Hans Eschbach - Kerk in Actie

Kerkinformatie KERK IN DE SAMENLEVING
Maart 2006
Mieke Brak
Landelijk netwerk verwelkomt ex-gevangenen
Kerken met Stip
‘Kerken met Stip’ is een netwerk van kerken die een kerkelijk en sociaal huis willen zijn voor
ex-gevangenen. Een van de gangmakers daarvan is ds. Ype Viersen, predikant in gevangenis
De IJssel. Hij vertelt over zijn zoektocht naar kerken en vrijwilligers die een stip verdienen.
Ds. Ype Viersen is predikant in Penitentiaire
Inrichting De IJssel, in Krimpen aan den IJssel,
een middelgrote gevangenis waar zo’n
468 mannen wonen. ‘De wereld in het klein’,
zo omschrijft hij zijn gevangenis: ’Er leven
mensen uit alle delen van de wereld, van
alle geloven. Ongeveer de helft is christen,
meer dan een kwart is moslim.’ Viersen
werkt in een team met twee katholieke
pastores, een imam en een humanistisch
raadsman. Daarnaast komen regelmatig
een hindoeïstische pandit, een rabbijn en
een boeddhistisch leraar op bezoek.
Warboel bij God neerleggen
Elke zondag komen er zo’n 120 mannen
naar de bajeskerk van Viersen: ‘Ongeveer
een kwart van de bewoners dus. Ze kunnen
kiezen tussen koken, biljarten en naar de
kerk gaan. Bewakers somberen wel eens:
Ja dag, ze komen alleen maar om uit de cel
te zijn! Dan denk ik: Nou en? Dat is niet zo
heel veel anders dan in de ‘gewone’ wereld.
Voor mij is het dan de uitdaging om er zo’n
dienst van te maken, dat ze zeggen: ik ging
wel vooral naar de kerk voor de gezelligheid
en de koffie, maar het was toch wel de
moeite waard!’
Viersen probeert vooral een viering te
maken die met hun leven te maken heeft:
‘Een mens is meer dan zijn daden en misdaden,
hij is ook iemand die zoekt, met vallen
en opstaan. Juist een viering is de plaats
voor gemis en schuld, waar schaamte en
verdriet om wat je bent kwijtgeraakt aan de
orde kan komen. Voor al die gevoelens kun
je juist hier woorden vinden, je mag al die
warboel bij God neerleggen. Hier kan dat
alles ook overstegen worden.’
werkt, maar ook goed je grenzen kunnen
bewaken, afstand kunnen houden.’
Viersen blijft het verwonderlijk vinden. ‘Die
mannen, die buiten de bajes nooit in de kerk
kwamen, ze komen hier wekelijks naar de
kerk. Het valt vrijwilligers en gasten op hoe
betrokken de mannen zijn.’
Op zoek naar gastvrijheid
Die betrokkenheid trok ook de aandacht
van dr. Paul Oskamp, oud-rector van het
seminarie Hydepark. Hij bezocht in 2003
kerkdiensten in 16 gevangenissen, en interviewde
justitiepredikanten, vrijwilligers en
gedetineerden. De resultaten van zijn onderzoek
publiceerde hij in ‘Overleven achter
steen en staal: vieringen en geloofsbelevingen
in de bajes onderzocht’ (Meinema,
2004). Hij beschreef hoe gevangenen voor
het eerst of opnieuw in aanraking kwamen
met geloof, maar maakte zich ook zorgen:
wat gebeurt er met hen als ze vrij zijn? Kan
dat geloof hen helpen een nieuw leven op
te bouwen? Vinden ze een kerkelijk huis
dat hen daarbij kan helpen? Dat bleek niet
gemakkelijk te zijn. Daarom kwam hij met
het idee om een netwerk van kerken te
vormen die ex-gedetineerden een kerkelijk
thuis willen bieden. Zo’n kerk kun je een stip
geven, net zoals vroeger zwervers een stip
op een huis zetten, als teken dat je hier altijd
wel koffie of een slaapplek kon vinden. Zijn
idee sloeg aan. Mensen uit kerk en justitiepastoraat
vormden een werkgroep Kerken
met Stip, en gingen op zoek naar kerken die
een stip verdienden.
Een stip moet je verdienen
Een stip krijgen is nog niet zo simpel als
lijkt, vindt Viersen. ‘Gevangenissen kunnen
overal staan, en uit de kerken in die regio
worden vrijwilligers in het justitiepastoraat
gerekruteerd. Maar de gevangenen zelf
komen meestal uit de grote steden, en daar
moeten zij na hun vrijlating door kerken
worden opgevangen.’ Waaraan moet een
kerk voldoen, om een stip te verdienen? Hij
pakt de folder erbij: ‘Hier hebben we dat
omschreven als laagdrempelig, gastvrij…
Ype Viersen werkt in zijn gevangenispastoraat
samen met een groep van zo’n dertig
vrijwilligers, uit kerken en parochies uit
Krimpen a/d IJssel. De vrijwilligers bezoeken
de kerkdiensten, ze doen als gewoon
deelnemer mee bij gespreksgroepen, geven
een Alphacursus of bezoeken gevangen die
bijna nooit bezoek krijgen. ‘Er wordt nogal
wat gevraagd van de vrijwilligers’, vindt
Viersen. ‘Je moet zowel een grote betrokkenheid
hebben bij de mensen met wie je
Kerk met Stip: ontbijt voor 90 cent in de Nassaukerk te Amsterdam. (foto: Nassaukerk)
8