hoe werkt de psychoanalyse vandaag - Psychoanalyse Lacan - Freud

Een en ander werd geïllustreerd door Thomas Van Rumst, met
een vignet over een jongen van Maghrebijnse afkomst. Als baby
was hij letterlijk door zijn ouders buiten gesmeten geworden –
door het venster. Vanuit de moeilijkheden die hij later stelde
voor al wie hem probeerde op te vangen, was, toch voor
analytisch besneden oren, duidelijk dat hij dat trauma binnen
het anale register had proberen te verwerken. Hij werd
verscheurd tussen een identificatie met het uitwerpsel, het
zelf een stront zijn, en een wanhopige poging om dat
uitwerpsel uit zijn wezen, uit zijn lichaam te extraheren,
middels een heel vervelend symptoom: hij kakte wild in het
rond (encopresis).
Van Rumst beschreef minutieus hoe de instelling met die
jongen rond dat symptoom samenwerkte – symptoom dat op zich
dus al een soort wilde behandeling vormt. Enerzijds was daarin
een discrete rol weggelegd voor een soort „tegenobject‟, onder
de vorm van parfum. Anderzijds kreeg zijn lichaam, via
bodybuilding en kledij, geleidelijk aan vorm, als „container‟
– wat die jongen zelf bezegelde met zijn eigen naam, door het
aanbrengen van een eigen „tag‟ op zijn kledij (in plaats van
telkens een nieuw litteken aan een of andere valpartij te
moeten overhouden, littekens waarvan hij zei dat enkel zijn
vader die allemaal kende). Tenslotte werd ook de druk om de
deur uit te moeten, om naar school te gaan, weggenomen. En zo
verdween de encopresis geleidelijk naar de achtergrond.
Maar het gevolg daarvan was wel dat hij zelf weer meer dan
ooit het uit te werpen object werd: hij bleef in bed liggen.
Met als gevolg dat de afdeling waar hij verbleef ook overdag
bemand moest blijven. Wat opgelost werd met een heuse
uitvinding. Men liet de jongen in bed liggen, maar sloot wel
alle deuren behalve die van zijn kamer en de voordeur,
waardoor een soort corridor werd gecreëerd – die Van Rumst als
een kunstanus bestempelt, waardoor hij zijn uitgeworpen worden
zelf kan organiseren, waardoor hij als uitwerpsel als het ware
zijn eigen weg naar buiten kan zoeken, langs een boord die
noch binnen noch buiten kent.
Uit de daarop aansluitende discussie onthouden we vooral
dat de agressie van dergelijke jongeren niet alleen maar een
spiegeling is van die van de hen omringende wereld (opvoeders,
onder andere), maar dat ze ook, en vooral, een inherente
reactie is op de perceptie van de mogelijkheid dat de ander
(Ander) van hen als object zou kunnen genieten.
Cédric Van Moorsel is als psychiater in verschillende
instellingen in het Brusselse werkzaam, maar verkoos het toch
te hebben over een geval uit zijn private praktijk als
psychoanalyticus, waarin hij als psychiater werd aangesproken.
Een alleenstaande moeder werd hem doorverwezen omwille van
een depressie, waarbij meteen duidelijk was dat die te maken
moest hebben met haar nauwelijks verholen haat tegenover haar
baby (een meisje) die alle aandacht kreeg die zij zelf nooit