KULAK gaat voor 50% meer studenten - KU Leuven

EEN LEVEN LANG
Romanist en beleidsman Mark Debrock
“We sluiten de rangen
onvoldoende”
Ludo Meyvis
Een gesprek met professor Mark Debrock is een uitdaging. Het probleem is niet
dat hij te weinig zou vertellen, maar eerder andersom: er komt geen éinde aan
zijn verhalen, bespiegelingen, off-the-record onthullingen, enzovoort. En zeggen
dat zijn loopbaan belichten op zich al een heksentoer is.
Professor Debrock bracht zijn jeugd door
in Oostende. Daar liep hij ook college.
“Twee klasgenoten uit mijn retorica zijn
ook prof geworden in Leuven. Het zal dus
wel een goede lichting geweest zijn. Dat
ik zelf een universitaire loopbaan zou uitbouwen,
was toen nochtans niet zo evident,”
zegt hij.
Via een omweg naar de wetenschap
“Op het einde van mijn humaniora dacht
ik, zoals veel andere collega’s, de Kerk te
moeten dienen en ik heb dat ook een aantal
jaren gedaan. Het bleek niet de goede
keuze. Daarna heb ik mijn legerdienst
vervuld, en pas daarna ben ik naar Leuven
gekomen. Romaanse Filologie, van 1959
tot 1963. Academisch gezien zat
Romaanse toen in een wat vreemde situatie.
De studenten die zich inschreven op
de Nederlandse taalrol werden in de eerste
week van de eerste kandidatuur verwelkomd
door een prof die zei enige
moeite te hebben met het gegeven dat
ook Nederlandstalige studenten
Romaanse wilden studeren. Er was voor
de romanisten helemaal geen eigen kader
binnen de Vlaamse Letterenfaculteit. Het
was tot in het begin van de jaren ’60 ook
uitgesloten dat Nederlandstaligen toegelaten
werden tot het doctoraat, om maar
iets te noemen. De eerste Vlaamse collega’s
zijn pas in 1968 gepromoveerd. Dat
gaf natuurlijk problemen bij de splitsing:
er was nauwelijks enig potentieel
Nederlandstalig kader. Dus moesten nogal
wat docenten gezocht worden buiten
Leuven. Op termijn is dat trouwens wel
een heel goede zaak geweest. Het voorkwam
academische inteelt, waar Leuven
net zoals de andere Vlaamse universiteiten
toen, en misschien nog steeds, wat
onder leed. De splitsing zorgde wel voor
een stroomversnelling bij de benoemingen.
Zelf had ik toen al een paar jaar in het
secundair onderwijs gestaan. Doordat er
zo weinig romanisten beschikbaar waren,
was dat keihard werken - tot 35 uur les
per week.”
“Met de wetenschappelijke wereld
heb ik het contact nooit verloren, maar
een doctoraat werd materieel pas mogelijk
toen ik assistent werd, in 1968.
Omdat ik een onderwijsopdracht kreeg
binnen de linguïstiek, heb ik geopteerd
voor een vergelijkende studie tussen het
Nederlands en het Frans, voornamelijk
via een akoestische analyse, met een computer
van de eerste generatie die nu al
lang informatica-archeologie is. Ik heb
een postgraduaat gevolgd in Mons. Het
waren zware jaren want vanaf ons eerste
jaar assistentschap moesten we meteen
een lesopdracht vervullen.”
“Ik ben gepromoveerd in 1975, en
werd kort daarna in het academisch corps
benoemd. Mijn lesopdracht werd uitgebreid
en daarnaast werd ik ook belast met
de academische lerarenopleiding. Mijn
colleges lagen alle wel min of meer in de
lijn van mijn onderzoeksinteresse, zodat
toch een mooi aantal publicaties gerealiseerd
kon worden.”
Vangers en wringers
“Hoe ik in het beleid verzeild raakte?
