nog veel meer overeind<br />
gestaan. Maar wat er over is blijft<br />
imposant. Door sommigen wordt de<br />
stad als de mooiste ter wereld betiteld,<br />
maar daar zit ongetwijfeld een vleugje<br />
chauvinisme bij. Maar eerlijk is eerlijk;<br />
het licht en de licht/schaduw-situaties<br />
zijn de gehele dag door ongeëvenaard.<br />
Dit ondanks het feit dat de stad geen<br />
echte zonsondergang kent, want de<br />
zon zakt ruim voor het ondergaan achter<br />
de heuvels waardoor je een uniek<br />
en opmerkelijk licht krijgt aan het<br />
eind van de dag. Naast de ontelbare<br />
bouwwerken, beelden, fonteinen, monumenten<br />
en triomfbogen, kenmerkt<br />
Lissabon zich ook door de mediterrane<br />
levensstijl. Gezellig, op het pittoreske<br />
af, met een zwoele sfeer. Dit laatste<br />
merk je het meest aan de verliefde<br />
stelletjes in de stad die vrijend op banken<br />
en muurtjes zitten en liggen. Het<br />
wemelt er van de terrassen en restaurants.<br />
Dit maakt het moeilijk om in<br />
korte tijd te ontdekken wat de stad te<br />
bieden heeft, want je blijft al snel een<br />
paar uur hangen op zo’n terras.<br />
Het grappige en meest opmerkelijke<br />
van Lissabon is dat de stad is gebouwd<br />
op zeven heuvels (net als Rome). Hierdoor<br />
krijg je in het centrum een scheiding<br />
van dertig meter hoog tussen de<br />
twee belangrijkste wijken, met als centrale<br />
punt de ‘Elevador de Santa Justa’:<br />
een lift van ruim veertig meter hoog<br />
die je vanaf het ‘benedencentrum’<br />
Baixa naar het ‘bovencentrum’ Bairro<br />
in dit geval spreek je meer over ‘de blues’<br />
58
eportage<br />
Alto hijst. De lift is in 1902 ontworpen<br />
en gebouwd door Raoul Nesnier de<br />
Ponsard, een leerling van Gustave Eiffel,<br />
en dat is aan de constructie goed<br />
te zien. In het hoogseizoen hoef je overigens<br />
niet te proberen om mee te liften,<br />
want de hele dag door staat er een<br />
lange rij toeristen die hetzelfde willen.<br />
Tip: ’s ochtends om half tien komt de<br />
liftboy, dan kun je nog zo instappen.<br />
Ná tien uur kun je het vergeten. Uiteraard<br />
kun je altijd traplopen.<br />
Beluisteringswaardigheden<br />
Wereldberoemd, en misschien nog bekender<br />
dan de stad zelf, is de muziek<br />
die er vandaan komt: de fado. De passionele<br />
fado is de muziek van het volk.<br />
Volksmuziek zou je bijna zeggen, maar<br />
het is anders en meer dan dat. In dit<br />
geval spreek je meer over ‘de blues’. In<br />
het algemeen is fadomuziek melancholisch<br />
en droevig met als hoofdthema<br />
‘het onafwendbare noodlot’ en de ‘saudade’,<br />
een woord dat alleen bestaat in<br />
het Portugees. Het wordt wel vertaald<br />
met ‘heimwee’ of ‘weemoed’, omdat er<br />
geen betere vertaling beschikbaar is,<br />
maar eigenlijk is het meer een gevoel<br />
of een gemoedstoestand. Saudade beschrijft<br />
gelukzalige gevoelens door de<br />
plezierige herinnering aan iets wat<br />
niet meer is, en tegelijk ook verdriet,<br />
doordat die gelukkige tijd voorbij is.<br />
Het kan een herinnering zijn aan een<br />
plaats waar men geweest is, of aan<br />
een tijd in het verleden. De bekendste<br />
fadovertolkster is zonder twijfel<br />
Amália Rodrigues (1920-1999), de Koningin<br />
van de Fado. Overal in de stad<br />
kom je haar beeltenis tegen. Schuin tegenover<br />
de Santa Justa-lift is zelfs een<br />
winkel die alleen maar Amália-cd’s en<br />
-dvd’s verkoopt.<br />
Ze was en is meer dan een zangeres.<br />
Dat bewijst haar graftombe die in het<br />
Pantheon geplaatst is naast belangrijke<br />
Portugese ontdekkingsreizigers,<br />
veldheren en wetenschappers. Amália’s<br />
tombe is tien jaar na haar dood nog<br />
steeds bezaaid met verse bloemen en<br />
boeketten. Maria, de schoonmaakster,<br />
toont liefdevol een sproeifles<br />
schoonmaakmiddel dat uitsluitend<br />
voor Amália’s grafmonument gebruikt<br />
wordt. Met dikke letters staat het met<br />
viltstift op de fles gekalkt: AMÁLIA.<br />
Alle andere graven moeten het met een<br />
andere, gezamenlijke fles doen.<br />
De fadista (m/v) met Portugese gitaar,<br />
> Loe Beerens<br />
Fotograaf Loe Beerens (54) fotografeert sinds 1980. Zijn<br />
specialisatie is muziekfotografie. In zijn vroege jaren<br />
maakte hij legendarische foto’s van onder andere Ike &<br />
Tina Turner, Blondie, Thin Lizzy, Little Feat, The Faces,<br />
The Police en Dire Straits. Half jaren tachtig nam hij als<br />
fotograaf een adempauze en ging in de muziekindustrie<br />
werken als manager en promotor. In 1995 pikte hij zijn<br />
professionele carrière als fotograaf weer op en fotografeerde<br />
sindsdien vele (internationale) topartiesten. Van<br />
REM tot Lionel Richie, van Marilyn Manson tot 50 Cent<br />
en van Coldplay tot Al Green.<br />
Beerens groeide uit tot de hoffotograaf van Marco Borsato,<br />
Guus Meeuwis en Trijntje Oosterhuis. Maar ook internationale<br />
artiesten weten hem te vinden, zoals Bon<br />
Jovi, Keane, Metallica en Jamie Cullum. In 2006 maakte<br />
hij Fotografie di Marco Borsato, met ruim 30.000 verkochte<br />
exemplaren één van de best verkochte fotoboeken<br />
van de laatste tijd. Momenteel verkrijgbaar in de<br />
platenzaak zijn de fotoboeken Live in Paradiso en Lionel<br />
Richie in Arnhem.<br />
59
viola (klassieke gitaar) en bas; het is de<br />
klassieke uitvoering van de fado. Tegenwoordig<br />
is de keuze in instrumentatie<br />
en interpretatie veel ruimer. Ongeacht<br />
de manier waarop het gespeeld wordt,<br />
is fado de ‘muziek van de stilte’. Als<br />
luisteraar biedt de fadista je alle ruimte<br />
de teksten en alle emoties optimaal<br />
voor het voetlicht te brengen. Stilte is<br />
dus niet alleen beleefdheid maar een<br />
must! Dat kost echter weinig moeite<br />
met de stortvloed van emoties die de<br />
fadistas over je uitstrooien. Die stilte<br />
wordt uiteraard ook gerespecteerd in<br />
de meer toeristische fadorestaurants<br />
die Lissabon rijk is. Hoewel de reisgidsen<br />
je vertellen dat je er niet heen<br />
moet gaan omdat het te duur is, moet<br />
je het zeker niet nalaten. De fado is nu<br />
eenmaal een toeristische trekpleister,<br />
dus je weet van tevoren dat ze het op<br />
je knip gemunt hebben. Een avondje<br />
stadsschouwburg is immers ook geen<br />
koopje meer tegenwoordig. Club de<br />
Fado is overigens het duurste, maar<br />
tevens het beste fadorestaurant. Zowel<br />
het eten als de fadistas zijn van het<br />
allerhoogste niveau. Als dit niet in je<br />
budget past, zijn er voldoende alternatieven.<br />
Het wemelt van de fadorestaurants<br />
in Alfama en Bairro Alto. Reserveren<br />
is overigens wel verstandig want<br />
ze zitten allemaal elke avond vol. En<br />
als je er dan echt geen genoeg meer van<br />
kunt krijgen, dan kan je overdag nog<br />
naar het Fadomuseum in Alfama. Als<br />
het open is tenminste, want openingstijden<br />
zijn hier een rekbaar begrip. Dat<br />
geldt voor alle musea. Kijk niet vreemd<br />
op als er één voor maanden gesloten is<br />
zonder enige duidelijke reden.<br />
anders dan anders<br />
Er is veel te zien en te bewonderen in<br />
Lissabon. De bekendste gebouwen en<br />
plekken kom je vanzelf tegen als je over<br />
de prachtig ontworpen, bij regen spekgladde,<br />
zwart-witte mozaïektrottoirs<br />
door het centrum banjert. Een simpele<br />
reisgids in je hand voert je door het<br />
compacte centrum naar de iets verder<br />
gelegen bezienswaardigheden. Met de<br />
tram reis je rechtstreeks naar de meer<br />
uit de buurt liggende attracties. Een<br />
wandeling door Alfama moet je bewaren<br />
voor de vooravond en avond. Bairro<br />
Alto is gezellig overdag en ’s avonds.<br />
Hier vooral niet overslaan: café Brasileira,<br />
het mooiste en oudste café van<br />
de stad met de lekkerste bica (koffie).<br />
Verder heb je in de stad een aantal bijzondere<br />
musea. Het Koetsenmuseum<br />
in Belem is één van de meest unieke.<br />
Voor de voertuigliefhebbers staat hier<br />
een groot aantal gouden koetsen en<br />
overdadig versierde draagstoelen ter<br />
bezichtiging. Je hoeft het niet mooi te<br />
vinden, maar het is wel mooi als je het<br />
een keer gezien hebt.<br />
Een aanrader is ook het Expoterrein,<br />
dat inmiddels een volwaardige wijk is.<br />
In 1998 had Lissabon de Wereldexpo<br />
met als thema ‘De Oceanen, een erfenis<br />
voor de toekomst’. Op het terrein<br />
vind je binnen dit thema de meest<br />
futuristische en strak vormgegeven<br />
bouwwerken, origineel aangelegde tuinen,<br />
speelse fonteinen en een geweldig,<br />
maar niet goedkoop winkelcentrum.<br />
thuis ontdek je bij het luisteren naar de<br />
fado wat saudade echt betekent<br />
Tevens heb je een perfect zicht op de<br />
zeventien kilometer lange Vasco da<br />
Gama-brug die aan de oostelijke kant<br />
van de stad de oevers van de Taag met<br />
elkaar verbindt. Een kabelbaan brengt<br />
je van het begin van de wijk naar het<br />
einde bij de Vasco da Gama-toren. Verder<br />
ligt op het Expoterrein het Oceanografisch<br />
Museum (Oceánario de<br />
Lisboa), dat het grootste is in Europa,<br />
en uiteraard weer veel gezellige terrassen<br />
gericht op dat heerlijke zonnetje.<br />
Voordat je het weet ben je een dag onderweg.<br />
Mocht je overigens verdwalen,<br />
60
eportage<br />
61
de tram biedt altijd uitkomst want alle trams gaan richting<br />
centrum. Stap op de tram of volg lopend het netwerk van<br />
rails en elektriciteitsdraden. Hoe makkelijk kan het leven<br />
van een toerist zijn?<br />
Lissabon is een weekje in je agenda meer dan waard. De gebruikelijke<br />
citytrip van drie dagen is veel te kort om alles te<br />
zien en te beleven. De sfeer en het relaxte ritme pik je direct<br />
op en mis je ook meteen op het moment dat je de stad weer<br />
verlaat. Maar gelukkig kan je de muziek van deze stad nog<br />
steeds meenemen, sterker nog: die is over de hele wereld te<br />
verkrijgen. Aanbevolen worden alle cd’s van Amália Rodrigues,<br />
Cristina Branco, Dulce Pontes en Mariza. Dan weet je<br />
zeker dat je het beste in huis haalt en de herinnering aan deze<br />
geweldige stad het best bewaard blijft. Eenmaal thuis ontdek<br />
je bij het luisteren naar de fado wat saudade echt betekent. .<br />
> De geschiedenis van de fado<br />
webcode > fado<br />
De fado is ontstaan rond 1829 in de arme wijken van Lissabon;<br />
Alfama, Bairro Alto en Mouraria. Over de basis<br />
die aan de muziek ten grondslag ligt verschillen de meningen,<br />
maar zeker is dat de scandaleuze verhouding<br />
tussen Maria Severa, dochter van een kroegbazin en fadista<br />
van het eerste uur, en de edelman, de Comte de<br />
Vimioso, het begin was van een muziekstijl die nu wereldwijd<br />
populair is. In het begin werd fado gezongen in<br />
de kroegen en bordelen en was een fadista niet meer<br />
dan een veredelde landloper. Rond 1900 vond de omslag<br />
plaats naar het ‘respectabel’ worden van de stijl. Begin<br />
jaren dertig gleed Portugal langzaam weg richting een<br />
burgeroorlog waar, net zoals in Spanje, linkse en rechtse<br />
krachten vochten om de macht. Gesteund door de gegoede<br />
middenklasse, het grootkapitaal en de kerk nam<br />
de burgerdictatuur van Salazar de macht over. Om het<br />
volk te binden werd de slogan ‘de drie F’s’ bedacht: Futebol,<br />
Fatima en Fado. De fadistas lieten zich de aandacht<br />
van de dictatuur welgevallen en velen beleefden hun<br />
bloeiperiode. Wie niet meewerkte overigens, verdween<br />
in de kerkers van de PIDE, de geheime politie. Over wie<br />
‘fout’ en ‘goed’ was in die periode, zijn de kenners het<br />
nog niet eens. Van Amália Rodrigues wordt bijvoorbeeld<br />
nu gezegd dat ze de verboden Communistische Partij financieel<br />
steunde.<br />
Na de Anjerrevolutie in 1974 was er met fado geen<br />
droog brood meer te verdienen. De fadistas werden<br />
geassocieerd met de dictatuur. De rehabilitatie kwam<br />
begin jaren tachtig toen Amália een hoge nationale onderscheiding<br />
kreeg. Pas begin jaren negentig werd de<br />
fado populair met een nieuwe generatie zangeressen<br />
zoals Mafalda Arnauth, Dulce Pontes, Cristina Branco<br />
en Mariza. In 1997/1998 kwam de internationale doorbraak<br />
en met name Cristina Branco gebruikt dit succes<br />
om de grenzen van de fado te verleggen. Tekstmatig<br />
maakt ze gebruik van het beste wat de Portugese dichters<br />
te bieden hebben, maar ze schuwde ook niet om<br />
een - met goud bekroonde - cd op te nemen met teksten<br />
van de Nederlander Jan Jacob Slauerhoff die een<br />
aantal jaren in Portugal woonde. Zelf verklaart ze op<br />
deze manier te voorkomen dat de muziek zichzelf gaat<br />
herhalen en er zodoende sleetsheid op de fado ontstaat.<br />
(bron: o.a. Wikipedia)<br />
62
DE ULTIEME<br />
THUISBIOSCOOP<br />
Ga lekker zitten en laat u entertainen door de nieuwe,<br />
stijlvolle EH-TW5000 home cinema projector van Epson.<br />
Hij is uitgerust met 3LCD- en C 2 Fine-technologie voor<br />
heldere beelden en u zult verbaasd staan van de<br />
HD Ready-resolutie van 1080p. Dankzij de DeepBlacktechnologie<br />
en de verbeterde Cinema Filter is de<br />
contrastverhouding voor het eerst in de geschiedenis<br />
75.000:1. Hij heeft een ISF-kalibreermenu, frameinterpolatie<br />
en een HQV Reon VX-videoverwerking<br />
voor 4-4 pulldown, en dat betekent scherpe beelden<br />
die doen denken aan film. De prachtig uitgevoerde<br />
projector maakt probleemloos verbinding met<br />
uw andere systemen voor home entertainment.<br />
Een betere thuisbioscoop kunt u zich niet wensen.<br />
Meer weten? Ga naar www.epson.nl
V<br />
de vorm<br />
De Vorm houdt zich bezig met het ontwerpen en produceren van designmeubels.<br />
De Vorm staat voor tijdloze vormgeving met verrassende elementen. Kwaliteit,<br />
strakke lijnen, kleur en verborgen functionaliteiten zijn de kernwoorden die als een<br />
Eind 2005 maakte De Vorm haar entree met het product Tumbly. Deze<br />
designklassieker is inmiddels met diverse onderscheidingen bekroond en wordt<br />
verkocht in 32 landen. Inmiddels heeft zij haar collectie designmeubels uitgebreid<br />
met verschillende items geschikt voor de particuliere en zakelijke markt.<br />
rode draad door de nieuwe collectie heen lopen. In de filosofie staat centraal: Dutch<br />
Design, Made in Holland, met natuur als inspiratiebron. De Vorm wil eerlijke en<br />
duurzame producten vervaardigen met respect voor mens en milieu. Niet alleen<br />
komen alle ontwerpen uit Nederland, ook worden de meubels hier geproduceerd.<br />
quality, clean lines, colour en hidden features ....<br />
de vorm<br />
productdesign and strategy<br />
A Uitmeentsestraat 19<br />
6987 CX Giesbeek<br />
The Netherlands<br />
T<br />
F<br />
+31(0)313 696 158<br />
+31(0)313 696 159<br />
E info@devorm.nl<br />
I www.devorm.nl
hij domoticaspecialist<br />
zij eigenaresse woonwinkel<br />
Resultaat meer dan de som der delen<br />
Symbiose van inrichting en techniek<br />
COMFORT<br />
65
De lichten dimmen en een<br />
filmpje starten vanuit de<br />
luie stoel. Home entertainment en<br />
woningautomatisering grijpen steeds meer in<br />
elkaar. Onder de noemer ‘home autotainment’<br />
heeft John Boumans beide elementen met<br />
elkaar verweven. Bij Verstappen Creatieve Interieurs in<br />
door<br />
Paul Geerts<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
Helmond is te zien hoe het allemaal werkt.<br />
Het effect is enigszins vervreemdend. Op een enorm flat-<br />
screen is te zien hoe Paolo Conte over het podium beweegt,<br />
terwijl het hese stemgeluid van de Italiaanse bard de winkelruimte<br />
van Verstappen Creatieve Interieurs in Helmond<br />
vult. Maar van speakers lijkt geen sprake. En ook een installatie<br />
is nergens te zien.<br />
Eigenaar Yvonne Verhorevoort (37) van de woonwinkel,<br />
die met name is gespecialiseerd in eigentijds meubilair,<br />
moet lachen om de lichte verbazing op het gezicht van de<br />
bezoeker. Met pretlichtjes in de ogen werpt ze een blik op<br />
John Boumans (39), directeur van Home Autotainment<br />
Benelux in Bergeijk. Samen zijn ze verantwoordelijk voor<br />
de onzichtbare geluidsinstallatie van Onkyo die nader beschouwd<br />
verdekt is opgesteld in een kast aan de zijkant van<br />
de televisiewand. De speakers (Amina) zijn weggewerkt in<br />
de muur naast het beeldscherm en in het plafond, waardoor<br />
een warm surroundgeluid de winkel doorklieft.<br />
Met deze opstelling appelleren de twee aan de toenemende<br />
vraag van de consument om beeld en geluid zoveel mogelijk<br />
in het interieur te integreren. Geen oplossing voor de<br />
audiofreak, die maar wat graag met zijn dure speakerset en<br />
installatie wil pronken, wel één voor de designliefhebber die<br />
gruwt van de talloze draden, de enorme speakers en vaak<br />
slecht vormgegeven audiosystemen in het interieur.<br />
Subtiliteit<br />
Hij hoeft niet zonodig 120 kilogram aan apparatuur binnen<br />
te harken, zegt Boumans gekscherend. Integendeel, hij pleit<br />
juist voor subtiliteit. Natuurlijk mag het geluid goed zijn,<br />
maar Boumans vindt het niet nodig dat de klant de producten<br />
die hij bij Home Autotainment aanschaft daadwerkelijk<br />
ziet. “En de spullen die je wel ziet, moeten mooi vormgegeven<br />
zijn. Het gaat om de beleving”, benadrukt hij.<br />
In die opvatting herkende Verhorevoort zich. “Je mag de installatie<br />
best zien, als die maar is afgestemd op het interieur”,<br />
zegt ze. Boumans valt haar lachend bij. “Yvonne is één van<br />
de eerste vrouwen die ik ben tegengekomen die vindt dat een<br />
man best apparatuur mag hebben, maar dan het liefst wel<br />
zoveel mogelijk uit beeld.” Uitgangspunt van Boumans is een<br />
zo goed mogelijk geluid, al weet hij dat je inlevert op de geluidskwaliteit<br />
als de speakers worden weggewerkt. “Maar ook<br />
dan wil ik de installatie zo goed mogelijk laten klinken.”<br />
Dat komt volgens hem voort uit zijn passie voor techniek die<br />
hem met de paplepel is ingegoten. Zijn ouders runden een<br />
winkel in beeld- en geluidsapparatuur. “Ik ben verwend”,<br />
geeft de ondernemer toe. “Wij hadden vroeger altijd de<br />
nieuwste televisies in huis.” Mede daardoor wist Boumans<br />
al op jonge leeftijd dat hij een technische opleiding zou gaan<br />
volgen. Na het afronden daarvan belandde hij in de automatisering,<br />
in eerste instantie in dienst bij een aantal Amerikaanse<br />
bedrijven, later op eigen benen.<br />
“Maar ik had al snel het plan om iets te gaan doen met<br />
woningautomatisering. Waarom? Omdat ik er vertrouwen<br />
in heb. Steeds meer wordt gedigitaliseerd. Denk aan inter-<br />
66
edrijfsprofiel<br />
net, maar ook aan de manier waarop we naar muziek luisteren<br />
en naar films kijken. Veel huishoudens zijn van één<br />
naar twee, naar drie computers gegaan. Dan heb je al een<br />
netwerk.” De mogelijkheden die een dergelijk netwerk biedt,<br />
zijn volgens hem talrijk.<br />
Ondergeschikt<br />
Het gesprek komt op domotica, een samentrekking van het<br />
Latijnse domus (huis), informatica, telematica en robotica.<br />
Boumans, die in 2003 startte met zijn bedrijf, houdt niet<br />
van het woord, omdat het zo nietszeggend is. Liever heeft hij<br />
het over huisautomatisering.<br />
Simpel gezegd maakt die het mogelijk om onder meer de rolluiken<br />
met een druk op de knop automatisch te sluiten, de cv<br />
op het gewenste tijdstip aan te laten slaan, of alle lichten in<br />
de woning in en uit te schakelen. Door meerdere systemen te<br />
koppelen kunnen ze elkaar versterken. Is het woningalarm<br />
ingeschakeld, dan sluiten de gordijnen bijvoorbeeld vanzelf<br />
als het donker wordt. En desgewenst springen op verschillende<br />
plekken lampen aan.<br />
Hoewel dit allemaal al tot de mogelijkheden behoort, klinkt<br />
het in de oren van veel consumenten nog altijd als toekomstmuziek.<br />
En toch groeit de behoefte om de weergave van geluid<br />
en beeld te stroomlijnen. In veel huishoudens staat de<br />
muziek al op de computer, evenals de foto’s. Lang zal het<br />
niet duren voordat we ook films via de harde schijf op de<br />
televisie afspelen. Home entertainment en woningautomatisering<br />
grijpen kortom steeds meer in elkaar.<br />
Onder de noemer ‘home autotainment’ heeft Boumans beide<br />
elementen met elkaar verweven. “Ik zoek naar oplossingen<br />
die technisch voldoen aan alle wensen van de klant”, verwoordt<br />
hij. “Eigenlijk is de techniek onderschikt. Het gaat<br />
om de totaalbeleving.” Wat de mogelijkheden zijn, is te zien<br />
in zijn eigen woning die als demonstratieruimte fungeert.<br />
Geïnteresseerden kunnen er op afspraak terecht.<br />
Opvallend is dat inrichting en techniek er samengaan.<br />
“Mensen die op zoek zijn naar nieuw meubilair of naar een<br />
nieuwe geluidinstallatie, het maakt niet uit hoe ze met home<br />
autotainment in aanraking komen. Het gaat om oplossingen.”<br />
Al laat een geïntegreerd systeem zich het best aanleggen bij<br />
een verbouwing of bij nieuwbouw. Dat hangt onder meer samen<br />
met het leggen van de leidingen en de plaatsbepaling<br />
van de wandcontactdozen. In draadloze systemen gelooft hij<br />
niet, omdat de kans op storingen groter is.<br />
Totaaladvies<br />
De samenwerking tussen Verhorevoort en Boumans startte<br />
een jaar geleden. Sinds begin oktober zijn woningautomatisering<br />
en interieurinrichting in de showroom in Helmond<br />
samengevoegd, zonder dat dit afbreuk doet aan de sfeer in<br />
het interieur. “We hebben elkaar ontmoet bij een gezamenlijke<br />
klant”, aldus Verhorevoort. “Ik ben geregeld bij klanten<br />
gekomen die achteraf ook hun speakers hadden willen wegwerken<br />
of iets met het licht hadden willen doen. Maar dan is<br />
het te laat. Het is slimmer om beeld, licht en geluid direct bij<br />
het interieuradvies mee te nemen.”<br />
Op die terreinen kunnen Boumans en Verhorevoort ook het<br />
meest voor elkaar betekenen. Dat blijkt ook uit een speciale<br />
ruimte in de winkel waarin de inrichting gecombineerd is<br />
met verschillende technische mogelijkheden. “De klant komt<br />
hier binnen voor een totaaladvies. Omdat hij het technische<br />
verhaal niet in zijn hoofd heeft, laten we verschillende mogelijkheden<br />
zien.” Boumans knikt instemmend. “We laten<br />
dingen zien die mensen nog nooit gezien hebben. En zien is<br />
geloven. Of het nu gaat om muzieksystemen, multimedia,<br />
beeld, geluid of huisautomatisering.” .<br />
webcode > comfort<br />
67
productbespreking<br />
Visueel<br />
genoegen<br />
met de NAD VISO TWO<br />
NAD staat doorgaans niet bekend als een merk dat<br />
veel aan design doet. Althans, aan uitbundig design. De strakke,<br />
68<br />
grijze kasten die het merk jarenlang kenmerkten, straalden uit dat het wat<br />
NAD betreft vooral over de schakeling aan de binnenkant ging, en niet om de verpakking.<br />
door De afgelopen jaren kwamen er voorzichtig wat ‘andere’ apparaten<br />
uit de koker van de NAD-ontwerpers. De L-serie week zit, maar er is eigenlijk geen echt voorfront meer bij de VI-<br />
Ik sprak net over het logo dat niet meer op het voorfront<br />
Berry van Broekhoven<br />
fotografie vanaf 2001 al flink af door de zilveren kleur en de ellipsvormige<br />
displays en cd/dvd-lades, maar als je door je oogharen en chique zwart van kleur) loopt namelijk met een sierlijke<br />
SO-serie. De dikke aluminium voorkant (fraai geborsteld<br />
Paul Vermeulen /<br />
Audionord keek, zag je nog steeds een echte NAD. Met de MASTERSseries<br />
doorbrak het merk de traditie van strak gestileerde raat. In de bovenplaat zijn veertien vierkante gaten met af-<br />
ronding direct over in de bovenste afdekplaat van het appa-<br />
kasten voor het eerst op grondige wijze. Begin 2008 toonde geronde hoeken gefreesd voor de ventilatie, keurig voorzien<br />
de Nederlandse importeur AND Benelux op de ISE-beurs van een stevig roostertje. Precies in het midden, op de plek<br />
in Amsterdam voor het eerst een tweetal alles-in-één dvdreceivers<br />
die nog radicaler breken met de ontwerpprincipes logo gemonteerd.<br />
waar het vijftiende gat had kunnen zitten, is het oversized<br />
van NAD.<br />
De VISO TWO en de VISO FIVE lijken in niets meer op wat Ook het display loopt mee in de ronding van de voorkant/<br />
men van NAD gewend is. Sterker nog, als ze in een kast bovenkant (fraai!), en direct onder het display is de van een<br />
zijn ingebouwd zal het zelfs een verstokte NAD-fan moeite blank aluminium afdekplaatje voorziene dvd-lade geplaatst.<br />
