Veerman: 'Ruimte voor creativiteit' - Kivi Niria

interview
Stedelijk water
stedelijk water
Gemeenteambassadeurs Water adviseren gemeenten
Gemeenten zoeken naar
overzicht in nieuwe
waterwetten
Tekst: Martijn Prinsen
Er zijn diverse wetten die het omgaan met
water in gemeentegebied regelen. Juist in deze
en komende periode komen er nieuwe wetten
bij, wordt bestaande regelgeving herzien en
zijn provincies en waterschappen bezig met
het ontwerpen van nieuwe structuurvisies
en waterbeheersplannen. Veel - voornamelijk
kleinere - gemeenten hebben moeite al deze
vernieuwingen en veranderingen op een rij te
krijgen. Vijfentwintig ambassadeurs Water helpen
gemeenten bij de inpassing.
Medio 2009 wordt de nieuwe Waterwet verwacht,
een wet waarin negen waterstaatwetten zullen worden
opgenomen en zes vergunningsstelsels plaats zullen maken
voor één watervergunning. Vervolgens zal er een nieuw
Waterplan komen dat de koppeling tussen ruimtelijke
ordening en waterbeheersplannen moet regelen. Rijk en
34 provincies krijgen hierdoor de bevoegdheid waterplannen verlengd met een jaar.
Samenwerking
Noord-Hollandse gemeenten. “Het hoogheemraadschap 35
als structuurvisie op te leggen aan gemeenten. Daarnaast
hebben gemeenten te maken met onder andere de
Kaderrichtlijn Water. Vooral kleinere gemeenten met
Aanleg van een grote bak om overstortwater
tijdelijk op te vangen. Het water komt niet in het
oppervlaktewater terecht
ambtenaren die als duizendpoten meerdere disciplines onder
hun hoede hebben, spreken van een overkill. Daarbij moeten
bepaalde nieuwe wetten ook nog op korte termijn worden
ingepast. Tijdsnood ligt bij menige gemeente op de loer.
Gemeenteambassadeurs
Tot 2004 spraken Rijkswaterstaat, provincies en
waterschappen over de Kaderrichtlijn Water zonder
vertegenwoordiging van de gemeenten. De VNG wilde de
gemeenten meer bij het overleg betrekken en in dat jaar
werden, via de Stimuleringregeling gemeenten van het
ministerie van V&W, vijfentwintig gemeenteambassadeurs
Water aangesteld om de betrokken partijen bij elkaar te
brengen. De ambassadeurs werden over districten verdeeld
en kregen twee taken mee: water en waterbeheer goed op de
gemeentelijke agenda krijgen en de bestaande verkokering
doorbreken tussen de watersector enerzijds en gemeenten
anderzijds. In verband met de beschikbaarheid van de
subsidie kregen de ambassadeurs tot en met 2008 de tijd.
Omdat gemeenten veel behoefte blijken te hebben aan de
adviseringsrol van de ambassadeurs is hun termijn inmiddels
Willem van Douwen is teamcoördinator van acht
gemeenteambassadeurs die opereren in het district Rijn-
West. Hij ondervindt in de dagelijkse praktijk de moeite en
Willem van
Douwen:
“Voor een goede
samenwerking is
het noodzakelijk
dat waterschappen
en gemeenten soms
buiten de eigen
instellingsprincipes
gaan.”
problemen die gemeenten hebben met het invoeren van
nieuwe waterwetten. “De gemeentelijke taken zijn breed:
waterbeheer is daar slechts één van. Voornamelijk in de
kleinere gemeenten komt al veel af op een ambtenaar die
verschillende disciplines onder zijn of haar beheer heeft.
Organisatorische problemen ontstaan als de implementatie
van alle nieuwe waterwetten en beheersplannen bij die ene
ambtenaar wordt neergelegd. Ik ga dan bij deze gemeente
op bezoek en adviseer over een mogelijke aanpak. Die
aanpak kan onder meer bestaan uit het verspreiden en goed
afstemmen van implementatietaken over de betrokken
afdelingen, zoals Groen en Ruimtelijke ordening. Op
zich een voor de hand liggend voorstel, maar ik merk dat
gemeenten wel opgelucht zijn het zo te kunnen oplossen.”
Grondwateroverlast
In de nieuwe Waterwet zullen de gemeentelijke taken
nadrukkelijker worden geformuleerd. Een nieuwe taak
betreft de zorgplicht bij grondwateroverlast. Volgens de
nieuwe wet zullen gemeenten plannen moeten maken om
grondwateroverlast aan te pakken. “De meeste gemeenten
vinden het prettig dat de gemeentelijke bevoegdheden en
verantwoordelijkheden in de nieuwe wet duidelijker worden
verwoord”, meent Van Douwen. “Net zo is men blij dat
de zorg om grondwateroverlast tot de gemeentelijke taken
gaat behoren. Voorheen moesten gemeenten burgers die last
hadden van natte kruipruimtes van het kastje naar de muur
sturen. Nu komt er één instelling en adres tot wie de burger
zich kan richten.”