Eind juni 1981 hadden we een residentiële
stageweek voor leraren georganiseerd in
Frankrijk. Toen ik terugkwam, stond een
thesisstudente me op te wachten. Ze
wenste me proficiat. Ik wist hoegenaamd
niet waar ze het over had. Haar vader, de
toenmalige decaan van de Faculteit
Wetenschappen, had haar verteld dat er
over mij gesproken was tijdens de
Academische Raad. Ik vond ook een
briefje dat ik dringend contact moest
opnemen met het rectoraat, maar wist
nog altijd niet waarover het ging. Rector
De Somer deelde mij toen mee dat hij
wilde dat ik Groepsvoorzitter voor de
Humane Wetenschappen werd, samen
met Walter van Gerven. En dat het al
doorgegeven was ‘aan Mechelen’, dus of
ik maar meteen wilde aanvaarden. Of ik
dat ook wilde, interesse had en bekwaam
was, bleek bijna bijkomstig...”
“Dat was natuurlijk een beetje de stijl
van rector De Somer. Hij hield me voor
dat ik drie soorten collega’s zou ontmoeten:
vangers, wringers en werkers. Een
niet zo heel fijnmazige typologie. Maar ik
moest vooral vermijden veel tijd te stoppen
in de eerste twee categorieën. Ik heb
toch nog een pààr dagen bedenktijd kunnen
afpingelen, en heb dan uiteindelijk
toegezegd. Ik werd meteen voor de leeuwen
gegooid, maar kon gelukkig terugvallen
op collega van Gerven, die al vroeger
ervaring had opgedaan en zich voornamelijk
zou bezig houden met facultaire
kwesties, terwijl ik met centrale aangelegenheden
werd belast. Dat De Somer bij
mij terechtgekomen was, heeft allicht te
maken gehad met mijn werk in Lovan, de
assistentenvereniging. Na één semester
vertrok van Gerven naar de
Bankcommissie, en rector De Somer
vond nogal snel dat ik de job voortaan
ook wel alleen zou aankunnen. De Somer
was allesbehalve een modale prof. Hij had
een sterke persoonlijkheid, een enorm
scherp verstand, en een uitgesproken
visie op de universiteit. Hij was geen dossiervreter,
maar doorzag snel heel veel. En
hij had een natuurlijk gezag, binnen en
buiten de universiteit. Dat wist hij van
zichzelf, en hij schrok er bijvoorbeeld ook
niet voor terug om een staatssecretaris
voor wetenschappelijk onderzoek wiens
visie hem niet beviel, publiek voor schut
te zetten. Zijn conviviale manier van
besturen zou nu allicht niet meer kunnen,
maar dat hij onze universiteit groot
gemaakt heeft, is evident. Groter dan hij
zelf dacht trouwens. Hij heeft me ooit
Mark Debrock:
“Onze
universiteiten
hebben
toenadering
nodig, zeker in
het Bolognatijdperk.”
verteld dat hij, toen hij in 1968 rector
werd, ervan uitging dat hij hooguit twee
namiddagen per week aan zijn rectoraat
zou moeten besteden. Dat bleek een misrekening.”
foto: Rob Stevens
Wat als...
“Enkele maanden voor hij overleed had
hij mij, maar ook anderen, gevraagd me
kandidaat te stellen voor zijn opvolging -
of liever: gezégd dat te doen. Ik heb dat
ook gedaan, maar heb nooit de uitslag
betreurd. Ik had inmiddels meer dan
genoeg werk in de faculteit, en ben van
1986 tot 1992 opnieuw lid van de
Onderzoeksraad geworden. In 1990 werd
ik voorzitter van de Onderwijsraad, op
uitdrukkelijk verzoek van rector
Dillemans. Hij was een heel ander
iemand dan rector De Somer, meer visionair,
met een overvloed aan ideeën en
plannen. Hij is in een steeds moeilijker
wordende situatie een even schitterende
rector geworden. Eén van de zaken die ik
in die periode heb kunnen doen, en waar
ik ook nu nog met heel veel genoegen aan
terug denk, was het opstarten van de
werkgroep rond Universiteit en waardenvorming,
in 1992. Daarin werden onder
meer krijtlijnen uitgezet die ons onderwijs
duidelijk opgewaardeerd hebben.