kosten om ze van twee meter afstand te identificeren. Dit Blank aluminium is ook de kleur die is gebruikt voor de<br />
komt omdat het welbekende logo niet meer op het voorfront twee draaiknoppen en het navigatiepaneel. Ook de kleine N<br />
is geplaatst, maar boven op het apparaat. Hieruit blijkt dan glanzend zwarte bedieningsknopjes hebben een blanke aluminium<br />
ook dat het volgens de ontwerpers niet de bedoeling is om<br />
omranding. Het klepje dat de front-ingang en de<br />
het apparaat ergens weg te stoppen. Het mag (nee, het moet) hoofdtelefoonaansluiting afdekt is overigens ook voorzien<br />
gezien worden.<br />
van een (geborsteld zwart) aluminium laagje. Een klein,
Merk NAD • Soort 2.1 dvd-receiver • Type VISO TWO<br />
69
productbespreking<br />
maar significant detail dat aangeeft hoeveel aandacht er aan<br />
het ontwerp is gegeven.<br />
De luidsprekers van DALI MOTIF die in deze test beluisterd<br />
worden hebben ook een afgerond design, en wat dat betreft<br />
passen ze uitstekend bij de ‘zachte’ vormgeving van de VISO.<br />
De MOTIF-serie heeft een gewelfde metalen behuizing, die<br />
naar keuze in hoogglans wit of hoogglans zwart is uitgevoerd.<br />
Het is een echte home cinema-luidspreker die een<br />
paar zeer slimme ontwerpdetails heeft voor de plaatsing in<br />
een meerkanaals-set. Op de kast zelf zitten geen klemmen<br />
of andere inputs voor de luidsprekerkabel. Die zitten namelijk<br />
onder op de voet waar de luidspreker in diverse posities<br />
ingeklikt kan worden.<br />
Die voet dient overigens wel aan de muur bevestigd te worden.<br />
De MOTIF is voorzien van een gesloten kast en gezien<br />
de relatief kleine afmetingen is plaatsing dicht bij de muur<br />
dus een goed idee ter ondersteuning van de lage tonen. In<br />
de voet kan een luidsprekerkabel met een diameter van<br />
maximaal 2,5 mm² geschroefd worden, maar 1,5 mm² is een<br />
realistischer optie. Als er in de muur weggewerkte luidsprekeraansluitingen<br />
voorhanden zijn, kan de MOTIF dus worden<br />
gemonteerd zonder één kabel in het zicht.<br />
In de praktijk<br />
De VISO TWO is, de naam zegt het eigenlijk al, een tweekanaals<br />
dvd-receiver. Of eigenlijk 2.1 kanaals, want er kan<br />
natuurlijk een subwoofer worden aangesloten. Achterop de<br />
VISO is een groot aantal aansluitingen te vinden. Naast de<br />
diverse soorten muziek worden met<br />
aanstekelijk enthousiasme weergegeven<br />
twee luidsprekeruitgangen is er een keur aan video-outputs<br />
te vinden (van composiet tot HDMI), en ook aan video-inputs<br />
ontbreekt het niet (composite, S-VHS en component).<br />
Deze worden aangevuld met een audio-ingang voor het<br />
desbetreffende apparaat, bijvoorbeeld een satelliet-tuner of<br />
videorecorder. De VISO TWO heeft, naast een coaxiale digitale<br />
output, ook een coaxiale en optische digitale input,<br />
waarop bijvoorbeeld een spelcomputer of een satelliettuner<br />
kan worden aangesloten.<br />
Er zijn ook twee inputs die specifiek voor randapparatuur van<br />
NAD zijn gemaakt. De NAD DB1 DAB-Adapter kan via een<br />
soort mini-dinplug op de VISO TWO worden aangesloten, en<br />
er is ook een poortje voor de NAD IPD 2 iPod-dock. Een antenne-aansluiting,<br />
een geschakelde AC-outlet en een RS232<br />
poort voor software-updates completeren het verhaal.<br />
70
De eerste cd verdwijnt in de lade, die overigens zeer soepel<br />
en geluidloos naar binnen en naar buiten loopt. Het dvdloopwerk<br />
in de VISO is vermoedelijk een exemplaar dat<br />
ook in computers gebruikt wordt. Waarmee niet gezegd is<br />
dat het niet deugt, want ook die dingen bestaan in verschillende<br />
kwaliteiten. Omdat er meerdere soorten schijfjes in<br />
dit loopwerk kunnen worden afgespeeld, duurt het relatief<br />
lang voordat de cd is ingelezen. Na ongeveer tien seconden<br />
kan de Play-knop worden ingedrukt en blijkt de VISO over<br />
aardig wat muzikaliteit te beschikken.<br />
Het geluid komt mooi los van de luidsprekers (ook een verdienste<br />
van de DALI MOTIF overigens) en er is veel kracht<br />
en souplesse. Wat dat betreft hoeft de VISO zich zeker niet<br />
te schamen. Er is volgens de importeur ook duidelijk ingezet<br />
op goede audiokwaliteit, en dat hoor je. Diverse soorten muziek<br />
worden met aanstekelijk enthousiasme weergegeven. Ik<br />
stond dan ook al snel in air guitar mode met m’n hoofd te<br />
zwiepen.<br />
beeld<br />
Goed, beeld dan. De VISO werd via de HDMI-uitgang op<br />
de plasma hier ten kantore aangesloten, en na enig gepruts<br />
(ik geef toe, ik ben vooral een muziekmens) was er een fraai<br />
plaatje te bewonderen. De VISO kan een maximale beeldresolutie<br />
van 1080i afgeven, maar in dit geval gaf ik de voorkeur<br />
aan 720p, wat net iets meer rust in het beeld bracht.<br />
De kleuren zijn op het oog fraai, lopen niet in elkaar over en<br />
diagonale lijnen zijn strak en nauwelijks gerafeld (collega’s<br />
die meer in de wondere wereld van de beeldweergave zijn<br />
ingevoerd noemen dat ‘Jaggies’). Ook bij snelle beeldwisselingen<br />
volgde de VISO uitstekend, al werkt het gebruik van<br />
een plasma-televisie wel in het voordeel van de aangesloten<br />
dvd-speler.<br />
Het geluid kan ook via DVS codering (Dolby Virtual Speaker)<br />
worden weergegeven. DVS is een soort surround met<br />
twee luidsprekers waarbij ons brein wordt gefopt met uiterst<br />
geavanceerde fase-trucjes, zodat er een illusie van ‘rondomgeluid’<br />
ontstaat. Eerlijk gezegd ben ik geen fan van zulke systemen,<br />
maar het werkt wel. Tot op zekere hoogte weet ook<br />
de VISO een illusie van surround op te wekken. Als je liever<br />
the real thing hebt, kun je beter de VISO FIVE aanschaffen.<br />
Op- of aanmerkingen zijn er ook, al vallen ze reuze mee. De<br />
fraaie afstandsbediening (NAD levert de programmeerbare<br />
HTR6 uit eigen huis mee) is standaard zo geprogrammeerd<br />
dat er geschakeld moet worden tussen de dvd-modus en de<br />
AMP-modus als je tijdens het kijken naar een film wilt wisselen<br />
van surround-mode. Maar dat is via de macro-optie<br />
van de HTR6 opnieuw te programmeren, dus deze spijkers<br />
op laag water mogen lekker doorroesten. .<br />
> Conclusie<br />
Zowel de VISO TWO als de MOTIF hebben me op vrijwel<br />
alle fronten weten te verrassen. Met goede geluidskwaliteit,<br />
fraai beeld (geldt ook voor de luidsprekers, en die<br />
woordspeling moet u me maar vergeven) en een buitengewoon<br />
fraai en functioneel nieuw design, wil ik graag<br />
een opgeheven duim uitdelen aan deze set.<br />
webcode > viso<br />
71
Maak de juiste keuze<br />
plasma<br />
of LCD?<br />
wat flatscreens<br />
techniek plasma of lcd<br />
specialist Hans Bekhof (Pioneer)<br />
72
achtergrond<br />
Vroeg of laat, noodgedwongen of niet,<br />
iedereen zal ermee te maken gaan krijgen: de aanschaf van<br />
een flatscreen! Wordt het een mooi plasmascherm of<br />
misschien toch beter een lcd-scherm?<br />
Met het verstrijken van de tijd wordt de kans dat je vertrouwde<br />
beeldbuis het gaat begeven steeds groter. Balen<br />
dat het ding het begeven heeft, of juist blij dat je eindelijk<br />
een goede reden hebt om een nieuwe aan te schaffen? Hoe<br />
dan ook, feit blijft dat het vertrouwde crt-beeldscherm uit<br />
de winkels is verdwenen. Misschien staat er ergens, ver weg<br />
en diep onder het stof, nog wel een laatste exemplaar, maar<br />
het aanbod aan moderne flatscreens is tegenwoordig zo overweldigend<br />
dat het al je aandacht zal opeisen. Onherroepelijk<br />
rijst dan ook de vraag welk type scherm nu beter is. Laten we<br />
ons verleiden door het energielabel van een lcd-scherm, of<br />
wordt onze aandacht toch getrokken door dat mooie, grote<br />
plasmascherm? Het aanbod is ruim, de technieken verschillend<br />
en elke fabrikant schermt met allerlei getallen en technische<br />
nieuwtjes die hun flatscreen verheffen tot de beste<br />
die er bestaat. Het bos is door de bomen niet meer te zien en<br />
voor veel consumenten is het maken van een goede keuze<br />
niet meer zo vanzelfsprekend. Samen met Pioneer zetten we<br />
wat weetjes op een rij, om je in je keuze bij te staan.<br />
stand. De - zeer globale - vuistregel, luidt: houdt een kijkafstand<br />
aan die driemaal zo groot is als de schermdiagonaal.<br />
Met een Full-HD scherm kun je zelfs nóg een stukje dichter<br />
bij het scherm zitten. Met een kijkafstand van drie meter<br />
betekent dit dus dat je gerust een toestel met een schermdiagonaal<br />
van 100 centimeter kunt overwegen.<br />
Het gewenste formaat en het beschikbare budget bepalen<br />
dus eigenlijk al grotendeels de keuze. Hans Bekhof, Product<br />
Specialist Home Entertainment bij Pioneer Benelux, legt uit<br />
dat de grote verschillen in prijs en afmeting van lcd- en plasmaschermen<br />
veroorzaakt worden door de productiekosten.<br />
“Onder de 40 inch is plasma erg duur om te fabriceren. Het<br />
produceren van een 30 inch is bijna net zo duur als het produceren<br />
van een 42 inch. Voor lcd is dit precies andersom,<br />
kleiner is goedkoper. Kom je boven de 40 inch, dan wordt lcd<br />
weer duurder dan plasma.” Bij schermdiagonalen groter dan<br />
100 centimeter lijkt een plasmascherm prijstechnisch dan<br />
ook de meest logische keuze.<br />
Niet alleen de techniek is anders, ook het dagelijks gebruik<br />
van een televisietoestel is veranderd. Bekhof: “Vandaag de<br />
Een venster<br />
Nog voordat je je überhaupt afvraagt of je een lcd- of een<br />
plasmascherm moet kopen, dien je eigenlijk eerst voor jezelf<br />
te bepalen welk budget je beschikbaar hebt en welk formaat<br />
scherm je hiervan wilt kopen. Deze afweging wordt nog wel<br />
eens overgeslagen, maar staat toch echt aan de basis van je<br />
keuze. Het kan zelfs zo zijn dat, wanneer deze afweging eenmaal<br />
gemaakt is, de keuze voor het type scherm al vaststaat.<br />
Zo bestaan er bijvoorbeeld geen plasmaschermen met een<br />
diameter kleiner dan 81 centimeter, waardoor je in zo’n geval<br />
meteen al aangewezen bent op een lcd-scherm.<br />
De overstap naar een flatscreen kan betekenen dat je kiest<br />
voor een ander schermformaat. Platte schermen zijn immers<br />
een stuk eleganter dan crt-schermen en kunnen daarom<br />
gerust een maatje groter zijn. Gewend aan het vaak kleine<br />
formaat van een ‘ouderwets’ televisietoestel, lijken veel<br />
flatscreens op het eerste gezicht vaak erg groot. Dit is echter<br />
slechts optisch bedrog. Met de tegenwoordige technieken<br />
is het mogelijk om een schermformaat te kiezen waarbij er<br />
een goede relatie bestaat tussen schermdiagonaal en kijkafdoor<br />
Patrick<br />
van den Bergh<br />
fotografie<br />
Pioneer<br />
niet alleen de techniek is anders, ook het dagelijks<br />
gebruik van een televisietoestel is veranderd<br />
dag kijken we veel meer tv dan vroeger, we spelen spelletjes<br />
op de tv en een beetje modern huishouden heeft zijn pc op<br />
de tv aangesloten om de vakantiefoto’s te kunnen bekijken.<br />
Ons gedrag is enorm veranderd en zal nog verder veranderen.<br />
De flatscreen zal meer en meer een venster naar de wereld<br />
worden.”<br />
vloeistof of gasbolletjes<br />
Plasma en lcd berusten beide op een andere technologie<br />
om beeld weer te geven. Hans Bekhof legt het verschil als<br />
volgt uit: “Bij lcd bevinden de pixels zich in een vloeibare<br />
omgeving en kijk je dóór de pixels heen naar de lichtbron.<br />
Vergelijk het maar met lamellen. Bij plasma kijk je direct óp<br />
73
“De flatscreen zal meer en<br />
meer een venster naar<br />
de wereld worden.”<br />
de lichtbron en zijn de pixels opgebouwd uit kleine gasbolletjes.”<br />
Een dergelijk verschil levert uiteraard ook een verschil<br />
in beeldkwaliteit op. Beide technologieën kennen hun eigen<br />
voor- en nadelen.<br />
In absolute waardes biedt de plasmatechnologie een voorsprong<br />
ten opzichte van lcd als het aankomt op beeldkwaliteit.<br />
Het behalen van goede zwartwaardes, een degelijke<br />
contrastratio en daarmee samenhangend een natuurlijke<br />
kleurenweergave is met plasmatechnologie gemakkelijker<br />
te realiseren dan met lcd-techniek. Het plasmascherm biedt<br />
een meer natuurlijke kleurenweergave en kent een snellere<br />
respons van de pixels, waardoor bij snelle beeldweergave een<br />
betere beeldkwaliteit gewaarborgd blijft. De lcd-techniek is<br />
inmiddels echter zo ver ontwikkeld dat de algemene beeldkwaliteit<br />
steeds beter is geworden. Daardoor staat de beeldkwaliteit<br />
van lcd nu dichter bij die van plasma dan voorheen.<br />
Komt het op absolute beeldkwaliteit aan, dan is de plasmatechnologie<br />
vooralsnog heer en meester. Het verschil in overall<br />
beeldkwaliteit tussen beide technologieën is echter nog<br />
maar klein te noemen, en het is meer de situatie waarin de<br />
flatscreen gebruikt gaat worden die doorslaggevend is dan<br />
de absolute prestatie van de toegepaste technologie. Zo zijn<br />
de hogere helderheid en het non-reflectieve paneel van een<br />
lcd-scherm beter geschikt voor bijvoorbeeld gebruik bij daglicht<br />
of bij invallend licht.<br />
Fabels en misleiding<br />
Het enorme energieverbruik van een plasma-tv is een fabeltje<br />
dat al geruime tijd leeft. In energieverbruik kunnen plasma<br />
en lcd niet vergeleken worden, omdat een lcd een constant<br />
verbruiksniveau heeft, terwijl het verbruik van een plasma<br />
varieert en afhangt van de helderheid en het contrastniveau<br />
van het scherm. Hans Bekhof: “Zet je beide toestellen op<br />
zwart beeld, dan kom je tot een opmerkelijke waarneming,<br />
namelijk dat de lcd nog steeds 250 watt verbruikt, terwijl de<br />
plasma richting de 100 watt duikt.” Hiermee geeft hij aan<br />
dat een plasmatoestel in bepaalde situaties dus ook minder<br />
energie kan verbruiken dan een lcd. Als consument doe je er<br />
dan ook verstandig aan niet enkel naar energiespecificaties<br />
te kijken.<br />
Ook de frequentie, een ‘ernstig modewoord’ volgens Hans<br />
Bekhof, kan misleidend zijn. “Hoe hoger het cijfer, des te<br />
beter het beeld is dat men suggereert. Komend jaar zal 200<br />
hertz en zelfs 600 hertz door een aantal fabrikanten omarmd<br />
worden als dé kreet voor 2009, wat ik persoonlijk als<br />
misleidend beschouw voor een onwetende consument.” Voor<br />
een lcd-scherm kan dit echter een verbetering betekenen in<br />
de snelheid van de beeldweergave, waardoor het gat tussen<br />
plasmaschermen en lcd-schermen nog meer verkleind<br />
wordt. “Een resolutie van 1920 x 1080 is zeker belangrijk,<br />
maar uiteindelijk moet je ook je gevoel laten bepalen. Welk<br />
beeld vind je het mooist?” .<br />
74
Praktische aankooptips<br />
> achtergrond<br />
Sta je voor de keuze voor een nieuwe flatscreen maar zie je<br />
door de bomen het bos even niet meer? Hier volgen enkele<br />
praktische aankooptips die de keuze kunnen vergemakkelijken.<br />
Bedenk goed voor welke programma’s<br />
en in welke omgeving<br />
de flatscreen hoofdzakelijk gebruikt<br />
zal worden. In een lichtrijke<br />
ruimte heeft een lcd de voorkeur,<br />
met zijn hogere helderheid en<br />
niet-reflecterend paneel. Maar een<br />
plasmascherm presteert vaak weer<br />
beter met pure filmweergave of<br />
reguliere televisie-uitzendingen.<br />
Full-HD of HD-ready? Hoewel je pas<br />
met een Full-HD flatscreen optimaal<br />
geniet van High Definition beeldweergave,<br />
is het verschil nauwelijks<br />
merkbaar bij kleinere schermen<br />
of bij een grotere kijkafstand. Een<br />
flatscreen moet minimaal HD-ready<br />
zijn om er nu en in de toekomst<br />
optimaal van te kunnen genieten.<br />
Welke apparaten wil je allemaal op<br />
de nieuwe flatscreen aansluiten? Let<br />
er goed op dat alle benodigde aansluitingen<br />
voorhanden zijn, want dit kan<br />
per scherm verschillen. Je doet er<br />
goed aan om een scherm met tenminste<br />
drie HDMI-aansluitingen te nemen.<br />
Lcd-schermen geven soms een<br />
onduidelijke beeldweergave bij snelle<br />
beeldbewegingen. Koop een scherm<br />
dat minstens een interpolatie kan<br />
toepassen op 100 hertz voor een<br />
meer vloeiende en scherpe beeldweergave.<br />
Een framerate hoger dan<br />
100 hertz zorgt niet per se voor een<br />
betere beeldweergave. Plasmaschermen<br />
presteren vaak optimaal<br />
op een framerate van 75 hertz.<br />
Fabrikanten schermen graag met<br />
hoge cijfers in hun specificaties om<br />
hun toestel gunstig neer te zetten ten<br />
opzichte van de concurrentie. Laat<br />
je echter niet misleiden door de<br />
suggestie dat een hoger getal ook<br />
altijd een beter beeld betekent.<br />
Contrastwaarde is een bekend<br />
voorbeeld waarmee fabrikanten<br />
graag schermen. Het gaat hierbij<br />
om statistische getallen die wor-<br />
den gemeten in een gecontroleerde<br />
testomgeving. De getallen zijn daarom<br />
niet maatgevend voor de resultaten<br />
in een dagelijkse situatie bij je thuis.<br />
Omdat testomgeving en meetmethodes<br />
kunnen verschillen, zijn specificaties<br />
tussen flatscreens onderling<br />
eigenlijk niet vergelijkbaar. Laat je<br />
keuze er dus niet door bepalen.<br />
Helaas zijn veel flatscreens die net uit<br />
de doos komen vaak zeer slecht afgesteld.<br />
Voor een optimale beeldkwaliteit<br />
is een kalibratie door een erkend<br />
kalibrateur gewenst. Met een kalibratie-dvd,<br />
zoals Digital Video Essentials,<br />
kun je echter ook prima enkele<br />
zaken afstellen en daarmee de beeldkwaliteit<br />
al ruimschoots verbeteren.<br />
Vanwege de slechte afstelling van<br />
flatscreens, en dan vaak ook nog<br />
eens totaal verschillend ten opzichte<br />
van elkaar, heeft het direct vergelijken<br />
van verschillende modellen<br />
in de showroom helaas weinig zin.<br />
Het toestel dat je koos vanwege zijn<br />
kleurenweergave kan na een degelijke<br />
afstelling wel eens lelijk tegenvallen.<br />
Wil je toch een vergelijking kunnen<br />
maken in de showroom, vraag dan altijd<br />
om de afstandsbediening en zet<br />
de te bekijken toestellen in dezelfde<br />
stand of setting. Dan kun je de toestellen<br />
tenminste eerlijk vergelijken.<br />
Bekijk een flatscreen in de showroom<br />
met zoveel mogelijk diverse<br />
bronsignalen. Haast elke flatscreen<br />
tovert een fantastisch beeld tevoorschijn<br />
met Blu-ray, maar lang niet<br />
allemaal weten ze te overtuigen met<br />
bijvoorbeeld een standaard antennesignaal.<br />
De beeldkwaliteit met een<br />
slecht bronsignaal vertelt je meer over<br />
de kwaliteit van de interne videoprocessor<br />
dan een goed bronsignaal.<br />
Let bij het standaard televisiesignaal<br />
vooral op de aanwezigheid of<br />
afwezigheid van onregelmatigheden<br />
in het gehele beeldoppervlak.<br />
75
webcode > vogels<br />
Merk Vogel’s<br />
Type diverse<br />
Soort flexibele ophangsystemen voor plasma- en lcd-schermen<br />
76
productbespreking<br />
Veel mensen kopen een vlakke televisie met het idee<br />
deze aan de muur te bevestigen zodat er zo min mogelijk kostbare<br />
ruimte door het scherm wordt ingenomen. Toch staat de televisie bij veel mensen<br />
gewoon op dezelfde plek als de oude beeldbuistelevisie. De oorzaak? Waarschijnlijk een<br />
combinatie van gemak, luiheid en opzien tegen het bevestigen, of zelfs tegen het uitkiezen van een<br />
muurbeugel.<br />
…en toch flexibel<br />
Het kiezen van het juiste model muurbeugel hoeft geen probleem<br />
te zijn. De firma Vogel’s - al ruim 35 jaar leverancier<br />
van bevestigingsaccessoires - heeft op haar site een ‘flatscreenfitter’,<br />
waarmee je met een paar muisklikken de juiste<br />
muurbeugel voor je televisie kunt vinden. Nagenoeg alle<br />
merken en modellen zijn in deze online database te vinden,<br />
dus waarschijnlijk ook het modelletje dat in jouw huiskamer<br />
staat te pronken.<br />
Bij het uitzoeken van een muurbeugel heb je verschillende<br />
mogelijkheden. Je kunt kiezen voor een model dat je televisie<br />
gewoon plat tegen de wand laat hangen, of voor een model<br />
met verstelmogelijkheden zodat je, waar je ook zit, altijd van<br />
een optimaal beeld kunt genieten. Vooral bij lcd-schermen<br />
kan de kijkhoek - de hoek waaronder je naar het scherm kijkt<br />
- namelijk wel eens roet in het eten gooien. Als je te schuin<br />
voor de televisie zit zie je dat het contrast verslechtert en de<br />
kleuren vervagen. Mocht je dus wel eens televisie kijken vanaf<br />
een andere positie dan de gebruikelijke, bijvoorbeeld vanuit<br />
de eethoek, dan is een verstelbaar scherm aan te raden.<br />
Indien je kiest voor een verstelbare muurbeugel heb je de<br />
keuze uit een handmatig of elektrisch model. Beide systemen<br />
kennen daarbinnen nog onderscheid in de mate van verstelbaarheid.<br />
De meest eenvoudige systemen kun je uitsluitend<br />
horizontaal verstellen, de meer uitgebreide systemen kun je<br />
daarnaast ook nog naar voor halen en in een verticale hoek<br />
verstellen, de zogenoemde tilt-functie. Met één druk op de<br />
knop kun je vanaf je luie stoel het scherm in de juiste positie<br />
draaien. En in sommige gevallen gaat het scherm zelfs met<br />
één druk op de knop, volledig automatisch, terug naar de<br />
uitgangspositie. Gemak dient de mens.<br />
Uniek bij de steunen van Vogel’s is dat ze bij horizontaal<br />
kantelen niet tegen de muur kunnen ‘botsen’, dankzij het<br />
zogeheten Screen Protection System. En dat is wel zo’n veilige<br />
gedachte.<br />
Een misschien wat meer verrassende optie is de plafondbeugel.<br />
Helaas kun je die alleen gebruiken bij de kleinere varianten<br />
(tot 15 inch) televisies. Maar voor een klein systeem in<br />
de keuken of op een slaapkamer is het een mooie en ruimtebesparende<br />
optie. .<br />
Mocht je dus nog twijfelen over een muurbeugel, neem dan eens<br />
een kijkje op www.vogels.com. Je zult zien dat er voor iedere<br />
situatie een passende oplossing te vinden is. Zelfs de montage<br />
is eenvoudig zelf uit te voeren.<br />
door<br />
Marc Brekelmans<br />
fotografie<br />
Vogel’s<br />
77
edrijfsprofiel<br />
(1)<br />
B & G audio/video solutions<br />
De audiovisuele installatie is meestal sluitpost<br />
bij renovatie of nieuwbouw van een woning. Als alle leidingen voor<br />
verwarming en elektriciteit in de vloeren en muren zijn geslepen en de<br />
wanden netjes zijn gestuukt, gaat de eigenaar nog eens nadenken over<br />
hoe en waar tv, computer en geluidsinstallatie zouden kunnen komen. Om<br />
zich vervolgens geconfronteerd te zien met losliggende kabels en andere storende ongemakken.<br />
Ben en zijn vrouw Gwen van Unen zagen<br />
daar kansen voor hun jonge bedrijf<br />
B & G (Ben & Gwen) audio/video solutions.<br />
Het is volgens Ben van Unen<br />
(45) belangrijk om nog vóór de architecten<br />
bij nieuwbouw of renovatieprojecten<br />
te worden betrokken, zodat de<br />
plannen voor geluid, licht, beveiliging<br />
en televisiekijken in één bestekplan<br />
kunnen worden gegoten. “Dat maakt<br />
de toepassing van elektrische apparaten<br />
een stuk betaalbaarder.”<br />
Dat plan lijkt na drie jaar hard werken<br />
te lukken. Begin december opende Van<br />
Unen in bedrijvenpark Villa California<br />
in Barendrecht een nieuwe showroom<br />
die hij samen ontwikkelde met<br />
architect Eric Kant van Centric Design<br />
Group. Geen toonruimte voor het grote<br />
publiek, maar een ruimte waar klanten,<br />
aannemers, architecten en installateurs<br />
de mogelijkheden op het gebied<br />
van audio en video kunnen zien en ondergaan.<br />
Zo bevat de honderd vierkan-<br />
te meter grote showroom een hypermoderne<br />
professionele huisbioscoop<br />
met een uitgebalanceerde projectie en<br />
geluidsinstallatie. Er is mirror vision,<br />
een groot plasmascherm dat verandert<br />
in een spiegelwand zodra de tv is uitgeschakeld.<br />
Van Unen toont nog een<br />
reeks andere slimme oplossingen op<br />
het gebied van domotica, de woninglogistiek<br />
waarin allerlei functies zoals<br />
verlichting, geluid en beveiliging kunnen<br />
worden samengebracht. Het gaat<br />
door<br />
Gerrit van den Hoven<br />
illustraties<br />
Eric Kant / Centric<br />
Design Group<br />
79
“Ik ben nu minder afhankelijk<br />
en dat bevalt me beter.”<br />
echter om de beleving en niet om de<br />
techniek. Een goed domoticasysteem<br />
valt nauwelijks op doordat het precies<br />
doet wat de gebruiker wil dat het doet.<br />
Het valt pas op als dit niet het geval is<br />
en de gebruiker zich gaat ergeren aan<br />
dingen die niet goed werken.<br />
quote 500<br />
Meer en meer maken we thuis theater.<br />