Van Douwen adviseert de gemeenten de nieuwe zorgplicht
niet meteen in regels om te zetten, maar deze pragmatischer
in te voeren. “In de basis komt het neer op: inventariseer
de problemen en zorg voor een doeltreffende aanpak. Dus:
breng in kaart waar wateroverlast kan ontstaan en bekijk de
mogelijke oplossingen. Het liefst samen met het waterschap.
De gemeente dient immers te zorgen voor haar burgers: als
je vanuit die invalshoek de zorgplicht oppakt, zul je minder
moeite hebben met het implementeren van de nieuwe
wet. Pas in tweede instantie zijn regels nodig. Bijvoorbeeld
met betrekking tot het omslaan van de extra kosten op de
rioleringsheffing.”
Naast de implementatie van nieuwe wetten is een
continu punt van aandacht de samenwerking tussen
waterschappen en gemeenten. Eén van de taken van
de gemeenteambassadeur is het verbeteren van die
samenwerking. Samenwerking is nodig bij onder meer het
opstellen van gemeentelijke watervisies, afvoer en zuivering
van afvalwater, het oplossen van grondwateroverlast, de
implementatie van nieuwe wetten en het plannen van
water in de ruimtelijke ordening. “Omdat beide partijen
in hetzelfde gebied werken, is het beter samen beleid te
ontwikkelen. Dit beleid kan vervolgens worden vertaald
naar de eigen situatie. In de meeste gevallen verloopt de
samenwerking goed, maar soms ontstaan er problemen.
Bijvoorbeeld na het verdwijnen van de vaste contactpersoon
van een gemeente bij reorganisaties en fusies van de
waterschappen. Ik bespreek dit met het waterschap. Zonder
ze de zwarte Piet toe te spelen, overigens: waterschappen
denken graag constructief mee. Zij begrijpen zelf wel dat de
continuïteit in het contact met gemeenten meer aandacht
vereist.”
Zowel gemeenten als waterschappen kijken nog te vaak
alleen naar de eigen organisatie en waar die voor staat, vindt
Van Douwen. “Te veel eigenbelang. Hoewel het op het
gebied van riolering en waterbeheer meestal goed gaat – en
ik verwacht dat het bij het oplossen van grondwateroverlast
ook wel goed zal gaan – loopt het contact bij ruimtelijke
ordening vaak minder. Het gebeurt nogal eens dat een
waterschap te laat bij de plannen van de gemeente wordt
betrokken. We hebben natuurlijk de watertoets, waardoor
de ruimtelijke ordening rekening moet houden met water
en waterbeheer. Maar gemeenten moeten deze toets niet
op postzegelniveau toepassen, dus bijvoorbeeld één sloot
aanleggen bij een klein project van tien nieuwe huizen. Het
gaat om structuurplanniveau. Waterschappen moeten op hun
beurt snappen hoe ruimtelijke ordeningsprocessen verlopen
en hiermee diplomatiek omgaan. Ze moeten het beeld
overbrengen van deskundig adviseur.”
Om een goede samenwerking te bewerkstelligen, moeten
zowel gemeenten als waterschappen boven het eigenbelang
staan. “Een bestuur moet het vertrouwen en de ruimte
geven aan haar medewerkers die namens de instelling
overleg voeren met de andere partij. Voor een goede
samenwerking is het noodzakelijk dat zij soms buiten de
eigen instellingsprincipes gaan.”
Beverwijk
Om de nieuwe wetten en waterbeheersplannen goed
te kunnen implementeren adviseert Van Douwen
kleinere gemeenten niet alleen samenwerking te
zoeken met waterschap en provincie, maar ook met
buurgemeenten. In zijn district zijn de gemeenten
Beverwijk, Heemskerk en Uitgeest een goed voorbeeld
van een dergelijke samenwerking. De drie gemeenten
hebben in 2007 gezamenlijk een waterplan opgesteld.
“Het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
initieerde de samenwerking tussen onze gemeente en twee
kleinere buurgemeenten,” vertelt Martijn van Bemmelen,
beleidsmedewerker Water van de gemeente Beverwijk en
plaatsvervangend voorzitter Kennisplatform Water Vereniging
ging daarbij uit van een bepaald stroomgebied, niet van
gemeentegrenzen. Dat sprak ons wel aan. Voor een goede
waterkwaliteit bijvoorbeeld is het verstandig zowel