Kerkinformatie nr. 164, november 2008 - Kerk in Actie

Kerkinformatie
Generale Synode
Ronald Bolwijn
November 2008
Synode voelt weinig voor doopvernieuwing
De Generale Synode van de Protestantse Kerk voelt weinig voor het invoeren van rituelen voor
doopvernieuwing. Dat bleek tijdens de bespreking op 26 september van het rapport ‘Doop,
doopgedachtenis en doopvernieuwing’.
Aanleiding voor het rapport was een al uit
2000 daterende vraag van het Evangelisch
Werkverband (EW) in de Protestantse Kerk.
Het EW constateert dat er een groeiende
vraag is naar een ritueel waarmee volwassenen
die na jaren de weg naar de kerk hebben
teruggevonden hun kinderdoop kunnen
bevestigen. Het lastige is daarbij dat een dergelijk
ritueel vaak sterk op een wederdoop
lijkt of als dusdanig door de betrokkene ervaren
wordt. En dat is strijdig met de essentie
van het sacrament.
Water
Op verzoek van het moderamen van de
synode heeft de werkgroep Eredienst van de
Protestantse Kerk in 2007 een aantal voorstellen
gedaan voor orden van dienst waarin
vorm wordt gegeven aan deze doopvernieuwing
of doopbevestiging. Een van de uitgangspunten
is dat bij zo’n ritueel nooit meer
water gebruikt mag worden dan bij de kinderdoop
(in de betrokken gemeente). Ook
moet de pastor afzijdig blijven bij het ritueel -
de gelovige dient de waterhandeling zelf te
voltrekken. Bovendien stelt de werkgroep
Eredienst voor om de kinderdoop te laten
plaatsvinden door middel van onderdompeling.
Een commissie van drie hoogleraren heeft
daarna positief gereageerd op de vraag of
rituelen van doopbevestiging theologisch
voldoende basis hebben. Deze voorstellen
heeft het moderamen in een rapport aan de
synode voorgelegd, voorzien van een aantal
voornamelijk theologische overwegingen die
een rol spelen bij het gesprek over doop en
doopvernieuwing. Op basis van het synodegesprek
komt het moderamen in 2009 met
een nieuw rapport, met een concreet besluitvoorstel.
Miskenning zuigelingendoop
Uit de bespreking in de synode bleek dat veel
synodeleden grote moeite hebben met
doopvernieuwing. Veel steun kreeg de reactie
van ouderling dr. S. Hibsch (evangelischlutherse
synode). Zij beoordeelde de voorstellen
van de werkgroep Eredienst als een
miskenning van de zuigelingendoop. Vooral
het sterke accent op de behoeften, het eigen
handelen van de
gelovige acht zij in
strijd met de essentie
van het sacrament:
‘God is de
handelende in de
doop, en het kan
nooit de mens zijn
die subject is van de
doophandeling.’
Verschillende synodeleden
benadrukten
ook dat belijdenis
doen en viering
van het Heilig
Avondmaal momenten
zijn waarop de
gelovige zijn of haar
doop bevestigt.
In de pauze: synodescriba dr. Arjan Plaisier, prof. dr. Cees van der Kooij en prof.
H.W. de Knijff (foto: Ronald Bolwijn)
Een aantal synodeleden waarschuwde voor
een te rigoureuze afwijzing van de doopvernieuwing,
met name omdat je daarmee geen
antwoord geeft op een hele reële vraag van
mensen. Diaken E. Bos (classis Arnhem) gaf
aan dat in bepaalde situaties doopvernieuwing
wel degelijk zinvol kan zijn. Zij pleitte
ervoor geen regels op te stellen en de keuze
aan de gemeenten zelf over te laten. Ds. R.J.
Wilschut (classis Rotterdam) gaf aan enthousiast
te zijn over de liturgische vormen die
door de werkgroep Eredienst zijn aangereikt.
‘Het zou jammer zijn als we van pure schrik
hier nooit meer op terug durven te komen.
Theologische onderbouwing is noodzakelijk,
maar ik pleit voor ruimte om daar als predikant
in gesprek met de betrokken gelovigen
zelf een vorm aan te geven.’
Ook prof. dr. C. van der Kooij, voorzitter van
de adviescommissie van hoogleraren, benadrukte
dat de kerk niet weg kan lopen voor
de vraag van gelovige mensen. ‘Het gaat om
een serieuze vraag. Daar zult u iets mee
moeten doen. Of u moet als kerk terug willen
naar de rationaliteitscultuur. Maar logischer
is het om ruimte te geven aan de beleving.
Zet deze beperkte vraag niet zomaar weg.’
Doopgedachtenis
Naast de grote aarzeling van de synode bij
rituelen voor doopvernieuwing, was duidelijk
dat de betekenis van de doop wel degelijk
meer aandacht mag krijgen in de gemeenten
van de Protestantse Kerk, zowel in de catechese
en de geloofsopvoeding thuis alsook
in de eredienst. Verschillende synodeleden
pleitten in dat verband voor meer nadruk op
de doopgedachtenis: stilstaan bij de betekenis
van je doop, van het ‘ja’ dat God tegen
jou heeft uitgesproken. Daarvoor zijn tal van
mogelijkheden, zoals de doopgedachtenis in
de Paasnacht. Verschillende synodeleden
deden ook de suggestie om meer met het
symbool van het doopwater te doen. Ds. J.
van der Velde (classis Amsterdam) noemde
als suggestie het gebruik van wijwaterbakjes.
‘Bij binnenkomst in de kerk herinneren
een paar druppeltjes water iedere zondag
aan het feit dat je gedoopt bent.’ Ds. V.T.
Thurkow (classis Meppel) pleitte ervoor het
doopvont een prominentere plaats te geven
in de eredienst.
In een afsluitende conclusie van het synodegesprek
zegde scriba dr. A.J. Plaisier toe dat
het moderamen de meningen en suggesties
zal laten verwerken in een nieuwe nota over
de doop.
Ronald Bolwijn is voorlichter bij de afdeling
Communicatie.
11