Bioscoopruimtes die wisselbare themapanelen<br />
hebben zodat de ruimte kan<br />
worden aangepast aan de gelegenheid<br />
of aan de stijl van het gebouw waar ze<br />
geplaatst worden. Ook het werken met<br />
beeld, geluid en special effects, gekoppeld<br />
aan tijdcodes, maken van een normale<br />
bioscoopzaal iets unieks.<br />
In zijn eigen woning aan de rand van<br />
Krimpen aan de IJssel is Van Unen<br />
nog bezig om allerlei moderne snufjes<br />
aan te brengen. Buiten in de harde<br />
wind klappert nog een ouderwets zonnescherm.<br />
“Maar dat gaat binnenkort<br />
weg”, zegt Van Unen. Er komt een modern<br />
exemplaar dat centraal kan worden<br />
bediend.<br />
Domotica is een groeimarkt en nu nog<br />
voorbehouden aan kapitaalkrachtige<br />
particulieren of bedrijven. De systemen<br />
die B & G aanbiedt beginnen al vanaf<br />
enkele duizenden euro’s, maar kunnen<br />
vervolgens aardig oplopen. “Het is<br />
afhankelijk van wat de klant wil”, zegt<br />
Van Unen. “Ik begin met praten om er<br />
achter te komen waaraan behoefte is<br />
en welk budget beschikbaar is. Daarna<br />
maak ik een praatplan waarin alle wensen<br />
optimaal zijn ingevuld.”<br />
Van Unen benadrukt dat hij voor nagenoeg<br />
ieder budget een domotica-oplossing<br />
kan bieden, al zitten zijn klanten<br />
nu nog vooral onder de rijken. Van<br />
Unen maakte bijvoorbeeld installaties<br />
voor de woningen van topkok Herman<br />
den Blijker en Connie en Hans Breukhoven,<br />
oprichter van Free Record Shop.<br />
Hij werkt momenteel aan een audiosysteem<br />
voor een zestien kamers tellend<br />
kasteel in Frankrijk. En in Istanbul<br />
voorziet hij een penthouse van een<br />
in Rotterdam wonende Turkse klant<br />
van een centraal gestuurde installatie.<br />
“Ja, er staan nogal wat klanten van me<br />
in de top 500 van Quote”, knikt hij.<br />
Van Unen heeft momenteel een klein<br />
team van specialisten in vaste dienst<br />
en werkt samen met architecten en<br />
projectontwikkelaars. Hij biedt een<br />
volledig pakket aan ‘voor alles waar<br />
een stekker aanzit’. Van adviezen voor<br />
een relatief simpele geluidsinstallatie<br />
tot een centraal aangestuurde huisinstallatie<br />
met huisbioscoop waarin<br />
beveiliging en energiebesparing zijn<br />
geïntegreerd.<br />
avontuur<br />
Van Unen zag al vroeg de commerciële<br />
mogelijkheden om audio- en<br />
video-installaties in te passen in een<br />
huiselijk concept van gemak en com-<br />
80
edrijfsprofiel<br />
fort. In 2001 ging hij in zee met de bekende<br />
ontwerper Jan des Bouvrie. Des<br />
Bouvrie verbouwde in Schiedam twee<br />
monumentale panden tot Het Arsenaal,<br />
een flitsende designwinkel waar<br />
een groot aantal zaken op het gebied<br />
van lifestyle bij elkaar zat. Van Unen<br />
probeerde daar de nieuwste snufjes op<br />
het gebied van hifi te verkopen, maar<br />
het werd een flop. Misschien was het<br />
te vroeg voor een allesomvattend lifestyle-concept,<br />
maar volgens Van Unen<br />
deugde het idee vanaf het begin al niet.<br />
“Er kwamen nauwelijks klanten”, zegt<br />
hij. “Van alles hebben we geprobeerd.<br />
We hebben er heel veel geld in gestoken,<br />
activiteiten georganiseerd, maar<br />
na een jaar was het over.”<br />
Zoveel geld had het avontuur opgeslokt,<br />
dat Van Unens andere hifiwinkels<br />
in de Randstad eronder gingen<br />
lijden. Nadat de wonden waren gelikt,<br />
kwam de vraag hoe verder te gaan.<br />
Voor Gwen en Ben van Unen was het<br />
duidelijk dat de toekomst lag in de wereld<br />
van audio en video. “Het is waar ik<br />
goed in ben. Ik heb in die wereld goede<br />
contacten.”<br />
Al snel volgde het idee om zich in het<br />
hogere marktsegment te begeven. De<br />
ontwikkelingen op het gebied van surroundsystemen,<br />
home cinema en inbouwinstallaties<br />
gaan razendsnel en<br />
veel mensen hebben geen tijd of zin om<br />
zich in een winkel te gaan verdiepen in<br />
wat er te koop is. Voor Van Unen was<br />
snel duidelijk dat er mogelijkheden lagen<br />
in advisering en uitvoering van op<br />
maat gemaakte audiosystemen. “Mensen<br />
willen comfort. Het moet zo uitgebreid<br />
mogelijk, maar vooral simpel te<br />
bedienen zijn.”<br />
in de breedte<br />
Met hulp van een financier begonnen<br />
Gwen en Ben hun B & G audio-video<br />
solutions. Ze bewegen zich in een<br />
markt waarin volgens Van Unen nog<br />
voldoende ruimte is. “Er zijn wel meer<br />
aanbieders, maar de markt is groot genoeg<br />
en iedereen heeft zijn eigen specialisme.”<br />
Van Unen zoekt het vooral in de breedte.<br />
Hij richt zich op de markt van woningen,<br />
maar ook bedrijven kunnen<br />
bij hem terecht. Zo levert hij schermen<br />
en systemen waarin grote concerns al<br />
hun winkels kunnen voorzien van centraal<br />
aangestuurde boodschappen, het<br />
zogenaamde narrowcasting.<br />
De apparaten die hij in de systemen<br />
gebruikt, staan van tevoren niet vast.<br />
Van Unen kiest voor apparatuur waar<br />
de kans op uitval het kleinst is en waar<br />
hij achter staat. Een plasmascherm<br />
van Pioneer, luidsprekers van Bowers<br />
& Wilkins, maar als de klant andere<br />
toestellen wil gebruiken is dat geen<br />
probleem. Keep it simple is zijn advies,<br />
klanten willen zo min mogelijk rompslomp.<br />
Dat Van Unen geen winkel meer heeft,<br />
betreurt hij niet. “De concurrentie is<br />
moordend. Grote concerns als Saturn<br />
kunnen soms maanden onder de prijs<br />
werken om de concurrentie uit te schakelen.<br />
Er zit ook zoveel rompslomp<br />
vast aan een winkel. Een showroom is<br />
een totaal ander concept en is alleen<br />
op afspraak open. Ik ben nu minder afhankelijk<br />
en dat bevalt me beter.” .<br />
webcode > B&G<br />
81
Geluidskunstenaar en stylist over de<br />
schoonheid<br />
Kleding Tom Sebastian: Piet Thielen<br />
NAAM Tom Sebastian<br />
BEROEP beautystylist<br />
AMBITIE de wereld nog mooier maken<br />
82
interview<br />
van geluid<br />
NAAM Ken Ishiwata<br />
BEROEP brand ambassador<br />
AMBITIE perfecte weergave van geluid<br />
83
interview<br />
De een sleutelt aan een zo perfect mogelijk<br />
geluid, de ander hecht aan schoonheid. Beiden zijn ze<br />
muziekliefhebber. Maar dat stylist Tom Sebastian zweert bij het geluid<br />
van zijn iPod is Ken Ishiwata een bescheiden doorn in het oog. In het Europese<br />
hoofdkantoor van Marantz demonstreert hij hoe het ook anders kan.<br />
door<br />
Paul Geerts<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
Because music matters. Het is de veelzeggende<br />
slogan van Marantz, een<br />
bedrijf dat sinds 1952 hoogwaardige<br />
geluidsapparatuur op de markt brengt.<br />
Het merk is gestoeld op de liefde voor<br />
muziek, benadrukt Ken Ishiwata in<br />
het eigentijdse kantoor op een bedrijventerrein<br />
in Eindhoven. “En dat is<br />
nog steeds het uitgangspunt.”<br />
Dat spreekt. De woorden die over zijn<br />
lippen rollen zijn die van een gepassioneerd<br />
muziekliefhebber. Muziek is<br />
emotie. Dus vertelt hij met evenveel<br />
liefde over de muziek van René Froger<br />
als over de klanken die het Koninklijk<br />
Concertgebouworkest voortbrengt.<br />
Zijn enthousiasme heeft iets charmants,<br />
want al woont hij veertig jaar in<br />
Europa, Ishiwata is en blijft een Japanner.<br />
Eén die houdt van een optimale<br />
geluidsweergave en daaraan zijn carrière<br />
opgehangen heeft. Uit volle overtuiging.<br />
“Ik hou van dit werk omdat je<br />
kunt doordringen tot in het hart van<br />
de mensen.”<br />
Perfectie<br />
Met hetzelfde enthousiasme dat Ishiwata<br />
aan de dag legt, benadert stylist<br />
Tom Sebastian zijn eigen vak. Ook hij<br />
hangt aan perfectie. Dat spreekt ook<br />
uit beider uiterlijk. Allebei dragen ze<br />
hun haar in een staart. En hun kledingkeus<br />
is opvallend, alsof ze lak hebben<br />
aan heersende opvattingen. Het<br />
is ook het uiterlijk dat hun creativiteit<br />
weerspiegelt, hun passie en eigengereidheid.<br />
Eigenlijk hebben ze wel iets<br />
van elkaar weg.<br />
Bij hun eerste ontmoeting vinden de<br />
twee elkaar dan ook moeiteloos. Ishiwata<br />
ontvangt Sebastian als een oude<br />
bekende. Van meet af aan is hun gesprek<br />
geanimeerd. En dan is er nog de<br />
wederzijdse liefde voor muziek, een gezamenlijke<br />
voorkeur waarover ze niet<br />
raken uitgesproken. Over de voorkeur<br />
van Sebastian voor zangeressen. En<br />
over de ontmoeting van Ishiwata met<br />
Tom Jones die dermate tegenviel dat<br />
hij sindsdien nooit meer naar de muziek<br />
van de Britse bariton geluisterd<br />
heeft.<br />
Maar waar Ishiwata hecht aan een<br />
bijna perfecte geluidsweergave, heeft<br />
Sebastian altijd gekozen voor geluidssystemen<br />
die het beste bij hem passen.<br />
Het is voor hem de muziek die telt,<br />
meer dan de kwaliteit van het geluid.<br />
Als Ishiwata begint over de introductie<br />
van de walkman door Sony in 1979,<br />
veert de stylist op. “Dat was helemaal<br />
mijn ding. Ik was een jaar of elf toen<br />
ik trots met mijn geleende walkman<br />
op in de trein zat terwijl mijn vrienden<br />
zich goedkope kopieën konden veroorloven.”<br />
Ishiwata hoort het lachend aan.<br />
Hij bestempelt de lancering als een bescheiden<br />
revolutie, omdat het apparaat<br />
mensen voor het eerst in staat stelde<br />
zelfgekozen muziek overal mee naar<br />
toe te nemen. En dat daaraan behoefte<br />
is, daarvan is Sebastian het levende<br />
bewijs.<br />
Voorkeuren<br />
De stylist zweert inmiddels bij zijn<br />
iPod. Voor de weergave van zijn favoriete<br />
muziek heeft hij een portable<br />
SoundDock van Bose aangeschaft, een<br />
minimalistisch vormgegeven apparaat<br />
dat aansluit bij de inrichting van zijn<br />
woning. Ishiwata luistert aandachtig.<br />
“Jij hebt een voorkeur, daarom heb je<br />
84
Tom Sebastian<br />
Hij heeft een naam als in een sprookje. En ook de wapperende<br />
manen, uitgegroeid tot zijn handelsmerk, dragen<br />
bij aan het beeld van de prins op het witte paard.<br />
Tom Sebastian (40) heeft iets met schoonheid. Hij start<br />
zijn carrière met een klassieke balletopleiding aan het<br />
Koninklijk Conservatorium in Den Haag, maar een langdurige<br />
blessure gooit roet in het eten.<br />
De kracht van make-up of hoe make-up mensen kan laten<br />
stralen. Dankzij een fascinatie voor beauty, haar en<br />
mode belandt Tom Sebastian vervolgens via de Technische<br />
Modevakschool bij Yves Saint Laurent en Nina Ricci.<br />
De grote wereld lonkt, dus begint hij in 1994 voor zichzelf.<br />
Sebastian vertrekt naar Amerika, waar hij emplooi<br />
vindt bij een aantal grote modehuizen, maar ook werkt<br />
voor toonaangevende tijdschriften als Harpers Bazaar<br />
en Vogue. Met die ervaring op zak verovert hij stormenderhand<br />
Nederland. Als huisvriend en zakenpartner van<br />
Patricia Paay groeit Sebastian uit tot bekende Nederlander.<br />
De samenwerking strandt in 2005, waarna hij moeiteloos<br />
zijn eigen weg gaat. Door zijn jarenlange ervaring<br />
weet Sebastian inmiddels dat schoonheid meer is dan<br />
alleen uiterlijk. Innerlijk en uiterlijk moeten in balans<br />
zijn. Het is onder meer deze boodschap die Sebastian<br />
uitdraagt in zijn workshops. Sinds 2005 werkt hij samen<br />
met ProSet aan zijn eigen lijn haarstylingproducten die<br />
onder de naam Tom op de markt verschijnt.<br />
> Ken Ishiwata<br />
Ken Ishiwata (61) is een opvallende verschijning. Met zijn<br />
paarse colbert en de nonchalant gedrapeerde sjaal voldoet<br />
hij nauwelijks aan het clichématige beeld dat veel<br />
Europeanen van Japanners hebben. Een rebel noemt<br />
hij zichzelf. En inderdaad niet typisch Japans. Omdat hij<br />
technisch goed onderbouwd is én ook de Engelse taal<br />
beheerst, zendt elektronicaproducent Pioneer hem in<br />
1968 uit naar Europa. Daar belandt Ishiwata in een cultuur<br />
die hem beter ligt, al moet hij bij zijn eerste kennismaking<br />
met ons land wel wennen aan de directheid<br />
van de Nederlanders. Begin jaren tachtig maakt hij de<br />
overstap naar Marantz, het bedrijf dat in 1952 is opgezet<br />
door de Amerikaanse muziekliefhebber Saul B. Marantz.<br />
Omdat het bedrijf van 1980 tot 2001 in handen is<br />
van Philips, huist het hoofdkantoor van Marantz nog altijd<br />
in Eindhoven. Inmiddels is het merk onderdeel van<br />
de D&M Holding dat ook eigenaar is van merken als<br />
DENON, Boston Acoustics, Escient, Snell en McIntosh.<br />
Ishiwata die onder de rook van Antwerpen woont, is bij<br />
Marantz Europe verantwoordelijk voor de marketing.<br />
Daarnaast houdt hij zich bezig met het ontwikkelen van<br />
nieuwe componenten en het opwaarderen van bestaande<br />
systemen. Apparaten die door Ishiwata onder handen<br />
genomen zijn, dragen zijn signatuur. Dit betekent dat de<br />
hoogst haalbare geluidskwaliteit binnen de prijsklasse<br />
gegarandeerd is. De Japanner is ook een begenadigd<br />
modefotograaf, klassiek geschoold violist en natuurlijk<br />
muziekliefhebber.<br />
85
“We proberen allebei om met zo min mogelijk<br />
middelen het beste resultaat te behalen.”<br />
bepaalde keuzes gemaakt. Ik zal iemands<br />
voorkeuren nooit bekritiseren.<br />
Maar wij houden allebei van mooie<br />
dingen. Van mooie vrouwen bijvoorbeeld.”<br />
Sebastian kijkt schalks opzij.<br />
“Ik hou ervan om vrouwen te zien,<br />
maar ik hoef er niet mee samen te wonen”,<br />
zegt hij lachend.<br />
Mooie dingen dus. Terug naar een veiliger<br />
onderwerp. “Ik ben geïnteresseerd<br />
geraakt in hifi toen ik me ging verdiepen<br />
in de oude meesterviolisten”, aldus<br />
Ishiwata. Omdat ik geen dure set kon<br />
betalen, ben ik zelf iets gaan bouwen.<br />
Het geluid dat uit de koptelefoon van<br />
een iPod komt, noemen ze stereo. Dat<br />
is onzin. Stereo is driedimensionaal.<br />
Als ik door de ruimte loop hoor je waar<br />
mijn stem vandaan komt omdat je het<br />
geluid met beide oren opvangt. Dat effect<br />
kun je met een koptelefoon nooit<br />
bereiken.”<br />
Maar wel met een goede geluidsinstallatie.<br />
Om dat te bewijzen neemt Ishiwata<br />
Sebastian mee naar de luisterruimte<br />
in de kelder van het gebouw. De<br />
panelen die schijnbaar lukraak tegen<br />
het plafond en de wanden bevestigd<br />
zijn, garanderen een optimaal geluid.<br />
De installatie bestaat uit een voorversterker<br />
(SC-7S2), een eindversterker<br />
(MA-9S2), een super audio cd-speler<br />
(SA-7S1), een draaitafel (TT-15S1) en<br />
twee speakers van Mordaunt Short.<br />
“Dat is alles wat nodig is. Het geluid<br />
moet niet uit de speakers komen, het<br />
moet de ruimte vullen.”<br />
Nog geen minuut later galmen klassieke<br />
klanken door de ruimte, een<br />
opname die is gemaakt in het Concertgebouw.<br />
De percussie enigszins op de<br />
achtergrond, de violen vooraan en de<br />
blazers daar weer achter: het geluid<br />
lijkt overal vandaan te komen. Ishiwata<br />
kijkt goedkeurend om zich heen.<br />
“Dit dynamische geluid kun je alleen<br />
reproduceren als de opnames goed zijn<br />
gemaakt”, verduidelijkt hij.<br />
Ambiance<br />
In zo’n concerthal wil dat nog wel lukken,<br />
maar hoe krijg je de juiste ambiance<br />
in een bescheiden studioruimte?<br />
Ishiwata trekt een unieke opname tevoorschijn<br />
van The Braids waarop ook<br />
de woorden van de producer te horen<br />
zijn. Hun vocale versie van Bohemian<br />
Rapsody blijft overeind door een stevige<br />
portie galm. Sebastian geniet.<br />
Maar ook zonder een dergelijke ingreep<br />
hoort hij moeiteloos het geluidsverschil.<br />
Om dat nog eens extra te<br />
bewijzen wordt zijn iPod in het docking<br />
station (IS201) geplaatst dat met de<br />
installatie verbonden is. Het soulgeluid<br />
van de Braxtons vult de ruimte,<br />
gevolgd door de imponerende stem<br />
van Patti Labelle. De stylist kruipt in<br />
de klanken. “Normaal hoor je alleen<br />
muziek, nu hoor ik de gelaagdheid.”<br />
Het verrast hem. “Dit is interessanter<br />
dan ik dacht.” Hij trekt een parallel<br />
met zijn eigen werk. “We proberen allebei<br />
iets compleet te maken, om met<br />
zo min mogelijk middelen het beste<br />
resultaat te behalen.” En daarin lijkt<br />
Ishiwata geslaagd. .<br />
www.marantz.com | www.tomsebastian.nl<br />
86
Het comfort van totale controle over entertainment en<br />
media apparatuur in het hele huis...<br />
- COMFORT - BEVEILIGING - FLEXIBILITEIT - MULTIROOM AUDIO -<br />
TransTec bv • Brugwachter 19 • 3034 KD Rotterdam<br />
t 010 4147055 • f 010 4113580 • transtec@transtec.nl • www.transtec.nl
2<br />
> 2 meter op de radio<br />
Wie Jan Douwe Kroeske<br />
Bekend van 2 Meter Sessies<br />
Verlanglijstje te veel om op te noemen<br />
Het radioprogramma 2 Meter De Lucht In is tegenwoordig<br />
iedere doordeweekse ochtend tussen 9 en 12<br />
te horen op Kink FM. Hierin wordt ‘de betere’ nieuwe<br />
muziek gedraaid, aangevuld met klassiekers en een<br />
greep uit het uitgebreide 2 Meter Sessies archief. Op<br />
donderdagavond van 10 tot 12 wordt het programma<br />
2 Meter Live uitgezonden, waarin ook nieuwe 2 Meter<br />
Sessies te horen zijn.<br />
88
interview<br />
2 Meter<br />
de studio uit<br />
...en dan het theater in<br />
Al 22 jaar is Jan Douwe Kroeske de drijvende<br />
kracht achter de immens populaire 2 Meter Sessies. Lang<br />
geleden ontstonden deze unieke opnames als onderdeel van<br />
zijn radioprogramma 2 Meter de Lucht in. Vanaf februari gaat Kroeske<br />
met het concept het theater in.<br />
Crowded House beet in mei 1987 het spits af. Inmiddels zijn<br />
we ruim veertienhonderd sessies en meer dan tienduizend<br />
tracks verder. Van Foo Fighters tot James Taylor, van Radiohead<br />
tot Tom Jones en van Nirvana tot de Nits. Kroeske<br />
vertelt: “Om dat gigantische archief op een leuke manier te<br />
ontsluiten en het publiek tegelijkertijd een blik te gunnen<br />
in de setting van zo’n sessie, ontstond het idee om een theatertour<br />
te starten waarin een echte opname wordt gecombineerd<br />
met anekdotes, verhalen en beeldmateriaal uit 22<br />
jaar 2 Meter-historie. Hét ingrediënt van deze theatertour is<br />
eigenlijk de complete achtergrond van zo’n sessie. Je ziet de<br />
band dus ook opbouwen en communiceren met de technicus.<br />
Tijdens de soundcheck is het pauze voor het publiek en<br />
gaat iedereen de zaal uit. Dat is ook relaxter voor de band.<br />
Het gaat uiteindelijk ook om een zo goed mogelijke geluidskwaliteit.”<br />
Die geluidskwaliteit is altijd een sterk punt geweest van de<br />
2 Meter Sessies. Dat blijkt ook uit de populariteit van de 2<br />
Meter-verzamelaars die in de loop der jaren zijn uitgebracht.<br />
Die vonden niet alleen hun weg naar muziekliefhebbers,<br />
maar ook verkopers en bezitters van fraaie geluidsinstallaties<br />
kennen ze. Kroeske: “Zonder de hulp van de NOBtechnici<br />
was dit nooit gelukt. Geluidstechniek voor de radio<br />
is totaal anders dan voor een studio of concertzaal. Hoe je<br />
het ook wendt of keert, je moet rekening houden met een<br />
forse compressie van het geluid om te compenseren voor de<br />
beperkte bandbreedte van FM. Daar wordt al jaren de Optimod<br />
voor gebruikt (een compressor die de dynamiek van<br />
het geluid sterk vermindert, waardoor de luisteraar toch een<br />
vol geluid hoort, red.). Die moet er bij mij altijd het eerste uit.<br />
Zo’n ding is echt niet best voor de geluidskwaliteit. In plaats<br />
daarvan gebruiken we compressoren van Neve die oorspronkelijk<br />
voor de studio zijn ontwikkeld. Daarmee slaagden die<br />
NOB-mannen erin om een geluid te creëren waar zowel de<br />
zendinstallatie als ik mee konden leven. Echt geweldig!”<br />
interactie met de zaal<br />
De opnames die tijdens de theatertour worden gemaakt zullen<br />
overigens niet op cd verschijnen. “Daar is het in het verleden<br />
ook nooit om gegaan. We wilden gewoon toffe radio<br />
maken, en nu dus een interessante belevenis voor het publiek.<br />
We gaan on the spot inzichtelijk maken wat er allemaal<br />
bij zo’n sessie komt kijken. Het gaat om de interactie met de<br />
zaal. Dat we het nu echt live doen is overigens wel nieuw<br />
voor iedereen. Op de radio zenden we nooit rechtstreeks<br />
uit, dus is er gelegenheid om te corrigeren wat nodig is, of<br />
om te besluiten bepaalde tracks niet uit te zenden. Dat kan<br />
nu niet. De meeste bands spelen voor een opname toch het<br />
liefst zonder publiek. We steken onze nek er behoorlijk mee<br />
uit, maar we hebben er ook enorm veel zin in.”<br />
In totaal worden er dertien ‘try-outs’ gedaan. Of het daarbij<br />
blijft hangt natuurlijk ook af van het succes. Als het aan<br />
Jan Douwe Kroeske ligt, dan wist hij het wel: “We doen dit<br />
omdat we hopen dat het verhaal nog niet klaar is. Dat het<br />
publiek ons trouw blijft. Daarom hopen we natuurlijk dat er<br />
meer afleveringen van deze theatertour komen.” Met 22 jaar<br />
ervaring lijkt niets hem in de weg te staan. .<br />
In de volgende editie van Hifidelity doen we verslag van een<br />
avond uit deze theatertournee.<br />
Door<br />
Max Delissen<br />
Fotografie<br />
Loe Beerens<br />
webcode > jandouwe<br />
89
spotlight<br />
2 meter, driedubbel<br />
2 meter sessies<br />
webcode > jandouwe<br />
Jan Douwe Kroeske heeft met zijn 2 meter sessies een enorm<br />
archief live-opnames weten op te bouwen. Ruim 1400 sessies zijn er inmiddels door<br />
hem opgenomen: de meeste daarvan liggen echter nog ongebruikt in het archief<br />
van Jan Douwe. Maar niet getreurd: binnenkort zal er een nieuwe driedubbelaar verschijnen met unieke<br />
registraties van onder andere Gabriel Rios, Gus Black, David Crosby, 16 Horsepower en uiteraard John Hiatt.<br />
Het definitieve artwork en de verschijningsdatum zijn nog onbekend. Er gaan<br />
zelfs geruchten over een vinylversie. Jammer genoeg kon niemand dit bij het<br />
ter perse gaan van deze Hifidelity bevestigen. We wachten in spanning af.<br />
90
Porcupine Tree<br />
Mensen moeten luisteren<br />
Naam Steven Wilson<br />
Nationaliteit Engels<br />
Beroep muzikale duizendpoot<br />
92
interview<br />
De progressieve Engelse rockband Porcupine<br />
Tree is sinds de oprichting in 1987 uitgegroeid van een eenpersoons<br />
undergroundproject tot een volwaardige band die volle zalen trekt.<br />
Afgelopen jaar was de groep zelfs headliner op de openingsdag van Pinkpop.<br />
Porcupine Tree komt graag in Nederland, vandaar ook dat bandleider en frontman Steven<br />
Wilson met zijn band in de Tilburgse poptempel 013 is neergestreken om een nieuwe live-dvd op te<br />
nemen. Een mooie gelegenheid om tussen de optredens door eens met hem te gaan praten.<br />
Daags na de eerste opnameavond in<br />
013 oogt Steven Wilson (1967) alert,<br />
maar ontspannen. De zanger/gitarist<br />
van Porcupine Tree neemt alle tijd<br />
voor het gesprek met Hifidelity. Na wat<br />
koetjes en kalfjes over Nederlandse<br />
muziek - hij is een fanatiek platenverzamelaar<br />
en blijkt diverse albums van<br />
Alquin en Supersister in huis te hebben<br />
- legt hij uit waarom voor Tilburg<br />
werd gekozen als opnamelocatie. “De<br />
zaal en de faciliteiten zijn erg goed en<br />
er is een lekker breed podium waar we<br />
drie projectieschermen boven kunnen<br />
hangen. Bovendien kun je een zaal van<br />
deze grootte gemakkelijk twee avonden<br />
na elkaar uitverkopen. Dat ziet er<br />
op de dvd beter uit. Het Nederlandse<br />
publiek is ook fijn om voor te spelen.<br />
Niet zo uitbundig als in Spanje of Portugal,<br />
waar ze de zaal zowat afbreken,<br />
maar hier wordt beter geluisterd. Ik<br />
merkte dat het publiek het gisteren<br />
erg naar zijn zin had, maar vanavond<br />
wordt het nog beter. Dat komt omdat<br />
de druk van een opname een vreemd<br />
effect heeft op muzikanten. Songs die<br />
je al jaren samen speelt en die je noot<br />
voor noot kent, gaan op een stomme<br />
manier de mist in als het ‘voor het nageslacht’<br />
is. Het publiek heeft daar overigens<br />
niet zoveel van gemerkt, maar<br />
voor ons was het soms wel jammer.<br />
Maar goed, vanavond doen we een<br />
aantal nummers gewoon opnieuw.”<br />
Steven Wilson besteedt veel aandacht<br />
aan de geluidskwaliteit van zijn projecten.<br />
Over het gros van de moderne<br />
producties is hij niet erg te spreken:<br />
“Porcupine Tree mix ik altijd net iets<br />
luider, want hoe je het ook bekijkt,<br />
een opname die enigszins is gecomprimeerd<br />
klinkt nou eenmaal opwindender.<br />
Maar sommige muziek profiteert<br />
daar meer van dan andere. En je kunt<br />
