Studiegids PUC 2013-2014 - Open Universiteit Nederland

Faculteit Rechtswetenschappen
Rechtsgeschiedenis 1
Cursuscode: R12221
Inhoud
De mededeling dat het recht niet uit de lucht komt vallen
mag je gerust als een cliché beschouwen. De zin ‘het recht
is een historisch verschijnsel’ klinkt heel anders en bedoelt
toch hetzelfde. Maar beide zinnen leiden wel tot de conclusie
dat recht zich voortdurend ontwikkelt.
Dit betekent in de eerste plaats dat er tussen het moderne
recht en dat van voorheen een onverbrekelijke band, een
ononderbroken continuïteit of samenhang bestaat. Hieruit
volgt dat alleen historisch onderzoek het recht van onze tijd
kan doen begrijpen. Of scherper gesteld: een wetenschappelijke
beoefening van het recht veronderstelt een inzicht
in de historische beoefening ervan. Grondbeginsel van elk
wetenschappelijk onderzoek is immers dat van begrip van
zaken geen sprake kan zijn zonder kennis van hun samenhang.
Op de tweede plaats leidt het onderkennen van recht
als een historisch fenomeen onvermijdelijk tot de conclusie
dat het recht verandert. Een bonte waaier van maatschappelijke
factoren bepaalt de opkomst, verandering en
ondergang van rechtsinstellingen. Economische, politieke,
kerkelijke en ethische kwesties spelen daarin een rol. Het is
de taak van de rechtshistoricus de historische samenhang
tussen het recht en andere maatschappelijke verschijnselen
zoveel mogelijk boven water te halen en daaruit de ontwikkeling
van het recht te verklaren.
De cursus beschrijft de belangrijkste gebeurtenissen uit de
(rechts-)geschiedenis van verschillende Westeuropese landen.
Uitgangspunt daarbij is het achttiende-eeuwse begrip
codificatie. Het programma beperkt zich tot het privaatrecht.
Het is geen uitputtende opsomming van alle rechtsgeleerden
die iets hebben betekend, maar een enigszins
verhalende beschrijving van gelukte en mislukte codificatiepogingen
tegen de achtergrond van de algemene maatschappelijke
en staatkundige ontwikkelingen. Daardoor is
de nadruk komen te liggen op de tijd waarin de nationale
codificaties zijn ontstaan: de recente rechtsgeschiedenis.
Het Romeinse recht en het natuurrecht passeren de revue.
Het Romeinse recht had (en het natuurrecht heeft dat nog)
een universele pretentie. Beide stelsels claimen kwaliteiten
die overal en altijd gelden, ongeacht tijd en plaats.
Daarna volgt de codificatiegeschiedenis van Italië, Frankrijk,
Duitsland, Zwitserland en Nederland. Verder is een hoofdstuk
gewijd aan enkele aspecten van de rechtsontwikkeling
in Engeland. Ten slotte een korte beschouwing over het
ontstaan van supra-nationale instellingen en het effect
daarvan op de nationale codificaties.
De cursus is van het tweede niveau en behoort tot de nietpositief
rechtelijke vakken van de programma’s van de
faculteit. Daarnaast is de cursus zo opgezet dat de stof tot
nut kan zijn voor een veel grotere groep belangstellenden
dan enkel de wo-studenten. Codificatiegeschiedenis behandelt
namelijk de zogeheten uitwendige rechtsgeschiedenis
in tegenstelling tot de cursus Rechtsgeschiedenis 2, waarin
de inwendige privaatrechtsgeschiedenis aan bod komt.
Bovendien zal eenieder die geïnteresseerd is in de Europese
geschiedenis de benadering vanuit de eigen gezichtshoek
van de uitwendige rechtsgeschiedenis kunnen waarderen.
Cursusmateriaal
De cursus bestaat uit het studieboek Hoofdstukken uit de
Europese Codificatiegeschiedenis door J.H.A. Lokin en W.J.
Zwalve, 3e geheel herziene druk (Kluwer, Deventer 2001) en
een werkboek.
Tentamenvorm
Computergebaseerd individueel tentamen met
meerkeuzevragen.
www.ou.nl/studieaanbod/R12221
30