hoe werkt de psychoanalyse vandaag - Psychoanalyse Lacan - Freud

More documents

Recommendations

Info

Experts allerhande springen dan in die bres, met een of ander evidence based weten, waarmee ze zouden samenvallen, en indicaties en behandelprotocollen, die daar automatisch uit zouden voortrollen. Een analyticus daarentegen tracht, vanuit de onderkenning van het object dat oorzaak is van zijn eigen verlangen, in zijn eigen analyse, bij zijn analysanten geval per geval iets van overdracht te installeren – overdracht waarbinnen hij dan, als een „niet lokaliseerbaar en consumeerbaar object‟, flexibel kan inspelen op de nieuwe gedaanten die het onbehagen aanneemt in onze door sciëntisme en neokapitalisme geglobaliseerde objectcultuur. En die analyticus weet, ook weer vanuit de eigen analyse, dat het resultaat van zijn positie en interventies, wil het echt een verschil of een nieuw begin maken, telkens een verlies moet impliceren. Die bakens zijn principes die niet tot standaarden mogen ontaarden. Dat kan alleen als elke analyticus die zelf ontdekt. Op eigen kosten. Én met onderkenning van het aandeel van het verlangen van zijn eigen analyticus (wat die gezegd heeft, wanneer, en hoe) in de beweging die er uiteindelijk is gekomen in zijn onbewuste, herhaling, overdracht, drift. Enkel dan zal een analyticus, in de analyses die hij zelf voert, zich niet moeten beperken tot het dwangmatig secreteren van standaardreacties in antwoord op de verschijning van onbewuste, herhaling, overdracht, drift bij zijn eigen analysanten. Enkel dan zal hij daarop iets kunnen zeggen op een voldoende equivoque manier, op een manier die de analysant de vrijheid laat om dat wel of niet te horen, om daar iets of niets mee te doen. De studiedag zelf bestond uit twee delen – wat de zojuist geschetste logica in de verf moest zetten, maar dan als het ware in omgekeerde volgorde. De voormiddag werd gescandeerd door vier klinische vignetten. In de namiddag moest dan het orgelpunt volgen, met een uitgebreide getuigenis over de eigen analyse door een psychoanalytica die recentelijk als dusdanig door een lacaniaanse School erkend en benoemd was geworden. Lieve Billiet opende de serie klinische vignetten met een geval uit haar private praktijk. We kunnen zeggen dat ze daarbij een soort onderscheid hanteerde tussen de klacht waarmee een vrouw bij haar toekwam (eindeloze ruzies met haar vriend) en het dubbele symptoom (vreemde talen moeten spreken én moeten verhuizen), waarover niet geklaagd werd daar het een oplossing vormde. De hele kunst van die analyse bleek erin te bestaan om enerzijds de klacht buiten de overdracht te houden (doordat Billiet meteen duidelijk maakte dat ze geen garanties doch enkel kansen kon bieden, werd eindeloos geruzie vermeden) en anderzijds het dubbel symptoom in de overdracht te trekken of te laten bestaan (voorwaarde voor die vrouw was dat ze „in de buurt‟
terecht kon bij iemand waartegen ze een vreemde taal kon spreken). Dat bleek voer voor discussie, en niet alleen naar aanleiding van dit vignet. Het bleek inderdaad even belangrijk als typisch voor een lacaniaanse oriëntatie dat er niet meteen vanuit rigide standaarden gereageerd wordt tegen dat soort „preliminaire praktische problemen‟, dat elk symptoom stelt, voordat het subject daarop in de overdracht aanspreekbaar wordt. Iemand die bijvoorbeeld „niet gekooid wil worden‟, zal men, althans in het begin, een bepaalde vrijheid laten in het maken van afspraken. In het geval van Billiet leidde de eigenlijke analyse dan in eerste instantie tot een bewustwording van een imaginair te noemen spel van identificaties met de als al te aanwezig ervaren moeder : eerst “mijn vriend is mijn moeder”, maar vervolgens ook “ik ben mijn moeder”. Dat leidde tot angst. Billiet diende dan ook even te ontangsten – ook dat permitteren lacanianen zich, als het moet – met wat uitleg over angst en fobie. En dat leidde dan weer tot een eerste blik op het fantasme, met de verschijning van iets van het genot, een obsceen genot, zoals dat van de moeder, in beschamende herinneringen aan promiscue toestanden in de adolescentie. Dat alles bleef niet zonder effect op de klacht, het geruzie, die dus niet rechtstreeks geviseerd werd. Maar die analyse liet die vrouw wel toe om ondertussen iets in verhouding tot haar vriend te bricoleren. Het volgende vignet toonde de heel aparte wijze waarop een instelling met psychotische kinderen en jongeren kan werken. Le Courtil is een Waals Medisch-Pedagogisch Instituut dat, onder impuls van Alexandre Stevens, vanaf een bepaald moment tot een radicale keuze voor een lacaniaanse oriëntatie is gekomen. Dat betekent dat daar niet langer uitgegaan wordt van het pedagogisch principe dat het kind zich aan de instelling moet aanpassen, dat „het kader‟ of „de structuur‟ de absolute voorwaarde zouden zijn om iets bij een kind te kunnen bewerkstelligen. Zeker ingeval van psychose blijkt dit vooroordeel, deze „tegenoverdracht‟, telkens opnieuw tot onwerkbare vormen van „negatieve overdracht‟ te leiden. En dus kiest een instelling als Le Courtil er liever voor om in elk afzonderlijk geval na te gaan in hoeverre de instelling zich aan het kind moet en kan aanpassen, zodat dit gestimuleerd wordt („positieve overdracht‟!) om, samen met zijn begeleiders, een eigen oplossing uit te vinden, om, met de brokstukken waarover het zelf al beschikt, iets als een eigen structuur te creëren. Op de keper beschouwd is dat niet meer dan een variant op het principe dat we zojuist al vermeldden in verband met de private praktijk: de lacaniaanse oriëntatie werkt zonder standaarden, maar niet zonder bepaalde in de eigen analyse ervaren principes.
Page 1: HOE WERKT DE PSYCHOANALYSE VANDAAG?
Page 5 and 6: gekregen had van haar moeder (en ha
Page 7 and 8: Vennet dat het daarbij gaat om de d

hoe werkt de psychoanalyse vandaag - Psychoanalyse Lacan - Freud

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?