er in doorschieten. Neem de nieuwe<br />
van Metallica. Ik snap het wel: ze<br />
wilden hem vetter laten klinken dan<br />
alle andere bands, maar de luisteraar<br />
houdt het niet vol om meer dan zestig<br />
minuten naar zo’n dwingend geluid te<br />
luisteren. Al na een kwartiertje gaat<br />
het vervelen en dan ga je zappen. Ik<br />
vind trouwens ook dat veel albums te<br />
lang zijn. Dat je tachtig minuten ter<br />
beschikking hebt, wil niet zeggen dat<br />
je ze ook moet vullen. In de jaren ‘70<br />
waren de albums lekker kort. Veertig<br />
minuten met een natuurlijke pauze<br />
halverwege. En in die tijd werd er nog<br />
nauwelijks compressie toegepast, dus<br />
klonk alles ook veel natuurlijker.”<br />
jukeboxmentaliteit<br />
“Toen had je ook nog van die mooie conceptalbums.<br />
Dat schijnt tegenwoordig<br />
niet meer te mogen. Ik wind me soms<br />
enorm op over de downloadcultuur en<br />
de jukeboxmentaliteit. Mensen hebben<br />
geen albums meer, maar playlists.<br />
Iedereen stelt als het ware zijn eigen<br />
‘mixtape’ samen. Daar is op zich niks<br />
mis mee, maar het is niet waar ik destijds<br />
voor gevallen ben. Ik werd juist gegrepen<br />
door bands die een compleet en<br />
door<br />
Max Delissen en<br />
Marc Brekelmans<br />
fotografie<br />
Jiri Büller<br />
93
Verplicht luistervoer<br />
Wat we volgens<br />
Steven Wilson<br />
beslist moeten<br />
gaan beluisteren<br />
locatie: 013, Tilburg<br />
Opeth: als je van grunt houdt. Zij hebben ‘het album’<br />
echt tot kunstvorm verheven.<br />
Radiohead: misschien een voor de hand liggende keuze,<br />
maar toch...<br />
The Mars Volta<br />
Tool<br />
Pure Reason Revolution: ons voorprogramma tijdens<br />
de rest van de tournee. Een mix van jaren ‘70 rock en<br />
elektronica, erg lekker.<br />
Oceansize: ook zo’n bandje dat oude en nieuwe invloeden<br />
naadloos weet te mengen<br />
Edward Ka-Spel: heb ik net pas ontdekt, vervreemdend<br />
en interessant.<br />
94
interview<br />
afgerond muzikaal verhaal vertellen,<br />
zoals King Crimson, Frank Zappa of<br />
Pink Floyd. Hoewel het in het vliegtuig<br />
of tijdens het joggen best een fijn ding<br />
is, ben ik dus geen fan van de iPod. Wat<br />
me ergert is dat 95 procent van de hedendaagse<br />
muziek in lage resolutie op<br />
een iPod beluisterd wordt. People don’t<br />
realise the shit they are listening to... Bovendien<br />
versterkt de iPod de jukeboxmentaliteit.<br />
Ik ken jonge mensen die<br />
zeggen dat ze fan zijn van Led Zeppelin.<br />
Als je dan doorvraagt blijkt dat ze<br />
Stairway to Heaven en Whole Lotta Love<br />
in hun playlist hebben staan. Maar een<br />
favoriet album kunnen ze niet noemen<br />
en de bandleden kennen ze ook niet.<br />
Dan ben je geen fan. Porcupine Tree<br />
staat - net als mijn andere projecten<br />
- overigens niet toe dat individuele<br />
tracks kunnen worden gedownload.<br />
Het hele album of niks dus. En over illegale<br />
downloads maak ik me ook niet<br />
druk. Kids die dat doen waren waarschijnlijk<br />
toch niet van plan om mijn<br />
muziek te kopen, dus ze gaan hun gang<br />
maar. Het geld kan ik missen, en misschien<br />
gaan ze daardoor uiteindelijk<br />
wel naar goede muziek luisteren.”<br />
Muziek luisteren<br />
“Mijn leven is behoorlijk hectisch,<br />
dus erg veel tijd om er rustig voor te<br />
gaan zitten heb ik helaas niet. Ik heb<br />
een prachtige set met Monitor Audioluidsprekers<br />
staan, maar in de praktijk<br />
luister ik meer in de auto dan thuis.<br />
Bovendien maak ik nóg liever nieuwe<br />
muziek. Dat is ook de reden dat ik met<br />
meerdere projecten tegelijkertijd bezig<br />
ben. Ik hou van zoveel soorten muziek<br />
dat ik die niet allemaal met één band<br />
kan maken. Neem de vrij extreme dronemuziek<br />
die ik met Bass Communion<br />
maak, met tracks van zestig minuten<br />
waarin ik allerlei samples manipuleer.<br />
Als ik dat met Porcupine Tree zou gaan<br />
doen, lopen de fans hard weg [Wilson<br />
lacht]. Ik heb meerdere artistieke uitlaatkleppen<br />
nodig. Ik ben trouwens<br />
dol op ontmoetingen met andere mu-<br />
“People don’t realise the shit<br />
they are listening to...”<br />
zikanten. Te lang met dezelfde groep<br />
mensen werken beperkt je. Kijk maar<br />
naar AC/DC. Die maken al dertig jaar<br />
hetzelfde album. Een tof album, maar<br />
toch. Juist als professioneel muzikant<br />
krijg je de kans om met muzikanten uit<br />
allerlei landen te werken. Doe dat dan<br />
ook!<br />
Het beste voorbeeld daarvan is mijn<br />
project Blackfield. In Tel Aviv ontmoette<br />
ik Aviv Geffen, een zeer getalenteerde<br />
songschrijver. Zijn Engels is niet<br />
erg goed en hij is geen briljante zanger,<br />
maar zijn songs zijn echt ijzersterk.<br />
Een prachtige gelegenheid om samen<br />
iets te gaan doen. En Israël heeft me<br />
verrast. Ik heb er nu zelfs een appartement.<br />
Ze zijn daar helemaal gek: elke<br />
dag feesten tot diep in de nacht. Misschien<br />
komt het door hun geschiedenis<br />
vol conflicten, want ze leven hun leven<br />
ten volle. En ze zeggen precies wat ze<br />
denken. Dat heeft mij, als gereserveerde<br />
Engelsman, echt veranderd. Ik heb<br />
daar een kant van mezelf leren kennen<br />
waarvan ik niet wist dat ik hem had. Ik<br />
ben er een beter mens geworden, denk<br />
ik. Mijn zelfvertrouwen is mede daardoor<br />
gegroeid. Vroeger stond ik tijdens<br />
een optreden twee uur naar mijn schoenen<br />
te kijken. Nu durf ik met de zaal te<br />
communiceren. Natuurlijk speelt tien<br />
jaar podiumervaring daar ook in mee,<br />
maar ik ben ervan overtuigd dat mijn<br />
tijd in Israël een positieve bijdrage<br />
heeft geleverd.”<br />
vinyl<br />
Tijdens de huidige show maakt Porcupine<br />
Tree veelvuldig gebruik van<br />
videobeelden waarin jonge mensen<br />
en pillen centraal staan. Wilson: “Dat<br />
komt omdat ik gefascineerd ben door<br />
de drugscultuur. Ik gebruik zelf weliswaar<br />
niets, maar net zoals mensen<br />
hun fantasie kunnen loslaten op het<br />
begrip ‘outer space’ heb ik zo mijn gedachten<br />
bij drugsgebruik. Daar komt<br />
nog bij dat ik niet lang geleden ontdekte<br />
dat veel kinderen tegenwoordig<br />
al op hun vierde of vijfde - op recept!<br />
- aan de pillen zitten. Dat was in mijn<br />
tijd echt niet zo. Woorden als ‘bipolair’<br />
en ‘ADHD’ hoorde je toen ook nooit. Ik<br />
vraag me af of ouders van nu problemen<br />
in hun gezin niet teveel afschuiven,<br />
terwijl het gedrag van hun kinderen<br />
gewoon wordt veroorzaakt door<br />
een enorm gebrek aan aandacht. Als ik<br />
vroeger te lang voor de tv zat stuurden<br />
mijn ouders me naar mijn kamer om<br />
iets anders te gaan doen.<br />
Kinderen van nu leven in een wereld<br />
die gedomineerd wordt door computers<br />
en sms, dus ze leren ook niet meer om<br />
normaal te communiceren. Je hoeft<br />
geen genie te zijn om dat probleem te<br />
herkennen. Jonge mensen ontwikkelen<br />
geen vocabulaire meer, goed lezen<br />
leren ze zelfs niet meer. En dat zie je<br />
weer terug bij jonge bands. Muzikaal<br />
klopt het wel wat ze maken, maar de<br />
teksten zijn zo generiek. De ‘poëzie der<br />
melancholie’ noem ik dat. ‘De maan boven<br />
het kerkhof en meer van dat soort<br />
clichés. Ik hoop dat mensen horen dat<br />
ik wél veel aandacht aan mijn teksten<br />
besteed. Daarom druk ik ze ook zo<br />
klein af in de cd-boekjes. Mensen moeten<br />
luisteren. Ik zorg er dan ook voor<br />
dat mijn teksten altijd te horen zijn in<br />
de mix. En als mensen de teksten toch<br />
willen kunnen lezen, dan moeten ze<br />
de langspeelplaat maar kopen. Ik hou<br />
van de klank van lp’s, dus ik breng<br />
al mijn releases ook op vinyl uit.” .<br />
webcode > porcupinetree<br />
95
eroep & hobby<br />
Mark Favela (1968), alias<br />
tattoo-kunstenaar Hollywood Mark, groeit op in een niet al te beste<br />
buurt in East Los Angeles. Dankzij een ambitieuze creatieve geest belandt hij op een<br />
kunstacademie in Hollywood. Na de opleiding begint hij met tatoeëren. De liefde brengt hem<br />
vervolgens naar Nederland, waar hij gaat samenwerken met grootmeester Henk Schiffmacher.<br />
door<br />
Timo Schuurbiers<br />
foto<br />
Jiri Büller<br />
Je houdt er ook nog een serieuze<br />
muziekhobby op na. Hoe is dat ooit<br />
begonnen?<br />
“Mijn ouders hebben elkaar ontmoet<br />
in een latin-nachtclub in East LA. Daar<br />
traden grootheden op als Tito Puente<br />
en Willy Bobo. Die muziek werd thuis<br />
gedraaid. Daarnaast ben ik erg beïnvloed<br />
door mijn vier oudere broers<br />
en twee zussen. De ene broer draaide<br />
sounds uit de 50’s, 60’s en 70’s. Vooral<br />
The Temptations kan ik me nog goed<br />
herinneren. Een andere broer was meer<br />
into fusion en progressieve rock zoals<br />
Jeff Beck en Genesis. Weer een andere<br />
broer bracht me in contact met hardrock<br />
zoals Black Sabbath, Led Zeppelin<br />
en Van Halen. Van een zus hoorde<br />
ik muziek als Adam and The Ants, The<br />
Pretenders en Depeche Mode. Rond<br />
mijn dertiende ontwikkelde ik een ei-<br />
Wat betreft artiesten: Jean Luc Ponty<br />
(speelde met Frank Zappa, red.), die<br />
heeft me enorm geïnspireerd bij mijn<br />
artistieke uitingen, maar ook Vangelis<br />
en Mike Oldfield. All time favourite album?<br />
Blow by Blow van Jeff Beck en Relayer<br />
van Yes. Mijn stagiaire houdt me<br />
verder met zijn iPod goed op de hoogte<br />
van recente muziek, zoals Babyshambles,<br />
Libertines en Dirty Pretty Things.<br />
Kings of Leon is op dit moment favoriet.”<br />
Hoe vaak per week wordt er naar<br />
muziek geluisterd?<br />
“Every single day.”<br />
Ga je weleens naar concerten?<br />
“Gemiddeld één keer per maand. Van<br />
rap tot rock. Ben zelfs een paar keer op<br />
uitnodiging bij het dance-event Sen-<br />
“Mijn mening over iPod docking<br />
stations? Ze zien er vooral erg<br />
goed uit.”<br />
iPod, cd’s, tapes, miniset en speakers<br />
(vloerstaanders).”<br />
Hoe groot is je muziekcollectie?<br />
“Tien dvd’s, tweehonderd cd’s, honderd<br />
elpees. Ik koop niet zo heel veel<br />
geluidsdragers. Ik krijg zo nu en dan<br />
een stapeltje cd’s van iemand die bij<br />
een platenmaatschappij werkt. Zo<br />
heb ik bijvoorbeeld de Flaming Lips<br />
ontdekt. Daar had ik nog nooit van gehoord.<br />
En natuurlijk staat er een hoop<br />
muziek (veel rap) op mijn iPod.”<br />
Probeer kort te omschrijven wat<br />
muziek voor je betekent.<br />
(denkt lang na en kauwt op de laatste<br />
hap van zijn sandwich) “Imagination,<br />
discovery, remembering. Dat is waar het<br />
voor mij voor staat. Het brein wordt<br />
gevoed om vervolgens nieuwe ideeën te<br />
kunnen ontdekken. Muziek beïnvloedt<br />
de manier hoe ik omga met dingen in<br />
het leven. Muziek geeft je de mogelijkheid<br />
tot dagdromen. Het opent je geest.<br />
Zonder muziek is mijn leven saai, al is<br />
het maar omdat ik anders alleen de hele<br />
dag die naald hoor brommen.”<br />
gen muzieksmaak: punkrock. Denk<br />
aan The Dead Kennedys en bands uit<br />
Los Angeles zoals Black Flag en The<br />
Circle Jerks.”<br />
Wie reken je tot je favorieten?<br />
“Als genre seventies-rock. Ik ben steeds<br />
op zoek naar bands die deze specifieke<br />
sound hebben. Ik luisterde jaren naar<br />
de Black Crowes. Maar ook The Verve<br />
en Coldplay behoren tot mijn favorieten.<br />
Dreamy music, daar hou ik van.<br />
sation van ID&T geweest, omdat ik<br />
artwork voor hen heb gedaan. Laatst<br />
nog in HMH geweest tijdens Rock the<br />
Bells, een dope show met alle grootheden<br />
uit de rapscene: NAS, Mos Def, De<br />
La Soul, The Pharcyde.”<br />
Hoe ziet je geluidsinstallatie eruit?<br />
“Thuis: een Apple-computer en een<br />
Philips-versterker met speakers. Weet<br />
niet wat het voor merk speakers is,<br />
maar ze klinken goed! Op het werk:<br />
Zijn er nog (muzikale) wensen voor<br />
de toekomst?<br />
“Een platenspeler en eventueel een<br />
nieuwe versterker voor in de shop. En<br />
wellicht een leuke dock voor de iPod?<br />
Mijn mening over iPod docking stations?<br />
(sarcastisch:) Ze zien er vooral erg<br />
goed uit.” .<br />
Hollywood Mark<br />
Elandsgracht 65 – Amsterdam<br />
www.hollywoodmark.com<br />
96
thuis bij de<br />
tattooist<br />
webcode > hollywoodmark<br />
hollywood mark Tatoeëerde onder andere<br />
Chris Robinson (Black Crowes), Robbie Williams,<br />
Kate Hudson, Fred Durst (Limp Bizkit), Stephen Dorff,<br />
Patrick Kluivert en David Arquette.<br />
97
High Fidelity Discs heeft prachtig<br />
vinyl voor je klaar staan!<br />
Ryan Adams & The Cardinals<br />
Cardinology<br />
Patricia Barber<br />
Verse<br />
Neil Young<br />
Live at Massey Hall<br />
Killers<br />
Day & Age<br />
Keane<br />
Perfect Symmetry<br />
Bloc Party<br />
Intimacy<br />
Various Artists<br />
Best Audiophile Voices<br />
AC/DC<br />
Black Ice<br />
Frank Sinatra<br />
Sings for...Only the Lonely<br />
High Fidelity Discs is al vijf jaar dé specialist voor nieuw vinyl. Wij bieden naast een grote selectie klassiekers ook de leukste moderne<br />
LP’s aan. Daarnaast kunt u bij ons terecht voor allerlei nuttige accessoires voor het onderhoud van uw platenspeler en muziekcollectie.<br />
Uiteraard wordt alles degelijk verpakt verzonden. Bezoek ons op www.hifi discs.nl
Trans-Atlantische<br />
combinatie<br />
KEF en McIntosh<br />
Baden in weelde. Jezelf overgeven aan schandalige<br />
luxe. Decadentie ten top. Extreme hebberigheid. Gelukzalig<br />
muziekgenot. Allemaal gevoelens die in mij opkwamen toen ik aan de<br />
gang ging met de KEF Reference 207/2 luidsprekers en de elektronica van McIntosh.<br />
Merk KEF en McIntosh • Herkomst Engeland en Amerika • Niveau topklasse<br />
99
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
KEF / McIntosh<br />
Als je wat langer bezig bent in de hifi<br />
weet je dat er op tradities gebaseerde<br />
verschillen bestaan in de manier<br />
waarop in diverse landen met muziekweergave<br />
wordt omgegaan. Doordat<br />
de wereld de laatste decennia in rap<br />
tempo kleiner is geworden, nemen die<br />
verschillen echter steeds verder af. Het<br />
is vooral in de hoogste prijsregionen<br />
dat die regionale signatuur is verruild<br />
voor een soort optimaal gemiddelde.<br />
Laat me dat uitleggen. In dit geval gaat<br />
het om een Amerikaans en een Engels<br />
product en dat levert volgens de oude<br />
denkwijze een behoorlijk spannende<br />
combinatie op. Engelse luidsprekers<br />
hebben van oudsher de naam dat ze er<br />
nogal saai uitzien en warm en enigszins<br />
terughoudend klinken. Erg lekker<br />
voor klassieke muziek en akoestische<br />
jazz, maar minder geschikt voor stevige<br />
rock of dance. Amerikaanse elektronica<br />
zit meer aan de andere kant<br />
van het spectrum. Zowel uiterlijk als<br />
klankmatig draait het aan de overkant<br />
van de Atlantische Oceaan om spektakel<br />
en impact. Groter is beter. Zit dat<br />
bij deze set ook zo? Niet dus... Nou ja,<br />
niet helemaal in ieder geval. Maar voor<br />
ik het over de prestaties - en de prijs<br />
- ga hebben, moet ik eerst uitgebreid<br />
ingaan op de ultieme schoonheid van<br />
deze set.<br />
Het oog wil ook wat<br />
Over smaak valt niet te twisten. Die<br />
open deur trap ik op voorhand graag<br />
nog een keer in, want hij vormt de enige<br />
nuance in het volgende betoog. De KEF<br />
Reference 207/2 is een bloedmooie<br />
luidspreker, met een aantal functionele<br />
designkenmerken die hem direct<br />
herkenbaar maken als onbetwist topproduct.<br />
Er is bijna obsessief aandacht<br />
besteed aan details en afwerking. De<br />
glanzend gelakte kast is fors, maar<br />
heeft naar achteren toe een akoestisch<br />
zeer verantwoorde druppelvorm die<br />
hem aanzienlijk slanker laat lijken dan<br />
hij is. De voetjes waarop hij staat zijn<br />
voorzien van een rolbare kogel, waarmee<br />
het een fluitje van een cent is om<br />
zijn meer dan 60 kilo per stuk eenvoudig<br />
in beweging te krijgen om hem op<br />
de gewenste plaats neer te zetten. De<br />
eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dat op<br />
laagpolig tapijt geen probleem oplevert,<br />
maar dat ik geen verantwoordelijkheid<br />
neem voor beschadigde parketvloeren.<br />
Bij de ‘kop’ van de luidspreker kun je<br />
niet eens meer spreken over een detail,<br />
want het is een niet te missen onderdeel<br />
van het uiterlijk. Deze van speciale<br />
kunststof gemaakte behuizing bevat<br />
de door KEF ontwikkelde Uni-Q eenheid,<br />
waarbij de hogetonen-unit in het<br />
hart van de middentoner is geplaatst.<br />
De klankmatige reden daarvoor hou<br />
je tegoed, want ik moet eerst nog even<br />
verder jubelen over het uiterlijk. In de<br />
kop van de luidspreker is namelijk ook<br />
een rond libelle-waterpasje gemon-<br />
100
productbespreking<br />
teerd, waarmee de luidspreker perfect<br />
recht kan worden gezet. Ook dat is<br />
klankmatig te verdedigen, maar dat<br />
wordt een té technisch verhaal.<br />
Snoepjes<br />
De naam McIntosh doet mij denken<br />
aan een paarsomrande blikken trommel<br />
vol met in fel gekleurde cellofaantjes<br />
verpakte toffees. Ook al schreef je<br />
die naam net anders, de associatie met<br />
snoepjes is helemaal niet zo gek. Deze<br />
apparatuur ziet eruit om op te vreten.<br />
Op een bepaalde manier oogt het ook<br />
helemaal niet Amerikaans. De glanzende<br />
zwart glazen fronten met hun<br />
ouderwetse draaiknoppen en groen<br />
oplichtend logo doen toch echt Engels<br />
aan, en de zachtblauwe meters op de<br />
versterkers missen ook het Grote Gebaar<br />
dat je vanwege de herkomst zou<br />
verwachten. Ook hier is weer heel veel<br />
aandacht aan details en afwerking besteed.<br />
Alles aan deze apparatuur voelt<br />
alsof het gemaakt is om een eeuwigheid<br />
mee te gaan. Van de doodstil naar<br />
buiten zoevende lade van de MCD500<br />
(sa)cd-speler tot de oerdegelijke luidsprekeraansluitingen<br />
van de MC501<br />
mono-eindversterkers is er helemaal<br />
niks op deze apparatuur aan te merken.<br />
Het allergaafste detail is de rij<br />
elektronenbuizen in de C2300 voorversterker<br />
die door een glazen plaat<br />
in de deksel zichtbaar zijn. Als je de<br />
versterker inschakelt lichten de buizen<br />
groen op. Groen? Een kleine frivoliteit<br />
van de ontwerpers. In de buisvoetjes<br />
zitten gekleurde LED’s die de glazen<br />
kolven van een bijna onaards lichteffect<br />
voorzien. Daar ben ik echt op slag<br />
verliefd op geworden. Jammer dat we<br />
deze set maar kort te logeren hebben,<br />
want ik zou hem maar al te graag in<br />
mijn kofferbak gooien om hem de komende<br />
jaren thuis verder te evalueren.<br />
Een beetje techniek<br />
Als je zo’n kostbare set in huis hebt,<br />
ontkom je er niet aan om het ook even<br />
over de techniek te hebben. Mensen die<br />
daar totaal niet in geïnteresseerd zijn<br />
kunnen beter vanaf de volgende alinea<br />
verder lezen. De KEF-luidsprekers zijn<br />
een 4-weg systeem, wat betekent dat<br />
het geluid door vier luidsprekers wordt<br />
weergegeven. In het onderste gedeelte<br />
van de kast zitten twee flinke basluidsprekers<br />
en een even grote bas/middentoner.<br />
Daarboven zit, in het kopje,<br />
de Uni-Q unit die de middentonen en<br />
de hoge tonen weergeeft. Het principe<br />
waarbij de unit die het hoog weergeeft<br />
in het hart van de middentoner wordt<br />
gemonteerd is niet nieuw, maar de aanpak<br />
van KEF is wel uniek. Deze confi-<br />
101
productbespreking<br />
‘gemak’ is nog zo’n woord dat in mijn<br />
aantekeningen vaak terugkomt<br />
guratie zorgt voor een zeer homogene<br />
afstraling van het geluid, waardoor<br />
een veel nauwkeuriger stereobeeld<br />
ontstaat. De Reference 207/2 heeft<br />
ook twee draaiplugjes achterop zitten<br />
waarmee je de klankbalans kunt beïnvloeden.<br />
De sacd-speler van McIntosh<br />
speelt cd’s en sacd’s, en het bijzondere<br />
is dat je met een knop op de voorkant<br />
direct kunt kiezen of je de cd-laag of de<br />
sacd-laag van het schijfje wilt afspelen.<br />
Dat is handig als je een hybride sacd<br />
hebt waarbij op de ene laag iets anders<br />
te beluisteren is dan op de andere. De<br />
buizenvoorversterker heeft de mogelijkheid<br />
om de gevoeligheid van iedere<br />
ingang apart in te stellen. De eindversterkers<br />
tenslotte hebben een zeer<br />
ongebruikelijke schakeling. Ze werken<br />
met transistoren voor de versterking,<br />
maar zijn net als een buizenversterker<br />
voorzien van een uitgangstransformator.<br />
Muziek<br />
Als je een set hebt staan die inclusief<br />
bekabeling meer dan 50.000 euro<br />
kost, dan mag je wel wat verwachten<br />
van de weergave. Maar de overvloed<br />
aan kwaliteit die ik hoorde verraste<br />
me toch nog. Ik zal niet zeggen dat<br />
deze set de perfecte weergave biedt,<br />
want ik ben ervan overtuigd dat die<br />
alleen bestaat in de concertzaal en tevens<br />
zeer persoonlijk is. Maar de mate<br />
waarin deze set die werkelijkheid weet<br />
te benaderen geeft wel een idee van de<br />
kwaliteit. De luidsprekers klinken totaal<br />
niet warm en laidback, zoals oude<br />
KEF’s nog wel eens wilden doen. Het<br />
door de luidsprekers opgeroepen geluidsplaatje<br />
is enorm gedetailleerd en<br />
ruimtelijk en maken het mogelijk om<br />
heel diep in de opname te kruipen. Het<br />
woord ‘uitgebalanceerd’ komt voortdurend<br />
in me op. ‘Gemak’ is nog zo’n<br />
woord dat in mijn aantekeningen vaak<br />
terugkomt. Alle genres, van subtiele<br />
jazz tot brute elektronica, worden overtuigend<br />
en herkenbaar weergegeven.<br />
Dat is overigens ook een verdienste<br />
van de McIntosh-set, die ten opzichte<br />
van onze echt niet kinderachtige huisinstallatie<br />
het verschil tussen goed en<br />
heel erg goed overtuigender dan ooit<br />
liet horen. Het spierballengeluid waarvoor<br />
ik bij deze Yanks een beetje bang<br />
was blijft achterwege, en de 500 watt<br />
eindversterkers tonen zich zachtaardige<br />
reuzen. .<br />
> Conclusie<br />
Als je het over deze bedragen hebt,<br />
moet je blindelings op de kwaliteit<br />
kunnen vertrouwen, zowel van de<br />
afwerking als van de weergave.<br />
Wat dat betreft keur ik de prijs/<br />
kwaliteit-verhouding zonder enig<br />
voorbehoud goed. De meerwaarde<br />
in luistergenot die deze combinatie<br />
biedt is moeilijk in geld uit te<br />
drukken. De Engelsen hebben er<br />
een prachtige omschrijving voor:<br />
pride of ownership. Ik kan het me<br />
helemaal indenken. Elke dag naar<br />
deze set te mogen luisteren... Ik<br />
denk dat ik gewoon de boot ga verkopen...<br />
www.transtec.nl<br />
102
spotlight<br />
Radio Ga-Ga<br />
Vita Audio R4<br />
webcode > vita-audio<br />
Op het eerste gezicht lijkt de Vita Audio R4<br />
gewoon een retro-radio zoals die op dit moment mateloos populair<br />
zijn. Maar de R4 heeft ook een cd-speler, die onder andere MP3-<br />
en WMA-bestanden afspeelt, en een docking station voor je iPod<br />
aan boord. Een USB-ingang maakt het geheel compleet.<br />
En… de R4 heeft een te gekke afstandsbediening, Rotodial genaamd, die je iPod<br />
kan bedienen en die je bovenin het apparaat een plekje kunt geven.<br />
Prijs: 899 euro<br />
103
Geen muziekliefhebber die er nooit mee te<br />
maken heeft gehad: een cd die dermate beschadigd was of<br />
vuil geworden dat de cd-speler ging tikken, of stotteren, of zelfs<br />
gewoon het afspelen opgaf.<br />
spoedcursus<br />
rippendoor<br />
Wie een cd wil ‘rippen’ op de computer, komt dezelfde problemen<br />
tegen. Ook de cd-spelers in computers zijn niet immuun<br />
voor leesfouten. Maar met een beetje aandacht kan de<br />
computer juist een ideale ‘inlezer’ en bewaarplaats zijn voor<br />
je muziek. Hieronder wordt verteld hoe je cd’s perfect kunt<br />
inladen op de computer. Je zult leren hoe je je muziek zonder<br />
verlies kunt klaarmaken voor moderne tijden, waarin je<br />
ook van muziek wilt genieten op computers, mp3-spelers en<br />
telefoons.<br />
Guido de Kanter<br />
Maak je cd’s schoon<br />
Dit is en vaak vergeten of onderschat<br />
onderdeel van het rip-proces. Een gereinigde<br />
cd kan makkelijker worden<br />
uitgelezen, dat spaart fouten en tijd.<br />
Maar dat schoonmaken moet wel met<br />
een beetje zorg gebeuren. Jíj zou zoiets<br />
natuurlijk nooit doen, maar de waarschuwing<br />
moet wel even worden uitgesproken:<br />
het ‘opwrijven’ over de spijkerbroek<br />
is geen schoonmaken maar<br />
vandalisme. Dergelijk poetsen voegt<br />
