De evolutie en toekomst van de Belgisch-Nederlandse ...

Inleiding
De Belgisch-Nederlandse marinesamenwerking is slechts beperkt in grootte met
samen ongeveer 11.000 militairen 1 . Toch is deze samenwerking mogelijk van
groot belang voor mensen die proberen een beter inzicht te krijgen in Europese
militaire samenwerking aangezien deze een eigen dynamiek kon ontwikkelen
die stelselmatig zorgde voor een verdere verdieping van de samenwerking.
Deze dynamiek zullen we (militaire) spill-over noemen naar het voorbeeld van
de gelijkaardige dynamiek beschreven in de Europese integratietheorie van het
neofunctionalisme.
De kernbegrippen van het neofunctionalisme zijn spill-over en politisering,
beide aspecten zijn ook terug te vinden in de evolutie van de Belgisch-
Nederlandse marinesamenwerking. Binnen de Europese integratie is spill-over
de dynamiek waarbij een beperkte economische integratie in een beperkt
domein een sneeuwbaleffect met zich meebrengt, waardoor er steeds meer
economische integratie komt en uiteindelijk ook integratie op politieke
domeinen hierbij betrokken wordt, de politisering. (Orbie 2009, 36-37) In ons
werk zullen we hierop verder ingaan om de evolutie van de samenwerking te
analyseren voor de twee grote fases van de ontwikkeling van de Belgisch-
Nederlandse marinesamenwerking die we zullen identificeren.
Bijna ieder samenwerkingsakkoord van de Belgisch-Nederlandse
marinesamenwerking geeft aan dat meer doelmatigheid het streefdoel is van de
samenwerking. Doelmatigheid kan zowel financieel als operationeel bekeken
worden, maar indien het zoeken naar meer doelmatigheid de gehele evolutie
van de verdieping van de Belgisch-Nederlandse marinesamenwerking zou
kunnen verklaren, dan hadden we waarschijnlijk meer voorbeelden gehad van
diepe defensiesamenwerkingen in Europa, of misschien zelfs de meest
doelmatige defensie die mogelijk is in Europa, een Europese Defensie. De
dynamiek van de marinesamenwerking kan per nieuwe stap die genomen wordt
misschien wel geplaatst worden binnen het kader van meer doelmatigheid, maar
de gehele evolutie moet gekaderd worden in een bottom-updynamiek die
telkens leidde tot een volgende stap in de samenwerking. Dat dit mogelijk was
binnen een domein als defensie dat niet echt openstaat tot
samenwerkingsinitiatieven vanwege de nauwe relatie met nationale
soevereiniteit, is opmerkelijk.
1
9410 (VTE (Voltijds Equivalenten) 9343) Nederlanders (in oktober 2010 vóór de
defensiebezuinigingen aangekondigd op 8 april 2011, burgers en militairen) en 1587 (in VTE,
burgers en militairen) Belgen (na de inkrimping van het personeel voorzien in de transformatie
gestart in 2009). (De Crem 2009, 19; Ministerie van Defensie 2010a, 29)
16