Een aantal zaken die nu gemeengoed zijn
werden daarin voor het eerst aangebracht,
zoals het nu zo essentiële concept van
begeleide zelfstudie. Toen ik in de eerste
ploeg van rector Oosterlinck coördinator
Onderwijsbeleid werd, is dit document
de basis geworden voor het Onderwijsbeleidsplan
dat in maart 1999 werd goedgekeurd.
Vanuit de Onderwijsraad hebben
we de opwaardering van de onderwijsopdracht
naast de onderzoeksopdracht,
beide evenwaardige academische
opdrachten, kunnen onderbouwen. Nu
wordt algemeen aanvaard dat men ook
een degelijk onderwijsdossier moet kunnen
voorleggen om kans te maken op
benoeming of promotie. Tien jaar geleden
was dat nog lang niet het geval. De ondertussen
samen met DUO opgebouwde
procedure voor interne evaluatie heeft
bijgedragen tot een meer evenwichtige
verhouding. Beleidsmatig werd de rol van
de POC’s aanzienlijk versterkt.”
“In 1995 heb ik een tweede keer een
gooi gedaan naar het rectorsambt. Ik heb
niet moeten lobbyen, zat toen al zolang in
het centrale beleid dat mijn kandidatuur
door velen vrij evident gevonden werd. Ik
heb niet in het minst campagne gevoerd
tégen de andere kandidaten, wat overigens
ook niet aanvaardbaar geweest zou
zijn, en daarom had ik er ook geen probleem
mee om later deel te gaan uitmaken
van de beleidsploeg rond rector
Oosterlinck. Het was weer een andere
stijl, onmiskenbaar dynamisch en met
een zeer groot wederzijds vertrouwen.”
“Wat ik gedaan zou hebben als ik
gewonnen had? Ach, dat is speculeren.
Maar toch... Ik zou zeker de lijn voortgetrokken
hebben van het zoeken naar een
gezond evenwicht tussen onderwijs en
onderzoek. Er waren een aantal slepende
dossiers die nodig moesten worden afgerond.
Ik zou ook geprobeerd hebben meer
werk te maken van een hernieuwde deelname
aan het maatschappelijk debat.
Dertig jaar geleden stónd Leuven er, en er
werd geluisterd als ‘Leuven’ sprak. Dat is
geleidelijk aan versmald. In de VLIR-Raad
onder het rectoraat van De Somer had ik
een uitstekende verstandhouding tussen
de vertegenwoordigers van de Vlaamse
universiteiten kunnen vaststellen. Toen
ik er in 1998 opnieuw lid van werd was de
sfeer er soms bijna grimmig. De situatie
was ondertussen ook een stuk moeilijker
geworden. Toch lijkt het streven naar toenadering
me belangrijk. Onze universiteiten
hebben dat nodig, zeker in het
Bologna-tijdperk, en bij uitstek op het
niveau van de tweede en vooral van de
derde cyclus. En ik zou geprobeerd hebben
iets te doen aan een soort gistende en
afbrekende kritiek op de eigen instelling.
We sluiten de rangen onvoldoende, en
dat is niet goed. We hebben een prachtige
unversiteit. Maar ook hier kan gesteld
worden dat we die elke dag samen moeten
verdienen!”
Literatuur en muziek
“En op 1 oktober word ik dus emeritus.
Wat ik niét zal missen, is het schromelijk
gebrek aan administratieve omkadering,
in de ene faculteit al meer dan in de andere,
waardoor de echte kerntaken er soms
bij inschieten. Wél vind ik het spijtig dat
het contact met de studenten grotendeels
zal wegvallen. Ook besef ik dat ik voor
enkele niet afgeronde dossiers geen
bouwstenen meer zal kunnen aanreiken,
met name voor de Academische
Lerarenopleiding in de BaMa-structuur.
Men dreigt daar toch een potje van te
maken! Maar goed, daar staat heel wat
tegenover, niet in het minst de vele dankbare
en schitterende herinneringen aan
zoveel uitstekende collega’s. Ik kijk er
naar uit om een aantal onderzoeksinitiatieven
rustig te continueren. Om eindelijk
meer tijd te kunnen maken voor ons
ondertussen uitgebreid gezin. En voor
mijn eerste, nog steeds even vitale liefdes:
literatuur en muziek...”
16 C AMPUSKRANT 20.5.2002