alleen maar extra krassen toe aan het<br />
oppervlak. Wat wel? De best practice<br />
is de cd met ruim water eerst afspoelen<br />
onder de kraan, dan een druppel<br />
afwasmiddel erop en dat aanbrengen<br />
door met de wijsvinger kleine cirkels te<br />
draaien over het oppervlak van de cd.<br />
Blijf de cirkels draaien totdat vuil en<br />
vingerafdrukken verdwenen zijn. Dan<br />
spoel je de cd met ruim water af totdat<br />
al het schoonmaakmiddel verdwenen<br />
is. Vervolgens afdrogen met een tissue.<br />
Afdrogen met bijna al het andere dan<br />
een tissue zal extra krassen veroorzaken!<br />
Om de rampzaligste krassen helemaal<br />
uit te sluiten moet je de cd afdrogen<br />
met bewegingen van binnen naar<br />
buiten. (Als je een kras aanbrengt die<br />
perfect cirkelvormig is, dan kan het<br />
gevolg van de schoonmaakactie zijn<br />
dat je de cd onleesbaar maakt. Beweginkjes<br />
van binnen naar buiten voorkomen<br />
dat soort krassen.)<br />
104
achtergrond<br />
Gooi geen kwaliteit weg<br />
Hoe schoner de cd, hoe minder kans<br />
op leesfouten bij het uitlezen. Maar<br />
ook een loepzuivere cd kun je nog verpesten<br />
door de muziek heftig te comprimeren.<br />
Dat zit zo: op een cd staat de<br />
muziek in een formaat dat Linear PCM<br />
heet, de ruwe, onbewerkte omzetting<br />
van analoog naar digitaal. Later kwam<br />
men er achter dat wij mensen een hele<br />
hoop details, van wat er allemaal aan<br />
signaal op een cd staat, helemaal niet<br />
kunnen horen. Die kunnen worden weg<br />
gefilterd en hoeven dan niet te worden<br />
opgetekend. Dat scheelt ontzettend<br />
veel ruimte: een mp3-bestand wordt in<br />
de regel een factor tien kleiner! Helaas<br />
is het wel zo dat zo’n zware compressie<br />
wel hoorbaar is in de geluidskwaliteit.<br />
Zelfs de minst heftige mp3-compressie,<br />
met een factor vijf, laat bij kritische<br />
muziek wat lichte sporen achter.<br />
Het advies: gebruik een lossless formaat,<br />
zoals AIFF of WAV. Dat kost weliswaar<br />
meer schijfruimte, maar schijfruimte<br />
is heel goedkoop tegenwoordig.<br />
Een externe harde schijf van zeventig<br />
euro kan tegenwoordig duizend cd’s in<br />
WAV bevatten!<br />
En heb je dan nog gecomprimeerde<br />
bestanden nodig voor een iPod of<br />
een iPod-achtig apparaat, dan maak<br />
je daarvoor gewoon extra bestanden<br />
aan. Je comprimeert voor die gelegenheid<br />
de WAV’jes naar mp3 of AAC, in<br />
een kwaliteit van zo’n 192 kbit per seconde.<br />
Dit is voldoende voor portable<br />
gebruik.<br />
Op die manier hoef je je cd’s maar één<br />
keer in je leven te rippen, want dat doe<br />
je meteen de eerste keer al in de beste<br />
kwaliteit: je gooit niets weg als je WAV<br />
gebruikt. En als je kleinere versies nodig<br />
hebt van je muziek, maak je die<br />
simpelweg aan voor de gelegenheid.<br />
Ruimte op de harde schijf is minder<br />
kostbaar dan uw vrije tijd!<br />
webcode > rippen<br />
Kies de goede instellingen<br />
iTunes, Apple’s onvolprezen muziekjukebox,<br />
heeft een weggestopt aankruisvakje<br />
dat het rippen sterk kan<br />
verbeteren. In de Voorkeuren, onder<br />
Algemeen, vind je de knop Importinstellingen.<br />
Daar stel je in in welk<br />
formaat je wilt importeren en welke<br />
eigenschappen de geripte bestanden<br />
moeten krijgen. Belangrijker nog: je<br />
kunt foutcorrectie aanzetten. Het is<br />
zelfs essentieel dat je dit doet. Standaard<br />
staat deze optie afgevinkt, en<br />
ook al kost het rippen zo misschien<br />
wat meer tijd, je krijgt er schonere bestanden<br />
voor terug.<br />
105
Cd’s professioneel laten rippen?<br />
Als je een grote collectie cd’s bezit is het rippen daarvan<br />
een tijdrovende klus. Zeker als je je dierbare plaatjes<br />
in verliesvrije kwaliteit wilt bewaren. Ook het aanleggen<br />
van overzichtelijke mapstructuren, het vinden van<br />
de hoesfoto’s en het correct toevoegen van metadata<br />
is nogal bewerkelijk. De makkelijkste manier om je cdcollectie<br />
te rippen is het hele werk uit te besteden aan<br />
een gespecialiseerd bedrijf. Je levert je cd’s in speciale<br />
dozen aan en je krijgt ze, voorzien van alle relevante informatie,<br />
op een harde schijf terug.<br />
Op zoek naar een betrouwbaar adres? Kijk dan eens op<br />
de site van Ripfacility uit Haarlem: www.ripfacility.com<br />
GRATIS UW CD’s<br />
LATEN RIPPEN?<br />
Win één van de drie gratis pakketten<br />
Ter waarde van 188 euro.<br />
In samenwerking met Ripfacality kunnen we drie lezers<br />
100 cd’s gratis laten rippen in ieder gewenst formaat:<br />
MP3, FLAC, WMA-lossless of zelfs WAV behoren tot de<br />
standaard opties. Transport van de cd’s naar Ripfacility<br />
via DPD transport, inclusief verzekering, is bij de prijs<br />
inbegrepen. Je hoeft zelf alleen een harde schijf aan te<br />
leveren (kan evt. ook via Ripfacility gekocht worden).<br />
Hoe kan ik winnen?<br />
Ga snel naar www.ripfacility.com en klik op de<br />
hifidelity prijsvraag.<br />
Doe het beter met EAC<br />
Voor situaties waarin de cd-speler in<br />
je installatie op tilt slaat van je sterk<br />
bekraste cd en ook de rip in iTunes<br />
een bak huzarensalade wordt, is er het<br />
gratis programma EAC: Exact Audio<br />
Copy. Het programma is er helaas alleen<br />
voor Windows, maar werkt op een<br />
Mac prima in Parallels. EAC is helaas<br />
veel minder op bedieningsgemak gericht<br />
dan iTunes, maar geniet in audiofiele<br />
kringen wel een grote geliefdheid.<br />
Het is niet moeilijk in te zien waarom:<br />
EAC doet zijn naam alle eer aan. Ven<br />
ernstig beschadigde cd’s, die ook op<br />
de meest nauwkeurig uitlezende cdspelers<br />
nog haperen, kan de inhoud<br />
met EAC vaak nog worden gered. Dit<br />
omdat EAC bij twijfel een cd-fragment<br />
opnieuw gaat lezen, net zo vaak tot de<br />
twijfel verdwenen is. Door tientallen<br />
monsters te nemen, ziet EAC wat er<br />
ongeveer moet staan en herstelt dan<br />
het signaal. Meestal is dit gis- en corrigeerwerk<br />
in het resulterende WAV’je<br />
niet hoorbaar. .<br />
Wil je weten hoe je EAC instelt, lees dan de handleiding op<br />
www.hififdelity.nl – webcode ‘rippen’.<br />
Hifidelity wenst je happy ripping!<br />
Download iTunes: apple.com/nl/itunes<br />
Download EAC: exactaudiocopy.de<br />
106
108
Mijn favorieten:<br />
tekst en fotografie<br />
Loe Beerens<br />
Erik de Zwart<br />
Erik de Zwart (Amsterdam, 16 juni 1957), alias ‘Mister<br />
Top 40’, is één van de bekendste Nederlandse deejays en<br />
tv-presentatoren. Ook is hij ondernemer en voorzitter van de<br />
stichting Nederlandse Top 40.<br />
Naast zijn drukke professionele bestaan is hij treinenfanaat.<br />
“Ik heb geen idee waar het vandaan komt, maar vanaf mijn<br />
vijfde jaar ben ik totaal bezeten van alles wat met treinen<br />
te maken heeft. Gewone treinen, modeltreinen, treinreizen,<br />
noem maar op”.<br />
Rond zijn huis ligt een computergestuurde modelspoorbaan<br />
van zo’n 150 meter lang, compleet met tunnels, bruggen en<br />
bergen. Niet zomaar wat treintjes, maar de forse treinen van<br />
LGB (Lehman Gross Bahn) op een schaal van 1:22,5. Dit voor<br />
de dagelijkse behoefte, maar af en toe wordt er ook gereden<br />
met een echte trein: zijn favoriete MAT 54 Hondekop-vier.<br />
Deze trein is eigendom van de gelijknamige stichting waarvan<br />
De Zwart voorzitter is. In verenigingsverband worden<br />
regelmatig ritten georganiseerd met deze trein. Tevens zorgt<br />
de stichting voor het behoud van deze enige nog rijdende<br />
Hondekop-vier. (zie www.mat54.nl)<br />
“Treinen zijn een deel van mijn leven. Toen ik vijftien was<br />
heb ik mijn complete Marklin-collectie verkocht om mijn<br />
eerste DJ-spullen te kunnen kopen. Met pijn in mijn hart,<br />
dat wel, maar mijn passie voor muziek was op dat moment<br />
groter. Enkele jaren later kreeg ik via Vitesse-zanger en<br />
drummer Herman van Boeyen mijn eerste LGB-trein in bezit.<br />
Vanaf dat moment is mijn passie voor treinen en muziek<br />
gelijk opgegaan.”<br />
“Mijn favoriete muziek valt het best te omschrijven als<br />
‘symphonische rock’, met als belangrijkste exponent Pink<br />
Floyd. Als vijftienjarig jochie heb ik ze voor het eerste live<br />
gezien in Amsterdam. Het filmpje van dat optreden staat<br />
sinds kort op YouTube (zoek op: ‘Pink Floyd at Amsterdam<br />
in 1972’). Dit zou mijn favoriete optreden zijn geweest, als<br />
het niet werd overtroffen door de reünie van de band op Live<br />
Aid 2005. Ik stond vooraan in de Golden Circle en ging volledig<br />
uit mijn dak.” .<br />
Wat zijn de all-time favourites van<br />
deze muziekprofessional?<br />
Op één, niet onverwacht<br />
Pink Floyd<br />
Pulse<br />
“Dubbel Live album van mijn<br />
favoriete band waar alle liedjes<br />
op staan die ik leuk vind.”<br />
Iets verrassender<br />
John Mayalls<br />
The Turning Point<br />
“Omdat het een heel bijzonder album<br />
is. Blues zonder drums en uitsluitend<br />
mooie liedjes. Een favoriet die ik deel<br />
met enkele goede collega’s in dit vak.”<br />
En dan niet te vergeten<br />
Mike Oldfield<br />
Tubular Bells<br />
“Geweldig album dat me steeds<br />
opnieuw blijft boeien. Ik moet wel<br />
eerlijk zeggen dat ik bij de liveuitvoering<br />
bijna in slaap viel. Het<br />
enige concert waar ik ooit écht in<br />
slaap ben gevallen was van Sade.”<br />
Over zijn favoriete film is De<br />
Zwart heel kort en beslist:<br />
Alles van James Bond.<br />
“Het gaat helemaal nergens over<br />
en daar hou ik van. Maar dan wel<br />
altijd met baanbrekende stunts”.<br />
109
Voor de échte muziekliefhebber.
interview<br />
L<br />
Liefde voor<br />
MUZIEK<br />
Op bezoek bij Renaat Mattheus<br />
112
Als we praten over de kwaliteit van muziekweergave, doen<br />
we dit eigenlijk altijd in visuele termen. De weergave van hoge en lage<br />
tonen is oké als die respectievelijk ‘transparant’ en ‘ongekleurd’ is, een set<br />
met een hele lage eigenruis heeft een ‘zwarte’ achtergrond, de kwaliteit van de<br />
ruimtelijke afbeelding wordt in termen van ‘breedte en diepte’ weergegeven en ga zo maar door. Is<br />
het uiterlijk van een geluidsinstallatie net zo belangrijk als de geluidskwaliteit?<br />
Mijn gastheer is Renaat Mattheus (40), vrijgevestigd (forensisch)<br />
psycholoog, getrouwd en vader van twee tieners.<br />
Hij heeft een geluidsinstallatie die niet alleen uitblinkt in<br />
kwaliteit, maar er ook nog eens zeer aantrekkelijk uitziet.<br />
Dat is dubbele winst: een set moet immers visueel ook tot de<br />
verbeelding spreken op het moment dat de installatie níet<br />
speelt, en dat is over het algemeen het grootste deel van de<br />
dag. Zijn set laat zien dat, ook bij hoogwaardige audio, good<br />
looks en topklasse geluidskwaliteit hand in hand gaan.<br />
Rust en balans<br />
Bij Renaat Mattheus thuis ervaar ik een heel ontspannen<br />
gevoel. De moderne en evenwichtige inrichting draagt daar<br />
zeker ook aan bij. De geluidsinstallatie staat in een aparte<br />
luisterruimte van zo’n drie bij vijf meter, die naadloos deel<br />
uitmaakt van de woonkamer. Grijs, wit en zwart voeren hier<br />
de boventoon. De psycholoog heeft er duidelijk voor gezorgd<br />
dat het uiterlijk van de set in overeenstemming is met de<br />
inrichting van zijn woonkamer.<br />
Rust en balans zijn belangrijk voor hem. “Rust en evenwicht<br />
zoek ik niet alleen in de muziek en in de muziekweergave,<br />
maar ook in de gehele uitstraling van de set. De looks van de<br />
> De set van Renaat<br />
• Digitale bron: Acoustic Arts Drive 1 mk2 SE loopwerk<br />
en Tube DAC<br />
• Analoge bron: Transrotor Leonardo 40/80M platenspeler<br />
voorzien van SME IV arm en een ZIG Atmos/D4<br />
element<br />
• Voorversterker: Symphonic Line RG3 mk 4 Turbonetzteil<br />
• Eindversterkers: twee Symphonic Line RG4 mk4<br />
mono eindversterkers<br />
• Luidsprekers: Kharma CE 2.2<br />
• Netsnoeren: DCCA Audio Source<br />
• Interlinks: Hovland Music Groove 2, Symphonic Line<br />
Reference en Stealth Nanofiber<br />
• Coax Interlink: Kubala Sosna Expression<br />
• Luidsprekerkabel: Stealth Dream Petite<br />
• Accessoires: Okki Nokki Platenschoonmaakmachine<br />
en Harmonix 202/505 devices<br />
set dragen wat mij betreft bij aan het goede gevoel dat de set<br />
me geeft. Maar hoe belangrijk de looks ook zijn, uiteindelijk<br />
wil ik zoveel mogelijk genieten van de muziek die ik draai.<br />
En met een uitstekende geluidskwaliteit geniet ik nog eens<br />
extra van de muziek.”<br />
Zijn muziekcollectie bestaat uit ongeveer 400 cd’s en 250 elpees.<br />
Hij draait graag de betere ambient en is ook een groot<br />
liefhebber van elektronische muziek. “Ik heb een duidelijke<br />
voorkeur voor muziek die niet mainstream is. Ik ben geen<br />
liefhebber van klassieke muziek en ook niet echt van pop en<br />
rock. Wél kan ik helemaal opgaan in elektronische klanken,<br />
dat werkt verslavend. Menig avond ben ik te vinden in mijn<br />
luisterruimte. Mijn vrouw en kinderen zijn dan al lang naar<br />
bed en dan kan ik ongestoord, vaak tot in de late uurtjes,<br />
genieten van muziek.”<br />
Hoe heeft hij zijn set opgebouwd? “Ik ben niet over één nacht<br />
ijs gegaan. Door de jaren heen heb ik de ene zinvolle upgrade<br />
na de andere uitgevoerd, met het huidige resultaat als gevolg.<br />
Het opbouwen van de set is minstens net zo aansprekend als<br />
het eindresultaat - tot nu toe. Want hoe goed mijn set nu ook<br />
is, er zijn altijd wel zaken die nog verbeterd kunnen worden.<br />
Ik zal de komende tijd extra aandacht besteden aan de netkabels<br />
voor de eindversterkers. En ik ben benieuwd naar de<br />
nieuwe Accustic Arts Reference Drive.”<br />
grote driedimensionale bel<br />
Dan komt het moment van luisteren. Als ik de kwaliteiten<br />
van Mattheus’ installatie hoor, dan hoeft hij naar mijn mening<br />
nauwelijks iets te verbeteren. Hier is duidelijk sprake<br />
van synergie. Als ik mijn ogen sluit, zijn de luidsprekers niet<br />
meer aan te wijzen. De muziek klinkt uit een grote driedimensionale<br />
bel, die groter lijkt dan de fysieke afmetingen<br />
van de woonkamer. Vooral de kwaliteit van de laagweergave<br />
is opvallend, want die gaat niet alleen bijzonder diep maar<br />
is ook nog eens volstrekt ongekleurd. Hoe langer ik luister,<br />
hoe meer ik de echte kracht van de set voel. Ik zou er uren<br />
naar kunnen luisteren zonder enige vorm van luistermoeheid.<br />
Een prestatie van formaat.<br />
Het is tijd geworden om afscheid te nemen, zij het met enige<br />
tegenzin. De afgelopen uren heb ik geluisterd naar een schitterend<br />
ogende én klinkende set die absoluut tot de verbeelding<br />
spreekt. .<br />
door<br />
Bert Dekker<br />
fotografie<br />
Paul Vermeulen<br />
webcode > myhifi<br />
113
eportage<br />
Sound met bite<br />
De R8. Je zou het de werkelijkheid geworden<br />
natte droom van een Audi-designer kunnen noemen. Superlaag, met<br />
een prachtig lijntje en de uitstraling van een Stealth-bommenwerper.<br />
vreugde, maar op een verkeersplein oogst je toch ietwat<br />
verbijsterde blikken - zo merkten we - wanneer het monster<br />
driftend de bocht uit komt zeilen om vervolgens bokkend<br />
en spinnend over de oprit van de snelweg weg te accelereren.<br />
Waarbij de V8 zo nu en dan schalks de toerenbegrenzer aantipt.<br />
Omdat zelfs de geavanceerde R-tronic gerobotiseerd<br />
werkende versnellingsbak het geweld niet kan bijbenen.<br />
No problem. Hij heeft een uitstraling die misverstanden over<br />
zijn karakter voorblijft. Zijn front is weliswaar nog enigszins<br />
als dat van een Audi herkenbaar, maar verder berust elke<br />
overeenkomst met de business class-modellen van het merk<br />
op toeval. Hij ligt bijvoorbeeld zo laag dat de grote lichtmetalen<br />
racewielen met zeer brede banden en fenomenale remdoor<br />
Rob van Ginneken<br />
fotografie<br />
Audi / Inge Veerkamp<br />
Nederlands weer. Nu en dan een buitje, met bijpassend halfnat<br />
wegdek. Het maakt de eerste kilometers met de R8 tot<br />
een sessie ´worstelen met de beer´. Zo gauw het gaspedaal<br />
diep wordt ingedrukt, zwelt achter je rug de diepe grom aan<br />
tot de brul van een soort getemde racewagen. De sportwagen<br />
van Audi springt aanvankelijk nog redelijk gecontroleerd uit<br />
de startblokken, maar grabbelt met het toenemen van de<br />
toeren steeds wanhopiger naar tractie. Ondanks zijn quattro-vierwielaandrijving.<br />
Op dergelijke momenten heeft deze<br />
halfbroer van de Lamborghini Gallardo het raffinement van<br />
een sloopkogel.<br />
En dat wordt alleen maar erger wanneer je de ‘S’-knop op<br />
de console indrukt. Op een circuit zonder twijfel een ware<br />
114
R8<br />
Merk Audi<br />
Audio Bang & Olufsen<br />
Soort Supercar<br />
115
eportage<br />
prijs van de R8 4.2FSI R-tronic is uiteindelijk al 156 mille en<br />
je moet maar zo denken: die 2.439 euro bovenop de reeds<br />
aanwezige set is relatief goedkoop. Andere aangename details<br />
als - pakweg - een geheel vrij te kiezen lakkleur of een<br />
speciaal lederpakket staan een keer of twee, drie zo hoog<br />
genoteerd. Voor dat geld krijg je een front end met radio en<br />
achter het opklapbare beeldscherm een cd-speler (met MP3)<br />
en twee geïntegreerde geheugenkaartlezers. De versterking<br />
is standaard vijfkanaals met zeven speakers.<br />
Wie de zekerheid wil van een hogere kwaliteit en voldoende<br />
vermogen om ook op snelheid nog prima muziek te kunnen<br />
luisteren, zal voor het Bang & Olufsen Sound System kiezen.<br />
Dat beschikt via tien digitale versterkerkanalen over<br />
465 watt vermogen. En verdeelt die over twaalf speakers,<br />
vooral achter, om samen een verfijnd surroundsysteem te<br />
vormen. Met dynamische rijgeruis-compensatie. Overigens<br />
zijn de achterste luidsprekers veelal slim uit het zicht verstopt.<br />
Op rustige momenten is het hoe dan ook genieten geblazen.<br />
Helder, met bovengemiddeld goed vóór je ‘geplaatste’<br />
stemmen en instrumenten. De bühne is wat minder breed,<br />
diep en realistisch dan bij de veel duurdere topinstallatie in<br />
de A8. Die beschikt dan ook over de veelbesproken uit het<br />
dashboard omhoog schuivende Acoustic Lens-technologie<br />
voor de hoge tonen. Daar hangt dan wel het prijskaartje van<br />
een boodschappenauto aan.<br />
Overigens schatten we dat de voorruit van deze supercar te<br />
vlak ligt om eventuele montage van dergelijke ‘geluidlenzen’<br />
zinvol te maken. Niettemin is dit is een van de weinig highwie<br />
de zekerheid wil van een hogere<br />
kwaliteit zal voor het Bang & Olufsen<br />
Sound System kiezen<br />
schijven bijna in het lage supercar-koetswerk lijken te verzinken.<br />
Grote luchthappers op de flanken onderstrepen dat<br />
het motorblok in dit geval achter de stoelen ligt. Zoals het<br />
een middenmotor bolide betaamt. Bij Ferrari & Co dient het<br />
zwaartepunt immers laag en zo veel mogelijk naar het midden<br />
te liggen, om maximale wendbaarheid te verkrijgen.<br />
Achter glas<br />
En inderdaad, achterin ligt - goed zichtbaar achter een glaspaneel<br />
- de 4,2 liter V8. Voor de kenners: een direct ingespoten<br />
FSI. Honderd paardenkrachten per liter - samen 420<br />
pk - en goed voor de trekkracht van een jumboformaat SUV.<br />
Spektakel verzekerd dus. Audi heeft de krachtbron nu eens<br />
niet begrensd en belooft een top van net over de 300 kilometer<br />
per uur. En een acceleratie naar honderd binnen goed<br />
vier en een halve tel. Het eerste geloven we, het tweede misschien.<br />
Op een gortdroog wegdek.<br />
Dat feest wordt in elk geval begeleid door een motorgeluid<br />
zo fraai, dat zelfs de grootste hifidelist zal gaan twijfelen of<br />
de keuze voor de optionele B&O-audioinstallatie zin heeft.<br />
Maar ach, in het veen kijkt men niet op een turfje. De start-<br />
116
end autoinstallaties waarbij het ‘laagste laag’ nu eens niet<br />
onbestemd ergens achter je rug vandaan lijkt te komen. Tenzij<br />
je de diepe grom van de V8 krachtbron beluistert… De<br />
subwoofer - of in dit geval voluit de ‘powerful subwoofer in a<br />
bass reflex cabinet’- bevindt zich, naar later blijkt, namelijk<br />
ter hoogte van het dashboardkastje.<br />
Rustige momenten<br />
Rustige momenten? In een R8? Ze zijn er. Het is namelijk<br />
een auto met twee gezichten. Schuif naar binnen in de laag<br />
geplaatste sportstoel en opeens is het feitelijk moeilijk te<br />
bevatten dat dit dezelfde extroverte exoot is die door zijn<br />
exterieur iedereen doet omkijken. Van binnen oogt het allemaal<br />
vertrouwd, je zit redelijk ontspannen en alles laat zich<br />
bedienen zoals je het in een luxe Audi gewend bent.<br />
Hij laat zich desgewenst ook zonder mes tussen de tanden<br />
rijden en ontplooit dan - mede door zijn relatief comfortabele<br />
vering - een karakter dat je bijna ‘Gran Turismo’ zou<br />
noemen. Al is het in een wel heel bijzondere verpakking.<br />
Overigens blijven de prestaties rijbewijstechnisch gesproken<br />
ook met een vederzacht bediend gaspedaal een punt<br />
van zorg, want de R8 ronkt nog steeds met grote stappen<br />
vooruit. Met een beetje fantasie leent hij zich zodoende ook<br />
wel voor regelmatig gebruik. Als je tenminste een handig<br />
toegankelijke directieparkeerplek hebt. De stad is zeker niet<br />
zijn habitat. Overigens moet je niet teveel bagage mee willen<br />
nemen, want achter de stoelen kun je om voor de hand liggende<br />
redenen zelfs geen aktetas kwijt en bij de bergruimte<br />
in het vooronder steekt die van een Daihatsu Cuore nog riant<br />
af. Volgens Audi zouden er twee sets golfstokken mee<br />
kunnen. Dat zal dan de opvouwbare variant moeten zijn. Of<br />
je passagier moet er geen bezwaar tegen hebben het spul op<br />
schoot te nemen. Laten we het maar een soundbite van de<br />
reclameafdeling van Audi noemen. Of moet je in dit geval<br />
eerder spreken van sound met bite? .<br />
117
webcode > govinyl<br />
Back<br />
to Black<br />
terug van (nooit?) weggeweest<br />
118
interview<br />
Over langspeelplaten is zoveel leuks te vertellen dat je er<br />
gemakkelijk een serie artikelen aan kan wijden. Waarvan akte! De vorige keer ging het<br />
vooral over de algemene geneugten van het plaatjesdraaien en de lol van het<br />
grasduinen in de tweedehandsbakken van de betere platenzaak. Terloops meldde ik dat de<br />
hedendaagse vinyldraaier voor de uitbreiding van zijn collectie niet alleen is aangewezen op de occasionmarkt, maar<br />
dat er ook een ruim aanbod is van nieuwe persingen. Laten we daar eens wat nader op ingaan.<br />
Veel grote<br />
platenmaatschappijen<br />
hebben, na<br />
de introductie van de compact<br />
disc, de productie van langspeelplaten<br />
volledig stilgelegd. Het waren<br />
juist de kleinere labeltjes die stug doorgingen<br />
met het uitbrengen van lp’s. In eerste<br />
instantie was het overgebleven aanbod toch<br />
wat schraal, want het waren met name de deejay’s<br />
die gebruik bleven maken van het zwarte goud.<br />
Veel dansmuziek dus, en dan ook nog voornamelijk<br />
maxi-singles. Het belangrijkste was dat de perserijen<br />
in bedrijf bleven, zo zou later blijken. Want er waren ook<br />
‘gewone’ artiesten die hun nieuwe werk nog graag op langspeelplaat<br />
zagen verschijnen. Misschien om sentimentele<br />
redenen, misschien omdat ze (nog) niet overtuigd waren<br />
van de geluidskwaliteit van dat kleine, zilveren schijfje. Hoe<br />
dan ook, de lp bevond zich weliswaar lange tijd op de achtergrond,<br />
helemaal weg is hij nooit geweest.<br />
wederzijdse winst<br />
Sinds pakweg een jaar of vijf is er sprake van een ware wederopstanding<br />
van de zwarte muziekdrager. Wie er precies<br />
mee begonnen is (het publiek dat naar vinyl bleef vragen of<br />
de maatschappijen die het aanbod verhoogden) is niet duidelijk,<br />
maar dat de nieuwe situatie tot wederzijdse winst heeft<br />
geleid is boven elke twijfel verheven. De grote platenmaatschappijen<br />
lijken eindelijk een medium te hebben gevonden<br />
dat niet één op één digitaal gekopieerd kan worden,<br />
en de muziekminnende medemens met nostalgische<br />
inslag kan zich tegoed doen aan een nog steeds sterk<br />
uitbreidende catalogus.<br />
En zo kan het gebeuren dat, naast de specialistische<br />
en dure audiofiele heruitgaves die al jaren<br />
verkrijgbaar zijn, tegenwoordig tientallen<br />
oude en nieuwe titels per maand op vinyl<br />
verschijnen tegen vaak zeer interessante<br />
prijzen. In de meest uiteenlopende<br />
genres, van hardrock tot<br />
elektronisch, en van klassiek<br />
tot jazz. Mij<br />
hoor je<br />
daar in elk geval<br />
niet over klagen, want<br />
zoals de oplettende lezer na<br />
mijn vorige stukje zou moeten weten<br />
draai ik graag lp’s. En mijn verlanglijst<br />
is weer flink uitgebreid. Vooral Universal<br />
(met de Back to Black-serie) en Rhino<br />
(een label dat van oudsher gespecialiseerd is in<br />
fraai verzorgde heruitgaves) timmeren hard aan<br />
de weg, maar ook EMI, Warner en Sony/BMG hebben<br />
hun collectie langspeelplaten flink uitgebreid.<br />
En dat zijn dan de grote jongens. De kleine, onafhankelijke<br />
labeltjes moeten er vast en beetje om lachen, want<br />
zij trekken die kar al jaren, al was dat soms tegen beter<br />
weten in. Vooral de avontuurlijk ingestelde luisteraar kan<br />
via internetwinkels de meest obscure maar fantastische<br />
muziek op de kop tikken, allemaal op vinyl en allemaal van<br />
buitengewoon goede kwaliteit. Labels als Type, MORR, Leaf,<br />
R&S en Fat Cat, om er maar eens een paar te noemen, zijn<br />
dat lieve, ouderwetse medium altijd trouw gebleven. Dat ook<br />
de meeste mainstream-labels hun roots aan het herontdekken<br />
zijn, bevestigt wat mij betreft alleen maar hoe levend en vitaal<br />
de langspeelplaat nog steeds is. En dat is niet slecht voor een<br />
zestigjarige, want het was al in 1948 dat de eerste langspeelplaat<br />
het levenslicht zag.<br />
toekomstmuziek<br />
Ik durf me zelfs aan een kleine voorspelling met een dikke<br />
knipoog te wagen. Ik zie in mijn glazen bol dat we over<br />
tien jaar al voor een groot deel zijn overgeschakeld op<br />
online, on-demand muziek voor dagelijks gebruik, en<br />
dat de cd-speler dan bij veel mensen op zolder stof<br />
staat te vergaren. Op de plek waar eerst de platenspeler<br />
stond, want die draait dan weer zijn<br />
rondjes in de geluidsinstallatie beneden. Toekomstmuziek?<br />
Eerder het verleden op herhaling,<br />
want de platenspeler is nooit<br />
weggeweest. Uiteindelijk gaan we<br />
dus weer Back to Black. Nogmaals,<br />
mij hoor je niet<br />
klagen... .<br />
door<br />
Max Delissen<br />
fotografie<br />
Paul Vermeulen<br />
119
shoppagina’s<br />
hebben!<br />
Deze producten zijn onder andere verkrijgbaar via<br />
CD Softcover<br />
opbergsysteem<br />
Plaatsgebrek is een veel gehoorde klacht van cd-verzamelaars. Met een breedte van ongeveer<br />
een centimeter per doosje levert een verzameling van 1000 cd’s dus een collectie<br />
van tien strekkende meter op. Dat is niet alleen onhandig, maar levert ook nog eens een<br />
rommelig en dus lelijk visueel spektakel op. Van alle ruimtebesparende opbergsystemen<br />
is dit toch wel één van de mooiste.<br />
De softcovers bestaan uit een zacht kunststof mapje (naar keuze voor 1 of 2 cd’s) waarin<br />
niet alleen de cd zelf veilig en krasvrij kan worden opgeborgen, maar ook het bijbehorende<br />
boekje en de papieren inlay (waar meestal de tracklist op staat). De mapjes kunnen<br />
worden opgeborgen in een speciaal ontwikkelde box die ruim genoeg is is om door<br />
je collectie te bladeren, en er zijn ook blanco of alfabetische indexkaarten verkrijgbaar.<br />
Door de ruimtebesparing van 75 procent past een collectie van 1000 cd’s opeens in één<br />
onopvallend ladekastje. Ook leverbaar voor dvd’s.<br />
Prijzen vanaf € 16 voor 40 hoesjes (1-cd)<br />
en € 30 voor een aluminium opbergbox (40 cd’s)<br />
webcode > softcover<br />
www.highfidelitydiscs.nl<br />
Jennifer<br />
Warnes<br />
Famous Blue<br />
Raincoat<br />
- 20th<br />
Anniversary<br />
Edition<br />
(Gold CD)<br />
Vraag een gemiddelde audiofiel naar de<br />
best klinkende opname uit de popmuziek,<br />
en de kans is groot dat Jennifer<br />
Warnes` Famous Blue Raincoat als eerste<br />
wordt genoemd. Voor de twintigste<br />
verjaardag van dit verbluffende album<br />
werd een door Jennifer Warnes persoonlijk<br />
begeleide en uiteindelijk goedgekeurde<br />
remastering uitgevoerd door<br />
niemand minder dan Bernie Grundman,<br />
die Jennifer’s prachtige originele<br />
mastertapes door de huidige stand van<br />
de techniek nog verder wist te verbeteren.<br />
Dat er nu een Gold CD van deze<br />
superieure remaster wordt uitgebracht<br />
is dus volkomen terecht.<br />
Als bonus zijn aan deze 20th Anniversary<br />
heruitgave vier niet eerder verschenen<br />
tracks toegevoegd. Speciaal voor<br />
deze op gouden cd’s geperste versie<br />
werd een luxe kartonnen boekomslag<br />
gemaakt, en werd het artwork sterk<br />
opgewaardeerd en zelfs aangevuld met<br />
een 24 pagina’s tellen boekje waarin<br />
foto’s uit Jennifer’s eigen archief zijn<br />
opgenomen. Gelimiteerde oplage, dus<br />
twijfel niet te lang.<br />
€ 29,50<br />
webcode > warnes<br />
120
shoppagina’s<br />
Miles Davis<br />
Kind Of<br />
Blue - 50th<br />
Anniversary<br />
Collectors<br />
Edition<br />
Kind Of Blue wordt beschouwd als één<br />
van de belangrijkste jazz-albums aller<br />
tijden. En niet omdat iedereen “die er<br />
verstand van heeft” dat roept, maar<br />
omdat generatie na generatie muziekliefhebbers<br />
dit album ontdekt en weet<br />
te waarderen. Omdat alles klopt aan<br />
dit album. De muzikale invulling van<br />
de ultracoole post-bop die Miles eind<br />
jaren ‘50 maakte bereikt op Kind Of<br />
Blue een absoluut hoogtepunt. Zowel<br />
technisch als muzikaal is er helemaal<br />
niets op dit album aan te merken.<br />
Om de vijftigste verjaardag van deze<br />
klassieker te vieren is onlangs deze<br />
spectaculaire (gelimiteerde) box uitgebracht.<br />
Hierin zit niet alleen een<br />
zorgvuldig geremasterde versie van<br />
het originele album, waaraan bonustracks<br />
zijn toegevoegd. Een tweede CD<br />
bevat unieke opnames van de eerste<br />
live-performance van de nieuwe groep<br />
die Miles in 1958 formeerde, maar<br />
ook ruim 60 minuten materiaal van<br />
optredens in Den Haag en Zürich. De<br />
DVD in deze schitterende box toont<br />
een uitgebreide “The Making Of Kind<br />
Of Blue” documentaire, en het historische<br />
televisieprogramma “The Sound<br />
Of Miles Davis” uit 1959. Ook de<br />
vinyl-liefhebber wordt niet vergeten<br />
met een audiofiele 180-grams persing<br />
van het geremasterde originele album<br />
op hoogwaardig blauw vinyl. Een boek<br />
met hardcover en diverse foto’s en andere<br />
memorabilia maken dit tot een<br />
uiterst begeerlijke uitgave. Essentieel<br />
zouden we zelfs durven zeggen.<br />
€ 74,50<br />
webcode > davis<br />
Frank Sinatra<br />
Ol’ Blue Eyes<br />
Francis Albert Sinatra besloot te gaan zingen nadat hij Bing Crosby op de radio had<br />
gehoord. Al snel was hij zijn voorbeeld in populariteit ver gepasseerd. Met zijn warme<br />
stemgeluid, en zijn perfect getimede nonchalance veroverde hij de harten van miljoenen<br />
muziekliefhebbers. Bij Sinatra klonk alles alsof het hem geen enkele moeite kostte om<br />
te zingen. Zijn ballads zijn net zo legendarisch als zijn meer swingende vertolkingen.<br />
Gelukkig heeft het hoogwaardige re-issue label Mobile Fidelity Sound Labs twee van<br />
zijn populairste albums uit de periode dat hij voor Capitol opnam in vlekkeloze geluidskwaliteit<br />
opnieuw uitgebracht.<br />
Nice ‘N’ Easy<br />
Een heerlijke verzameling midtempo nummers, rijk georkestreerd door grootmeester<br />
Nelson Riddle. Waar Sinatra bij vorige ballad-collecties nog wel eens een tikje weemoedig<br />
en zwaar op de hand wilde zijn is Nice ‘N’ Easy luchtig en optimistisch. Met de wereldhits<br />
I’ve Got A Crush On You en Fools Rush In is dit een allercharmantste en onmisbare<br />
verzameling die je moeiteloos de winter door helpt.<br />
€ 34,50 (180 gr. Vinyl)<br />
of € 29,50 (24 Kt Gold CD)<br />
Only The Lonely<br />
Deze uit nood geboren hernieuwde samenwerking met arrangeur Nelson Riddle (de beoogde<br />
Gordon Jenkins was niet beschikbaar) leverde volgens velen de allerbeste verzameling<br />
ballads op die Sinatra in zijn carrière opnam. Er is veel te genieten, ook al is de<br />
toon wat somberder. Klassiekers als Blues In The Night en Willow Weep For Me maken dit<br />
tot een essentieel Sinatra album dat in geen enkele collectie mag ontbreken.<br />
€ 34,95 (180 gr. Vinyl)<br />
webcode > sinatra<br />
121
Winnen<br />
3x beauty pakket<br />
ter waarde van 100 euro<br />
Lekker voor hem, lekker voor haar..<br />
Van Gils introduceert een nieuw herenparfum onder de naam Puur. Wat lichter van<br />
geur dan hun klassieker Strictly For Men, maar toch uiterst mannelijk door frisse<br />
elementen als bergamot en lavendel, aangevuld met allerlei exotische houttonen<br />
als sandel, patchouli en witte ceder. Voor de dames heeft topvisagist Tom Sebastian een luxe<br />
beautybag samengesteld met daarin een complete set haarverzorgingsproducten uit zijn eigen lijn. We geven drie<br />
gecombineerde man-vrouw pakketten ter waarde van 100 euro per pakket weg.<br />
122<br />
Hoe kan ik winnen? ga snel naar www.hifidelity.nl
ecensies<br />
kijk & luister<br />
Ryan Adams &<br />
The Cardinals<br />
Cardinology<br />
Universal<br />
Voormalig zanger van Whiskeytown<br />
Ryan Adams - niet te verwarren<br />
met bijna naamgenoot Bryan - is<br />
de meest aansprekende mannelijke<br />
Americana-vertolker van dit moment.<br />
Zijn solo-debuut Heartbreaker<br />
sloeg in als een bom en is nog steeds<br />
een van zijn sterkste albums. Sinds<br />
2005 maakt Adams, naast zijn soloprojecten,<br />
ook platen met The Cardinals.<br />
Cardinology is na Cold Roses<br />
en Easy Tiger alweer hun derde samenwerking.<br />
De nummers op deze<br />
plaat laveren tussen volbloed country,<br />
inclusief pedal steel guitar, en<br />
meer rock georiënteerde nummers<br />
als Magick, met als wonderschone<br />
afsluiter het ingetogen en breekbare<br />
Stop, waarin zelfs violen te ontdekken<br />
zijn. De stem van Ryan Adams<br />
roept soms herinneringen op aan<br />
Neil Young, al kan eerstgenoemde<br />
beduidend beter zingen. Cardinology<br />
is gemaakt naar een recept dat<br />
Ryan al goede diensten bewees op<br />
eerdere albums. Al met al een consistent<br />
album met een paar ijzersterke<br />
nummers. Maar over het geheel<br />
genomen heeft Cardinology te<br />
weinig uitschieters om het tot een<br />
echte topper te maken.<br />
MB<br />
Buena Vista Social<br />
Club<br />
At Carnegie Hall<br />
Munich<br />
Wat moeten dat twee legendarische<br />
avonden zijn geweest; de optredens<br />
van Buena Vista Social Club in de<br />
befaamde Carnegie Hall. Producer<br />
Ry Cooder haalde een hele bende<br />
vergeten Cubaanse muzikanten uit<br />
de vergetelheid en nam er het gelijknamige<br />
album mee op. Ook tot z’n<br />
eigen verbazing verkocht het album<br />
acht miljoen exemplaren. Na twee<br />
try-outs in Carré in Amsterdam<br />
streek het hele gezelschap dus neer<br />
in New York. Het concert is schitterend<br />
geregistreerd en de band is<br />
in topvorm. Vanaf Chan Chan is het<br />
groot feest en de sfeer uitgelaten. El<br />
Cuarto de Tula maakt het helemaal<br />
bont als de krasse knarren er een<br />
heuse jamsessie van maken. De instrumental<br />
Buena Vista Social Club is<br />
melancholisch met een glansrol voor<br />
de 77-jarige meesterpianist Ruben<br />
Gonzales. Dos Gardenias is prachtig<br />
weemoedig van klank. Zelfs de<br />
grootste danshater zal niet stil kunnen<br />
zitten bij opzwepende nummers<br />
als Candela en El Carretero. Inmiddels<br />
zijn een fiks aantal muzikanten<br />
van de band overleden. Dat maakt<br />
de plaat sowieso al uniek. Maar nog<br />
meer is het de muzikale virtuositeit,<br />
de wisselwerking met het hunkerende<br />
Cubaanse publiek en de ongekende<br />
emoties die daar bij vrijkomen die<br />
deze cd tot een must maakt. MM<br />
Patricia Barber<br />
The Cole Porter<br />
Songbook<br />
Blue Note<br />
Een mooie combinatie: Cole Porter<br />
wordt door velen als de grootste<br />
songschrijver van de vorige eeuw<br />
gezien, en Patricia Barber geniet<br />
momenteel een lang bevochten<br />
maar volledig terechte divastatus in<br />
de vocale jazz. Na een toenemende<br />
avantgardistische insteek op haar<br />
laatste paar albums waagt zij zich<br />
nu voluit aan populaire standards,<br />
in een eerbetoon aan Cole Porter<br />
die zij als grote inspirator beschouwt.<br />
Dat zij er goed in geslaagd<br />
is Porters werk ‘eigen’ te maken<br />
blijkt uit de drie door haarzelf geschreven<br />
nummers die naadloos<br />
aansluiten bij de rest van de tracks.<br />
Swingliefhebbers worden bediend<br />
in Just One of Those Things, en in In<br />
the Still of the Night wordt echt even<br />
flink van leer getrokken. Maar voor<br />
de rest is de sfeer kalm en relaxed,<br />
en dus erg lekker voor op de late<br />
avond. Barbers soepele pianospel<br />
wordt ondersteund door een begeleidingsband<br />
van grote klasse,<br />
met een glansrol voor gitarist Neal<br />
Alger. De opname klinkt warm en<br />
intiem. Lekker plaatje dit! MD<br />
Belle and Sebastian<br />
The BBC Sessions<br />
Konkurrent<br />
Wat de Twee Meter Sessies zijn voor<br />
Nederland zijn de BBC Sessions<br />
voor Engeland. Iedere band krijgt de<br />
kans zich in een afwijkende setting<br />
van z’n beste kant te laten zien. Dit<br />
heeft al aardig wat legendarische<br />
muziek opgeleverd. Eindelijk is nu<br />
Belle and Sebastian aan de beurt.<br />
Deze cd is opgenomen tijdens verschillende<br />
sessies tussen 1996 en<br />
2001. De periode dat de band op z’n<br />
meest indie was. Helemaal geweldig<br />
is dat er veel materiaal op staat van<br />
de verschillende ep’s die de band<br />
in haar beginperiode uitbracht, en<br />
die inmiddels moeilijk verkrijgbaar<br />
zijn. Zo opent de cd met het prachtige<br />
The State I Am In en ook Lazy Jane<br />
vindt hierop zijn oorsprong. Tevens<br />
horen we in The Magic of a Kind Word<br />
en Nothing in the Silence zangeres<br />
Isobel Campbell nog meedoen die<br />
tegenwoordig solo haar ding doet<br />
en twee platen opnam met Mark<br />
Lanegan. De band is in vorm, het<br />
geheel klinkt zeer intiem en pastoraal<br />
zoals we van de Schotse groep<br />
gewend zijn. Het gevoelige I Could<br />
Be Dreaming is hierin een van de<br />
uitschieters. Een zekere vorm van<br />
overkill ligt na een nummer of tien<br />
wel op de loer, aangezien de cd in<br />
hetzelfde tempo voortkabbelt. De<br />
fan weet echter onmiddelijk wat<br />
hem/haar te doen staat! MM<br />
123
...uiterst intens en gedreven...<br />
Luka Bloom<br />
Eleven Songs<br />
V2<br />
Eva Cassidy<br />
Somewhere<br />
Rough Trade<br />
Chiwoniso<br />
Rebel Woman<br />
Munich<br />
The Cure<br />
4:13 Dream<br />
Universal<br />
Suzan Vega’s hitsingle My Name Is<br />
Luka was voor Barry Moore de inspiratie<br />
toen hij zijn artiestennaam<br />
moest bedenken. Loskomen van<br />
grote broer Christy Moore was de<br />
reden achter dat besluit. Inmiddels<br />
is Luka Bloom, zeker in Nederland,<br />
veel bekender dan zijn broer. Zijn<br />
vele optredens in ons land, waaronder<br />
een paar keer Pinkpop, zullen<br />
daar zeker aan hebben bijgedragen.<br />
Hij wordt vaak omschreven als folkzanger,<br />
maar hij ziet zichzelf eerder<br />
als onemanband. Op Eleven Songs<br />
brengt Bloom elf - hoe kan het ook<br />
anders - nieuwe liedjes ten gehore.<br />
Zijn eerste vier platen voor Reprise<br />
staan bij mij in de platenkast, en de<br />
eerste drie komen daar met enige<br />
regelmaat ook uit om gedraaid te<br />
worden. Mijn verwachtingen waren<br />
derhalve hooggespannen. Ten dele<br />
worden die verwachtingen waargemaakt:<br />
de liedjes op het album zijn<br />
van de inmiddels bekende kwaliteit.<br />
Gedegen, maar waar het aan ontbreekt<br />
is spanning en verrassing.<br />
Wil je Luka Bloom in topvorm horen,<br />
koop dan Turf, The Acoustic Motorbike<br />
of Riverside. Op die albums is<br />
de Ierse bard op z’n best. MB<br />
Eva Cassidy is de Vincent van Gogh<br />
van de popmuziek. Tijdens haar leven<br />
werd de Amerikaanse zangeres<br />
nauwelijks gehoord, maar sinds haar<br />
overlijden op 33-jarige leeftijd in<br />
1996 gaan haar cd’s als de spreekwoordelijke<br />
warme broodjes. Afgelopen<br />
jaren zijn maar liefst tien cd’s uitgebracht,<br />
met de compilatie Songbird<br />
als meest succesvolle. Dit postume<br />
eerbetoon dankt Cassidy vooral aan<br />
haar heldere stem want op originaliteit<br />
is de zangeres zelden te betrappen.<br />
Met haar vocale acrobatiek zet<br />
ze klassiekers weliswaar naar haar<br />
hand, maar verrassend zijn haar keuzes<br />
lang niet altijd. Daardoor hebben<br />
ook op Somewhere - een cd met nog<br />
niet eerder verschenen werk - haar<br />
uitvoeringen van onder meer Chain<br />
of Fools en Summertime iets triviaals.<br />
Ze voegen nauwelijks iets toe<br />
aan de originelen. Somewhere is dan<br />
ook om een andere reden bijzonder.<br />
Het album bevat twee songs waaraan<br />
Cassidy zelf heeft meegewerkt.<br />
Voor traditional A Bald Young Farmer<br />
maakte ze het arrangement, Somewhere<br />
schreef ze samen met haar<br />
muzikale maatje Chris Biondo. De<br />
rijke orkestratie en bombast in combinatie<br />
met haar glijdende vocalen in<br />
de titelsong lichten een aardig tipje<br />
op van wat Cassidy in haar mars had.<br />
Het blijft jammer dat ze zo weinig<br />
met dít talent gedaan heeft. PG<br />
In menig huiskamer staat hij op de<br />
schouw te pronken als souvenirtje<br />
uit zuidelijk Afrika: de duimpiano<br />
(of mbira, sanza of kalimba). Geen<br />
instrument zo laagdrempelig als<br />
de ‘spirituele’ duimpiano, want<br />
iedereen krijgt er wel een kek melodietje<br />
uit. Maar de mbira echt laten<br />
fonkelen en funken is een heel<br />
ander verhaal. Vraag dat maar aan<br />
veterane Chiwoniso uit Zimbabwe,<br />
zangeres en ’s werelds bekendste<br />
duimpianiste. Chiwoniso (Maraire)<br />
woonde lange tijd in de VS en dat<br />
is te horen; naast Zimbabwaanse<br />
tradities maakt ze gretig gebruik<br />
van elementen uit westerse pop en<br />
soul. ‘Chi’ zingt in het Engels en<br />
Shona over de vele problems & struggles<br />
in hedendaags Zimbabwe. Maar<br />
naast de ‘rebelse’ teksten is het op<br />
dit album, haar eerste internationale<br />
release sinds tien jaar, toch<br />
vooral stergitarist en landgenoot<br />
Louis Mhlanga die indruk maakt.<br />
Mhlanga, samen met de Tilburgse<br />
contrabassist Eric van der Westen<br />
in 2003 verantwoordelijk voor het<br />
onvergetelijke ingetogen afrojazzalbum<br />
Keeping the Dream, geeft<br />
met zijn aanstekelijke Afrikaanse<br />
‘gepriegel’ extra cachet mee aan<br />
een plaat die anders wel erg soft en<br />
braafjes zou worden.<br />
DvdB<br />
Al dertig jaar een eigen geluid dat<br />
door talloze bands schaamteloos is<br />
geïmiteerd; zal er dan op het inmiddels<br />
dertiende studioalbum nog iets<br />
nieuws te horen zijn? Niet dus, de<br />
dertien tracks verwijzen bijna allemaal<br />
naar eerdere albums van deze<br />
waveband van het eerste uur. Het<br />
lijkt wel een verzamelalbum, maar<br />
dan met allemaal nieuwe nummers.<br />
Er is de Desintegration-sound die<br />
door een nieuwe generatie ‘gothics’<br />
omarmd werd, er zijn de pakkende<br />
liedjes uit de Head on the Door-periode<br />
en aan het eind een portie diffuse<br />
noise dat verwijst naar het Pornography-album<br />
en de meest recente<br />
titelloze cd uit 2004. Belangrijkste<br />
is echter dat het tot een kwartet uitgedunde<br />
bandje rond Robert Smith<br />
ondanks de jaren uiterst intens en<br />
gedreven klinkt. Strak spel, over<br />
het algemeen compacte, energieke<br />
songs in een onopgesmukte, lekker<br />
directe sound, met veel vervormde<br />
gitaren en af en toe de kenmerkende<br />
karrenvracht met echo. En die<br />
uit duizenden herkenbare klagerige<br />
stem, nog precies als vroeger. Een<br />
feest der herkenning, met knappe<br />
nieuwe liedjes die zich snel in het<br />
geheugen vasthechten.<br />
JL<br />
124
termen als<br />
‘on-Nederlands goed’<br />
mogen bij wet<br />
worden verboden<br />
DIVERSEN<br />
50 jaar Nederpop - Rare and<br />
Obscure (4-cd box)<br />
Fonos/Universal<br />
DIVERSEN<br />
50 jaar Nederpop<br />
(5-cd box)<br />
Universal<br />
Heel fijn dat de Nederpop eens in<br />
het zonnetje wordt gezet, want<br />
soms lijkt het wel of we er ons<br />
collectief voor schamen. Termen<br />
als ‘on-Nederlands goed’ mogen<br />
van samensteller Leo Blokhuis<br />
bij wet worden verboden, en gelijk<br />
heeft-ie. In de box 50 Jaar<br />
Nederpop worden 103 tracks<br />
samengebracht op vijf cd’s, die<br />
ieder een decennium omvatten.<br />
Het informatieve boekje van de<br />
hand van Blokhuis geeft allerlei<br />
aardige achtergrondinformatie<br />
over Nederpop in het algemeen,<br />
maar jammer genoeg niet erg<br />
veel over individuele tracks.<br />
Voor een fanatiek verzamelaar<br />
is dat geen gemis, maar de beginnende<br />
liefhebber zal flink<br />
moeten googelen. Natuurlijk<br />
staan er een heleboel nummers<br />
niet op; toch is deze dwarsdoorsnede<br />
van 50 jaar Nederpop beslist<br />
representatief te noemen.<br />
Persoonlijk heb ik wat minder<br />
met de laatste twintig jaar, maar<br />
dat komt waarschijnlijk omdat<br />
ik een ouwe lul aan het worden<br />
ben. Maar wel eentje die van Nederpop<br />
houdt en daar - met trots<br />
- voor uit durft te komen. MD<br />
Een collectie waar zelfs de gevorderde<br />
Nederpopverzamelaar<br />
de vingers bij aflikt. Het idee<br />
voor deze box ontstond tijdens<br />
de Nacht van de Popmuziek, toen<br />
Leo Blokhuis en Matthijs van<br />
Nieuwkerk een aan de archieven<br />
ontrukte video-opname van het<br />
nummer Take Me to the Water van<br />
de totaal vergeten Richard Neal<br />
(echte naam Frans Bronzwaer)<br />
afkondigden. De noodkreet dat<br />
zoiets prachtigs toch op cd verkrijgbaar<br />
zou moeten zijn werd<br />
opgepikt door Machgiel Bakker<br />
van het nationale cultuurarchief<br />
Beeld en Geluid in Hilversum,<br />
die ook al geruime tijd met zo’n<br />
idee rondliep. Uiteindelijk was<br />
een samenwerking met Universal<br />
Music nodig voor de fysieke<br />
uitvoering, maar het resultaat<br />
mag er dan ook zijn. Liefst 94<br />
tracks, waarvan er op een enkele<br />
uitzondering na nog nooit<br />
een op cd is verschenen, laten de<br />
luisteraar van de ene verbazing<br />
in de andere vallen. Naast de<br />
eerder genoemde Richard Neal<br />
vind je er onder anderen obscure<br />
tracks van Hennie Vrienten (onder<br />
de naam Ruby Carmichael),<br />
Ad Visser (als Adjeef the Poet) en<br />
De Dijk (toen nog Stampei geheten).<br />
Deze verzameling vergeten<br />
parels uit de vaderlandse popgeschiedenis<br />
is natuurlijk verre<br />
van compleet, maar dat doet er<br />
niet toe. In alle gevallen is een<br />
groot onrecht teniet gedaan, en<br />
alleen al daarom verdient deze<br />
box de opperste lof.<br />
MD<br />
125
...compleet met rammelende<br />
DIVERSEN<br />
Filles Fragiles<br />
Sonic Scenery<br />
Zuchtmeisjes. Wat een prachtige,<br />
suggestieve naam. Verzonnen door<br />
schrijver Ronald Giphart om de<br />
enigszins bizarre hobby van zijn<br />
goede vriend Guuz Hoogaerts van<br />
een uithangbord te voorzien. Hoogaerts<br />
(artiestennaam Guuzbourg)<br />
verzamelt namelijk alles van één<br />
van de meer specifieke subgenres<br />
van het Franse chanson, namelijk<br />
zangeresjes die hees en met meer<br />
ademlucht dan noodzakelijk hun<br />
diepste verlangens in je oor fluisteren.<br />
Verleidelijk kirrend brengen<br />
zij hun luisteraars in vervoering.<br />
Zuchtmeisjes zijn van alle tijden.<br />
Van de ultieme jaren ‘60 sexgodin<br />
Jane Birkin (Je T’Aime…Moi Non<br />
Plus, wat niet op deze heerlijke verzamelaar<br />
staat overigens) tot de nu<br />
twintigjarige, in Parijs wonende<br />
Amerikaanse Erica Buettner. Amerikaanse?<br />
Jazeker! De Fransen hebben<br />
er weliswaar het patent op, maar<br />
de rest van de wereld mag meedoen.<br />
Als je maar in het Frans zingt. Zoals<br />
ook een nog jonge Liesbeth List, die<br />
hier een nummer van Serge Gainsbourg<br />
ten gehore brengt. Dé Serge<br />
Gainsbourg inderdaad, die in zijn<br />
lange carrière eigenhandig meerdere<br />
zuchtmeisjes aan de vergetelheid<br />
ontrukte. Geen wonder dat Guuz<br />
die artiestennaam heeft gekozen.<br />
Hmm, c’est magnifique.<br />
MD<br />
The Fireman<br />
Electric<br />
Arguments<br />
PIAS<br />
In de geschiedschrijving van The<br />
Beatles staat dat John Lennon<br />
zorgde voor het experiment en Paul<br />
McCartney voor melodieuze liedjes<br />
als Yesterday. In latere publicaties<br />
heeft Sir Paul wel geprobeerd dat<br />
beeld bij te sturen, maar echt goed<br />
lukte dat niet. Met het onder het<br />
pseudoniem The Fireman gemaakte<br />
Electric Arguments doet de inmiddels<br />
66-jarige oud-Beatle daartoe<br />
een overtuigender poging. Het samen<br />
met producer Youth (Killing<br />
Joke) gemaakte album is een van de<br />
verrassingen van 2008. Zo experimenteel<br />
hebben we McCartney lang<br />
niet meer gehoord. The Fireman<br />
maakte al eerder twee albums met<br />
Youth, de laatste ruim tien jaar geleden.<br />
Maar dat waren zijstappen vol<br />
instrumentale ambient. Nu werden<br />
in dertien dagen tijd dertien liedjes<br />
opgenomen die zich bewegen van<br />
vuige bluessongs, zwierige popliedjes<br />
tot ambient. In de openingstrack<br />
Nothing Too Much Just Out of Sight<br />
klinkt McCartney als een zwarte<br />
bluesrocker, het daaropvolgende<br />
Two Magpies klinkt mooi lo-fi en Sing<br />
the Changes als een goede Beatlessong.<br />
Met Electric Arguments schudt<br />
McCartney het lieve liedjes-imago<br />
van zich af. Het sterkste album van<br />
Macca sinds heel lange tijd. GvdH<br />
Gomez<br />
Bring It On<br />
(10th Anniversary Collectors Edition)<br />
EMI<br />
Het heeft helaas tien jaar moeten<br />
duren voordat mijn aandacht getrokken<br />
werd door het Britse Gomez.<br />
Vreemd, want met hun debuut<br />
verdienden ze meteen de prestigieuze<br />
Mercury Prize, een eer die<br />
eerder ten beurt viel aan bands als<br />
Portishead en Pulp en afgelopen<br />
jaar aan Elbow (zie interview elders<br />
in deze editie). Gomez maakt<br />
een vreemde, maar zeer lekkere,<br />
mengeling van blues, rootsrock,<br />
pop en elektronica. Albumopener<br />
Get Miles zet meteen de toon met<br />
vreemde geluidjes, een enorm breed<br />
stereobeeld, en vooral met de ruige<br />
zang van Ben Ottewell. Maar Gomez<br />
houdt het niet bij één zanger,<br />
ze gebruiken er maar liefst drie, wat<br />
soms een mooie samenzang oplevert.<br />
Whippin Piccadilly klinkt veel<br />
meer als een Britse band, al blijken<br />
de heren een sterke afkeer te hebben<br />
van typische Britpopbandjes.<br />
Andere sterke nummers op het album<br />
zijn 78 Stone Wobble, Tijuana<br />
Lady, Get Myself Arrested en… ach,<br />
eigenlijk is er op deze plaat geen<br />
slecht nummer te vinden. Mocht je,<br />
net als ik, deze plaat op een of andere<br />
manier gemist hebben, dan is<br />
dit de ideale herkansing: naast de<br />
debuutplaat krijg je nu namelijk ook<br />
nog een cd met onder andere BBCsessies.<br />
Gewoon kopen dus! MB<br />
Marike jager<br />
Celia Trigger<br />
Rough Trade<br />
Bij de break in titelsong Celia Trigger<br />
gaan de gedachten automatisch uit<br />
naar Pink Floyd, naar de psychedelische<br />
sound waarmee de band in 1967<br />
voor het eerst van zich deed spreken.<br />
Heel even maar, want de Nederlandse<br />
zangeres Marike Jager die in 2003<br />
de Grote Prijs van Nederland won in<br />
de categorie singer-songwriter heeft<br />
hele andere noten op haar zang. Die<br />
liggen op haar tweede cd weliswaar<br />
in het verlengde van het debuut The<br />
Beauty Around uit 2006, maar voorspelbaar<br />
is Jager allerminst. Vooral<br />
de keus voor diversiteit op Celia<br />
Trigger pakt heel aardig uit. Jager<br />
manifesteert zich als een bescheiden<br />
rockzangeres die een enkele<br />
keer aanleunt tegen jazz en pop. Dus<br />
klinken de ene keer ronkende gitaren,<br />
zoals in het funky Celia Trigger,<br />
en hangt ze vervolgens lijzig in een<br />
bed van piano en strijkers (Like You).<br />
Vocaal slaat Jager zich met verve<br />
door die diverse stijloefeningen<br />
heen waardoor het album niet als<br />
los zand uit elkaar valt. Maar bijzonder?<br />
Dat is haar stem niet. Hoewel<br />
Jager een enkele keer de hoogte in<br />
gaat, kabbelt het toch vooral dertien<br />
nummers lang iets te gezapig door.<br />
Dat nekt niet de nummers afzonderlijk<br />
- die zijn stuk voor stuk van een<br />
aardig niveau - maar uiteindelijk wel<br />
het album. Want ergens halverwege<br />
ligt verveling op de loer.<br />
PG<br />
126
potten en pannen...<br />
Jolie Holland<br />
The Living and<br />
the Dead<br />
Epitaph<br />
Jóhann Jóhannsson<br />
Fordlândia<br />
4AD<br />
Grace Jones<br />
Hurricane<br />
PIAS<br />
The Killers<br />
Day & Age<br />
Universal<br />
Jolie Holland mag gezien worden<br />
als een ontdekking van Tom Waits.<br />
Een demo van The Be Good Tanyas,<br />
waarvan Jolie medeoprichtster was,<br />
maakte grote indruk op de meester,<br />
waarna hij haar liet tekenen bij zijn<br />
ANTI-label. Hollands muziek wordt<br />
gekenmerkt door een lekkere loomheid<br />
en een southern drawl, iets wat<br />
vast en zeker te maken heeft met<br />
haar Texaanse achtergrond. Behoorden<br />
haar eerdere platen duidelijk tot<br />
het Americana-idioom, op The Living<br />
and the Dead durft ze duidelijk ook<br />
andere paden te bewandelen. Zo<br />
heeft Your Big Hands een duidelijke<br />
rockinslag terwijl Fox in Its Hole -<br />
met Marc Ribot (o.a. Tom Waits) op<br />
gitaar - een mooie broeierige sfeer<br />
weet neer te zetten. Ongebruikelijke<br />
instrumenten zoals een harpgitaar<br />
van Mozanni, een Shruthi-box<br />
- een Indiaas harmonium dat een<br />
voortdurend akkoord produceert<br />
- en een ‘Jecusco box fiddle’ geven<br />
een zeer aparte sound aan het album.<br />
Afsluiter Enjoy Yourself is een<br />
typische porch song, compleet met<br />
rammelende potten en pannen. Ze<br />
lijkt er zelf in ieder geval enorm veel<br />
plezier aan te beleven, gezien haar<br />
veelvuldige gegiechel. Jolie Holland<br />
maakt met The Living and the Dead<br />
haar vierde sterke album op rij.<br />
Zonder meer aanbevolen. MB<br />
Weer een artiest uit IJsland, die<br />
zich trouwens in een totaal andere<br />
muzikale richting begeeft als de ook<br />
in deze rubriek besproken Emilíana<br />
Torrini. Jóhannsson laat zich voor<br />
zijn modern klassieke composities<br />
vaak inspireren door in onbruik<br />
geraakt industrieel erfgoed, en wie<br />
daar meer over wil weten verwijs ik<br />
graag naar de internetlink hieronder.<br />
Maar ik moet het hier hebben<br />
over de muziek, want die is werkelijk<br />
van een sublieme schoonheid.<br />
De verschillende onderdelen van<br />
dit muzikale verhaal worden vanuit<br />
pure stilte traag opgebouwd,<br />
met een enorme innerlijke spanning.<br />
Akoestische instrumenten<br />
als gitaar, klarinet, strijkorkest en<br />
kerkorgel worden aangevuld met<br />
subtiele elektronica en hier en daar<br />
wat lichte en uiterst spaarzaam gedoseerde<br />
percussie. Deze cd lijkt in<br />
staat om de tijd stil te zetten, om<br />
alles om je heen te laten vervagen,<br />
door je op een prettig dwingende<br />
manier bij de hand te nemen en mee<br />
te voeren naar mysterieuze oorden<br />
met weidse vergezichten. Wie open<br />
staat voor dit soort muzikale balsem<br />
voor de ziel doet er goed aan om ook<br />
het oudere werk van Jóhannsson<br />
eens aan een luisterbeurt te onderwerpen.<br />
Een meesterwerk. MD<br />
www.johannjohannsson.com<br />
Misschien dat er wat plastische<br />
chirurgie overheen is gegaan of<br />
misschien zijn de jaren Grace Jones<br />
simpelweg gunstig gezind. Feit<br />
is dat de artieste die zich begin jaren<br />
tachtig ontpopte als een heuse<br />
diva geen spat ouder geworden lijkt.<br />
Nauwelijks aangetast door de tand<br />
des tijds en glad als ijs. Het zijn ook<br />
kwalificaties die gelden voor de muziek<br />
op Hurricane, haar eerste album<br />
sinds negentien jaar. Jones etaleert<br />
zich evenals in haar beste dagen als<br />
een koningin van de perfectie. Voor<br />
een rauw randje hoef je bij haar<br />
niet aan te komen, wel voor een<br />
soms prettige, enigszins lijzige discodreun.<br />
En natuurlijk voor haar zo<br />
typerende zwoele geluid, waarmee<br />
ze een uniek plaatsje op de muzikale<br />
landkaart verdiend heeft. Als een<br />
deken ligt haar lichthese stem op de<br />
veelal pompende instrumentatie,<br />
die evenals vroeger op reggae leunt.<br />
Ze heeft daarvoor niet de hulp van<br />
de minste gehad. Hurricane is een<br />
soort sterrenparade waarop grootheden<br />
als Brian Eno, Tricky en Sly<br />
& Robbie voorbijkomen. Met zijn allen<br />
zijn ze erin geslaagd een album<br />
te maken dat moeiteloos kan wedijveren<br />
met de cd’s uit haar hoogtijdagen.<br />
Aan het eind in Williams<br />
Blood klinkt een stukje Amazing<br />
Grace. En met die twee woorden is<br />
niets teveel gezegd.<br />
PG<br />
The Killers, dat was toch die band<br />
van stoere rockhits als Somebody<br />
Told Me en Mr. Brightsight? Jawel,<br />
met de nadruk op was. De band is<br />
namelijk druk bezig nieuwe wegen<br />
in te slaan. Die van jaren ’80-synthpop,<br />
camp en disco en emo-pop à<br />
la Keane om precies te zijn. ‘Rock’<br />
kunnen we dit met de beste wil van<br />
de wereld niet meer noemen. Nu<br />
was het altijd al moeilijk om te geloven<br />
dat deze miljoenen verkopende<br />
‘indie’ Britpopband niet uit een<br />
Engelse industriestad kwam, maar<br />
uit nota bene glamoreus Las Vegas,<br />
weer zijn de invloeden über-Brits.<br />
We horen Pet Shop Boys, Bowie,<br />
Waterboys, Duran Duran, U2, Roxy<br />
Music en Simple Minds, to name a<br />
few jaren tachtig-iconen. Alles aan<br />
dit album is fout. Foute funk, foute<br />
saxofoons, foute keyboards, foute<br />
teksten. Maar goed fout is lekker.<br />
En lekker, dat zijn deze Killers zeer<br />
zeker zo nu en dan. Neem de aalgladde<br />
hitsingle Human; zo’n catchy<br />
kermismuziekje is er niet meer<br />
gemaakt sinds OMD’s So In Love.<br />
Verdwenen is de groots rockende<br />
bombast, weg de gekwelde en opgefokte<br />
Brandon Flowers. Hebben The<br />
Killers zichzelf hiermee om zeep<br />
geholpen? U mag het zeggen. DvdB<br />
127
...vette beats,<br />
Ray LaMontagne<br />
Gossip<br />
in the Grain<br />
PIAS<br />
Met Trouble viel de Amerikaanse<br />
singer-songwriter Ray LaMontagne<br />
in 2004 met de deur in huis. Het<br />
album verkocht zo goed dat de bebaarde<br />
songwriter uit New England<br />
meteen een ster werd. Opvolger Till<br />
the Sun Turns Black bevestigde die<br />
status. Met zijn derde Gossip in the<br />
Grain is het tijd om nieuwe wegen in<br />
te slaan. LaMontagne voldoet maar<br />
deels aan die opdracht. In opener<br />
You Are the Best Thing klinkt hij in de<br />
allerbeste Stax-traditie met steun<br />
van een uitgebreide blazerssectie,<br />
het huppelende Hey You Hey Mama<br />
werd overgoten met een aanstekelijk<br />
New Orleans-sausje. Maar voor<br />
de rest is het de LaMontagne die we<br />
kennen. Een hees, raspend stemgeluid<br />
en muziek die haast tijdloos<br />
genoemd kan worden. LaMontagne<br />
veranderde ook weinig aan zijn<br />
concept. Gossip in the Grain werd<br />
opnieuw opgenomen met producer<br />
Ethan Johns (Ryan Adams). Door<br />
de grote drukte op de weg van de<br />
singer-songwriters is het moeilijk<br />
om op te vallen. Dat doet LaMontagne<br />
net iets te weinig. Alleen Meg<br />
White, een liefdesverklaring aan<br />
de White Stripes-drummer steekt<br />
er echt bovenuit. Als Ray zingt<br />
dat hij de zon met haar wil zien<br />
ondergaan, maakt hij die ondergang<br />
haast tastbaar.<br />
GvdH<br />
Novastar<br />
Almost Bangor<br />
EMI<br />
Almost Bangor is het derde album<br />
van Novastar, het vehikel voor de<br />
Belgisch-Nederlandse muzikant<br />
Joost Zweegers. In België is Novastar<br />
groot, in Nederland lijkt het<br />
er ook eindelijk aan te komen. Bangor<br />
is het dorpje in Frankrijk waar<br />
Zweegers inspiratie opdeed voor<br />
zijn nieuwe worp van tien nummers.<br />
Zweegers’ succesvolle vorige<br />
plaat Another Lonely Soul, alweer uit<br />
2004, zorgde voor zijn Belgische<br />
doorbraak, maar Zweegers vond<br />
achteraf dat producer Piet Goddaert<br />
(Ozark Henry) daarop een te<br />
groot stempel drukte. Daar zit wat<br />
in, want de arrangementen waren<br />
inderdaad te overdadig. Almost<br />
Bangor is een stuk soberder, ‘meer<br />
Zweegers’, aldus Zweegers. Het<br />
merkwaardige aan Novastar is dat<br />
de muziek zo weinig spectaculair<br />
klinkt. Pas na een aantal keer horen<br />
valt op hoe slim Zweegers zijn<br />
nummers in elkaar weet te zetten<br />
en hoe goed hij de luisteraars bij de<br />
kladden kan grijpen. Een nummer<br />
als Mars Needs Woman, bijvoorbeeld<br />
is van grote klasse. Opvallende rol<br />
op deze plaat speelt Jean-Marie<br />
Aerts. Het inventieve gitaarwerk<br />
van deze routinier tilt het album<br />
naar een hoger plan.<br />
GvdH<br />
Portugal. The Man<br />
Censored<br />
Colors<br />
Defiance/Konkurrent<br />
‘We’ve always wanted to make a really<br />
heavy record mellow’, aldus vocalist,<br />
gitarist en songschrijver John<br />
Baldwin Gourley. ‘And I think this<br />
time we did it.’ Deze bewering ligt<br />
niet ver van de waarheid af. Heb wel<br />
wat geduld om dit te kunnen onderschrijven.<br />
Censored Colors van Portugal. The<br />
Man, een indieband uit Alaska, is<br />
een groeiplaat. Openingstrack Lay<br />
Me Back Down raakt niet direct de<br />
gevoelige snaar, maar blijkt achteraf<br />
wel degelijk hét visitekaartje van het<br />
album te zijn. Met Colors (I’m not<br />
afraid to die ‘cause all these colors will<br />
change) kan de band wel eens een<br />
klassieker hebben afgeleverd. Die<br />
meerstemmige compositie, gevoelige<br />
melodie en opbouwende drumpartij.<br />
Geweldige track. Na Intermission lijkt<br />
één volledige track opgesplitst te zijn<br />
in verschillende nummers. Neem<br />
New Orleans; een trompet voor je<br />
kiezen, maar niets is wat het lijkt,<br />
want eindigt New Orleans, of begint<br />
de volgende track nu, zoals Led Zeppelin<br />
in 2008 geklonken zou kunnen<br />
hebben? Is er nog wat op aan<br />
te merken? Weinig, zeer weinig. De<br />
stem van zanger Gourley is op sommige<br />
tracks misschien wat schel en<br />
overheersend, maar irritatie hangt<br />
samen met de interpretatie van de<br />
ontvanger, dus oordeel zelf. TS<br />
Mavis Staples<br />
Live: Hope At The<br />
Hideout<br />
Epitaph<br />
Mavis Staples (1940) loopt al<br />
weer heel wat jaartjes mee in de<br />
muziekindustrie. Haar eerste hit<br />
scoorde ze al in 1956 samen met<br />
haar broer en zus als The Staple<br />
Singers. Vanaf 1969 gaat Staples<br />
solo verder, maar meer dan een<br />
bescheiden notering in de Billboardranglijst<br />
voor I Have Learned to<br />
Do Without You (1970) zat er solo<br />
niet in. Het was Prince die Staples<br />
weer onder de aandacht bracht van<br />
een breder publiek, zo ook voor<br />
ondergetekende Prince-liefhebber.<br />
Maar ook de platen voor zijn Paisley<br />
Park Records werden geen groot<br />
succes. Het is te hopen dat Live -<br />
Hope at the Hideout een beter lot<br />
beschoren is. Aan de muziek en<br />
het speelplezier van Mavis en haar<br />
band zal het niet liggen. Mavis<br />
zingt met bezieling traditionals<br />
zoals Wade in the Water en Will the<br />
Circle Be Unbroken - het eerste liedje<br />
dat Mavis leerde zingen - en liedjes<br />
uit haar oude repertoire. Blues,<br />
gospel en Bayou rock vormen de<br />
ingrediënten van dit album. Haar<br />
stem heeft wat aan kracht ingeboet,<br />
maar dat maakt ze ruimschoots<br />
goed met haar passie en energie. Tel<br />
daarbij op het meer dan uitstekende<br />
spel van haar begeleidingsband en<br />
je hebt een prachtplaat. MB<br />
128
ijke orkestraties...<br />
Robin Thicke<br />
Something Else<br />
Universal<br />
Het plakkertje op Something Else<br />
claimt de troon als ‘current king<br />
of soul music’ voor de zoon van<br />
Growing Pains-acteur Alan Thicke<br />
(ken je hem nog?). Robin is goed,<br />
misschien zelfs wel erg goed, maar<br />
de troon is wat mij betreft toch echt<br />
bezet door Jamie Lidell. En volgens<br />
mij hebben we ook nog oude rot Al<br />
Green die pas nog een prachtige<br />
soulplaat op de markt bracht. Het<br />
zijn blijkbaar vruchtbare tijden<br />
voor soulliefhebbers. De nu-soul<br />
van Robin Thicke is van het soort<br />
glijmiddel. Gevoelig met kopstem<br />
gezongen liedjes, begeleid door even<br />
zoetgevooisde achtergrondzangers<br />
en uit de computer getoverde<br />
instrumenten. Zwoel gezongen<br />
uptempo nummers, vette beats, rijke<br />
orkestraties, Braziliaanse invloeden<br />
en gevoelige ballads maken een<br />
afwisselend album. De productie<br />
van Thicke en Pro J zit gewoon goed<br />
in elkaar. Niet zo vreemd, want<br />
samen produceerden ze eerder voor<br />
onder andere Christina Aguilera<br />
en Usher. Something Else swingt in<br />
ieder geval de pan uit. Maar koning?<br />
Nee, dat niet, maar een positie als<br />
(kroon)prins zit er wel in. MB<br />
Thievery Corporation<br />
Radio<br />
Retaliation<br />
Eighteenth Street/Rough Trade<br />
Met de derde plaat The Richest Man<br />
in Babylon zette Thievery Corporation<br />
in 2002 zijn eigen standaard.<br />
Een uitermate sterk loungealbum<br />
met invloeden uit wereldmuziek,<br />
reggae, hiphop en jazz. Opvolger<br />
The Cosmic Game (2005) voldeed<br />
niet helemaal aan die kwaliteitsnorm.<br />
Het accent werd iets meer<br />
richting global beats verschoven<br />
waardoor het geheel onsamenhangender<br />
werd. Op het nieuwe album<br />
Radio Retaliation laten de invloeden<br />
van acht jaar Bush zich gelden. Het<br />
in Washington residerende duo Rob<br />
Garza en Eric Hilton laat zich op dit<br />
nieuwe album, bijgestaan door een<br />
groot aantal gasten uit alle windstreken,<br />
nog meer van een politieke<br />
kant zien. Zo behandelt de Nigeriaan<br />
Femi Kuti de Afrikaanse geschiedenis<br />
in Vampires, en bezingt<br />
de Brazilaan Seu Jorge de vrede in<br />
Hare Krishna. Wat er uiteindelijk uit<br />
de Thievery-blender komt klinkt<br />
opnieuw aantrekkelijk en afwisselend.<br />
Radio Retaliation is over<br />
de hele lijn sterker dan The Cosmic<br />
Game, maar ergens blijft het gevoel<br />
hangen dat Thievery Corporation<br />
weinig meer kan toevoegen aan<br />
hetgeen we al wisten.<br />
GvdH<br />
Teddy Thompson<br />
A Piece of<br />
What You Need<br />
Universal<br />
A Piece of What You Need. De titel<br />
van de vierde cd van Teddy Thompson<br />
heeft iets arrogants. Alsof het<br />
album onmisbaar zou zijn. Vooropgesteld:<br />
dat is niet het geval. Daarvoor<br />
missen met name de melodieën<br />
van zijn songs net iets teveel<br />
diepgang. Thompson blijft op de cd<br />
iets te vaak hangen in een redelijk<br />
voorspelbaar popjargon. Het klinkt<br />
allemaal lekker, maar grote hoogten<br />
bereikt hij er zelden mee. Dat neemt<br />
niet weg dat A Piece of What You<br />
Need zijn beste album tot nu toe is.<br />
De zoon van folklegendes Richard<br />
en Linda Thompson legt moeiteloos<br />
bloot wat zijn sterke punten zijn.<br />
Thompson laat horen dat hij meer is<br />
dan de zoveelste ingetogen singersongwriter.<br />
Zijn teksten zijn scherp,<br />
zijn stem galmt aangenaam en een<br />
deel van de songs klinkt - in navolging<br />
van die van zijn vriend Rufus<br />
Wainwright - prettig theatraal. In<br />
de uptempo songs klinkt hij als een<br />
eigentijdse Chris Isaak, maar dan<br />
zonder al te veel sentiment. Ondanks<br />
de tempowisselingen zorgt<br />
de heldere productie van Marius<br />
de Vries (Björk, Madonna, David<br />
Gray) ervoor dat de elf songs een<br />
eenheid vormen. Waardoor deze<br />
plaat weer een stapje dichterbij het<br />
meesterwerk is dat Thompson ongetwijfeld<br />
in zich heeft.<br />
PG<br />
Emilíana Torrini<br />
Me And Armini<br />
Konkurrent/Rough Trade<br />
Je denkt bij haar naam niet meteen<br />
aan IJsland, maar daar is ze<br />
toch echt geboren. Die mediterrane<br />
naam (en haar mooie bruine ogen)<br />
heeft ze aan haar Italiaanse vader te<br />
danken die in Reykjavik een succesvol<br />
restaurant heeft. Haar muziek<br />
is moeilijk in één omschrijving te<br />
vatten. Je hoort een vleugje Björk<br />
(vooral vanwege haar charmante<br />
accent), een mespuntje Anja Garbarek<br />
en een druppeltje Múm. Maar<br />
toch vooral veel Emilíana Torrini,<br />
die met haar zachte stem bitterzoete<br />
liedjes over liefde en verlies<br />
zingt. Soms uitbundig vrolijk, dan<br />
weer intiem en breekbaar. Op dit<br />
album (haar zesde alweer) is naast<br />
de akoestische gitaar veel ruimte<br />
voor elektronica, wat meer diepte<br />
aan de nummers geeft en soms<br />
heerlijk vervreemdend werkt. Ik<br />
had me eerlijk gezegd een beetje<br />
op het verkeerde been laten zetten<br />
door het luchtige reggaeritme<br />
van het titelnummer (afgelopen<br />
zomer een bescheiden hitje). Dit is<br />
een volwassen luisterplaat - voer<br />
voor jaarlijstjes! - die zich pas na<br />
meerdere draaibeurten helemaal<br />
openbaart. Maar dan ben je ook helemaal<br />
verknocht. En verliefd op die<br />
stem en die bruine ogen. MD<br />
129
ecensies<br />
FILMS<br />
Tsabropoulos/Lechner<br />
Melos<br />
ECM Records<br />
Melos is de langverwachte opvolger<br />
van het serene succesalbum Chants,<br />
Hymns and Dances, dat voornamelijk<br />
gevuld was met muziek van de<br />
G..I. Gurdjieff. Melos bevat slechts<br />
drie stukken van deze Armeense<br />
filosoof, die zijn muzikale verzinsels<br />
liet optekenen door Thomas<br />
de Hartmann. De overige twaalf<br />
composities werden geschreven<br />
door de Griekse componist en pianist<br />
Vassilis Tsabropoulos. Hij heeft<br />
onmiskenbaar een sterk gevoel voor<br />
meeslepende, ontroerende melodieën.<br />
De cello van Anja Lechner,<br />
onder meer bekend van het strijkkwartet<br />
Rosamunde en tal van<br />
ECM- cd’s, is het ideale middel om<br />
de zangerige lijnen over het delicate<br />
pianospel maximaal effect te laten<br />
sorteren. Beide muzikanten hebben<br />
een klassieke achtergrond, maar<br />
hebben ook hun sporen verdiend in<br />
de jazz. De sfeervolle composities<br />
in Byzantijnse sfeer vormen hier<br />
het uitgangspunt voor heerlijk vrij<br />
vloeiend spel. De Italiaanse drummer<br />
U.T. Gandhi, geboren als Umberto<br />
Trombetta, voegt daar waar<br />
nodig met subtiel spel wat energie<br />
toe. Ronduit jazzy passages en Balkanritmes<br />
maken dit album tot<br />
een gevarieerde, onweerstaanbare<br />
cocktail, waarin aardse elementen<br />
flink tegenwicht geven aan<br />
de hemelse klanken.<br />
JL<br />
TV on the Radio<br />
Dear Science<br />
V2<br />
TV on the Radio is nu zo’n band<br />
waar je als luisteraar nog tijd en<br />
energie in moet steken. Tijd en<br />
energie die zich loont en die je<br />
muzikale kader oprekken. Het zijn<br />
vrije geesten die een cocktail maken<br />
van hiphop, soul, new wave en funk.<br />
Kon je de eerste twee platen nog als<br />
avantgarde duiden, Dear Science<br />
zou wel eens een groter publiek<br />
kunnen bereiken. Meesterbrein en<br />
geluidsarchitect Dave Sitek zorgt<br />
ditmaal voor warme arrangementen<br />
met strijkers die nummers als Stork<br />
& Owl en Family Tree ongekend<br />
emotionele dieptes in sleuren. Op<br />
nummers als Golden Age en Dancing<br />
Choose funkt de band als Prince in z’n<br />
beste dagen. Het zou zomaar succes<br />
op de dansvloer op kunnen leveren.<br />
In deze tijden van bloedarmoede in<br />
de popscene is TV on the Radio een<br />
verademing. Het is interessant om<br />
te zien welke richting de band na<br />
deze plaat in zal gaan slaan. Geniet<br />
ondertussen van dit ijzersterke,<br />
vernieuwende meesterwerk. MM<br />
Amin Matalqa<br />
Captain Abu Raed<br />
A-film<br />
Een kinderheld ver weg in Jordanië.<br />
De film - die in 2009 meedoet<br />
voor de Oscars - vertelt over<br />
de schoonmaker van het vliegveld<br />
van wie de kinderen per<br />
ongeluk denken dat hij piloot is.<br />
Het begint allemaal heel onschuldig;<br />
Abu Raed vindt een<br />
oude pilotenpet en zet ´m op<br />
zijn hoofd. Maar de fantasie<br />
van één van de kinderen slaat<br />
meteen op hol. En Abu Raed<br />
gaat mee in de droom: hij verzint<br />
verhalen over landen waar<br />
de kinderen nooit zullen komen<br />
en haalt zichzelf en de kinderen<br />
uit hun dagelijkse sleur.<br />
Het is een beproefd recept,<br />
de oude man en de onschuldige<br />
kinderen. Een garantie<br />
voor wat tranen, een vrolijke<br />
lach en een beetje medeleven<br />
met die arme stakkers. Niet zo<br />
erg dat je er ’s nachts niet van<br />
slaapt, maar net genoeg om een<br />
fijne filmervaring te hebben.<br />
Het klinkt wat cynisch en eigenlijk<br />
past dat niet bij de film.<br />
Jordanië is natuurlijk geen<br />
groot filmland, de mensen<br />
daar hebben wel wat anders<br />
te doen. Misschien daarom<br />
doet Captain Abu Raed eerder<br />
Westers aan. Alsof hij speciaal<br />
voor ons gemaakt is. Een tikje<br />
exotisch zo in de winter, daar<br />
knappen we allemaal van op.<br />
Je voelt natuurlijk op je klompen<br />
aan dat de Captain vroeg of laat<br />
door de mand valt, een mand die<br />
hij niet eens zelf gevlochten had.<br />
Dat gebeurt trouwens niet pas<br />
tegen het eind, maar al halverwege<br />
de film. Het gaat regisseur<br />
Amin Matalqa dus niet alleen<br />
om het emotionele moment.<br />
Abu Raed trekt zich het lot van<br />
de jongetjes zodanig aan dat<br />
hij er écht wat aan wil doen, en<br />
dat moet ook getoond. Een film<br />
met een milde boodschap, een<br />
film echt voor ons.<br />
GH<br />
Clint Eastwood<br />
Changeling<br />
UPI<br />
Er valt weinig te zeuren over<br />
Changeling, de nieuwste film<br />
van oude rot in ´t vak Clint Eastwood.<br />
Een gruwelijk verhaal dat<br />
door Eastwood heel langzaam<br />
ontvouwen wordt, geduldig door<br />
je strot geduwd. Door zoveel tijd<br />
uit te trekken voor Christine<br />
Collins (Angelina Jolie), voel je<br />
als kijker vooral wat zij voelt. En<br />
dat is enorme machteloosheid.<br />
Het verhaal speelt ergens eind<br />
jaren twintig. Christine woont<br />
als alleenstaande moeder in<br />
Los Angeles, ook toen al bekend<br />
om de corrupte politie. Op een<br />
dag verdwijnt haar kind. Rustig<br />
toont Eastwood verschillende<br />
voorvallen. Zijn vondst daarbij<br />
is dat Christine een vrouw van<br />
130
ecensies<br />
Regisseur Martin Koolhoven is<br />
het enfant terrible van de Nederlandse<br />
film. Die titel heeft hij<br />
zich misschien wel zelf toegeëigend,<br />
hij lijkt hem in elk geval<br />
met veel plezier te dragen. Gelukkig<br />
eens een keer iemand die<br />
af en toe wat stennis maakt, wat<br />
zeurt en zich niet gedraagt alsof<br />
iedereen het met iedereen zo gezellig<br />
heeft.<br />
Koolhoven mag het allemaal<br />
doen omdat hij, als één van de<br />
weinigen, aan de lopende band<br />
films maakt. Waar de meeste<br />
filmmakers stellen dat ze zo lang<br />
op hun subsidie moeten wachten,<br />
gaat Koolhoven gewoon lekker<br />
door. In dat opzicht lijkt hij<br />
wel op de Duitse Fassbinder, van<br />
wie hij ook fysiek veel weg heeft.<br />
Hoewel Koolhoven niet zoveel<br />
talent in zijn totale lijf heeft als<br />
Fassbinder in zijn linkerpink,<br />
lijkt hij wel diens gedrevenheid<br />
te hebben. En dat is ook wat<br />
waard. Misschien zelfs wel een<br />
Gouden Kalf.<br />
Koolhoven maakte onder andere<br />
Het Schnitzelparadijs en pakt<br />
nu uit met Oorlogswinter. Dat is<br />
inderdaad dat boek waarvan een<br />
bepaalde generatie zal verzuchvlees<br />
en bloed is, een ´gewone´<br />
dus. Ze blijft beleefd, wil snel<br />
meegaan met wat agenten zeggen,<br />
niet moeilijk doen. Elke keer<br />
rekt het ongelofelijke gedrag en<br />
de onbegrijpelijke beslissingen<br />
van de agenten haar meegaandheid<br />
op. Wat ze niet doet, is haar<br />
zoontje opgeven. Ook niet als ze<br />
hem terugkrijgt. Want zij zegt<br />
dat het jongetje niet haar zoontje<br />
is. In een tijd waar nog geen<br />
DNA kan worden gecontroleerd,<br />
is het haar woord tegen dat van<br />
de politie. Een verloren zaak.<br />
Steeds verder koeioneert de politie<br />
haar, steeds verder zakt ze<br />
weg. Eastwood maakt er geen<br />
groot drama van, hij toont wat<br />
er gebeurt. En dat is al hemeltergend<br />
genoeg. Daarbij is Jolies<br />
perfecte acteerwerk zijn troef.<br />
De emoties die ze toont zijn<br />
voorstelbaar en lijken elke keer<br />
een schot in de roos.<br />
In een verhaal met schrijnende<br />
voorvallen, waarin een seriemoordenaar<br />
langzaam kinderen<br />
dood foltert, is Jolie Eastwoods<br />
baken. De camera kleeft net<br />
zo aan haar als dat Eastwood<br />
aan de andere acteurs, de decors,<br />
de verhaallijnen blijft<br />
plakken. Dat maakt dat Changeling<br />
geen uitweg biedt en<br />
nog eens doet verzuchten dat<br />
Clint Eastwood toch wel een<br />
bijzonder filmer is.<br />
GH<br />
Martin Koolhoven<br />
Oorlogswinter<br />
BFD<br />
ten dat het het fijnste boek uit<br />
haar jeugd was. Want wat was<br />
het spannend om voorgelezen<br />
te worden uit dat boek van Jan<br />
Terlouw.<br />
Oorlogswinter is op cinemascoop<br />
gedraaid, dat lekkere brede<br />
formaat. Kosten: slechts vier<br />
miljoen. Acteerprestaties: simpelweg<br />
goed. Einde verhaal.<br />
Verder is Oorlogswinter natuurlijk<br />
het zoveelste Tweede Wereldoorlogverhaal,<br />
met dit keer<br />
als hoofdpersonage de tiener<br />
Michiel (Martijn Lakemeijer).<br />
Met de Kerst in aantocht is de<br />
film op het goede moment uitgebracht:<br />
dankzij opnames in<br />
Litouwen zien we lekker veel<br />
sneeuw.<br />
Oorlog en verzet, de ideale combinatie.<br />
De ouderwetse combinatie<br />
ook. Goed of fout, zwart of<br />
wit. Dat het de jonge jongen wat<br />
tegenvalt als hij eindelijk zelf<br />
ook ondergronds kan, maakt<br />
de film, ondanks alle degelijkheid,<br />
toch spannend.<br />
GH<br />
Catherine Hardwicke<br />
Twilight<br />
Independent<br />
Tjee wat zijn vampiers toch populair.<br />
Vooral op televisie kan<br />
het sinds Buffy niet meer stuk.<br />
En dus verwachten en hopen<br />
de makers, en iedereen die van<br />
doen heeft met de film Twilight,<br />
dat er geld te halen valt. Geba-<br />
seerd op het immens populaire,<br />
onnozele boek van Stephenie<br />
Meyer, vertelt Twilight over een<br />
pubermeisje dat verliefd wordt<br />
op een jongensvampier. Deze<br />
jongen is zo wit geschminkt en<br />
kijkt zo moeilijk in de camera dat<br />
we wel móeten snappen dat hij<br />
een probleem met zich meetorst.<br />
Je hebt het ook niet makkelijk<br />
als je zeventien bent.<br />
Wat volgt is een film die niet<br />
mooi is, die niet campy is, die<br />
nergens spannend is. De film is<br />
gewoon vervelend. Terwijl regisseur<br />
Catherine Hardwicke<br />
(Thirteen) je voor de gek probeert<br />
te houden met ijdeltuiterige<br />
shotjes die evengoed geen<br />
enkel bijzonder beeld opleveren,<br />
kijk je naar een stelletje vampiers<br />
dat zich de vegetariërs onder de<br />
bloodsuckers noemt. Ze zuigen<br />
dieren leeg en laven zich nooit<br />
aan mensen. Heel nobel. En dan<br />
is het lastig verliefd worden. Althans,<br />
zo luidt de logica van dit<br />
werkje. Het duurt eeuwen voordat<br />
het meisje erachter komt<br />
dat de jongen, die ogenschijnlijk<br />
permanent met constipatie op<br />
de wc lijkt te zitten, doorheeft<br />
dat hij een mini-Nosferatu is.<br />
Zijn ogen veranderen van kleur.<br />
Zijn handen zijn koud. En wat<br />
is hij sterk! En...en...en oh jee,<br />
het lijkt Roodkapje wel. Maar<br />
dan saaier. Nee, Twilight had,<br />
ondanks het boek, een leuke puberfilm<br />
kunnen zijn. Eén waar<br />
ook volwassenen nog plezier aan<br />
hadden beleefd. Als er wat meer<br />
geld in de film was gestoken en<br />
er was gekozen voor goede acteurs,<br />
of op zijn minst voor wanstaltige<br />
prutsers. Nu hebben we<br />
soapies die van alles proberen<br />
maar er niet uitkomen. GH<br />
131
De films van<br />
Baz Luhrmann<br />
Je kunt het je bijna niet meer<br />
voorstellen, maar in de jaren negentig waren films<br />
van down under een kleine hype. Een paar jaar lang leek<br />
alles wat er vandaan kwam grappig en verfrissend.<br />
door<br />
Gerlinda Heywegen<br />
fotografie<br />
James Fisher /<br />
film stills<br />
Binnen die hausse maakte ook de<br />
Australische Hollywoodregisseur Baz<br />
Luhrmann zijn eerste film, Strictly<br />
Ballroom. Een leuk verhaal met een geinige<br />
kwinkslag, die romantisch wordt<br />
gepimpt met hilarische scènes. De rest<br />
van de wereld vond dat Aussie-accent<br />
aanstekelijk. Het maakte de voorvallen<br />
nog dommer, stommer en aangenamer.<br />
Strictly Ballroom vertelt over Scott<br />
Hastings (je hoort het ze al zeggen,<br />
vet en uitgerekt) die ballroom dancer<br />
is, een goeie. Maar hij is revolutionair<br />
binnen zijn obsessie, hij heeft nieuwe<br />
danspasjes. Dat gaat natuurlijk niet<br />
Nicole Kidman, Baz Luhrmann en Hugh Jackman<br />
goed. De romantische comedy brengt<br />
vervolgens het lelijke eendje Fran aan<br />
de man. Luhrmann kiest voor een clichématige<br />
maar grappige en ontroerende<br />
scène, waarin Scott Frans bril<br />
van haar gezicht plukt. En dan ziet hij<br />
het pas: zo lelijk is ze niet eens! Juist<br />
die wereld van ballroomdansen geeft<br />
de film zijn perfecte decor. Als Australiërs<br />
kroketten zouden eten, zou dat de<br />
geur zijn die rond de dansvloer hangt.<br />
Want ondanks alle glitter en over the<br />
top make-up, blijft zelfs de Pan-Pacific<br />
Grand Prix die als climax van de film<br />
dient een treurig sporthalsfeertje hebben.<br />
Dat daar ook, of misschien wel<br />
juist, over lijken wordt gegaan, maakt<br />
de film scherp binnen zijn genre.<br />
William Shakespeare<br />
Luhrmann liet in 1992 met Strictly<br />
Ballroom, die hij eerst als toneelstuk<br />
had opgevoerd, zien wat hij in zijn mars<br />
had. De film werd wereldwijd populair.<br />
Toch duurde het vier jaar voordat hij<br />
een groot regisseur kon worden. Een<br />
enorme hit werd zijn Romeo and Juliet<br />
(1996), die misschien wel als eerbetoon<br />
William Shakespeare’s Romeo and<br />
Juliet werd genoemd. Het was een supermoderne<br />
versie met muziek van nu<br />
en teksten van toen. Luhrmann had<br />
zijn film als een concept doordacht.<br />
De Capulets en Montagues leken grotere<br />
vijanden dan ooit, de liefde meer<br />
onontkoombaar. Luhrmann hield zich<br />
aan Shakespeare zonder ook maar ergens<br />
oudbollig te zijn. Juist het doorweven<br />
met muziek en het briljante spel<br />
van Leonardo DiCaprio en Claire Danes<br />
maakte elke poëtische of theatrale<br />
zin geloofwaardig. Dat de messen door<br />
pistolen waren vervangen hielp ook.<br />
Dit drama begreep je, of je nu jong of<br />
oud was, slim of dom. De scène waarin<br />
DiCaprio door een enorm aquarium<br />
naar Danes kijkt, verliefd wordt, een<br />
spel met haar ogen speelt, zich niet<br />
door de visjes en het water laat tegenhouden,<br />
is klassiek. Het maakt Romeo<br />
and Juliet overvol, zonder dat het ergens<br />
teveel wordt.<br />
Luhrmanns films zijn tekst, beeld,<br />
muziek en vooral een beeldenspel vol<br />
suggestie. Dat spel speelde hij in Strictly<br />
Ballroom al perfect. Dat zijn hang up<br />
de liefde is mag duidelijk zijn. Als het<br />
132
ooit ergens opviel is het wel in Moulin<br />
Rouge (2001), waarin alles om de liefde<br />
draait. Ondertussen hoor je Nirvana,<br />
Sting en Queen in een Moulin Rougejasje.<br />
Luhrmann houdt van muziek.<br />
Behalve in zijn eerste film doet Luhrmanns<br />
niet aan happy endings. Zijn<br />
films draaien en keren, maar natuurlijk<br />
kan Romeo and Juliet niet goed eindigen,<br />
evenmin als Moulin Rouge. Geen<br />
moord en zelfdoding dit keer, maar een<br />
dodelijke, treurige ziekte voor courtisane<br />
Kidman, waar romantische dichter<br />
McGregor alleen maar bij aanwezig kan<br />
zijn en om kan huilen. Ze vallen elkaar<br />
op het eind nog wel in de armen. In een<br />
groots Moulin Rouge-spektakelstuk.<br />
Veel glitter en glamour, veel omarmingen<br />
en de dood tot slot. Treurig, maar<br />
het had vervelender kunnen zijn. Altijd<br />
wint de ware liefde. Daarom koos Luhrmann<br />
natuurlijk ook voor Romeo and<br />
Juliet. Maar zijn publiek geeft hij niet<br />
alles. Dat hoeft ook niet, want het visuele<br />
feest, de muzikale omlijsting is zo<br />
onstuimig, zo aanwezig, dat je toch wel<br />
blij wordt van zijn films.<br />
roots<br />
En nu is er Australia. Terug naar de<br />
roots. Luhrmann wilde graag een film<br />
over de mythe van zijn eigen land maken.<br />
Ook dit keer werkt hij met Nicole<br />
Kidman, ook een Aussie. Landgenoot<br />
Hugh Jackman (Wolverine in X-men) is<br />
haar geliefde.<br />
Omdat Luhrmann eigenlijk altijd<br />
maar één verhaal vertelt, gaat het dus<br />
om meer dan alleen dat. Het gaat om<br />
de vorm, de stijl, die per film anders is.<br />
Luhrmann is geen auteur die geduldig<br />
werkt aan herkenbare camerabewegingen<br />
of voor hem typische montagetechnieken.<br />
Zijn stijl is dat het groots<br />
en meeslepend is. Daarbinnen ligt het<br />
aan de context van de opnames: olifanten,<br />
vissenkommen, veel figuranten,<br />
pracht en praal, waanzinnige decors.<br />
Eens kijken wat het weidse Australië<br />
daaraan toevoegt. Australia is zoals het<br />
land is: veel leegte, veel oppervlak, veel<br />
veel veel. En tussen al dat natuurlijke<br />
in vindt Luhrmann ruimte genoeg om<br />
ook nog te knutselen. En zijn liefde<br />
voor gekunsteldheid, trucage en theatraliteit<br />
bot te vieren. Het is een nieuwe<br />
sensatie, zo los van decors in het wild<br />
filmen. Luhrmann draaide zijn film in<br />
2007, in het noorden van Australië,<br />
en verklaarde eerder dat hij een epos<br />
als Gone With the Wind voor ogen had.<br />
Kidman speelt een aristocrate die naar<br />
Australië gaat om haar man te volgen.<br />
Die wil een gigantisch stuk land verkopen,<br />
zo groot als België. Ze reist haar<br />
man achterna met Jackman, een ruwe<br />
bolster blanke pit annex veedrijver. De<br />
rest laat zich invullen.<br />
plastische chirurgie<br />
In zestien jaar tijd maakte Baz Luhrmann<br />
slechts vier films. Alleen dat al<br />
doet zo enorm uitkijken naar Australia.<br />
Er zat verdorie zeven jaar tussen Moulin<br />
Rouge en het beoogde epische werk.<br />
Luhrmann werkte weer samen met<br />
David Hirschfelder, die ook voor Strictly<br />
Ballroom de muziek maakte. Ook al<br />
veelbelovend. Er is maar één angst eigenlijk:<br />
dat we niet al te veel last zullen<br />
hebben van de zo aanwezige plastische<br />
chirurgie van Nicole Kidman. .<br />
webcode > luhrmann<br />
133
ecensies<br />
Quantum of Solace<br />
the name is Craig, Daniel Craig<br />
Wat is een James Bondfilm? Een film over iemand die James<br />
Bond heet? Of een film die lijkt op de voorgangers? En wat is dat ‘lijken op’<br />
dan? Vage vragen, maar precies de vragen waar het om lijkt te draaien bij de<br />
nieuwste Bond, Quantum of Solace. Hoewel de film de box office kraakt, zijn er tegenstrijdige<br />
geluiden. James Bond is James Bond niet meer. De strijd tussen voor- en tegenstanders begint.<br />
het daar zo mis gaat (hij verklaart de<br />
liefde) moeten we boeten in deel twee,<br />
Quantum of Solace. Bond is getergd.<br />
Hij gaf zijn hart aan Vesper, maar ze<br />
bedroog hem en stierf ten slotte. Voor<br />
zijn ogen.<br />
Maar dan die credits! De stijl lijkt alle<br />
Bondfilms te vangen en ademt jaren<br />
‘60-‘70 en daarom ook het ´nu´ uit.<br />
Liggende vrouwen met ronde vormen<br />
in animatie, Bond die er doorheen gefilmd<br />
is. Dat alles met muziek van Jack<br />
White en Alicia Keys.<br />
Inmiddels is het 3-2. De voorstanders<br />
nog steeds aan de leiding.<br />
door<br />
Gerlinda Heywegen<br />
filmstill<br />
© Danjaq, LLC,<br />
United Artists Corporation,<br />
Columbia<br />
Pictures Industries<br />
Waar iedereen over te spreken is, zijn<br />
de twee actiescènes aan het begin van<br />
de film, allebei onder de noemer ‘de<br />
ultieme achtervolging’. Het lijkt alsof<br />
regisseur Marc Forster (The Kite Runner,<br />
Finding Neverland) zijn inspiratie<br />
gehaald heeft uit het free running: de<br />
‘sport’ waarbij jongens, alsof het niets<br />
is, over daken, schuttingen, hekken<br />
en muren rennen. Eén scène speelt in<br />
Siena, Italië. Natuurlijk tijdens de Palio,<br />
de wereldberoemde paardenrace<br />
op het kleine plein van het oude stadje.<br />
Bond begeeft zich, vallend door kerkramen,<br />
via balkonnetjes langs huizen<br />
van vier hoog door de stad; alles kan<br />
en niets houdt hem tegen. Het is alleen<br />
jammer dat er weinig paarden aan te<br />
pas komen. Die andere scène heeft iets<br />
anders. Het laat zich raden dat het om<br />
auto’s gaat, want daar houdt Bond van.<br />
Wel duizend keer lijkt hij het loodje te<br />
leggen, maar elke keer trekt er weer een<br />
stoere grimas over het gezicht van Daniel<br />
Craig als hij op miraculeuze wijze<br />
ook deze (bijna-)botsing overleeft. En<br />
zo hoort dat ook in een actiefilm.<br />
2 - 0 voor de voorstanders.<br />
Puristen<br />
Maar daarna ontstaat het gekwakkel,<br />
volgens de puristen. De gadgets (gevaarlijke<br />
pennen, messen in schoenen)<br />
zijn verdwenen. De uitleg erbij ook.<br />
Geen getreuzel, actie! En dat mag niet,<br />
dat weglaten. Een format is een format.<br />
Daarom zou Casino Royale, deel<br />
één van deze double feature, ook beter<br />
zijn. Daar zit Bond nog regelmatig stil<br />
en versiert de vrouwtjes. En omdat<br />
milieu<br />
Bond is sinds Daniel Craig niet meer<br />
elegant in zijn vechtpartijen. Het is<br />
wild geworstel, als hij zijn vijand maar<br />
kan raken is het voor hem goed genoeg.<br />
Als er dan geen speeltjes zijn, geen hebbeding<br />
of bloed door de aderen, geen<br />
fraaie matpartijen, dan maar een vijand<br />
om lekker tegenaan te schoppen.<br />
Anno 2008 valt het gevaar trouwens<br />
onder de noemer ´milieu´. Bond kan<br />
het niet schelen, maar zijn vijanden<br />
opereren nu eenmaal onder de dekmantel<br />
de aarde te willen redden.<br />
Het is inmiddels 3-3.<br />
Wat de stand uiteindelijk in het voordeel<br />
van de voorstanders doet eindigen,<br />
is Daniel Craig zelf. Die is zo cool,<br />
zo boos, zo cynisch en heeft zoveel<br />
pijn (en verbergt dat tegelijk met alles<br />
wat hij in zich heeft), dat je hem haast<br />
de enige waardige opvolger van Sean<br />
Connery moet noemen. Hij helpt gewoon<br />
iedereen overhoop en dat is wat<br />
je wil. Momenteel is er maar één Bond:<br />
Craig, Daniel Craig. .<br />
134
K 309 Juicy Orange<br />
K 317 Snow White<br />
K 480 NC Espresso<br />
K 315 Garnet Red<br />
K 430 Silver<br />
K 370 Silverback<br />
HAPPY new eAR!<br />
K 313 Grasshopper<br />
K 330 Scarab<br />
AKG presenteert met trots 28 verschillende modellen in diverse kleuren. Superieure kwaliteit die zijn<br />
oorsprong vindt in de professionele wereld, daar waar alleen het beste goed genoeg is. Of je nu een oplossing<br />
zoekt voor je draagbare muziekspelers, mobiele telefoons, weergave van hoogwaardige stereo via je hi-fi<br />
installatie of levensechte effecten van je games, AKG heeft de oplossing. De keuze is aan jou.<br />
Bezoek voor meer informatie onze website: www.akg.com<br />
© 2008 Harman International Industries, Incorporated. AKG is een handelsmerk van Harman International Industries, Incorporated,<br />
geregistreerd in de Verenigde Staten en/of andere landen. Alle rechten voorbehouden.
Raf > amsterdam<br />
www.raf.nl/winkels/amsterdam.shtml<br />
Raf > hilversum<br />
www.raf.nl/winkels/hilversum.shtml<br />
Rhapsody > Hilversum<br />
www.rhapsody.nl<br />
Audio Design > utrecht<br />
www.audiodesign.nl<br />
Klankbeeld hifi & video > wageningen<br />
www.klankbeeld-hifi.nl<br />
Botman Sound & Vision > Hoorn<br />
www.audioartistiek.nl<br />
Studio Noot > amsterdam<br />
www.studionoot.com<br />
Concerto Audio > amsterdam<br />
www.concerto-audio.nl<br />
Chattelin Audio Systems > den haag<br />
www.chattelin.nl<br />
Art’s Audio > naaldwijk<br />
www.arts-audio.nl<br />
Multifoon Hifi > rotterdam<br />
www.multifoon.nl<br />
Snijders Hifi > rotterdam<br />
www.snijders-hifi.com<br />
Echo Audio > terneuzen<br />
www.echoaudio.nl<br />
Hifi Studio Iman Dane > Roosendaal<br />
www.imandane.nl<br />
136<br />
Audio Excellence > Zevenbergen/breda<br />
www.arts-audio.nl
Target > Nederland<br />
lokaliseren > mooiste audio/video speciaalzaken<br />
Audio Artistiek > Groningen<br />
www.audioartistiek.nl<br />
Hanze HiFi > zwolle<br />
www.hanzehifi.nl<br />
Beter Beeld & Geluid > Hilversum<br />
www.beterbeeldengeluid.nl<br />
Raf > utrecht<br />
www.raf.nl/winkels/utrecht.shtml<br />
Raf > Kampen<br />
www.raf.nl/winkels/kampen.shtml<br />
iEar > Tilburg<br />
www.iear.nl<br />
Remkes beeld & geluid > Eindhoven<br />
www.remkesbeeldengeluid.nl<br />
Audio TV Centrum > Eindhoven<br />
www.audiotvcentrum.nl<br />
Poulissen Audio Video Center > Roermond<br />
www.poulissen.nl<br />
La Scala Delicatessen in beeld & geluid > Tilburg<br />
www.lascalatilburg.nl<br />
Audio-Time > Breda<br />
www.audio-time.nl<br />
*Helder > Meerssen<br />
www.heldermeerssen.nl<br />
137
colofon<br />
Uitgeverij Xingo BV<br />
Hans Tebbens, Jean-Pierre Joos<br />
Hoofdredactie<br />
Marc Brekelmans<br />
Marjolein Simons (adjunct)<br />
redactie@hifidelity.nl<br />
Eindredactie<br />
Dieter van den Bergh<br />
Marjolein Simons<br />
Redactie<br />
Max Delissen, Guido de Kanter,<br />
Dieter van den Bergh, Paul Geerts,<br />
Gerlinda Heywegen, Gerrit van den<br />
Hoven, Berry van Broekhoven, Patrick<br />
van den Bergh, Rob van Ginneken,<br />
Bert Dekker, Annemarie van<br />
Oostenbrugge, Jan Luisterburg,<br />
Timo Schuurbiers, Mark Michels,<br />
Loe Beerens<br />
Fotoredactie<br />
Jiri Büller, Paul Vermeulen,<br />
Niek Brunninkhuis, Loe Beerens,<br />
Cindy Joos, Inge Veerkamp,<br />
Kevin Westenberg<br />
Coverfoto<br />
Jiri Büller<br />
Kleding Tom Sebastian: Piet Thielen<br />
basisontwerp en<br />
Grafische vormgeving<br />
Bruut ontwerp i.s.m. Kaftwerk<br />
www.bruut.com | www.kaftwerk.nl<br />
Illustraties<br />
Centric Design Group<br />
Vormgeving advertenties<br />
Karlo Stirmer / Noticed<br />
Sofieke van den Hout / Studio Goosen<br />
Traffic Management<br />
Timo Schuurbiers<br />
Marketing en sales<br />
Jean-Pierre Joos<br />
sales@hifidelity.nl<br />
Website hifidelity<br />
Aceview<br />
<strong>Brochure</strong>web<br />
Technische realisatie en cms:<br />
Patrick Houtman<br />
Met dank aan<br />
Tamara Rijkers, Paul de Kok, Martje<br />
van den Hoogen, 013 Tilburg,<br />
Jacqueline de Jonge, Paul Rijkers<br />
(logistiek), Myrthe Kroes, Rob van<br />
Vuure, Tijs Tacken, Ingrid van Erve,<br />
Amber (Smeets & Co)<br />
Drukkerij<br />
Speciale dank Habé Tilburg /<br />
Hans van Welbergen<br />
Contact<br />
Xingo / Hifidelity<br />
Stadhuisplein 343<br />
5038 TH Tilburg<br />
013-5433713<br />
www.hifidelity.nl<br />
Adverteerders in deze editie<br />
Double 2 Mediaproducties (2)<br />
Pioneer KURO (11)<br />
Guerlain Homme (12)<br />
Hi-Di-Hi (23)<br />
BeChocolate (32)<br />
Geneva (38)<br />
Podspeakers by Scandyna (47)<br />
Focal XS® (56)<br />
Epson (63)<br />
De Vorm (64)<br />
Lutron / MR Domotica (78)<br />
TransTec bv (87)<br />
Dynaudio Sapphire (91)<br />
High Fidelity Discs (98)<br />
Pinora (107)<br />
Muziek.nl (110)<br />
AKG (135)<br />
NAIM HDX (139)<br />
Meridian (140)<br />
© 2009 – Hifidelity is een uitgave van Xingo BV. Niets uit<br />
deze uitgave mag worden gereproduceerd en/of openbaar<br />
gemaakt op welke wijze dan ook zonder voorafgaande<br />
schriftelijke toestemming van de uitgever. Hifidelity is niet<br />
aansprakelijk voor eventuele onjuistheden in deze uitgave.<br />
Hifidelity is niet verantwoordelijk voor handelingen van<br />
derden welke mogelijkerwijs voortvloeien uit het lezen van<br />
deze uitgave.<br />
Xingo ondersteunt sinds jaar en dag de Stichting Sibusiso. Voor meer informatie:<br />
www.sibusiso.com.
Een perfect huwelijk.<br />
Ervaar de buitengewoon goede geluidskwaliteit uit een<br />
buitengewoon mooie vormgeving; het perfecte huwelijk van<br />
de Meridian DSP7200 luidsprekers met de 808.2 Signature<br />
Reference CD speler. Achter het elegant gewelfde profi el van de<br />
DSP7200 schuilt een krachtig hart dat in staat is de natuurlijke<br />
schoonheid van uw lievelingsmuziek met gemak te reproduceren.<br />
Tel hierbij de kwaliteiten op van de partner, de Meridian 808.2 en<br />
merk dat de som meer is dan de partners alleen doen vermoeden.<br />
Ongekende rust en detail zorgen voor ultieme ontspanning.<br />
Samen vormen ze het perfecte audiosysteem dat het resultaat is<br />
van dertig jaar onderzoek naar geluidskwaliteit en raffi nement. Wij<br />
van Meridian zeggen wel: “Als microfoons het kunnen waarnemen,<br />
kunnen onze systemen het weergeven. U hoeft alleen nog maar<br />
te luisteren.”<br />
Niet overtuigd? Wij dagen u uit te komen genieten…<br />
www.viertron.nl
Change language